3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/53

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής, καθώς και τα συμπληρωματικά έγγραφα εργασίας, και προσυπογράφει την ανάλυση και την περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί σήμερα ως προς τις ενεργειακές τεχνολογίες. Όσο δεν υπάρχει μια καλά μελετημένη στρατηγική για την ανάπτυξη των ενεργειακών τεχνολογιών, είναι πολύ δύσκολο να αναπτυχθεί προβληματισμός σχετικά με τον μετριασμό των κλιματικών αλλαγών. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης του σχεδίου ΣΕΤ.

1.2

Η ανακοίνωση ενισχύει, επίσης, σημαντικά το καίριο στοιχείο της ενεργειακής πολιτικής, την ασφάλεια δηλαδή του εφοδιασμού, τόσο σε επίπεδο υλικών, όσο και από την άποψη της κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού δεν αφορά αποκλειστικά την πρακτική πρόσβαση στην ενέργεια, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησής της σε αποδεκτές για την κοινωνία τιμές.

1.3

Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή ορθά τοποθετεί την ανάπτυξη των ενεργειακών τεχνολογιών στην πρώτη θέση των προσπαθειών που πρέπει να τείνουν προς τον περιορισμό του φαινομένου των κλιματικών αλλαγών. Η τοποθέτηση αυτή συνάδει, εξάλλου, με τα συμπεράσματα της δέκατης τρίτης Διάσκεψης των Μερών (COP 13), που πραγματοποιήθηκε στο Μπαλί, το Δεκέμβριο του 2007 (1).

1.4

Η ανακοίνωση της Επιτροπής τονίζει, δικαίως, τη σημασία του παράγοντα χρόνος, ο οποίος έχει καθοριστικό ρόλο για την εφαρμογή της προτεινόμενης στρατηγικής (σχέδιο ΣΕΤ), εάν η ΕΕ επιθυμεί να επιτύχει να περιορίσει, έως το 2020, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τη δέσμευση που ανέλαβε το Μάρτιο του 2007.

1.5

Προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και η ουσιαστική χρήση των νέων ενεργειακών τεχνολογιών, η ΕΕ πρέπει να διαθέτει περισσότερους μηχανισμούς, ειδικά εστιασμένους και αποτελεσματικούς, χάρη στους οποίους θα αξιοποιείται το δυναμικό της δημόσιας ενίσχυσης, της βιομηχανίας, των πανεπιστημίων και της έρευνας, και θα ενισχύονται οι συνέργειές τους. Η διευρυμένη συνεργασία και η ανάπτυξη μέτρων που θα αποτρέπουν τον κατακερματισμό των ερευνητικών δραστηριοτήτων πρέπει επίσης να καθιερωθούν σε διεθνές επίπεδο.

1.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσέγγιση της Επιτροπής, η οποία, στην ανακοίνωσή της, συνιστά να κινητοποιηθούν όχι μόνο χρηματοδοτικοί πόροι, αλλά κυρίως ανθρώπινοι, και μάλιστα σε τέσσερα επίπεδα: τόσο σε ιδιωτικό επίπεδο, όσο και σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων, είναι να εξασφαλιστεί γενικευμένη και κατάλληλη υποστήριξη της επιστημονικής και τεχνικής εκπαίδευσης.

1.7

Πέρα από τον καθορισμό των προτεραιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ, το στρατηγικό σχέδιο θα έπρεπε να καθορίζει, και σε επίπεδο κρατών μελών, ειδικούς στόχους, λαμβάνοντας υπόψη τις ικανότητες και την εμπειρία που διαθέτει το καθένα, να προβλέπει την εκχώρηση επαρκών χρηματοδοτικών πόρων στο πλαίσιο των προϋπολογισμών (των εθνικών και του ευρωπαϊκού), να αξιοποιεί στον μέγιστο βαθμό τις ικανότητες έρευνας και ανάπτυξης, να μεριμνά για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα —για τον οποίο οι τάσεις της αγοράς της ενέργειας συνιστούν αρκετά σημαντικό κίνητρο—, και να προβλέπει και άλλους νομοθετικούς και φορολογικούς μηχανισμούς.

