Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009 για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας»

COM(2010) 283 τελικό — 2010/0150 (COD)

2011/C 48/30

Εισηγητής: ο κ. BUFFETAUT

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν στις 15 και 23 Ιουνίου 2010 αντίστοιχα και σύμφωνα με τα άρθρα 194 (1) (γ) και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να καταρτίσει γνωμοδότηση με θέμα:

«Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 663/2009 για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας»

COM(2010) 283 τελικό-2010/0150 (COD)

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 6 Σεπτεμβρίου 2010.

Κατά την 465η σύνοδο ολομέλειας της στις 15 και 16 Σεπτεμβρίου 2010 (συνεδρίαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2010), η ΕΟΚΕ υιοθέτησε με 133 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση:

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ στηρίζει τη γενική οικονομία του κειμένου και τους στόχους που θέτει η Επιτροπή. Ειδικότερα, επικροτεί την ιδέα της αξιοποίησης των Ευρωπαϊκών Ταμείων, με το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα που συνεπάγονται, προκειμένου να επιταχυνθεί η υλοποίηση επενδύσεων στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπάρξει καλύτερη αιτιολόγηση της κατανομής της χρηματοδοτικής συνδρομής μεταξύ τεχνικής στήριξης και δανείων με προτιμησιακά επιτόκια και τραπεζικών εγγυήσεων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί την περαιτέρω διευκρίνιση του πεδίου αναφοράς της τεχνικής συνδρομής.

1.2   Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι θα εφαρμοσθούν στην πράξη οι διαδικασίες που έχει περιγράψει αναλυτικά η Επιτροπή, οι οποίες συνίστανται στα εξής: όλοι οι χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητικοί φορείς που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον θα πρέπει να είναι επιλέξιμοι για τη διαχείριση του χρηματοοικονομικού μέσου, ενώ η επιλογή των προγραμμάτων θα πραγματοποιείται από τους διαχειριστές των ταμείων υπό τον έλεγχο της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να διευκρινισθούν οι όροι διαχείρισης και πρόσβασης στα κεφάλαια και να παρασχεθούν σαφείς οδηγίες χρήσεως στους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητικούς φορείς και στους φορείς που υποβάλλουν τα σχέδια.

1.3   Η ΕΟΚΕ κρίνει ωστόσο απαραίτητο ή χρήσιμο να προχωρήσει σε ορισμένες διευκρινίσεις σε σχέση με τα εξής σημεία:

1.3.1   Η ανάγκη να γίνει γνωστό το συντομότερο, δηλαδή ως τα τέλη του 2010, το συνολικό ποσό (ή τουλάχιστον μια εκτίμηση) των διαθέσιμων κονδυλίων, πέραν των 114 εκατομμυρίων ευρώ που έχουν ανακοινωθεί. Το ποσό αυτό, κατανεμημένο στα 27 κράτη μέλη, δεν αποτελεί παρά μια σχετικά περιορισμένη συνεισφορά. Θα πρέπει ωστόσο να ληφθεί υπόψη το αποτέλεσμα μόχλευσης που θα έχει η συμπληρωματική εισφορά κεφαλαίων από ιδιώτες επενδυτές, καθώς και η ώθηση που θα δοθεί στα ίδια τα προγράμματα και τις επενδύσεις, από τη στιγμή που παρέχεται σημαντική στήριξη στη φάση της τεχνικής συνδρομής.

1.3.2   Ο ορισμός που δίδεται στην έννοια «αποδοτικά έργα». Η μόνωση κτιρίων για παράδειγμα, ενώ είναι πολύ χρήσιμη ως προς την ενεργειακή απόδοση, αποδίδει μακροπρόθεσμα σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας, ιδίως στα παλαιά κτίρια. Το «αποδοτικό έργο» πρέπει να νοείται ως έργο προς χρηματοδότηση που μπορεί να υλοποιηθεί μόνο με την ευρωπαϊκή συνδρομή. Για να εξηγηθεί με σαφήνεια ο όρος «αποδοτικό έργο», ο Κανονισμός μπορεί να αναφέρεται σε αυτό ως «έργο του οποίου η οικονομική ισορροπία βασίζεται στη συνδρομή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων».

