52000AC0587

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το κοινοτικό πλαίσιο συνεργασίας για την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης σε αστικό περιβάλλον"

(2000/C 204/08)

Στις 10 Μαΐου 2000, και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Οικονομική και Νομισματική Ένωση, Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 11 Μαΐου 2000, με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Vinay.

Κατά την 373η σύνοδο ολομέλειας της 24ης και 25ης Μαΐου 2000 (συνεδρίαση της 24ης Μαΐου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, υιοθέτησε με 106 ψήφους υπέρ και 4 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η υπό εξέταση πρόταση, που αφορά τη θέσπιση ενός "Κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας για την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης σε αστικό περιβάλλον", απορρέει από μια σειρά στοιχείων όπως: οι δεσμεύσεις τις οποίες έχει από καιρού αναλάβει η ΕΕ, διάφορες αναλύσεις της σημερινής κατάστασης, οι κατ' επανάληψη αναφερθείσες απαιτήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα και, τέλος, οι πρωτοβουλίες που προβλέπονται από την πρόσφατη ανακοίνωση σχετικά με ένα "Πλαίσιο δράσης για την αειφόρο αστική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση", καθώς και από άλλες διατάξεις.

1.2. Στη Διάσκεψη Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο το 1992, η ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη υπέγραψαν τις συμφωνίες και ανέλαβαν στα πλαίσια της Ατζέντας 21 να θέσουν σε εφαρμογή το πρόγραμμα παγκόσμιας δράσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Ταυτοχρόνως σχεδόν η ΕΕ έθεσε σε εφαρμογή το Πέμπτο Πρόγραμμα Δράσης υπέρ του περιβάλλοντος, που σήμερα πλέον ολοκληρώνεται.

1.2.1. Νέες δεσμεύσεις ανελήφθησαν στα πλαίσια της Διάσκεψης του Κυότο το 1997, όπου και αποφασίστηκε η παγκόσμια ελάττωση των επιπέδων εκπομπής αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου η οποία θα πραγματοποιηθεί κατά την περίοδο μεταξύ 2008 και 2012.

1.3. Συνολικώς, στο πλαίσιο του Πέμπτου Προγράμματος και με μια σειρά οδηγιών, ορίσθηκαν όρια και υπήρξαν θετικά αποτελέσματα τουλάχιστον σε ό,τι αφορά ορισμένες ειδικές εκπομπές και την επεξεργασία των υδάτων, αλλά ο δρόμος για μια διαδεδομένη και ολοκληρωμένη αειφορία του περιβάλλοντος είναι ακόμη πολύ μακρύς.

1.3.1. Ένα από τα βασικά προβλήματα για την αποτελεσματική συνέχιση της αειφόρου ανάπτυξης είναι τα αστικά κέντρα τα οποία καλύπτουν σχεδόν το ένα τέταρτο της επικράτειας της ΕΕ και συγκεντρώνουν σχεδόν το 80 % του πληθυσμού.

1.3.2. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα συγκεντρώνονται στις πόλεις, για λόγους όπως οι απαιτήσεις σε κινητικότητα και τα αντίστοιχα συστήματα, η συγκέντρωση ενεργειακής και υδατικής κατανάλωσης, οι αστικές και παραγωγικές διαρθρώσεις, η πυκνότητα του πληθυσμού, η διάθεση των αποβλήτων και οι διαταραχές του μικροκλίματος. Άλλωστε, τα προβλήματα αυτά γίνονται ιδιαίτερα αισθητά στους πολίτες, ειδικότερα σε ό,τι αφορά την ποιότητα του αέρα, την ηχορύπανση και, ιδίως στις μεσογειακές χώρες της ΕΕ, τους υδάτινους πόρους.

