22.9.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 228/62

1.1

Η ΕΟΚΕ εγκρίνει την πρωτοβουλία της Επιτροπής, η οποία ανταποκρίνεται στη βούλησή της να επανεξετάζει διαρκώς τα μέτρα για τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό του κανονιστικού πλαισίου που θεσπίσθηκε με τη συμφωνία της Βασιλείας· δηλώνει γενικώς σύμφωνη με τα προτεινόμενα μέτρα, με την επιφύλαξη ορισμένων παρατηρήσεων όσον αφορά ορισμένες συγκεκριμένες πτυχές οι οποίες δεν επηρεάζουν το γενικότερο προτεινόμενο πλαίσιο.

1.2

Τα υβριδικά κεφάλαια, τα οποία εμφανίζουν μεικτά χαρακτηριστικά ιδίων (μετοχικών) και δανειακών (χρεωστικών) κεφαλαίων, υπόκεινται επί του παρόντος σε εθνικές νομοθεσίες, οι οποίες θα ήταν σκόπιμο να εναρμονισθούν για την καθιέρωση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Η Επιτροπή δεν παρέχει συγκεκριμένο ορισμό των εν λόγω μέσων, τα οποία προσλαμβάνουν μεταβλητή και εξελισσόμενη μορφή, αλλά διατυπώνει τις βασικές αρχές της επιλεξιμότητάς τους: η αρχική ληκτότητά τους δεν πρέπει να είναι κατώτερη των 30 ετών, ενώ απαιτείται να είναι ολοσχερώς καταβεβλημένα και να έχουν σχεδιασθεί κατά τρόπο ώστε να μπορούν να απορροφήσουν πλήρως τις ζημίες. Επιπλέον, πρέπει τα εν λόγω κεφάλαια να μην αναπτύσσονται υπερβολικά σε σχέση με τα ίδια κεφάλαια και οι εθνικές αρχές να έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν για να συγκρατήσουν τη μη φυσιολογική ανάπτυξή τους.

1.3

Όσον αφορά τους συνδεδεμένους πελάτες, η πρόταση εισάγει την έννοια του κινδύνου που συνδέεται με τις δυσκολίες μιας επιχείρησης από την οποία εξαρτάται οικονομικά μια άλλη επιχείρηση, ενώ οι απαιτήσεις παροχής στοιχείων απλοποιήθηκαν, εναρμονίσθηκαν και αναδιατυπώθηκαν. Όσον αφορά τα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, η σημαντικότερη καινοτομία αφορά τη θέσπιση ενός μοναδικού ορίου ανερχόμενου σε 25 %, το οποίο περιλαμβάνει επίσης τις διατραπεζικές καταθέσεις. Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να επανεξετασθεί αυτός ο τελευταίος κανόνας – ο οποίος εμπνέεται ενδεχομένως από το «σενάριο καταστροφής» που διακινείται τελευταίως – λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι εν λόγω καταθέσεις για τη ρύθμιση της ρευστότητας και τον σχετικά μικρό κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν, υπό κανονικές συνθήκες, σε σχέση με άλλους τύπους ανοιγμάτων.

1.4

Η πρόταση εισάγει μία διάταξη που προβλέπει τη διατήρηση ουσιαστικής οικονομικής συμμετοχής, όχι λιγότερο από 5 %, για τους εκδότες, τους διαμεσολαβητές και τους διαχειριστές, οι οποίοι συμμετείχαν άμεσα στη διαπραγμάτευση, διάρθρωση και γραπτή τεκμηρίωση της αρχικής συμφωνίας με την οποία δημιουργήθηκαν οι υποχρεώσεις. Ο κανόνας αυτός φαίνεται να εμπνέεται από την αρνητική εμπειρία των εγγυημένων χρεωστικών υποχρεώσεων (CDO - Collateralized Debt Obligations) στην Αμερική, οι οποίες διαφέρουν όμως ως προς τα χαρακτηριστικά και την προέλευσή τους από τις συνηθισμένες τιτλοποιήσεις. Η ΕΟΚΕ διερωτάται τι αντίκτυπο θα έχει η νέα αυτή διάταξη στη ρευστότητα των αγορών.

