3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/152

1.1

Παρουσίαση με απλές λέξεις, κατανοητές και από τα παιδιά, της πρωτοτυπίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, των αξιών και του οράματός του.

1.2

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διάθεση μιας κοινής γνωστικής βάσης στους μαθητές στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγωγής του πολίτη (με βάση τις ήδη υπάρχουσες πρακτικές στα κράτη μέλη), μεταφρασμένης στις 22 επίσημες γλώσσες της Ένωσης, η οποία θα επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα εισαχθεί στα σχολικά προγράμματα και θα επιτρέψει την κατάρτιση των φορέων διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, όπως των εκπαιδευτικών, των αιρετών αντιπροσώπων και των δημοσιογράφων. Η οργάνωση αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι αρμοδιότητα των κρατών.

1.3

Κατάρτιση και διάδοση μιας κοινής πολιτικής επικοινωνίας από όλα τα θεσμικά όργανα. Οι σχετικές προτάσεις που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση «Debate Europe» είναι ενθαρρυντικές, αλλά πρέπει να προχωρήσουν περαιτέρω. Η εν λόγω ανακοίνωση πρέπει να αποφύγει την κοινή πρακτική της «ευρω-ορολογίας» των Βρυξελλών και να επιτρέψει τη συζήτηση σχετικά με τις κοινωνικές προκλήσεις για τους ευρωπαίους πολίτες.

1.4

Αυτή η κοινή πολιτική επικοινωνίας πρέπει να εκφράζεται από τους πολιτικούς ηγέτες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και από τους πολιτικούς των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που λαμβάνουν αποφάσεις στα υπουργικά συμβούλια και είναι γνωστοί στις αντίστοιχες χώρες τους. Για να υπάρχει απήχηση από τις Βρυξέλλες στα 495 εκατομμύρια των Ευρωπαίων χρειάζεται στόχευση της επικοινωνίας στους φορείς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης (εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, τοπικοί αιρετοί αντιπρόσωποι, δημοσιογράφοι, εκπαιδευτικοί …), και διάθεση, παραδείγματος χάρη, μιας σύντομης και κατανοητής έκθεσης μετά το πέρας των συνόδων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

1.5

Σε εθνικό επίπεδο, τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών και οι τοπικοί αιρετοί αντιπρόσωποι θα πρέπει να λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής συμμετοχικής δημοκρατίας: μαζί πρέπει να συγκεντρώνουν τις απόψεις και τις γνώμες των πολιτών σχετικά με τα ευρωπαϊκά σχέδια. Οι τοπικοί αιρετοί αντιπρόσωποι είναι οι καταλληλότεροι για την προσέλκυση του τοπικού τύπου, ο οποίος έχει τους περισσότερους αναγνώστες. Όταν μιλούν για την Ευρώπη, αυτό καταγράφεται στον τύπο. Όσοι έχουν ευρωπαϊκή εντολή θα πρέπει να παρουσιάζουν τη δράση τους μια φορά ετησίως στους εντολείς τους. Σε τοπικό επίπεδο, κατάρτιση ενός καταλόγου ατόμων με ευρωπαϊκή εμπειρία που θα μπορούσαν να παρέμβουν σε σχολεία, ενώσεις, συνελεύσεις, κλπ.

1.6

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να παρέχονται σε τοπικούς αιρετούς αντιπροσώπους, δημοσιογράφους, εκπαιδευτικούς, μέλη των εθνικών ΟΚΕ και λοιπούς εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών ενημερωμένες τράπεζες πληροφοριών και συγκριτικά στοιχεία των διαφόρων κρατών της Ένωσης για όλα τα θέματα. Αυτές οι πληροφορίες θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τα πολλαπλά μέσα επικοινωνίας της κοινωνίας των πολιτών.

1.7

Σε εθνικό επίπεδο, στήριξη των συναντήσεων και των άμεσων επαφών μεταξύ των πολιτών: προγράμματα αδελφοποίησης, αθλητικές συναντήσεις, παρουσία εκπροσώπων άλλου κράτους μέλους σε πρακτικές ασκήσεις με ευρωπαϊκή διάσταση, παρέχοντας απλή και αποκεντρωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση των εξόδων μετακίνησης (ευρωπαϊκό ταμείο για την επικοινωνία) που θα συμπλήρωνε τα υπάρχοντα προγράμματα κινητικότητας.

1.8

Καλύτερη χρήση των υφιστάμενων πόρων, ιδίως αξιοποίηση των μεταφρασμένων εγγράφων που συνήθως χρησιμοποιούνται μόνον ως έγγραφα εργασίας για τα μέλη των θεσμικών οργάνων, και στήριξη της πολυγλωσσίας που είναι απαραίτητη για την επικοινωνία μεταξύ των Ευρωπαίων (2).

1.9

Υποβολή πρότασης στα κράτη μέλη σχετικά με τη δημιουργία υπουργείων ευρωπαϊκών υποθέσεων πλήρους δραστηριότητας. Το εξωτερικό ξεκινάει στα σύνορα της Ένωσης, και οι ευρωπαϊκές υποθέσεις είναι υποθέσεις εσωτερικής πολιτικής και όχι εξωτερικές υποθέσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις οργανώσεις και τα μέσα ενημέρωσης.