1.8

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι θα ήταν επιζήμιο να περιέλθει σε δεύτερη μοίρα ο σημαντικότερος ασφαλώς μηχανισμός για τον περιορισμό της αλλαγής του κλίματος, δηλαδή η στρατηγική για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των ενεργειακών τεχνολογιών, και να προκριθούν άλλα ζητήματα, τα οποία, εντελώς αντικειμενικά, θα πρέπει να προσδώσουν στην εν λόγω διαδικασία ανάπτυξης ένα πλαίσιο στήριξης αναγκαίο και ενθαρρυντικό (πρόκειται κυρίως για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων, την υποστήριξη για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια κλπ.). Μόνον εάν υπάρξουν συγκεκριμένες τεχνολογικές εξελίξεις, για την τελειοποίηση πιο αποτελεσματικών τεχνολογιών, είτε για την παραγωγή είτε για την κατανάλωση κάθε μορφής ενέργειας, θα μπορέσει να προκύψει πραγματική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

1.9

Η ιδιαίτερα εύστοχη και τεκμηριωμένη ανάλυση της σημερινής κατάστασης, που αποδεικνύεται καθόλου ικανοποιητική, δίνει δικαίως έμφαση στα προβλήματα οργάνωσης και διαχείρισης, τα οποία, όπως ακριβώς και οι τεχνικές και επιστημονικές προκλήσεις, πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των μελημάτων της κοινωνίας.

1.10

Σε κοινοτικό επίπεδο, συνιστάται η στροφή προς τις τεχνολογίες που αξιοποιούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προς τις μεθόδους παραγωγής θερμότητας που σέβονται το περιβάλλον και προς τις πλέον πρόσφατες υποδομές για τη μεταφορά και αποθήκευση ενέργειας, οι οποίες πρέπει να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη. Από οικονομική άποψη, ορισμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν, ωστόσο, ακόμη, μεγάλο κόστος, το οποίο και αναμένεται να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Οι τεχνολογίες για την εξοικονόμηση ενέργειας κατά την φάση της τελικής κατανάλωσης, οι καθαρές τεχνολογίες που στηρίζονται στα ορυκτά καύσιμα ή που κάνουν χρήση της ατομικής ενέργειας, σύμφωνα με τις αρχές της σχάσης ή της τήξης, καθώς και η αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων έχουν παραμεληθεί. Η ΕΟΚΕ συνιστά να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πολλές χώρες εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα και από την πυρηνική ενέργεια και ότι η κατάσταση αυτή δεν αναμένεται να αλλάξει στο προσεχές μέλλον.

1.11

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι απαιτείται να κληθεί ο ιδιωτικός τομέας να συμμετάσχει στη διαδικασία αυτή, και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν τις κατάλληλες γι' αυτό προϋποθέσεις, όχι μόνον καθορίζοντας τις αρχές, τις προτεραιότητες και τους στόχους των ενεργειακών πολιτικών, αλλά και θεσπίζοντας τους αναγκαίους για την εφαρμογή τους μηχανισμούς.

1.12

Το καθοριστικό στοιχείο έγκειται στη θέσπιση κανόνων αγοράς στον τομέα της ενέργειας, με τον δέοντα συνυπολογισμό του εξωτερικού κόστους, συμπεριλαμβανομένου και του κοινωνικού κόστους, στις τιμές όλων των πηγών ενέργειας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει πιθανότατα να δημιουργήσουν τις νομοθετικές και φορολογικές προϋποθέσεις, βάσει των οποίων θα συνδυαστούν με τον προσφορότερο τρόπο τα ιδιωτικά και τα δημόσια χρηματοδοτικά μέσα που αφιερώνονται στην ενεργειακή έρευνα και ανάπτυξη.

1.13

Οι πραγματικές φυσικές συνθήκες και η πρακτική πρόσβαση στις πηγές ενέργειας θα πρέπει να συνιστούν το βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση της δυνατότητας αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο κάθε κράτος μέλος, καθώς και όταν τα κράτη μέλη εντάσσονται στα προγράμματα ανάπτυξης των ενεργειακών τεχνολογιών.