1.3.2.1. Η χαμηλή ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος, και μάλιστα η χειροτέρευσή του, απορρέει κατά τρόπο άμεσο από τις πεπαλαιωμένες χωροταξικές πολιτικές, από την ποιότητα των υπηρεσιών και των έργων υποδομής, από ανεπαρκή ή ελλιπή συντήρηση, από τις συνήθειες του συλλογικού και ατομικού βίου που πρέπει να αλλάξουν σε βάθος και από την ενδεχόμενη γειτνίαση εγκαταστάσεων παραγωγής. Προκειμένου να αντιμετωπισθούν όλες αυτές οι πτυχές, δύο στοιχεία έχουν θεμελιώδη σημασία: η αμετάκλητη εξέλιξη προς την αειφορία, όσον αφορά τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τις τοπικές αρχές, και η ενημερωμένη και συνειδητή συμμετοχή των ενδιαφερόμενων παραγόντων: της δημόσιας διοίκησης, των πολιτών και των άρθρο επιχειρήσεων. Όπως, ωστόσο, υπογράμμισε και η ομάδα εμπειρογνωμόνων για το αστικό περιβάλλον στην έκθεση με θέμα τις "βιώσιμες πόλεις", είναι ποικίλα τα αίτια που καθιστούν προβληματική την εφαρμογή, σε τοπική κλίμακα, της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με πρώτη την ελλιπή ενημέρωση ως προς τις ορθές πρακτικές.

1.4. Μια σειρά πρόσφατων κοινοτικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται το πλαίσιο δράσης και το πρόγραμμα Urban, ζητούν επίμονα να συμπεριληφθεί η έννοια της αειφορίας στην αστική πολιτική και να διαδοθούν οι ορθές πρακτικές, και ιδιαίτερα τα καινοτόμα σχέδια, τα οποία, με οιονδήποτε τρόπο και αν οριστικοποιηθούν, συμβάλλουν σημαντικά στην ποιότητα, μεταξύ άλλων, του περιβάλλοντος.

2. Η πρόταση της Επιτροπής

2.1. Με σημείο αφετηρίας έναν εκτεταμένο κατάλογο αιτιολογικών σκέψεων που αναφέρονται σε όσα προαναφέρθηκαν, προτείνεται η θέσπιση ενός κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας με σκοπό να ενθαρρυνθεί ο σχεδιασμός, η ανταλλαγή και η εφαρμογή ορθών πρακτικών σε ό,τι αφορά την αειφόρο αστική ανάπτυξη και την Ατζέντα 21 σε τοπικό επίπεδο. Διευκρινίζεται δε ότι βασικοί εταίροι της συνεργασίας αυτής είναι η Επιτροπή και τα δίκτυα των πόλεων που είναι οργανωμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.1.1. Υποδεικνύονται τα είδη δραστηριοτήτων που μπορούν να επωφεληθούν από χρηματοδοτήσεις, και δηλώνεται ότι μπορεί να χορηγηθεί οικονομική στήριξη σε οποιοδήποτε δίκτυο οργανωμένων πόλεων ευρωπαϊκού επιπέδου και ότι κάθε χρηματοδοτούμενη δραστηριότητα πρέπει να υλοποιείται, κατ' ανώτατο όριο, εντός τριών ετών από τη χρηματοδότησή της.

2.2. Η Επιτροπή καθορίζει τις δραστηριότητες που θα χρηματοδοτηθούν όπως προαναφέρθηκε, δημοσιεύει στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ποιες είναι οι δραστηριότητες προτεραιότητας και διευκρινίζει τις διαδικασίες επιλογής καθώς και τις διαδικασίες υποψηφιότητας και έγκρισης.

2.2.1. Η Επιτροπή εξασφαλίζει τη συνέπεια, τη συμπληρωματικότητα και τη συνέργεια των δραστηριοτήτων αυτών εν σχέσει προς τα άλλα κοινοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες και ειδικότερα προς το πρόγραμμα Urban. Διευκρινίζεται ότι τα σχέδια στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το πλαίσιο συνεργασίας.

2.3. Εκτός από ορισμένα άλλα ειδικά σημεία για το είδος των μεμονωμένων χρηματοδοτήσεων, η πρόταση επισημαίνει τα κριτήρια για τον εντοπισμό των δραστηριοτήτων προτεραιότητας, μεταξύ των οποίων πρέπει να εξετασθούν: το διαρκές πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αποτελεσματική και ισορροπημένη συνεργασία για τις δραστηριότητες αλλά και για την οικονομική συνοχή, καθώς και μια πολυεθνική προσέγγιση τόσο όσον αφορά τις χώρες της ΕΕ όσο και έναντι των γειτονικών χωρών. Τονίζεται επίσης η σημασία μιας πολυτομεακής προσέγγισης.