1.10

Σε εθνικό επίπεδο, αξιοποίηση γεγονότων (ευρωπαϊκές και διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις, εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ημέρα της Ευρώπης, επέτειοι όπως η επέτειος της πτώσης του τείχους του Βερολίνου) και οργάνωση εκδηλώσεων για την Ευρώπη χρησιμοποιώντας ευρωπαϊκά σύμβολα, τον ύμνο και τη σημαία της Ευρώπης.

2.1.1

Μετά το «όχι» των Γάλλων και των Ολλανδών στο σχέδιο συνταγματικής συνθήκης υπάρχει συναίνεση για την καλύτερη επικοινωνιακή προβολή της Ευρώπης, ενώ το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Ιρλανδίας καταδεικνύει ότι η βούληση αυτή δεν έχει ακόμα μεταφραστεί σε αποτελεσματικές δράσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.1.2

Η Επιτροπή έχει συντάξει πολυάριθμα κείμενα που έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης και η ΕΟΚΕ έχει εκπονήσει εξαιρετικές γνωμοδοτήσεις για το θέμα αυτό που δεν χρειάζονται στο σημείο αυτό σχολιασμό. Η Λευκή Βίβλος για μια ευρωπαϊκή πολιτική επικοινωνίας (CESE 972/2006 (3)) προβλέπει ότι «οι εθνικές δημόσιες αρχές, η κοινωνία των πολιτών και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης προσπαθούν μαζί για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας». Αντικείμενο της παρούσας δεν είναι η επινόηση νέων προτάσεων, αλλά η οργάνωση των ήδη υφιστάμενων με το διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων των εθνικών δημόσιων αρχών, της κοινωνίας των πολιτών και των θεσμικών οργάνων της Ένωσης, και ο ορισμός δράσεων προτεραιότητας.

2.2.1

Η παρουσίαση της Ευρώπης στους πολίτες είναι εξαιρετικά σύνθετη: το όραμα της ευρωπαϊκής οικοδόμησης είχε πάντα επικριτές: αυτούς που θέλουν την Ευρώπη λιγότερο, αυτούς που τη θέλουν περισσότερο και αυτούς που θέλουν να προχωρήσουν πιο γρήγορα. Η παρουσίαση της Ευρώπης με ισόρροπο και κατανοητό τρόπο είναι μια μάχη. Το ζήτημα δεν είναι «πώς πουλάμε την Ευρώπη», αλλά πώς μπορούν οι πολίτες να ζουν στον ευρωπαϊκό χώρο και να συμμετέχουν με πλήρη συναίσθηση στις επιλογές σχετικά με το μέλλον της Ένωσης.

2.2.2

Η παρουσίαση της Ευρώπης συνίσταται στη μετάδοση μιας μοναδικής πολιτικής πραγματικότητας στην ιστορία της ανθρωπότητας και στην παρουσίαση ενός οράματος. Σκόπιμη είναι η εξεύρεση ισορροπίας ανάμεσα στην επικοινωνιακή προβολή του οράματος, η οποία εμπίπτει στην αρμοδιότητα των εκάστοτε πολιτικών, και στην απαραίτητη ενημέρωση όσον αφορά το έργο των θεσμικών οργάνων, η οποία εμπίπτει στην αρμοδιότητα κάθε οργάνου και απευθύνεται στο αντίστοιχο κοινό.

2.2.3

Το αρχικό όραμα χρειάζεται ανανέωση. Η άποψη ότι «Ευρώπη σημαίνει ειρήνη» σε γενιές που δεν μεγάλωσαν στον απόηχο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου και που ξεκίνησαν να ενδιαφέρονται για τον κόσμο όταν έπεφταν οι βόμβες στο Σεράγεβο δεν είναι πειστική. Όσοι γεννήθηκαν μετά τη δεκαετία του '70 έχουν την αίσθηση ότι η Ευρώπη τους έχει επιβληθεί, ότι δεν μπόρεσε να εμποδίσει έναν πόλεμο στο κατώφλι τους ούτε να τους προστατέψει από αυτό που κάποιοι θεωρούν υπερβολές της παγκοσμιοποίησης. Δεν κατανοούν ότι τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που απολαμβάνουν είναι το αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής δυναμικής.

2.2.4

Εξηγώντας ότι «Ευρώπη σημαίνει διεύρυνση του ορίζοντα» με κατάργηση των συνόρων, δείχνοντας συγκεκριμένα πώς καταργούνται σταδιακά οι παράγοντες που εμποδίζουν την αλληλοκατανόηση, τον διάλογο, την κυκλοφορία, το εμπόριο, την εργασία, την εγκατάσταση αλλού κλπ., αποδεικνύοντας ότι η Ευρώπη διευρύνει το πεδίο δυνατοτήτων παρέχοντας στους Ευρωπαίους έναν ευρύτερο χώρο δράσης, ανοικτό σε διαφορετικούς πολιτισμούς, όλα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ως κίνητρα. Η χρησιμότητα της Ευρώπης αναδεικνύεται επίσης εξηγώντας ότι η Ευρώπη επιτρέπει, με τη σύγκριση των διαφόρων συστημάτων, την ανάπτυξη των εκάστοτε στοιχείων υπεροχής.