1.14

Η άνθηση των σύγχρονων ενεργειακών τεχνολογιών που απευθύνονται στο ευρύ κοινό πρέπει να προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στην υλοποίηση των σχετικών ταχθέντων στόχων, σημαντικά θα μπορέσει να συμβάλει ο συνιστώμενος στρατηγικός συντονισμός της ενεργειακής έρευνας και ανάπτυξης, με την συμπερίληψη των προτεραιοτήτων (σε επίπεδο περιεχομένου, αλλά και προθεσμιών) που θα πρέπει να εφαρμόζονται σε κοινοτικό και σε εθνικό επίπεδο, και με την δημιουργία των αναγκαίων λειτουργικών μηχανισμών, όπως τα συστήματα διαχείρισης, ελέγχου και ροής πληροφοριών.

1.15

Όσον αφορά την ενίσχυση, πέραν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συνεργασίας σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης των νέων ενεργειακών τεχνολογιών, είναι σκόπιμο, προτού συναφθούν νέες συμβάσεις, να δοθεί προτεραιότητα στη βέλτιστη χρήση των υφισταμένων θεσμών, συνθηκών και συμφωνιών, κυρίως εκείνων των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει ήδη αποδειχθεί στο παρελθόν.

1.16

Το σχέδιο ΣΕΤ συνιστά έναν θεμελιώδη στρατηγικό προσανατολισμό για την ευρωπαϊκή οικονομία σε θέματα ανάπτυξης και εφαρμογής των τεχνολογιών που αποσκοπούν στον περιορισμό των αλλαγών του κλίματος, χάρη στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020, και, κατόπιν, έως το 2050.

2.1

Στις 22 Νοεμβρίου 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πρόταση για τη θέσπιση ευρωπαϊκού στρατηγικού σχεδίου για τις ενεργειακές τεχνολογίες (σχέδιο ΣΕΤ) «η πορεία προς τις χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα» [COM(2007) 723 τελικό], καθώς και τα ακόλουθα έγγραφα εργασίας: «Πλήρης έκδοση της εκτίμησης αντικτύπου» [SEC(2007) 1508], «Σύνοψη της εκτίμησης αντικτύπου» [SEC(2007) 1509], «Χαρτογράφηση τεχνολογίας» [SEC(2007) 1510], και «Χαρτογράφηση ικανοτήτων» [SEC(2007) 1511]. Στο σύνολο των εγγράφων αυτών, συνοψίζονται οι διαθέσιμες λύσεις και μέσα που θα πρέπει να κινητοποιηθούν για την υλοποίηση των στόχων του σχεδίου ΣΕΤ. Τα έγγραφα αυτά απευθύνουν επείγουσα έκκληση για πιο στενή και καλύτερα συντονισμένη συνεργασία σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης, και τούτο σε όλα τα επίπεδα (2).

2.2

Πρόκειται για έναν στρατηγικό προσανατολισμό σε έναν τομέα σημαντικό, καθοριστικό μάλιστα, ο οποίος αποβλέπει στον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος χάρη στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα, η ΕΕ θα πρέπει, έως το 2020, να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 20 %, έως και κατά 30 %, εάν η διεθνής κοινότητα συνοδεύσει την ΕΕ στην πρωτοβουλία αυτή σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι βασικοί αυτοί στόχοι σε θέματα καταπολέμησης της αλλαγής του κλίματος, καθώς και τα κυριότερα σημεία του πολιτικού περιεχόμενου της πρωτοβουλίας «Μια ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη», ορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 9 Μαρτίου 2007.