2.3.1. Το πλαίσιο συνεργασίας είναι ανοιχτό προς τις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης (ΧΚΑΕ), σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στις σχετικές συμφωνίες και πρωτόκολλα και επί τη βάσει συμπληρωματικών πιστώσεων προς την Κύπρο και τη Μάλτα σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται για την περίπτωσή τους.

2.3.2. Ανατίθεται στην Επιτροπή ο προσδιορισμός των διατάξεων επαλήθευσης και ελέγχου των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται από τους δικαιούχους της κοινοτικής στήριξης και υπενθυμίζονται σχετικά ορισμένα άρθρα της Συνθήκης, με τις συνακόλουθες διοικητικές επιπτώσεις όσον αφορά τις παραλήψεις ή τις παρατυπίες.

2.4. Τέλος, διευκρινίζεται ότι ο κατάλογος των δικαιούχων της οικονομικής στήριξης και το ποσό αυτών δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ενώ η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του πλαισίου συνεργασίας έως το Μάρτιο 2003.

2.4.1. Στα παραρτήματα εμφαίνεται κατάλογος των επιλέξιμων ειδών δραστηριοτήτων με σφαιρική κατανομή επί του συνόλου της χρηματοδότησης, το ποσό της οποίας για την τετραετία ανέρχεται ενδεικτικώς σε 12,4 εκατ. ευρώ.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής, σκοπός της οποίας είναι να υλοποιήσει ένα σημαντικό έργο ενημέρωσης που θα είναι λειτουργικό τόσο για τις τοπικές αρχές, όσο και για την ευαισθητοποιημένη συμμετοχή των πολιτών.

3.1.1. Όπως υπογραμμίστηκε και κατά την πρόσφατη συνάντηση των Υπουργών Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πόρτο, μεγάλο μέρος των πιο σοβαρών ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών προβλημάτων παρουσιάζεται στις αστικές περιοχές και συχνά συνδέεται στενά με σφαιρικές περιβαλλοντικές προκλήσεις που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων πολιτών. Ωστόσο, μία συνεπής και αειφόρος προσέγγιση στις πολιτικές αστικής ανάπτυξης μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής στις πόλεις.

3.1.2. Η ΟΚΕ έχει διατυπώσει σε πολλές γνωμοδοτήσεις της τις ανησυχίες της για την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος(1), την πεποίθησή της ότι χρειάζεται άμεση διασύνδεση μεταξύ των αστικών πολιτικών και της αειφόρου ανάπτυξης(2), καθώς και τη σημασία που έχει, σε ό,τι αφορά την επιδίωξη των στόχων αυτών, μαζί με την ανάπτυξη και την υποστήριξη δράσεων καινοτομίας, η αποτελεσματική διάδοση των ορθών πρακτικών.

3.1.3. Στο έγγραφο που διαβίβασε η Επιτροπή περιλαμβάνονται ωστόσο ορισμένα στοιχεία που πρέπει να αποσαφηνισθούν και ορισμοί που πρέπει να προσδιορισθούν περαιτέρω.

3.2. Τόσο στις αιτιολογικές σκέψεις που παρατίθενται στην αρχή της πρότασης, όσο και στο σημείο 9.2 του παραρτήματος που τιτλοφορείται "Αιτιολόγηση της δράσης", γίνεται σαφής αναφορά στην υπ' αριθ. 20 δράση της ανακοίνωσης "Πλαίσιο δράσης για την αειφόρο αστική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση" και αναφέρεται συγκεκριμένα η υποχρέωση που ανέλαβε η Επιτροπή να υποστηρίζει δράσεις υπέρ της δημιουργίας δικτύων τοπικών αρχών, στα οποία μπορούν να συμπεριληφθούν και οι πόλεις των υποψήφιων προς ένταξη χωρών, καθώς και να "εξασφαλίσει την απαιτούμενη νομική βάση για τη χρηματοδότηση αυτών των δραστηριοτήτων σε πολυετές πλαίσιο", στις οποίες περιλαμβάνοντο "η Κίνηση Ευρωπαϊκών Αειφόρων Μικρών και Μεγάλων Πόλεων, η Ευρωπαϊκή Ομάδα Διαχείρισης και Κινητικότητας, οι Πόλεις Χωρίς Αυτοκίνητα, η LIA (Τοπική Ολοκλήρωση και Δράση που ευνοεί τις εθνικές μειονότητες), οι Τοπικοί Ενεργειακοί Οργανισμοί" και πολυάριθμες άλλες πρωτοβουλίες.