2.2.5

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι μόνο μαζί μπορούμε να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή, να προστατέψουμε το περιβάλλον, την επισιτιστική ασφάλεια, τα δικαιώματα των καταναλωτών κλπ. Γιατί η Ευρώπη έχει ανάγκη από απλές έννοιες όπως και τα κράτη. Είναι εύκολο να γίνει κατανοητό σε ένα παιδί ότι χρειάζονται δρόμοι και σιδηρόδρομοι για τις μετακινήσεις, ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει να διαβάζει για να κατανοεί τον κόσμο, ότι πρέπει να τιμωρούνται όσοι βλάπτουν τους άλλους ή το σύνολο, και ότι αυτές οι υπηρεσίες, ήτοι η χωροταξία, η παιδεία, η δικαιοσύνη, τις οποίες έχει ανάγκη όλος ο κόσμος παρέχονται από το κράτος, αφού το κράτος είναι αυτό που εγγυάται την υγεία, την ασφάλεια και την αλληλεγγύη. Επειδή πρόκειται για ένα πρόσφατο οικοδόμημα, το οποίο ορισμένοι πολίτες δεν αντιλαμβάνονται σωστά, είναι πιο δύσκολο να γίνει κατανοητή η Ευρώπη, η αναγκαιότητα και η χρησιμότητά της. Η ανάπτυξη ενός ευρύτερου χώρου δράσης, στον οποίο είμαστε πιο δυνατοί και πιο δημιουργικοί επειδή είμαστε πιο πολλοί, μπορεί να εξηγηθεί εύκολα στα παιδιά και τους γονείς τους.

2.2.6

Παρόλο που το ευρώ δεν αφορά όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης, είναι μια επιτυχία που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περαιτέρω, ως σύμβολο της πτώσης των συνόρων, ως όχημα της κοινής ευρωπαϊκής προέλευσης και ως μέσο ανάπτυξης της αλληλεγγύης.

2.2.7

Η ταύτιση με την Ευρώπη συνδυάζεται επίσης με εμβληματικές μορφές και ισχυρά σύμβολα, γνωστά σε όλους, όπως η ευρωπαϊκή σημαία.

3.1.1

Είναι γεγονός ότι κάθε ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο διαθέτει ειδικά μέσα, και αυτό είναι εύλογο, για να εξηγήσει το έργο του: υπηρεσίες επικοινωνίας με πολλούς καταρτισμένους υπαλλήλους, ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, εκδόσεις, βίντεο, κλπ. Ένας πολίτης που επισκέπτεται τα όργανα φεύγει φορτωμένος με έγγραφα χωρίς τη βεβαιότητα ότι κατάλαβε πώς λειτουργεί το σύστημα και πώς αυτό επηρεάζει την καθημερινή του ζωή. Τα έγγραφα αυτά γεννούν περισσότερο ένα συναίσθημα περιπλοκότητας και δη κακοφωνίας. Δεν χρειάζεται περισσότερη επικοινωνία, αλλά καλύτερη. Τα μέσα υπάρχουν, αλλά χρειάζονται αναδιοργάνωση. Τα μέσα επικοινωνίας δεν είναι κακής ποιότητας, αλλά υστερούν σε συνοχή και διάρκεια. Σε επίπεδο περιεχομένου αλλά και σε επίπεδο προσώπων ή οργάνων στα οποία απευθύνονται, δεν υπάρχει ορθή στόχευση. Υπάρχει υπερβολικός αριθμός φυλλαδίων.

3.1.2

Η κρίση εμπιστοσύνης όσον αφορά την ικανότητα της Ένωσης να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους πολίτες απαιτεί μια ριζική αλλαγή επικοινωνιακής νοοτροπίας. Επί του παρόντος, οι ευρωπαϊκές προσπάθειες είναι στην καλύτερη περίπτωση ανεπαρκείς σε ό,τι αφορά την προσέγγιση εκείνων που δεν έχουν καμία ιδέα για την ΕΕ (και που αποτελούν την πλειονότητα των ευρωπαίων πολιτών) και στη χειρότερη περίπτωση αντιπαραγωγικές. Ο λόγος θα πρέπει να αναζητηθεί στην αδυναμία κοινού προβληματισμού σχετικά με τις στρατηγικές ενημέρωσης μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών.

3.1.3

Επιπλέον, τα ποσά που διατίθενται για τη θεσμική επικοινωνία είναι σημαντικά και θα μπορούσαν να αξιοποιούνται καλύτερα για την επικοινωνιακή προβολή των πολιτικών. Θα ήταν ενδιαφέρον να γίνει μια μελέτη του προϋπολογισμού που διατίθεται από κάθε θεσμικό όργανο και από τα κράτη μέλη για την επικοινωνία, και να είναι γνωστός ο εκάστοτε υπεύθυνος.

3.1.4

Υπάρχει συναίνεση όσον αφορά το γεγονός ότι η επικοινωνιακή προβολή της Ευρώπης είναι απλώς ένα μέσο στην υπηρεσία ενός οράματος και ότι δεν μπορεί να υπάρχει καλή επικοινωνία αν δεν υπάρχει καλό όραμα. Η δυσκολία όμως δεν έγκειται μόνο στην καλή ή την κακή ποιότητα του οράματος, αλλά και στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν τα μέσα για την προώθησή του. Τα μέσα υπάρχουν αποκλειστικά στη διάθεση κάθε θεσμικού οργάνου. Το ευρωπαϊκό όραμα πρέπει να εκφράζεται πρωτίστως από τους αρμόδιους πολιτικούς ηγέτες, όπως ο εν ενεργεία Πρόεδρος της Ένωσης (και ο μελλοντικός πρόεδρος σύμφωνα με τη συνθήκη της Λισσαβώνας), οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, ο πρόεδρος της Επιτροπής. Οι υπουργοί που συμμετέχουν στα Συμβούλια είναι οι καταλληλότεροι να εξηγήσουν στις χώρες τους τις αποφάσεις που λαμβάνονται συλλογικά.