2.3

Θα χρειασθεί να καταβληθούν υπέρμετρες προσπάθειες προκειμένου να σταθεροποιηθούν σε αποδεκτά επίπεδα οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα. Η τεχνολογική καινοτομία είναι απολύτως αναγκαία. Το ερώτημα είναι μέχρι ποίου βαθμού θα πρέπει η πολιτική να επικεντρωθεί κατά τρόπον άμεσον στην παροχή κινήτρων για την καινοτομία (3). Η αυταρέσκεια της «ήδη διαθέσιμης τεχνολογίας» είναι υπερβολικά επικίνδυνη, το δε σχέδιο SET, εφόσον καταρτισθεί και εφαρμοσθεί πλήρως, αποτελεί τη βασική και κατάλληλη επιλογή για να επιτευχθεί ο στόχος των απαιτούμενων μειώσεων

3.1

Η Ευρώπη πρέπει να ενεργήσει από τώρα, συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις της ώστε να εξασφαλίσει ασφαλή εφοδιασμό βιώσιμης και ανταγωνιστικής ενέργειας. Η χρήση των τεχνολογιών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής για την Ευρώπη, την οποία υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 9 Μαρτίου 2007. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η υλοποίηση των σχετικών ταχθέντων στόχων, θα πρέπει να μειωθεί το κόστος των «καθαρών» μορφών ενέργειας και να τεθούν οι επιχειρήσεις της ΕΕ σε εξέχουσα θέση στον τομέα των τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που συνιστά τομέα σε πλήρη και ταχεία άνθηση. Πιο μακροπρόθεσμα, για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 60 έως 80 % μέχρι το 2050, θα πρέπει να προοδεύσει σημαντικά η έρευνα, ώστε να τελειοποιηθούν νέες γενεές τεχνολογίας.

3.2

Εάν ληφθούν υπόψη οι σημερινές τάσεις και οι προβολές που έχουν εκπονηθεί με βάση τις τάσεις αυτές, δεν βρισκόμαστε στο δρόμο της υλοποίησης των στόχων της ενεργειακής πολιτικής μας. Η εύκολη πρόσβαση στους πόρους μάς έχει οδηγήσει στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ έχει μειώσει το ενδιαφέρον για καινοτομία και τις επενδύσεις σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες. Οι δημόσιοι και ιδιωτικοί προϋπολογισμοί που εκχωρούνται στην έρευνα για την ενέργεια στην ΕΕ έχουν περιοριστεί αισθητά από τα υψηλότερα όρια, στα οποία έφθασαν κατά τη δεκαετία του 1980. Το αποτέλεσμα είναι ένα χρόνιο έλλειμμα επένδυσης στο δυναμικό και τις υποδομές της έρευνας. Εάν οι κυβερνήσεις της ΕΕ πραγματοποιούσαν σήμερα αντίστοιχες επενδύσεις με εκείνες του 1980, οι συνολικές δημόσιες δαπάνες της ΕΕ για την ανάπτυξη ενεργειακών τεχνολογιών θα ήταν τετραπλάσιες από το σημερινό τους επίπεδο, το οποίο ανέρχεται σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου ανά έτος.

3.3

Η διείσδυση νέων ενεργειακών τεχνολογιών στην αγορά εμποδίζεται επιπλέον από την ίδια τη φύση των ενεργειακών προϊόντων. Προστίθενται νομικά και διοικητικά εμπόδια, που καθιστούν το πλαίσιο αυτό ακόμη λιγότερο πρόσφορο για την καινοτομία. Υπό τις συνθήκες αυτές, η δημόσια παρέμβαση για την υποστήριξη της καινοτομίας σε θέματα ενέργειας είναι και αναγκαία και δικαιολογημένη.

3.4

Οι κυριότεροι παράγοντες παγκοσμίως, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία, αλλά και οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες και εντείνουν τις προσπάθειές τους στον τομέα των νέων ενεργειακών τεχνολογιών. Το μέγεθος της αγοράς τους, αλλά και οι δυνατότητες επενδύσεων και έρευνας, υπερβαίνουν κατά πολύ εκείνες των περισσότερων κρατών μελών. Ο κατακερματισμός των προσπαθειών, η άναρχη αύξηση του αριθμού των στρατηγικών έρευνας και οι χαμηλότερες της κρίσιμης μάζας δυνατότητες παραμένουν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της έρευνας στην ΕΕ. Ωστόσο, εάν εξακολουθήσουμε να μένουμε πίσω στον ολοένα και σφοδρότερο παγκόσμιο αγώνα για τις αγορές τεχνολογικών προϊόντων με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, κινδυνεύουμε να αναγκαστούμε να προσφύγουμε σε εισαγόμενες τεχνολογίες προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους μας και, επομένως, να στερήσουμε τις επιχειρήσεις της ΕΕ από τεράστιες αγορές για τη διάθεση των προϊόντων τους.