3.2.1. Στο σημείο αυτό παρατηρείται αβεβαιότητα, δεδομένου ότι, με βάση την πιο πάνω παραπομπή, δεν καθίσταται σαφές κατά πόσον πρόθεση της υπό εξέταση πρότασης είναι, όπως διευκρινίζεται στο άρθρο 1, η "ενθάρρυνση του σχεδιασμού, της ανταλλαγής και της υλοποίησης ορθών πρακτικών στον τομέα της αειφόρου αστικής ανάπτυξης", δραστηριότητα που θα μπορούσε να ασκηθεί από οιοδήποτε "δίκτυο πόλεων που είναι οργανωμένο σε ευρωπαϊκό επίπεδο", ή, αντίθετα, εάν στόχος είναι η στήριξη της διασύνδεσης σε δίκτυο των τοπικών αρχών για τους προαναφερθέντες λόγους.

3.2.2. Στην αιτιολογική έκθεση υποστηρίζεται εξάλλου ότι οι "εταίροι" που συμμετέχουν στο συγκροτούμενο πλαίσιο συνεργασίας είναι, αφενός, η Επιτροπή και, αφετέρου, η Εκστρατεία για τα Αειφόρα Αστικά Κέντρα στην Ευρώπη, καθώς και τα δίκτυα πόλεων. Στα Παραρτήματα και συγκεκριμένα στα κεφάλαια "Δημοσιονομικές επιπτώσεις" και "Στοιχεία ανάλυσης κόστους-απόδοσης" παρατίθεται πράγματι μία ευρεία παρουσίαση των δαπανών, των δραστηριοτήτων και των στόχων της Εκστρατείας, η οποία επανεξετάζεται στη συνέχεια και επαυξάνεται με εξαίρετες αξιολογήσεις στο σημείο 9.2 "Αιτιολόγηση της δράσης". Την Εκστρατεία αφορά και το σημείο 9.3 "Συνέχεια και αξιολόγηση της δράσης", όπως επίσης φαίνεται να την αφορά και το κεφάλαιο "Διοικητικές δαπάνες".

3.2.3. Η Εκστρατεία για τα Αειφόρα Αστικά Κέντρα στην Ευρώπη για την οποία έγινε λόγος, αποτελεί, όπως ήδη αναφέρθηκε, μαζί με άλλες πρωτοβουλίες της υπ' αριθ. 20 δράσης του "Πλαισίου δράσης για την αειφόρο αστική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση", μία ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία η οποία προωθήθηκε από έναν ορισμένο αριθμό πόλεων από αυτές που έλαβαν μέρος στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τις βιώσιμες πόλεις, που πραγματοποιήθηκε στο Άλμποργκ το 1994, και η οποία είχε επίσης την υποστήριξη πέντε σημαντικών δικτύων πόλεων, καθώς και την οικονομική υποστήριξη της ΓΔ "Περιβάλλον".

3.2.3.1. Είναι συνεπώς θετικό το γεγονός ότι υπάρχει η πρόθεση να συνεχισθεί η στήριξη της εν λόγω Εκστρατείας, η πρόταση ωστόσο της Επιτροπής αναφέρει ότι στο πλαίσιο συνεργασίας θα συμμετέχουν όλα "τα δίκτυα πόλεων που οργανώνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο", δίχως να προκαθορίζονται φορείς προτίμησης.