1.3.3   Τα κριτήρια επιλεξιμότητας:

1.4   Η ΕΟΚΕ κατανοεί την επιθυμία της Επιτροπής να αναλάβουν οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης την «πολιτική δέσμευση να εργασθούν για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θέτοντας συγκεκριμένους στόχους». Εφιστά όμως την προσοχή στον κίνδυνο υπερβολικής εμπιστοσύνης σε στάσεις που σχετίζονται περισσότερο με την πολιτικώς ορθή σκέψη και πληροφόρηση, παρά με συγκεκριμένες ενέργειες, βασιζόμενες σε άρτιες και καινοτόμες τεχνικές ή σε αποτελεσματικά και εγκεκριμένα συστήματα διαχείρισης στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης, των δικτύων θέρμανσης ή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

2.   Ιστορικό και αρχές του Κανονισμού για τη θέσπιση προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης με τη χορήγηση κοινοτικής χρηματοδοτικής συνδρομής για έργα στον τομέα της ενέργειας

2.1   Το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ) περιελάμβανε κονδύλια ύψους 3,98 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το σύνολο σχεδόν των κονδυλίων αυτών έπρεπε να έχει δεσμευτεί έως το τέλος του 2010. Ωστόσο, ποσό ύψους 114 εκατομμυρίων ευρώ δεν θα δεσμευθεί στα πλαίσια του ΕΕΠΑ, ενώ το ποσό αυτό ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο σε περίπτωση που ορισμένα έργα δεν ικανοποιούν τις νομικές, χρηματοδοτικές ή τεχνικές απαιτήσεις.

2.2   Οι πόροι που δεν έχουν δεσμευθεί στα πλαίσια του κεφαλαίου ΙΙ του Κανονισμού ΕΕΠΑ θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός χρηματοδοτικού μέσου, με ιδιαίτερο στόχο να προωθηθεί η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και οι πρωτοβουλίες σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο πλαίσιο της πρότασης χρηματοδότησης της αειφόρου ενέργειας.

3.   Γενικές Αρχές

3.1   Αυτό το χρηματοδοτικό μέσο θα πρέπει να επιτρέψει τη στήριξη της εκτέλεσης «αποδοτικών έργων» στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και να διευκολύνει τη χρηματοδότηση επενδύσεων στους τομείς αυτούς, ιδίως σε αστικές ζώνες.

3.2   Για να προωθηθεί η υλοποίηση μεγάλου αριθμών αποκεντρωμένων επενδύσεων, οι δικαιούχοι των έργων αυτών θα είναι δημόσιες αρχές σε δημοτικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ακόμη και στο πλαίσιο συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα

3.3   Τα προγράμματα που πρέπει να χρηματοδοτηθούν στον τομέα της αειφόρου ενέργειας αφορούν, μεταξύ άλλων, σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, στη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ) και στα αστικά δίκτυα θέρμανσης/ψύξης υψηλής ενεργειακής απόδοσης, στη χρήση αποκεντρωμένων και ενσωματωμένων στο τοπικό περιβάλλον ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αφορούν επίσης στην ανάπτυξη καθαρών υποδομών αστικών μεταφορών και ενέργειας, όπως τα ευφυή ενεργειακά δίκτυα, ο ενεργειακά αποδοτικός δημόσιος φωτισμός και οι έξυπνοι μετρητές.

4.   Κριτήρια επιλογής και επιλεξιμότητας

4.1   Για να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα πρέπει να έχουν γρήγορο, μετρήσιμο και ουσιαστικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

4.2   Ο επιδιωκόμενος στόχος είναι το αποτέλεσμα μόχλευσης της κοινοτικής χρηματοδότησης σε σχέση με τις άλλες συνεισφορές που προέρχονται από τους ενδιαφερόμενους φορείς, δημόσιους οργανισμούς ή επιχειρήσεις, στη βάση καθορισμένων με ακρίβεια κριτηρίων που αφορούν τόσο στις πολιτικές των δημοσίων οργανισμών, όσο και στα τεχνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των προγραμμάτων.

4.3   Οι σχετικοί με τους δημόσιους οργανισμούς κανόνες αφορούν στη συμμετοχή τους στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, στην ύπαρξη καθορισμένων με ακρίβεια στόχων, στη φύση των στρατηγικών που αναπτύσσονται, στην παρακολούθηση και στην προβολή των εφαρμογών όπως και των αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί.

4.4   Οι τεχνικοί και οι σχετικοί με τη χρηματοδότηση κανόνες σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν ότι η προσέγγιση θα είναι τεχνικώς βάσιμη και άρτια, ότι η χρηματοδοτική οργάνωση θα είναι στέρεη και ότι η ευρωπαϊκή συνεισφορά θα αποτελέσει ερέθισμα για την εξεύρεση άλλων πόρων χρηματοδότησης, δημόσιας ή ιδιωτικής προέλευσης, θα αυξήσει τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, θα προστατεύσει τη γεωγραφική ισορροπία των έργων και, τέλος, θα επιταχύνει την ωρίμανσή τους, προκειμένου αυτά να εισέλθουν γρήγορα στη φάση ουσιαστικής υλοποίησης της επένδυσης.