3.1.5

Η επικοινωνιακή δραστηριότητα των θεσμικών οργάνων είναι σαφής, καθώς τις περισσότερες φορές παρουσιάζεται το έργο τους. Η επικοινωνιακή προβολή του οράματος, ωστόσο, είναι πάντα λόγω φύσης αντικείμενο επιθέσεων. Η έλλειψη συγκεκριμένων μέσων, οι επικρίσεις από όλες τις πλευρές, οι αρμόδιοι πολιτικοί που συνήθως ασχολούνται περισσότερο με την εικόνα τους σε εθνικό επίπεδο (από όπου νομιμοποιούνται) και των οποίων η φήμη δεν ξεπερνά συνήθως τη χώρα τους, όλοι αυτοί είναι παράγοντες που συντελούν σε μια ευρωπαϊκή πολιτική επικοινωνία αδύναμη και αδιάφορη.

3.1.6

Στο πλαίσιο της πολιτικής και της θεσμικής επικοινωνίας, τα όργανα της Ένωσης και των κρατών μελών μπορούν μαζί να εφαρμόσουν με επιτυχία τη νέα κοινή πολιτική επικοινωνίας. Η πολιτική αυτή συνιστά μια πρόκληση για την Ένωση του 21ου αιώνα, η οποία πορεύεται ενωμένη στην πολυμορφία απέναντι σε πιο ομοιογενή σύνολα σε άλλα σημεία του κόσμου. Η φράση του Henry Kissinger «η Ευρώπη δεν έχει αριθμό τηλεφώνου» είναι πάντα επίκαιρη.

3.1.7

Απαραίτητη είναι η δημιουργία μιας κοινής πολιτικής επικοινωνίας που θα συνδέει τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη στο πλαίσιο ενός κοινού συνόλου θεμελιωδών αρχών για τη στρατηγική επικοινωνίας και ενημέρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και θα στηρίζει τις ποικίλες προσπάθειες των κυβερνήσεων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την Ευρώπη σε τοπικό επίπεδο κάθε χώρας.

3.1.8

Μια τέτοια πολιτική θα ήταν επίσης ένα σημαντικό βήμα για την εφαρμογή μιας κοινής πρακτικής από όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Μια κατάσταση στην οποία τα διάφορα θεσμικά όργανα λειτουργούν ανταγωνιστικά είναι εντελώς κωμική. Φυσικά έχουν διαφορετικές ανάγκες σε επίπεδο ενημέρωσης και διαφορετικές απαιτήσεις προς ικανοποίηση, ωστόσο εργάζονται επί της ουσίας για τον ίδιο σκοπό και αυτός φαίνεται να έχει χαθεί από τον ορίζοντα σε μια πορεία αυτοεπιβεβαίωσης ή διαχείρισης του εγωισμού.

3.1.9

Είναι καιρός να επενδύσει η Ένωση σε μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας: πρέπει να εμπνεύσει στους πολίτες της ένα πραγματικό αίσθημα συμμετοχής σε μία προσπάθεια που αξίζει τον κόπο και που είναι μοναδική στον κόσμο.

3.2.1

Από τις Βρυξέλλες δεν είναι δυνατή η παρουσίαση της Ευρώπης σε 495 εκατομμύρια πολιτών, ακόμα και μέσω διαδικτύου.

3.2.2

Η θεσμική επικοινωνία πρέπει να είναι στοχοθετημένη και να μην προσπαθεί να απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά σε όσους είναι αρμόδιοι να παρεμβαίνουν έγκαιρα σε σχέδια του τομέα αρμοδιότητάς τους και μπορούν να χρησιμοποιούν κείμενα που υιοθετούνται ακολούθως για την εφαρμογή τους ή/και τη γνωστοποίησή τους στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Αυτοί ακριβώς οι φορείς είναι οι καταλληλότεροι να εξηγήσουν τα παρελθοντικά και σημερινά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Από αυτήν την άποψη, η ΕΟΚΕ είναι αναμφισβήτητα ένας τέτοιος κατάλληλος φορέας, καθώς συγκεντρώνει εκπροσώπους όλων των συνιστωσών της κοινωνίας.

3.2.3

Πριν την επιμέλεια ενός κειμένου, σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, πρέπει να τίθεται το ερώτημα σχετικά με το προφίλ του αποδέκτη, διότι κάθε κοινό δεν απαιτεί την ίδια γλώσσα ή τις ίδιες εικόνες. Ελάχιστα έγγραφα βρίσκουν το στόχο τους, διότι απευθύνονται στο ευρύ κοινό ως προς τη μορφή και σε ένα πολύ εξειδικευμένο κοινό ως προς το περιεχόμενο.