3.3. Στην υπ' αριθ. 20 δράση του πλαισίου δράσης που προαναφέρθηκε η Επιτροπή συμπεριελάμβανε ανάμεσα στις προς υλοποίηση πρωτοβουλίες την ενσωμάτωση μίας αστικής διάστασης στο νέο "ευρωπαϊκό δίκτυο για τον προσδιορισμό των ορθών πρακτικών", στο πλαίσιο των μελλοντικών καινοτόμων δράσεων των διαρθρωτικών ταμείων, με στόχο να προβληθούν και να διαδοθούν υποδειγματικές δράσεις και να διευκολυνθεί η ανταλλαγή εμπειριών, όχι μόνον σε σχέση με το πλαίσιο δράσης, αλλά και σε σχέση με οιοδήποτε σχέδιο αειφόρου αστικής ανάπτυξης που πραγματοποιείται στο πλαίσιο άλλων προγραμμάτων τα οποία χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι ακόμη και η πρωτοβουλία Urban, στην οποία δεν γίνεται αναφορά στο πλαίσιο δράσης για το λόγο ότι προωθήθηκε αργότερα, διαθέτει ειδικό χρηματοδοτικό πλαίσιο για την διάδοση των ορθών πρακτικών.

3.3.1. Στη γνωμοδότηση σχετικά με το πλαίσιο δράσης για την αειφόρο αστική ανάπτυξη(3), η ΟΚΕ ανέφερε ότι "συμμερίζεται την πρόθεση της Επιτροπής να δημιουργήσει ένα 'θετικό' κύκλωμα πληροφοριών όσον αφορά τις 'καλές πρακτικές'", και υπογράμμιζε επίσης ότι έχει σημασία "το κύκλωμα πληροφοριών, οι αξιολογήσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων, οι επαληθεύσεις της διϋπηρεσιακής ομάδας (...) να λάβουν ιδιαιτέρως υπόψη τη συνεκτική ανάπτυξη και των τεσσάρων στόχων" που προβλέπονται από την ίδια την πρόταση και οι οποίοι σύμφωνα με αυτήν είναι "αλληλοεξαρτώμενοι".

3.3.2. Η έννοια της αειφορίας της ανάπτυξης, ιδιαίτερα των πόλεων, δεν οριοθετείται, ούτε είναι δυνατόν να οριοθετηθεί με βάση αποκλειστικά τον πυλώνα του περιβάλλοντος, αλλά στηρίζεται και στους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους και στην επίτευξη κοινωνικής βιωσιμότητας. Ήδη στην έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων για το αστικό περιβάλλον του Μαρτίου 1996 τονίστηκε πώς στη διαδικασία της αειφόρου αστικής διαχείρισης εμπλέκονται περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά θέματα. Η ίδια η Επιτροπή υπογραμμίζει στο σημείο 3.1 της Ανακοίνωσης που μόλις εξέδωσε για το πρόγραμμα εργασίας της για το 2000(4) ότι το 6ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον θα αποτελέσει "τον περιβαλλοντικό πυλώνα ενός πλέον ολοκληρωμένου προγράμματος αειφόρου ανάπτυξης", διευκρινίζοντας ότι η "βασική πρόκληση παραμένει ο συμβιβασμός αειφόρου περιβαλλοντικής ανάπτυξης αφενός και κοινωνικής προόδου και σταθερής οικονομικής ανάπτυξης αφετέρου".

3.3.3. Η υπό εξέταση πρόταση, μολονότι κάνει σαφή αναφορά σε μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στο εσωτερικό ενός στρατηγικού πλαισίου, έχει στόχο, όπως διευκρινίζει ο ίδιος της ο τίτλος, την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης του αστικού περιβάλλοντος, στόχο με τον οποίο φυσικά η ΟΚΕ συμφωνεί, αλλά που θα έπρεπε να συνοδεύεται από ορισμένες ειδικότερες υποδείξεις σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι προβλεπόμενες πρωτοβουλίες μπορούν να συνδυαστούν και να συνδεθούν με όσες βρίσκονται ήδη σε ισχύ ή έχουν ήδη προαναγγελθεί για την διάδοση όλου του ευρέως φάσματος των δυνατών καλών πρακτικών που προέρχονται από το πλαίσιο δράσης ή από άλλα κοινοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες, και οι οποίες, μολονότι οι στόχοι τους είναι πολυποίκιλοι και έως τώρα χωρίς ειδική αναφορά στα περιβαλλοντικά θέματα, συμβάλλουν εντούτοις στην αειφόρο αστική ανάπτυξη.