3.5

Είναι γεγονός ότι η μετάβαση προς μία οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα χρειαστεί δεκαετίες και θα αφορά όλους τους τομείς της οικονομίας· δεν μπορούμε, όμως, να καθυστερήσουμε την ανάληψη δράσης. Οι αποφάσεις που θα λάβουμε εντός της προσεχούς δεκαετίας ή δεκαπενταετίας θα έχουν ουσιαστικές συνέπειες για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, για την αλλαγή του κλίματος, για την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη.

3.6

Κατά πρώτο λόγο, επιβάλλεται ριζοσπαστική αναβάθμιση της απόδοσης όσον αφορά τη μετατροπή, τον εφοδιασμό και την τελική κατανάλωση ενέργειας. Στους τομείς των μεταφορών, της οικοδομής και της βιομηχανίας, οι διαθέσιμες τεχνολογικές λύσεις πρέπει να μετατραπούν σε εμπορικές διεξόδους. Οφείλουμε να αξιοποιούμε πλήρως το δυναμικό που προσφέρουν οι τεχνολογίες των πληροφοριών και της επικοινωνίας και οι οργανωτικής φύσεως καινοτομίες, καθώς επίσης και να χρησιμοποιούμε τους μηχανισμούς των δημοσίων αρχών και τους μηχανισμούς που στηρίζονται στην αγορά (4) για τη διαχείριση της ζήτησης και την προώθηση των νέων αγορών.

3.7

Στα έγγραφα που εξέδωσε, η Επιτροπή σημειώνει ότι κάποιες από τις τεχνολογίες που θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων του 2020 είναι ήδη διαθέσιμες σήμερα ή βρίσκονται στο τελικό στάδιο της εξέλιξής τους. Ωστόσο, ακόμη και με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, δεν παύει να αποτελεί επιτακτική ανάγκη να κινητοποιηθούν εγκαίρως οι διαθέσιμες τεχνολογίες ενώ, γενικότερα, οι τεχνολογίες με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παραμένουν δαπανηρές και προσκρούουν σε εμπόδια για τη διείσδυσή τους στην αγορά. Επομένως, επιβάλλεται μια διττή προσέγγιση: αφενός, να ενισχυθεί η έρευνα για τον περιορισμό του κόστους και τη βελτίωση των επιδόσεων και, αφετέρου, να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα στήριξης με στόχο τη δημιουργία νέων εμπορικών ευκαιριών, την τόνωση της ανάπτυξης της αγοράς και την εξάλειψη των μη τεχνολογικών εμποδίων που αποθαρρύνουν την καινοτομία και την εξάπλωση στην αγορά των τεχνολογιών υψηλής απόδοσης και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Προκειμένου να υλοποιηθεί το όραμα του 2050, το οποίο τείνει, πρακτικά, στη χρήση τεχνολογιών που δεν θα εκλύουν διοξείδιο του άνθρακα, οφείλουμε να αναπτύξουμε μια νέα γενεά των τεχνολογιών αυτών, χάρη στις σημαντικές προόδους της έρευνας. Ορισμένες από αυτές τις τεχνολογίες θα έχουν, σίγουρα, μικρή επίδραση έως το 2020· έχει, όμως, μεγάλη σημασία να εντείνουμε ήδη από σήμερα τις προσπάθειές μας, ώστε οι τεχνολογίες αυτές να αποβούν αποδοτικές το ταχύτερο δυνατόν.