3.2.4

Η επικοινωνία πρέπει να στοχεύει στους αποδέκτες των εξειδικευμένων φορέων διαμόρφωσης της κοινής γνώμης ανά τομέα αρμοδιότητας. Από αυτήν την άποψη, η πρωτοβουλία της ΕΟΚΕ με το ηλεκτρονικό ενημερωτικό δελτίο «e-bridge» («ηλεκτρονική γέφυρα») που είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε συμβούλου και απευθύνεται στους αντίστοιχους φορείς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης φαίνεται να αποτελεί πρότυπο ορθής πρακτικής. Ομοίως, χάρη στο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δικτύωση των ευρωβουλευτών και των βουλευτών των κρατών μελών, οι εκπρόσωποι αυτοί μπορούν να έχουν απήχηση σε μεγάλο αριθμό φορέων που ασκούν επιρροή στη χώρα τους.

3.2.5

Οι αιρετοί αντιπρόσωποι, τα μέλη των εθνικών ΟΚΕ, οι δημοσιογράφοι και οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται ειδική πληροφόρηση. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να προσδιορισθούν οι πληροφορίες, τις οποίες χρειάζονται για τη διάδοση της ευρωπαϊκής ιδέας και των επιτευγμάτων της Ένωσης, και αυτό με βάση τις ανάγκες τους παρά με βάση την ανάγκη των οργάνων για διάδοση του έργου τους.

3.2.6

Είναι επίσης σημαντική η προσέγγιση των φορέων διαμόρφωσης της κοινής γνώμης εκεί όπου βρίσκονται. Τα «κοινωνικά μέσα επικοινωνίας» κερδίζουν σε σημασία και κάθε επικοινωνία πρέπει να επιλέγει το κατάλληλο μέσο.

3.3.1

Η πολιτική επικοινωνία πρέπει να έχει απήχηση στα 495 εκατομμύρια Ευρωπαίων. Αφορά το ευρωπαϊκό όραμα, το οποίο εξηγεί όσα έχει κάνει, όσα κάνει και όσα θέλει να κάνει η Ευρώπη, καθώς και σε ποιους τομείς συμβάλλει η Ευρώπη και γιατί. Η επικοινωνία αυτή εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών, ιδιαίτερα των υπουργών που συμμετέχουν στο Συμβούλιο και είναι οι πλέον ενήμεροι για τις αποφάσεις, των πολιτικών αρχηγών και των μελών της κοινωνίας των πολιτών που είναι σε θέση να μιλούν στη γλώσσα των πολιτών και να τους είναι αρκετά οικείοι ώστε να έχουν απήχηση. Ο συλλογικός απολογισμός της Ευρώπης μπορεί να είναι ο ίδιος για όλους τους Ευρωπαίους, ωστόσο η εξήγηση γιατί η Ευρώπη είναι ένα συν για τον πολίτη και τη χώρα του δεν μπορεί να είναι η ίδια για έναν Βούλγαρο, έναν Εσθονό ή έναν Σουηδό.

3.3.2

Η παρουσίαση του ευρωπαϊκού οράματος πρέπει να είναι συμμετοχική, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες, τις προσδοκίες και τις απόψεις των πολιτών. Για τον σκοπό αυτό, οι αρμόδιοι πρέπει να είναι σε θέση να ακούν. Αυτή η δημόσια διαβούλευση δεν μπορεί να πραγματοποιείται από τις Βρυξέλλες ή το Στρασβούργο. Οι επιτροπές πολιτών μπορούν μεταδώσουν το σφυγμό της κοινωνίας, αλλά δεν επαρκούν για να μεταφέρουν σε όλους τους πολίτες την αίσθηση ότι ακούγονται.

3.3.3

Οι τοπικοί αιρετοί αντιπρόσωποι που νομιμοποιούνται από την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και είναι κοντά στους εκλογείς τους, είναι πιο κατάλληλοι από τις εταιρείες δημοσκοπήσεων για να ζητήσουν τη γνώμη των πολιτών σχετικά με τα ευρωπαϊκά σχέδια. Ομοίως, οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να ζητούν τη γνώμη των εντολέων τους για τα θέματα που εξετάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εμπίπτουν στον τομέα αρμοδιότητάς τους. Όταν οι αιρετοί αντιπρόσωποι μιλούν για την Ευρώπη, ο τύπος το μεταδίδει. Με αυτόν τον τρόπο θα έπρεπε η Ευρώπη να καταλαμβάνει σημαντική θέση στα μέσα ενημέρωσης (τύπος, τοπικοί τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί) και στα πολιτικά ιστολόγια (μπλογκς) των αιρετών αντιπροσώπων.

3.3.4

Οι εκπρόσωποι των κρατών μελών, οι υπουργοί, οι ευρωβουλευτές, οι σύμβουλοι της ΕΟΚΕ και της Επιτροπής των Περιφερειών, οι κοινωνικοί εταίροι, οι εκπρόσωποι ΜΚΟ ή οι εθνικοί δημόσιοι υπάλληλοι σε επιτροπές προγραμμάτων θα πρέπει να παρουσιάζουν κάθε χρόνο στους εκλογείς ή τους εντολείς τους την εμπειρία τους από τις Βρυξέλλες (ετήσια έκθεση και σχετική συνεδρίαση). Δεν αρκεί η δράση στις Βρυξέλλες για την οικοδόμηση της Ευρώπης. Όσοι εργάζονται για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να εξηγούν πίσω στην πατρίδα τους όσα αποφασίζονται στις Βρυξέλλες. Η πρωτοβουλία «Back to school» («Πίσω στο σχολείο») πρέπει να συνεχιστεί.