3.3.4. Θα πρέπει επίσης να προβλεφθεί και ένα είδος σύνδεσης με τη διυπηρεσιακή ομάδα της Επιτροπής, η οποία, όπως διευκρινίζεται στο ίδιο πλαίσιο δράσης, συγκαταλέγει μεταξύ των καθηκόντων της την επαλήθευση των προόδων που συντελούνται κατά την εφαρμογή του προγράμματος και την εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση των δραστηριοτήτων του ευρωπαϊκού δικτύου για τον εντοπισμό των καλύτερων δυνατών λύσεων όσον αφορά τα αστικά προβλήματα.

3.3.5. Το άρθρο 4 της υπό εξέταση πρότασης, στο οποίο γίνεται λόγος για τη συνέπεια, τη συμπληρωματικότητα και τη συνέργεια με τα λοιπά κοινοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες, αποδεικνύεται, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, εξαιρετικά ουσιαστικής σημασίας. Ακόμη δε περισσότερο αφού διευκρινίζεται, στο πλαίσιο δράσης πάντοτε, ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες θα είναι από κοινού υπεύθυνες για ορισμένες αλληλοσυμπληρούμενες ενέργειες πολλαπλών στόχων, όπως η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου βάσεων δεδομένων για τα αστικά θέματα και η καθιέρωση συγκριτικών τεχνικών και δεικτών.

3.3.6. Γίνονται ωστόσο δεκτές με ικανοποίηση οι σχετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής, όπως η δημιουργία τράπεζας δεδομένων για τις ορθές πρακτικές στον τομέα της αστικής διαχείρισης και της αειφόρου ανάπτυξης, οι οποίες υλοποιήθηκαν το 1998, καθώς και η πρόσφατη καθιέρωση κοινών ευρωπαϊκών δεικτών μέσω ενός συστήματος δέκα τοπικών δεικτών αειφορίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι απαραίτητες και πρέπει να παγιωθούν.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Η ΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι υποστηρίζει το περιεχόμενο της υπό εξέταση πρότασης, σημειώνει ωστόσο ότι περισσότερο από ένα πλαίσιο συντονισμού για τη διάδοση των ορθών πρακτικών, η πρόταση ρυθμίζει το μέτρο εκείνο που αποσκοπεί στη διασφάλιση της στήριξης των δράσεων υπέρ της διασύνδεσης σε δίκτυο των τοπικών αρχών το οποίο προανήγγελλε, ακριβώς, η υπ' αριθ. 20 δράση του πλαισίου πρωτοβουλίας. Συνεπώς, ο τίτλος της πρωτοβουλίας θα πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα.

4.1.1. Μία δράση αυτού του είδους πρέπει να υποστηριχθεί σε κοινοτική κλίμακα και είναι απολύτως συνεπής προς την αρχή της επικουρικότητας, καθώς και προς την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 5 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

4.1.2. Η ΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι επιδοκιμάζει την πρωτοβουλία να υποστηριχθεί η διασύνδεση σε δίκτυο των τοπικών αρχών. Η διασύνδεση σε δίκτυο προσθέτει σε κάθε τομέα μία προστιθέμενη αξία η οποία απορρέει άμεσα και κατά κύριο λόγο από το ίδιο το γεγονός της διάθεσης στο κοινό γνώσεων και διαδικασιών, πράγμα που όχι μόνον αυξάνει τη συνολική αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών των φορέων που συμμετέχουν στο δίκτυο, αλλά και μειώνει το κόστος της υλοποίησης και των δοκιμών των μεμονωμένων δράσεων. Η στήριξη εκ μέρους της ΕΕ των δικτύων πόλεων είναι συνεπώς ένας στόχος απόλυτα σημαντικός, δεδομένου ότι τα εν λόγω δίκτυα συμπεριλαμβάνονται στους παράγοντες προτεραιότητας μιας αειφόρου ανάπτυξης, κυρίως δε, όπως ήδη εκτέθηκε πιο πάνω, από περιβαλλοντικής πλευράς.

