(1)

Η πρόσφατη στρατιωτική επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας και η συνεχιζόμενη ένοπλη σύρραξη έχουν αλλάξει ριζικά την κατάσταση της ασφάλειας στην Ευρώπη. Ως αποτέλεσμα της εν λόγω στρατιωτικής επίθεσης, η Ένωση, και ιδίως οι ανατολικές περιφέρειές της, αντιμετωπίζει σημαντική εισροή ατόμων. Αυτό αποτελεί πρόσθετη πρόκληση σε μια περίοδο κατά την οποία οι οικονομίες των κρατών μελών εξακολουθούν να ανακάμπτουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας της COVID-19.

(2)

Τα κράτη μέλη μπορούν ήδη να χρηματοδοτήσουν ευρύ φάσμα επενδύσεων στο πλαίσιο των οικείων προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ), μεταξύ άλλων δυνάμει των πρόσθετων πόρων που διατίθενται ως Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης (REACT-EU), με σκοπό την παροχή βοήθειας για τη στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και για την προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας. Οι δράσεις μπορούν να καλύπτουν επενδύσεις στους τομείς της κοινωνικής ένταξης, της υγείας, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της στέγασης και της παιδικής μέριμνας, μεταξύ άλλων μέσω επενδύσεων σε υποδομές, ανάπλαση υποβαθμισμένων αστικών περιοχών, δράσεις για τη μείωση της χωρικής και εκπαιδευτικής απομόνωσης των μεταναστών και σύσταση επιχειρήσεων. Τα κράτη μέλη μπορούν να ανακατευθύνουν τους υπόλοιπους πόρους εντός των προγραμμάτων τους για την αντιμετώπιση αυτών των μεταναστευτικών προκλήσεων. Επιπλέον, το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παροχή τροφίμων και βασικής υλικής βοήθειας σε πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων υπηκόων τρίτων χωρών, που πλήττονται από τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

(3)

Παρότι οι πρόσθετοι πόροι που διατίθενται στο πλαίσιο του REACT-EU επωφελούνται ήδη από σημαντική ευελιξία στις ρυθμίσεις εφαρμογής τους, είναι αναγκαίο να καταστεί πιο ευέλικτη η χρήση των πόρων του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ και του ΤΕΒΑ από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020. Λαμβανομένου υπόψη του επείγοντος χαρακτήρα της αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας, οι δαπάνες για πράξεις για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων θα πρέπει να είναι επιλέξιμες από την ημερομηνία έναρξης της στρατιωτικής επίθεσης. Επιπλέον, η ευελιξία στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ θα πρέπει να αυξηθεί για τις εν λόγω πράξεις, έτσι ώστε η διαθέσιμη χρηματοδότηση στα προγράμματα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί γρήγορα, υπό την προϋπόθεση ότι η δράση είναι σύμφωνη με το επιχειρησιακό πρόγραμμα όπως τροποποιήθηκε, όπου απαιτείται. Η ευελιξία αυτή θα πρέπει να προστεθεί στις δυνατότητες συμπληρωματικής χρηματοδότησης των πράξεων που έχουν ήδη προβλεφθεί. Θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν απλουστευμένες ρυθμίσεις για την υποβολή εκθέσεων για τα στοιχεία σχετικά με τους συμμετέχοντες στις εν λόγω πράξεις.

(4)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα θιγόμενα πρόσωπα μπορούν να επωφεληθούν από τη συνδρομή στο πλαίσιο του ΤΕΒΑ χωρίς καθυστέρηση, είναι επίσης σκόπιμο να επιτραπεί στα κράτη μέλη να τροποποιήσουν ορισμένα στοιχεία των επιχειρησιακών προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το ΤΕΒΑ χωρίς να απαιτείται η έκδοση απόφασης της Επιτροπής.

(5)

Η στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής θα πρέπει να είναι συμπληρωματική, ιδίως προς τις δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, ώστε να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος της διαθέσιμης χρηματοδότησης.