3.4.1

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να διατεθεί στους μαθητές μια κοινή γνωστική βάση, σε προσιτή γλώσσα, σχετικά με την ιστορία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, τη λειτουργία, τις αξίες και το όραμά του. Η γνωστική αυτή βάση θα πρέπει να είναι η ίδια για όλους τους νέους Ευρωπαίους και να επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Προκειμένου να διδαχθεί στα παιδιά, θα πρέπει επίσης να διδαχθεί στους τοπικούς αιρετούς αντιπροσώπους που είναι οι πιο κοντινοί στους πολίτες εκπρόσωποι των δημόσιων αρχών. Η κοινή γνωστική βάση θα πρέπει είναι ένα απλό έγγραφο και να περιλαμβάνει την ευρωπαϊκή σημαία, το χάρτη της Ευρώπης και μια «χάρτα του ευρωπαίου πολίτη», με κεφάλαια αφιερωμένα στην ουσία του ευρωπαϊκού οράματος (ιστορία και αξίες) και στις ευρωπαϊκές πολιτικές και τα αποτελέσματά τους στην καθημερινή ζωή των πολιτών (κατάργηση συνόρων, ευρώ, διαρθρωτικά ταμεία, προγράμματα κινητικότητας, χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων …). Το έγγραφο αυτό θα εκφράζει την ενότητα μέσα στην πολυμορφία και θα διατίθεται στις 22 γλώσσες της Ένωσης. Κάθε ευρωπαίος πολίτης θα πρέπει να το παραλαμβάνει μαζί με το διαβατήριό του.

3.4.2

Η εκπαίδευση σχετικά με την Ευρώπη είναι η πρώτη πρόκληση προς αντιμετώπιση: κάθε κράτος θα πρέπει να καταβάλλει προσπάθειες για την εισαγωγή αυτής της κοινής γνωστικής βάσης σε όλα τα πιθανά επίπεδα: σχολικά προγράμματα, εγχειρίδια αγωγής του πολίτη, αλλά και προγράμματα κατάρτισης σχετικά με τα ευρωπαϊκά θέματα για τους εκπαιδευτικούς, τους δημόσιους υπαλλήλους, τους δημοσιογράφους, τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, τους αιρετούς αντιπροσώπους και όλους όσους συμμετέχουν στους πολλαπλούς κύκλους διαβούλευσης, συντονισμού και αποφάσεων στις Βρυξέλλες. Οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν επίσης να εκπαιδεύονται στο πλαίσιο της συνεχούς επαγγελματικής κατάρτισης.

3.4.3

Η απόκτηση των γνώσεων αυτών θα πρέπει να ελέγχεται μέσω ερωτημάτων για την Ευρώπη σε τελικές εξετάσεις, σε διαγωνισμούς προσλήψεων εκπαιδευτικών και δημόσιων υπαλλήλων, σε σχολές δημοσιογραφίας. Θα πρέπει επίσης να δημιουργηθεί ένα δίκτυο εκπαιδευτικών που να διδάσκουν για την Ευρώπη.

3.4.4

Η κοινή γνωστική βάση περιλαμβάνει τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες στο σύνολό τους τη διαχωρίζουν από άλλες περιοχές του κόσμου:

3.5.1

Οι ενδιάμεσοι φορείς διαδραματίζουν πλέον σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση των διαφόρων συνιστωσών της κοινωνίας. Θα πρέπει να τους παρέχονται τα απαραίτητα μέσα για να ασκούν περαιτέρω αυτόν το ρόλο.

3.5.2

Ο τύπος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών —συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών, αμοιβαία ταμεία, ομοσπονδίες αγροτών, ΜΚΟ, κλπ.— είναι ένας πολύ αποτελεσματικός φορέας διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Πέραν των πληροφοριών για τα ευρωπαϊκά σχέδια στον αντίστοιχο τομέα αρμοδιότητάς τους, αυτά τα μέσα ενημέρωσης θα μπορούσαν να γενικεύουν τις συγκρίσεις, περιγράφοντας όσα συμβαίνουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για κάθε θέμα υπό εξέταση. Οι συγκρίσεις αυτές τροφοδοτούν τις εθνικές συζητήσεις σχετικά με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

3.5.3

Η Ένωση θα μπορούσε να παρέχει τράπεζες δεδομένων σε όλες τις γλώσσες προκειμένου να χρησιμοποιούνται από αυτόν τον τύπο που είναι κοντά στους πολίτες αλλά υστερεί σε μέσα.

3.6.1

Όπως έχουν αποδείξει τα προγράμματα ανταλλαγών, μεταξύ των οποίων και το Erasmus, τίποτα δεν αξίζει όσο οι άμεσες επαφές μεταξύ των Ευρωπαίων για την ανάπτυξη του αισθήματος συμμετοχής στην Ευρώπη. Τα σχολικά και επιχειρηματικά ταξίδια, οι αδελφοποιήσεις κοινοτήτων, σχολικών ιδρυμάτων, οίκων ευγηρίας, κοινωνικών και ανθρωπιστικών ενώσεων κλπ. είναι εξαιρετικά μέσα προώθησης της αμοιβαίας κατανόησης. Όμως και άλλα μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν όπως η πρόσκληση συμμετοχής ενός πολίτη άλλου κράτους μέλους σε πρακτικές ασκήσεις συνδικάτων, εργοδοτών ή ενώσεων. Ομοίως, κάθε δημοτικό συμβούλιο θα μπορούσε να δέχεται έναν τοπικό αιρετό αντιπρόσωπο άλλης ευρωπαϊκής χώρας τουλάχιστον μία φορά ετησίως. Οι ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες θα μπορούσαν να επιτρέπουν σε νέους εθελοντές να αποκτούν επαγγελματική εμπειρία σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

3.6.2

Υπάρχουν πολλοί τρόποι συνάντησης και ανταλλαγής εμπειριών και γνώσεων όπως τα προγράμματα αδελφοποίησης δημοτικών συμβουλίων παιδιών, πανεπιστημίων τρίτης ηλικίας και χορωδιών, καθώς και οι αθλητικές διοργανώσεις. Εάν το εμπόδιο των εξόδων μετακίνησης καταργηθεί, σύντομα οι συναντήσεις αυτές θα γίνονται απολύτως φυσικά.