4.1.3. Από αυτή τη σκοπιά, έχει θεμελιώδη σημασία η υπό εξέταση πρόταση να είναι πραγματικά ανοικτή σε όλα τα δίκτυα και να μην προσδιορίζει μέσα ή προτιμώμενες προσεγγίσεις για κανένα από αυτά. Δεδομένου ότι συχνά στα δίκτυα συμμετέχουν ευκολότερα οι τοπικές αρχές που είναι ήδη ευαισθητοποιημένες και έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες ως προς τα περιβαλλοντικά προβλήματα, θα πρέπει να δοθούν στις πόλεις αυτές τα κίνητρα ώστε να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και άλλων αστικών κέντρων, να δημιουργηθεί δηλαδή ένα είδος μικτού δικτύου μεταξύ πόλεων που βρίσκονται άλλες σε περισσότερο και άλλες σε λιγότερο προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αειφορίας.

4.1.4. Επίσης, η ΟΚΕ συνιστά όπως κάθε πρωτοβουλία που αφορά τα δίκτυα και αναλαμβάνεται στα πλαίσια του υπό εξέταση κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας, αποτελεί αντικείμενο ενός "δελτίου αξιολόγησης των επιπτώσεων" το οποίο να περιλαμβάνει τη σχέση κόστους-οφέλους και το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας. Τα δελτία αξιολόγησης των επιπτώσεων θα πρέπει να δημοσιεύονται.

4.1.5. Η ΟΚΕ σημειώνει επίσης ότι ένας ευρύς και αποτελεσματικός συντονισμός σε ευρωπαϊκή κλίμακα για τη διάδοση των ορθών πρακτικών σε ό,τι αφορά την αειφόρο ανάπτυξη θα ήταν εξαιρετικά απαραίτητος λόγω του μεγάλου αριθμού των μέτρων και των παραγόντων που συνδέονται με αυτήν την δραστηριότητα - που δεν είναι μόνον οι τοπικές αρχές, αλλά και τα κράτη μέλη, οι βιομηχανίες, τα ερευνητικά κέντρα και οι επιχειρήσεις των νέων τεχνολογιών - καθώς και των τόσων στόχων που ενδέχεται να έχουν.

4.1.6. Εξάλλου, η διάδοση πληροφοριών και γνώσεων, συντονισμένη και στοχοθετημένη κατά τρόπο που να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και η ευρύτερη δυνατή επίδραση θα πρέπει να συνεπάγεται είτε τον ορισμό σαφών, ακριβών και συνολικά αποδεκτών οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών δεικτών, πράγμα που περιλαμβάνεται στους στόχους του πλαισίου δράσης, είτε ένα είδος κοινοτικού "κεκτημένου" της γενικής ιδέας της αειφορίας στο πλαίσιο της εξαντλητικής προσοχής που δίδεται στην αρχή της επικουρικότητας. Η ΟΚΕ σημειώνει ότι η πραγματοποίηση ενός ευρέως ελέγχου θα αποτελούσε ένα θετικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

4.2. Το κείμενο της Επιτροπής εξετάζει τους ενδεχομένους συσχετισμούς με το πρόβλημα της απασχόλησης μόνον στο παράρτημα, στο σημείο 9.2 Γ), όπου γίνεται λόγος για τα πιθανά θετικά αποτελέσματα της πρότασης στον τομέα αυτόν.

4.2.1. Η ΟΚΕ έχει επανειλημμένως τονίσει ότι έχει θεμελιώδη σημασία να συνδυασθούν επωφελώς οι δύο προτεραιότητες της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας(5), πράγμα το οποίο δεν είναι μόνο δυνατό και απαραίτητο αλλά και σκόπιμο για την καταπολέμηση της διαδεδομένης ιδέας ότι υπάρχει βασική αντίθεση μεταξύ των δύο αυτών θεμάτων. Υπενθυμίζεται συνεπώς ότι κατά τη διάδοση των ορθών πρακτικών θα πρέπει να ακολουθείται, να αναλύεται και να καταδεικνύεται επίσης και αυτό το είδος επιπτώσεων, στοιχείο το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνεται σαφώς στο διατακτικό της απόφασης.