(6)

Τα κράτη μέλη έχουν πληγεί από τις συνέπειες της πανδημίας της COVID-19 με πρωτόγνωρο τρόπο. Ο συνολικός αντίκτυπος της εν λόγω πανδημίας έχει ασκήσει πολύ μεγάλη πίεση στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών λόγω της αιφνίδιας και σημαντικής αύξησης των δημόσιων επενδύσεων που απαιτήθηκαν στα οικεία συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και σε άλλους τομείς των οικονομιών τους. Υπήρχε επίσης ο κίνδυνος να διαταραχθεί η στήριξη που παρέχεται στους απόρους. Το γεγονός αυτό δημιούργησε μια έκτακτη κατάσταση, η οποία έπρεπε να αντιμετωπιστεί με συγκεκριμένα μέτρα.

(7)

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της επιδημικής έκρηξης της COVID-19, οι κανονισμοί (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 (3) και (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 (4) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου τροποποιήθηκαν από τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/460 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία κατά την υλοποίηση προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής (τα «Ταμεία») και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας. Ωστόσο, καθώς επιδεινώθηκαν οι σοβαρές αρνητικές συνέπειες της εν λόγω κρίσης για τις οικονομίες και τις κοινωνίες της Ένωσης, οι δύο κανονισμοί τροποποιήθηκαν και πάλι από τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/558 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

Επιπλέον, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κρίσης της COVID-19 στους απόρους, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 223/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/559 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), με σκοπό τη θέσπιση ειδικών μέτρων για το ΤΕΒΑ για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19. Οι εν λόγω τροποποιήσεις προσέφεραν έκτακτη πρόσθετη ευελιξία, ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να επικεντρωθούν στην απαραίτητη αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κρίσης με την ενίσχυση της δυνατότητας κινητοποίησης της αχρησιμοποίητης στήριξης από τα Ταμεία και την απλούστευση των διαδικαστικών απαιτήσεων που συνδέονται με την υλοποίηση των προγραμμάτων, με σκοπό την αντιμετώπιση της ανάγκης για ταχεία αντίδραση στην εν λόγω κρίση. Με μεταγενέστερη τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, η οποία εισήχθη με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/2221 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), διατέθηκαν σημαντικοί πρόσθετοι πόροι ως REACT-EU, με σκοπό την παροχή βοήθειας για τη στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και για την προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας.

Στο πλαίσιο της ίδιας δέσμης, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 223/2014 τροποποιήθηκε επίσης από τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/177 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), προκειμένου να καταστεί δυνατή η κινητοποίηση αυτών των πρόσθετων πόρων από τα κράτη μέλη στους απόρους στο πλαίσιο της εφαρμογής του ΤΕΒΑ.

(8)

Παρότι οι δυνατότητες ευελιξίας και οι πρόσθετοι πόροι που προβλέπονται για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 βοήθησαν τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της κρίσης και την ανάκαμψη, η εμφάνιση νέων παραλλαγών του κορονοϊού, ιδίως της παραλλαγής Όμικρον, καθώς και η εκτεταμένη αυστηροποίηση των περιορισμών το τελευταίο τρίμηνο του 2021 συνέχισαν να έχουν σοβαρές αρνητικές συνέπειες στις οικονομίες και τις κοινωνίες των κρατών μελών και παρεμπόδισαν την ομαλή εφαρμογή των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής και των προγραμμάτων που υποστηρίζονται από το ΤΕΒΑ. Η πρόσφατη στρατιωτική επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και οι συνακόλουθες μεταναστευτικές ροές έχουν επιδεινώσει τις συνέπειες αυτές και υπάρχει κίνδυνος να υπονομεύσουν περαιτέρω την ανάκαμψη της οικονομίας της Ένωσης. Σύμφωνα με τη δυνατότητα που αναφέρεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/558, είναι, επομένως, αναγκαίο να προβλεφθεί έκτακτη παράταση ενός από τα μέτρα που θεσπίστηκαν από τον εν λόγω κανονισμό, και συγκεκριμένα της επιλογής της εφαρμογής ποσοστού συγχρηματοδότησης 100 % για το λογιστικό έτος 2020-2021 στο επόμενο λογιστικό έτος.