3.6.3

Ο πολλαπλασιασμός των θεματικών συναντήσεων μεταξύ των πολιτών των διαφόρων κρατών μελών απαιτεί μέσα για τη χρηματοδότηση των εξόδων μετακίνησης των προσκεκλημένων άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η πρωτοβουλία «golden star» της ΓΔ Εκπαίδευση και πολιτισμός που ενθαρρύνει τις συναντήσεις μεταξύ επιτροπών αδελφοποίησης και τοπικών πρωτοβουλιών είναι στη σωστή κατεύθυνση. Χρειάζεται ένα απλό και αποκεντρωμένο σύστημα, με σχετικά ταπεινά ποσά, για ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Τα χρήματα που εξοικονομούνται από τη μείωση του αριθμού των φυλλαδίων θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε ένα αποκεντρωμένο ταμείο για τη στήριξη της συμμετοχής των ευρωπαίων ομολόγων στις δραστηριότητες των συνδικάτων, των κοινοτήτων, των βιομηχανικών ομοσπονδιών, των επιτροπών αδελφοποίησης, κλπ. Για τη στήριξη της συμμετοχής των τοπικών φορέων, τα χρήματα αυτά θα κάλυπταν τα έξοδα μετακίνησης και θα διανέμονταν με απλό και γρήγορο τρόπο μέσω τοπικών συνδέσμων όπως το «Europe direct» ή τα «Maisons de l'Europe». Για την κατανομή αυτών των χρημάτων, οι τοπικοί φορείς της Ευρώπης θα μπορούσαν να εκφράζουν τη γνώμη τους με τη βοήθεια ενός καταλόγου όλων των τοπικών φορέων που συμμετέχουν στις αρχές συντονισμού και αποφάσεων στις Βρυξέλλες ή αλλού (ευρωπαϊκές επιτροπές εργασιών, πανεπιστημιακές ανταλλαγές …).

3.6.4

Σκόπιμη είναι η προώθηση της ιδέας ότι κάθε Ευρωπαίος θα πρέπει να έχει τη φιλοδοξία να ταξιδέψει μία φορά στη ζωή του τις Βρυξέλλες, το Στρασβούργο και το Λουξεμβούργο προκειμένου να επισκεφθεί τα θεσμικά όργανα και να καταλάβει καλύτερα πώς λειτουργεί η Ευρώπη.

3.6.5

Τα σχέδια επικοινωνίας που συγχρηματοδοτούνται από τα θεσμικά όργανα, όπως προβλέπεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για το σχέδιο Δ «Debate Europe», θα ήταν χρήσιμο να περιέχουν ένα στοιχείο διασυνοριακής πρωτοβουλίας.

3.7.1

Το ενδιαφέρον των γνωμοδοτήσεων της ΕΟΚΕ [προσβάσιμες εκθέσεις των σχεδίων νομοθετικών κειμένων (αιτήσεις γνωμοδοτήσεων) ή αποτύπωση του προβληματισμού των πολιτών (γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας)], δεν έγκειται μόνο στη χρησιμότητα του περιεχομένου τους, αλλά και στο γεγονός ότι το ίδιο κείμενο μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες της Ένωσης, ήτοι θα μπορούσε να συνιστά μια κοινή βάση συλλογισμού.

3.7.2

Ένα ευρωπαϊκό μέσο ενημέρωσης είναι απαραίτητο για την πληροφόρηση σχετικά με όσα συμβαίνουν αλλού. Κατάργηση των συνόρων σημαίνει και γνώσεις σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των αποβλήτων στην Εσθονία, τη μορφή οικιακής θέρμανσης στη Βαρκελώνη, τον αριθμό ημερών άδειας μητρότητας στην Ιρλανδία, το σύστημα καθορισμού των μισθών στη Ρουμανία. Εάν συνειδητοποιήσουμε ότι τα τοπικά προβλήματα είναι τα ίδια σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων και μάθουμε πώς λειτουργούν οι άνθρωποι αλλού για την εξεύρεση λύσεων, αυτό θα βοηθήσει τον καθένα να νιώσει ότι ανήκει στην ίδια Ευρώπη.

3.7.3

Ένα διεθνικό οπτικοακουστικό μέσο ενημέρωσης, όπως το Euronews, έχει καίριο ρόλο για την παροχή εικόνων και ρεπορτάζ. Η παρουσίαση των ευρωπαϊκών υποθέσεων θα πρέπει να εντάσσεται στις υποχρεώσεις της δημόσιας υπηρεσίας οπτικοακουστικών μέσων σε εθνικό επίπεδο, ενώ θα πρέπει να προβλεφθεί και η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής δημόσιας υπηρεσίας οπτικοακουστικών μέσων.