1.5

Παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να εξαιρέσουν από τον υπολογισμό των ανοιγμάτων τα ανοίγματα εντός ομίλου όταν οι αντισυμβαλλόμενοι είναι εγκατεστημένοι στο ίδιο κράτος μέλος. Η ΕΟΚΕ δεν αγνοεί τους νομικούς λόγους που εμποδίζουν την εφαρμογή του συγκεκριμένου κανόνα σε αντισυμβαλλόμενους εγκατεστημένους σε διαφορετικά κράτη μέλη, αλλά εκτιμά ότι, υπό κανονικές συνθήκες, η μη συνεκτίμηση των αλλοδαπών αντισυμβαλλομένων μπορεί να θίξει τη συνολική αξιολόγηση των κινδύνων για την ενδιαφερόμενη επιχείρηση. Μια εύλογη λύση μπορεί να είναι η επέκταση της εξαίρεσης σε ολόκληρο τον όμιλο βάσει κατά περίπτωση αξιολογήσεων, με αναστολή της δυνατότητας αυτής μόλις εμφανισθούν ενδείξεις δυσκολιών.

1.6

Όσον αφορά τον προαναφερθέντα κανόνα, αλλά και υπό ένα γενικότερο πρίσμα, η ΕΟΚΕ τάσσεται για μία ακόμη φορά κατά της δυνατότητας που παρέχεται στα κράτη μέλη να θεσπίζουν ή όχι ορισμένες διατάξεις, γεγονός που αντιβαίνει στην αρχή της εναρμόνισης και στην ισότητα των όρων ανταγωνισμού.

1.7

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι σκόπιμο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει το δυνητικό άνοιγμα το οποίο σχετίζεται με τη χρήση μη χρησιμοποιηθέντων πιστωτικών ορίων στις πιστωτικές κάρτες. Πράγματι, το άνοιγμα αυτό μπορεί να καταστεί γρήγορα σημαντικό σε περιόδους περιορισμού της καταναλωτικής πίστης και των στεγαστικών δανείων.

1.8

Όσον αφορά τις εποπτικές ρυθμίσεις, η πρόταση οδηγίας θεσπίζει διάφορους νέους κανόνες με σκοπό τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων: κατ’ αρχάς, λαμβάνει υπόψη το «υποκατάστημα συστημικής σημασίας», το οποίο πρέπει να υπάγεται στην εποπτεία της χώρας υποδοχής, όταν θεωρείται ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες και κατόπιν συμφωνίας με τις αρχές των ενδιαφερόμενων χωρών. Η ΕΟΚΕ εγκρίνει τις εν λόγω διατάξεις, αλλά υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαία η πρόβλεψη μέτρων για την περίπτωση ξαφνικών και απρόβλεπτων συμβάντων.

1.9

Η ΕΟΚΕ σημειώνει, τέλος, με ιδιαίτερη ικανοποίηση τη δημιουργία των σωμάτων εποπτών, τα οποία ιδρύονται από την αρχή ενοποιημένης εποπτείας και περιλαμβάνονται στις αρχές των κρατών μελών όπου είναι εγκατεστημένες οι επιχειρήσεις ενός συγκεκριμένου ομίλου. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα βελτιώσει αναπόφευκτα την αποτελεσματικότητα του ελέγχου των ομίλων και την ταχεία έγκριση κατάλληλων μέτρων σε περίπτωση ανάγκης.

2.1

Η κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών οδήγησε την Επιτροπή να επισπεύσει την τρέχουσα διαδικασία με σκοπό την ενίσχυση και, ενδεχομένως, την τροποποίηση των ισχυουσών διατάξεων σε θέματα κεφαλαιακών απαιτήσεων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, οι οποίες θεσπίσθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας της Βασιλείας II με τη μορφή των οδηγιών 2006/48/ΕΚ και 2006/49/ΕΚ. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν εκδηλώθηκε η κρίση είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται προβληματισμός σχετικά με τις νέες διατάξεις· αναμένεται ότι η διαρθρωτική μεταρρύθμιση των αγορών θα επιδιωχθεί μετά από τη δημοσίευση Λευκής Βίβλου η οποία προβλέπεται για τον Ιούνιο του 2009. Η υπό εξέταση πρόταση περιλαμβάνει διάφορα μέτρα με στόχο:

2.2

Της πρότασης οδηγίας προηγήθηκε διαβούλευση μέσω του Διαδικτύου με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το κείμενο καταρτίσθηκε λαμβάνοντας μεν υπόψη τις ληφθείσες παρατηρήσεις, αλλά τηρώντας προφανώς τις θεμελιώδεις αρχές στις οποίες βασίσθηκε η εν λόγω διαβούλευση:

2.3

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το πνεύμα που διακατέχει τις εν λόγω προτάσεις, καθώς και τον γενικότερο προσανατολισμό τους. Τα γεγονότα τα οποία παρακολουθήσαμε, αλλά προπαντός κάποια περιστατικά και παράνομα συμβάντα, κλόνισαν την εμπιστοσύνη του κοινού στο σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και επιτάσσουν την λήψη ενδεδειγμένων μέτρων. Κρίνεται, ωστόσο, αναγκαίο να μην αποβεί η αυστηρότητα των κανόνων προληπτικής εποπτείας εις βάρος των οικονομικών παραγόντων και των πελατών τους. Όπως κατέδειξε η παρούσα κρίση, οι κανόνες προληπτικής εποπτείας, με τους οποίους διασφαλίζεται η σταθερότητα και η ευρωστία των αγορών, επιτελούν συγχρόνως και μια λειτουργία υψηλής κοινωνικής αξίας.

4.1

Οι διατάξεις που εφαρμόζονται στα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα χρονολογούνται από το 1992 και δεν έχουν τροποποιηθεί έκτοτε. Τα πρόσφατα γεγονότα ανέδειξαν την αναγκαιότητα νέων κανόνων. Η πρόταση της Επιτροπής λαμβάνει περισσότερο υπόψη τους εγγενείς κινδύνους ορισμένων ανοιγμάτων και επιχειρεί παράλληλα να μειώσει τα έξοδα που συνδέονται με τη δήλωση των στοιχείων, να αυξήσει τη διαφάνεια και να καθιερώσει πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού.

4.2

Η έννοια των συνδεδεμένων πελατών έχει τροποποιηθεί. Έως τώρα, δινόταν έμφαση στον κίνδυνο να αντιμετωπίσει μια επιχείρηση δυσκολίες λόγω των οικονομικών προβλημάτων μιας άλλης επιχείρησης. Οι πρόσφατες εξελίξεις ανέδειξαν το γεγονός ότι δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η επιχείρηση από την οποία εξαρτώνται οικονομικά.

4.3

Επίσης, απλοποιήθηκαν και εναρμονίσθηκαν οι επαχθείς και πολύπλοκες απαιτήσεις παροχής στοιχείων, πηγή σημαντικών δαπανών και επιπλοκών για τον εν λόγω κλάδο. Η προφανέστερη τροποποίηση σχετίζεται με την αναφορά των είκοσι μεγαλύτερων κινδύνων σε ενοποιημένη βάση, όταν υπολογίζονται σύμφωνα με τη μέθοδο των εσωτερικών διαβαθμίσεων. Τα διάφορα εφαρμοστέα όρια αντικαταστάθηκαν από ένα μοναδικό όριο ανερχόμενο σε 25 %.

4.4

Οι πολλαπλές, συχνά δυσνόητες, ισχύουσες απαλλαγές καταργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό· διατηρούνται σε ισχύ μόνον εκείνες που δεν φαίνεται να παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο. Ο κατάλογος είναι παρ’ όλα αυτά ακόμη αρκετά μακροσκελής, αλλά γενικά φαίνεται να ανταποκρίνεται σε προσεκτικά σταθμισμένα κριτήρια σύνεσης.

4.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί εν γένει με την προτεινόμενη νομοθεσία· διατυπώνει, ωστόσο, ορισμένες παρατηρήσεις σχετικά με ορισμένες σημαντικές πτυχές:

4.6

Τα «ανοίγματα που προκύπτουν από μη αξιοποιηθείσες πιστωτικές ευχέρειες, τα οποία κατατάσσονται στα στοιχεία εκτός ισολογισμού με χαμηλό κίνδυνο» (άρθρο 113) χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Το συνολικό ποσό των ορίων δαπανών των πιστωτικών καρτών είναι υψηλό, ιδίως για ορισμένους τύπους ιδρυμάτων. Σε περιόδους περιορισμού της πίστωσης, το μη χρησιμοποιημένο περιθώριο μπορεί να μειωθεί ταχέως. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το δυνητικό άνοιγμα που συνδέεται με τη μη χρησιμοποιημένη πίστωση στις κάρτες πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προσεκτικής και συνετής αξιολόγησης.