(9)

Με σκοπό την ελάφρυνση της επιβάρυνσης των δημόσιων προϋπολογισμών που αναφύεται από την ανάγκη για την αντιμετώπιση της κρίσης, την επιτάχυνση της υλοποίησης των προγραμμάτων και τη διευκόλυνση των αναγκαίων επενδύσεων για την ανάκαμψη των περιφερειών, θα πρέπει, ως εκ τούτου, να δοθεί στα κράτη μέλη η έκτακτη δυνατότητα να εφαρμόζουν ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % σε πρόγραμμα που υποστηρίζεται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ, το Ταμείο Συνοχής ή το ΤΕΒΑ και για το λογιστικό έτος 2021-2022.

(10)

Προκειμένου να τηρηθούν τα ανώτατα όρια πληρωμών του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για το 2022 και το 2023, θα πρέπει να καθοριστεί ανώτατο όριο για τα εν λόγω έτη για τις πληρωμές που προκύπτουν από την εφαρμογή του ποσοστού συγχρηματοδότησης 100 % στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ, του Ταμείου Συνοχής ή του ΕΚΤ. Οι πληρωμές που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των εν λόγω ανώτατων ορίων θα πρέπει να καταβάλλονται από την Επιτροπή το συντομότερο δυνατόν, με την επιφύλαξη της διαθεσιμότητας χρηματοδότησης, είτε με την αποδοχή των λογαριασμών είτε μέσω μεταγενέστερων πληρωμών. Οι εν λόγω αναβαλλόμενες πληρωμές δεν θα πρέπει να επηρεάζουν την αποδοχή των λογαριασμών ούτε να έχουν οποιαδήποτε άλλη επίπτωση.

(11)

Λαμβανομένου υπόψη ότι η εφαρμογή της συγχρηματοδότησης κατά 100 % δεν θα επηρεάσει ουσιαστικά το περιεχόμενο των ίδιων των επιχειρησιακών προγραμμάτων, είναι σκόπιμο να επιτραπεί η ταχεία υλοποίησή της χωρίς να απαιτείται απόφαση της Επιτροπής για την έγκριση της τροποποίησης των δημοσιονομικών πινάκων του επιχειρησιακού προγράμματος από τα κράτη μέλη. Ωστόσο, το κράτος μέλος θα πρέπει να κοινοποιεί τους αναθεωρημένους δημοσιονομικούς πίνακες πριν από την υποβολή της αίτησης τελικής πληρωμής για το λογιστικό έτος. Πιθανές επακόλουθες τροποποιήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τιμών των δεικτών, μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο μεταγενέστερης τροποποίησης του προγράμματος μετά το τέλος του λογιστικού έτους.

(12)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η θέσπιση μέτρων ευελιξίας στον τομέα της στήριξης από τα Ταμεία, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη μεμονωμένα, αλλά μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της προτεινόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(13)

Επομένως, οι κανονισμοί (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 και (ΕΕ) αριθ. 223/2014 θα πρέπει να τροποποιηθούν ανάλογα.

(14)

Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της αντιμετώπισης των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της πρόσφατης στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της συνεχιζόμενης κρίσης στον τομέα της δημόσιας υγείας λόγω της πανδημίας της COVID-19, θεωρείται αναγκαίο να χρησιμοποιηθεί η εξαίρεση από την προθεσμία των οκτώ εβδομάδων που αναφέρεται στο άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 1 σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ, στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.

(15)

Δεδομένης της ανάγκης να επιτραπεί στα κράτη μέλη να τροποποιήσουν εγκαίρως τα προγράμματά τους ώστε να επωφεληθούν από την εφαρμογή του ποσοστού συγχρηματοδότησης 100 % για το λογιστικό έτος 2021-2022, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,