3.8

Τα ισχύοντα μέτρα, που έχουν υιοθετηθεί κατά τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για τις μελλοντικές δράσεις της ΕΕ: (i) σύσταση ευρωπαϊκών τεχνολογικών πλατφορμών· (ii) χρήση του μηχανισμού του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας (ERA-Net) ώστε να τεθούν οι βάσεις για έναν κοινό προγραμματισμό της έρευνας μεταξύ των κρατών μελών· (iii) συνεργασία μεταξύ ερευνητικών κέντρων σε ειδικούς τομείς, χάρη στα δίκτυα αριστείας. Το σχέδιο ΣΕΤ θα επικεντρώσει, θα ενισχύσει και θα καταστήσει συνεκτικές τις συνολικές προσπάθειες που αναπτύσσονται στην Ευρώπη, ούτως ώστε να επιταχυνθεί η καινοτομία στον τομέα των προηγμένων τεχνολογιών με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη. Το σχέδιο ΣΕΤ προτείνει την επίτευξη των εξής στόχων: (i) ενός νέου κοινού στρατηγικού σχεδιασμού· (ii) μιας αποτελεσματικότερης εφαρμογής· (iii) μιας αύξησης των πόρων· και (iv) μιας νέας, πιο σύνθετης, προσέγγισης σε θέματα διεθνούς συνεργασίας.

3.9

Μια νέα μέθοδος εργασίας σε κοινοτικό επίπεδο απαιτεί ένα σύνθετο, δυναμικό και ευέλικτο μέσον για την καθοδήγηση της διαδικασίας, τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την πρόταση δράσεων· με άλλα λόγια, μια συλλογική προσέγγιση του στρατηγικού σχεδιασμού. Οι διάφοροι παράγοντες πρέπει να αρχίσουν να επικοινωνούν και να λαμβάνουν αποφάσεις κατά τρόπο πολύ καλύτερα διαρθρωμένο και εστιασμένο, χαράσσοντας και εφαρμόζοντας δράσεις μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσα σε ένα συνεργατικό πλαίσιο. Για τη διαχείριση της εφαρμογής του σχεδίου ΣΕΤ και την ενίσχυση της συνεκτικότητας μεταξύ εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών προσπαθειών, η Επιτροπή θα συγκροτήσει, εντός του 2008, Διευθύνουσα Ομάδα για τις Στρατηγικές Ενεργειακές Τεχνολογίες. Η Επιτροπή θα οργανώσει ευρωπαϊκή διάσκεψη κορυφής για τις ενεργειακές τεχνολογίες, το πρώτο εξάμηνο του 2009.

3.10

Για τον αποτελεσματικό στρατηγικό σχεδιασμό από τη Διευθύνουσα Ομάδα απαιτείται να είναι τακτικά διαθέσιμες αξιόπιστες πληροφορίες και δεδομένα. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει ελεύθερης πρόσβασης σύστημα διαχείρισης πληροφοριών και γνώσεων. Το σύστημα αυτό θα περιλαμβάνει «χαρτογράφηση τεχνολογίας» και «χαρτογράφηση ικανοτήτων» από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής (5).

3.11

Για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ανάπτυξης και εισαγωγής στην αγορά χρειάζονται περισσότερο εστιασμένοι και ισχυρότεροι μηχανισμοί που να είναι ικανοί να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στο δυναμικό παρέμβασης από το δημόσιο τομέα, την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τους ερευνητές. Οι μηχανισμοί αυτοί θα λάβουν τις ακόλουθες μορφές: (i) ευρωπαϊκές βιομηχανικές πρωτοβουλίες, (ii) ευρωπαϊκός συνασπισμός ενεργειακής έρευνας, (iii) διευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα και συστήματα του μέλλοντος.

3.12

Η προώθηση της επικέντρωσης και του συντονισμού των διαφόρων μηχανισμών και πόρων χρηματοδότησης θα συμβάλει στη βελτιστοποίηση των επενδύσεων, στην ενίσχυση των ικανοτήτων και στην εξασφάλιση συνεχούς χρηματοδότησης των τεχνολογιών κατά τις διάφορες φάσεις ανάπτυξης. Πρέπει να αντιμετωπισθούν οι εξής δύο προκλήσεις: κινητοποίηση πρόσθετων χρηματοδοτικών πόρων για την έρευνα και τις συναφείς υποδομές, τις δράσεις επίδειξης σε βιομηχανική κλίμακα και τα σχέδια πρώτης εμπορικής αξιοποίησης· και προώθηση της εξειδικευμένης εκπαίδευσης και κατάρτισης για τη δημιουργία της ποσότητας και ποιότητας ανθρώπινων πόρων που απαιτούνται ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι τεχνολογικές ευκαιρίες που θα διανοίξει η ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική.