4.2.2. Επιπλέον, ειδικότερα κατά το σχεδιασμό των ορθών πρακτικών στους τομείς της αειφόρου ανάπτυξης στο αστικό περιβάλλον, πρέπει να καταδειχθεί το έργο το οποίο μπορούν να επιτελέσουν οι κοινωνικοί εταίροι σε συμφωνία με τις τοπικές αρχές. Δεν είναι τυχαίο που στην Ατζέντα 21 τονίζεται ο σημαντικός ρόλος των κοινωνικών εταίρων στην επιδίωξη της αειφόρου ανάπτυξης.

4.2.3. Σε γενικές γραμμές, στο έγγραφο μάλλον δεν θίγονται οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να συμμετάσχουν ενεργά οι πολίτες, καθώς και οι οικονομικές συνεταιριστικές οργανώσεις και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η συμμετοχή των οποίων αναφέρεται μόνον, συνολικά διατυπωμένη, ως τελευταία αναφορά μεταξύ των κριτηρίων με βάση τα οποία θα γίνει η επιλογή των δραστηριοτήτων προτεραιότητας (άρθρο 6, σημείο 1. στ).

4.3. Το γεγονός ότι στην πρόταση συμπεριλαμβάνονται οι χώρες ΧΚΑΕ επικροτείται πλήρως, τόσο από καθαρά πολιτική άποψη, όσο και προκειμένου να αυξηθούν οι δυνατότητες ανταλλαγής και συνεργασίας, καθώς επίσης και διότι πρόκειται για χώρες που έχουν πληγεί κατεξοχήν από σοβαρότατα περιβαλλοντικά προβλήματα, ειδικότερα στα αστικά τους κέντρα.

4.3.1. Ήδη στην Ατζέντα 2000 τονίζεται πόσο το περιβάλλον υπήρξε ένα από τα καθοριστικά θέματα στη διαδικασία διεύρυνσης. Στη συνέχεια, η Επιτροπή κατήρτισε ειδική ανακοίνωση(6)"σχετικά με τις στρατηγικές προσχώρησης ως προς το περιβάλλον", στην οποία αποσαφηνίζεται πώς η προσέγγιση των υποψήφιων προς ένταξη χωρών στον τομέα του περιβάλλοντος απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Η στήριξη των τοπικών αρχών που προκύπτει από το υπό εξέταση κείμενο, και η οποία σύμφωνα με την εν λόγω ανακοίνωση θεωρείτο απαραίτητη, βρίσκει σύμφωνη την ΟΚΕ, η οποία δίδει ιδιαίτερη σημασία στο να συμμετέχουν στις δραστηριότητες των ευρωπαϊκών αστικών δικτύων πόλεων οι χώρες ΧΚΑΕ, ακριβώς στο πλαίσιο μιας στρατηγικής υπέρ της περιβαλλοντικής αειφορίας.

4.3.2. Η ΟΚΕ φρονεί ότι είναι σκόπιμο τα ευρωπαϊκά δίκτυα να συμπεριλάβουν στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών ακόμη και πόλεις των όμορων τρίτων χωρών, όπως π.χ. οι χώρες της ΒΑ Ευρώπης και της Μεσογείου και δράττεται της ευκαιρίας για να διατυπώσει την ευχή όπως εντός του θεσμικού πλαισίου της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης τεθούν σε εφαρμογή τα προγράμματα αποκεντρωμένης συνεργασίας.

Βρυξέλλες, 24 Μαΐου 2000.

Η Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Beatrice Rangoni Machiavelli

(1) Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα "Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον αστικό τομέα" ΕΕ C 30 της 30.1.1997.

(2) Γνωμοδότηση για την Ανακοίνωση της Επιτροπής "Η αστική προβληματική: κατευθύνσεις για μια ευρωπαϊκή συζήτηση" ΕΕ C 95 της 30.3.1998.

(3) ΕΕ C 368 της 20.12.1999.

(4) COM(2000) 155 τελικό της 9ης Φεβρουαρίου 2000.

(5) Γνωμοδότηση σχετικά με την Ανακοίνωση της Επιτροπής για το περιβάλλον και την απασχόληση με τίτλο "Για την οικοδόμηση μιας αειφόρου Ευρώπης", ΕΕ C 235 της 27.7.1998.

(6) COM(98) 294 τελικό.