3.7.4

Η Eurovision θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περαιτέρω για τη θεσμοθέτηση ορισμένων εκδηλώσεων και την εξοικείωση με την ιδέα της Ευρώπης: αναμετάδοση των ευχών του Προέδρου της Επιτροπής σε όλες τις γλώσσες, ευρωπαϊκές αθλητικές διοργανώσεις, κλπ.

3.8.1

Σε πολλές κυβερνήσεις της Ένωσης οι ευρωπαϊκές υποθέσεις είναι ευθύνη του υπουργού εξωτερικών υποθέσεων, σε πολλά μέσα ενημέρωσης οι πληροφορίες για την Ευρώπη εξετάζονται στη στήλη «εξωτερικές ειδήσεις», και σε πολλούς οργανισμούς τα ευρωπαϊκά θέματα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της υπηρεσίας διεθνών σχέσεων. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές οδηγίες τροφοδοτούν το έργο των εθνικών κοινοβουλίων και αφορούν όλους τους τομείς της κοινωνίας. Δεν πρόκειται λοιπόν για «ξένες» υποθέσεις, αλλά για «εγχώριες». Τα ευρωπαϊκά θέματα τροφοδοτούν πλέον όλες τις εσωτερικές πολιτικές των κρατών μελών. Θα πρέπει να δημιουργηθούν υπουργεία ευρωπαϊκών υποθέσεων πλήρους δραστηριότητας, με υπηρεσίες ανάλυσης και πρόβλεψης, επικοινωνίας και στήριξης της κοινωνίας των πολιτών.

3.8.2

Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε φορά που εξετάζεται ένα θέμα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ευρωπαϊκή του διάσταση και να μελετάται ο τρόπος προσέγγισής του στα άλλα κράτη μέλη.

3.8.3

Το εξωτερικό ξεκινάει στα σύνορα της Ένωσης και όχι στα σύνορα των κρατών μελών. Το ενδιαφέρον του «ευρωπαϊκού μοντέλου» για τις τρίτες χώρες καθιστά σαφή τη σημασία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, είτε πρόκειται για τη δημιουργία μιας μεγάλης αγοράς είτε για την ανάπτυξη του διεθνικού δημοκρατικού μοντέλου διαχείρισης της πολυμορφίας.

3.8.4

Η διοργάνωση ενημερωτικών σεμιναρίων για στελέχη άλλων ηπείρων, στα οποία εξηγείται ο τρόπος οικοδόμησης και λειτουργίας της Ένωσης, μπορεί να οδηγήσει σε μια καλύτερη εικόνα τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της Ευρώπης και να μεταφέρει τις ευρωπαϊκές αξίες στον υπόλοιπο κόσμο.

3.9.1

Όλοι οι ειδικοί σε θέματα επικοινωνίας γνωρίζουν ότι για να γίνει κάτι αντικείμενο συζήτησης, είναι απαραίτητη η διοργάνωση εκδηλώσεων και η αξιοποίηση των εκδηλώσεων για επικοινωνιακούς σκοπούς. Για παράδειγμα, σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις, δεν θα ήταν σκόπιμο να υψώνεται η ευρωπαϊκή σημαία μαζί με την εθνική σημαία κατά την απονομή μεταλλίων στους πρωταθλητές; Δεν θα μπορούσε η ευρωπαϊκή σημαία να είναι μαζί με την εθνική σημαία στις φανέλες των παικτών; Δεν θα μπορούσε να γίνεται καταμέτρηση των ευρωπαϊκών μεταλλίων στους ολυμπιακούς αγώνες;

3.9.2

Οι ευρωπαϊκές εκλογές και η επέτειος της πτώσης του τείχους του Βερολίνου είναι γεγονότα που δεν θα πρέπει να περνούν απαρατήρητα. Επίσης, η ημέρα της Ευρώπης, η 9η Μαΐου, θα πρέπει να καθιερωθεί ως επίσημη αργία, ενδεχομένως στη θέση μιας άλλης. Ομοίως οι ευρωπαϊκές εκδηλώσεις θα πρέπει να αποκεντρωθούν από τις Βρυξέλλες και οι εθνικές εορτές θα πρέπει να αποκτήσουν ευρωπαϊκή διάσταση.

4.1

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις προηγούμενες συστάσεις που απηύθυνε στην Επιτροπή σχετικά με την ανακοίνωση, ιδίως εκείνες που αναφέρονται στο παράρτημα της γνωμοδότησής της του Οκτωβρίου 2005 με θέμα «Περίοδος προβληματισμού: η δομή, τα θέματα και το πλαίσιο αξιολόγησης της συζήτησης για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (CESE 1249/2005 (4)), στη γνωμοδότησή της του Δεκεμβρίου 2005 με θέμα «Η συμβολή της Επιτροπής κατά την περίοδο προβληματισμού και πέραν αυτής: Σχέδιο Δ για δημοκρατία, διάλογο και δημόσια συζήτηση» (CESE 1499/2005 (5)), στη γνωμοδότησή της του Ιουλίου 2006 με θέμα «Λευκή Βίβλος για μια ευρωπαϊκή πολιτική επικοινωνίας» (CESE 972/2006 (6)) και στη γνωμοδότησή της που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2008 με θέμα «Σύμπραξη για την επικοινωνιακή προβολή των ευρωπαϊκών θεμάτων» (CESE 774/2008).