6.1

Η κρίση που έπληξε τις παγκόσμιες χρηματαγορές ανέδειξε την αναγκαιότητα επανεξέτασης των δομών και των μεθόδων εποπτείας, καθιστώντας τες ικανές να προλαμβάνουν τις συστημικές κρίσεις και να αντιδρούν σε επείγουσες καταστάσεις.

6.2

Οι κανόνες σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία επανεξετάσθηκαν: το άρθρο 42α εισάγει την έννοια του «υποκαταστήματος συστημικής σημασίας», αναγνωρίζοντας έμμεσα, σε ορισμένες περιπτώσεις, την επικράτηση του συμφέροντος της χώρας υποδοχής επί της αρχής της χώρας καταγωγής. Η ΕΟΚΕ δηλώνει απολύτως σύμφωνη με αυτή τη θεμελιώδους σημασίας προσέγγιση.

6.3

Ουσιαστικά, οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι οι αρμόδιες αρχές της χώρας υποδοχής μπορούν να ζητήσουν από τις αντίστοιχες αρχές της χώρας καταγωγής, ή ενδεχομένως από την αρχή ενοποιημένης εποπτείας, να χαρακτηρισθεί το υποκατάστημα που είναι εγκατεστημένο στην επικράτειά τους ως «συστημικής σημασίας», σε περίπτωση που διαθέτει μερίδιο αγοράς υψηλότερο του 2 % ή αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα στην εθνική αγορά. Το αίτημα αυτό πρέπει να περιλαμβάνει ένα είδος «εκτίμησης αντικτύπου» της ενδεχόμενης αναστολής ή διακοπής των εργασιών του υποκαταστήματος στα συστήματα πληρωμών, εκκαθάρισης και διακανονισμού, καθώς και αξιολόγηση των συνεπειών τέτοιου είδους μέτρων στην εθνική αγορά.

6.4

Η διαδικασία για τον χαρακτηρισμό ενός υποκαταστήματος ως «συστημικής σημασίας» προϋποθέτει από τεχνικής πλευράς ένα ορισμένο χρονικό διάστημα· θεωρείται εξάλλου χρήσιμο να θεσπισθούν οι κανόνες που θα εφαρμόζονται σε πραγματικά επείγουσες καταστάσεις (άρθρο 130), ώστε να καταστεί εφικτή η λήψη έκτακτων μέτρων. Τα νεοθεσπισθέντα σώματα εποπτών (άρθρο 131α – πρβλ. παράγραφο 6.5 κατωτέρω), αλλά και η υφιστάμενη Επιτροπή Ευρωπαϊκών Αρχών Τραπεζικής Εποπτείας, πιστεύεται ότι θα καταστήσουν εφικτή την εφαρμογή απλοποιημένων διαδικασιών οι οποίες θα συνοδεύονται από τις απαραίτητες εγγυήσεις.

6.5

Η ίδρυση σωμάτων εποπτών (άρθρο 131α), τα οποία συστήνονται από την αρχή ενοποιημένης εποπτείας και στα οποία συμμετέχουν οι αρχές των ενδιαφερόμενων κρατών μελών, θεωρείται ιδιαίτερα χρήσιμη. Βασική αποστολή των σωμάτων εποπτών είναι να διασφαλίζουν σταθερό και αποτελεσματικό έλεγχο των διεθνικών ομίλων (και, όπως ευελπιστούμε, να λαμβάνουν ταχέως μέτρα σε επείγουσες καταστάσεις), μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών και του κοινού καθορισμού των κατάλληλων μεθόδων εποπτείας. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συγκεκριμένη απόφαση, καθώς και για το σύνολο των προτεινόμενων κανόνων ελέγχου, οι οποίοι είναι σύμφωνοι τόσο προς τα αποτελεσματικότερα προγράμματα που ανακοινώθηκαν προηγουμένως όσο και προς τις προσδοκίες του φόρουμ για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (Financial Services Forum).