3.13

Η Επιτροπή προτίθεται να παρουσιάσει ανακοίνωση σχετικά με τη χρηματοδότηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στο τέλος του 2008. Οι δράσεις των κρατών μελών για την διεύρυνση της βάσης των ανθρώπινων πόρων θα πρέπει να συντονίζονται καλύτερα, ώστε να επιτυγχάνονται οι μέγιστες δυνατές συνέργειες και να αυξηθεί η κινητικότητα στον κλάδο αυτόν.

3.14

Τα μέτρα που προτείνονται στο σχέδιο ΣΕΤ αναμένεται να ενισχύσουν τη στρατηγική της διεθνούς συνεργασίας. Πρέπει, επίσης, να μεριμνήσουμε ώστε η ΕΕ να έχει ομόφωνη άποψη στα ενδεχόμενα διεθνή φόρουμ, ώστε να εξασφαλίζεται μια συνεκτικότερη και ισχυρότερη σύμπραξη.

3.15

Η διαδικασία τεχνολογικής καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας στηρίζεται σήμερα σε εθνικά προγράμματα και κίνητρα, που κάνουν χρήση εθνικών πόρων για την υλοποίηση εθνικών στόχων. Το πρότυπο αυτό ανήκει πλέον οριστικά στο παρελθόν, σε μια εποχή όπου η ενέργεια ήταν φθηνή και όπου δεν υπήρχαν περιορισμοί ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Για να προκληθούν οι θεαματικές αλλαγές που θα χρειαστεί ο 21ος αιώνας σε θέματα ενέργειας, επιβάλλεται μια νέα πολιτική.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής, καθώς και τα συμπληρωματικά έγγραφα εργασίας, και προσυπογράφει την ανάλυση και την περιγραφή της κατάστασης που χαρακτηρίζει σήμερα τις ενεργειακές τεχνολογίες. Το να αντιδράσουμε στους κινδύνους που αντιπροσωπεύει η αλλαγή του κλίματος για τον πλανήτη και το να συνεχίσουμε να ανταποκρινόμαστε στην υψηλή κατανάλωση ενέργειας των εκβιομηχανισμένων χωρών, αλλά και στην συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση των αναπτυσσόμενων χωρών, συνιστούν θεμελιώδεις διεθνείς προκλήσεις. Όσο δεν υπάρχει μια καλά μελετημένη στρατηγική και δεν γίνεται χρήση οικονομικότερων και αποτελεσματικότερων ενεργειακών τεχνολογιών, διακυβεύεται ο προβληματισμός σχετικά με τον περιορισμό του εύρους της κλιματικής αλλαγής.

4.2

Η ανακοίνωση ενισχύει, επίσης, σημαντικά το καίριο στοιχείο της ενεργειακής πολιτικής, την ασφάλεια δηλαδή του εφοδιασμού, τόσο σε επίπεδο υλικών, όσο και από την άποψη της κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού δεν αφορά αποκλειστικά την πρακτική πρόσβαση στην ενέργεια, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησής της σε αποδεκτές για την κοινωνία τιμές.

4.3

Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή ορθά τοποθετεί την ανάπτυξη των ενεργειακών τεχνολογιών στην πρώτη θέση των προσπαθειών που πρέπει να τείνουν προς τον περιορισμό του φαινομένου των κλιματικών αλλαγών. Η τοποθέτηση αυτή συνάδει, εξάλλου, με τα συμπεράσματα της δέκατης τρίτης Διάσκεψης των Μερών (COP 13), που πραγματοποιήθηκε στο Μπαλί, το Δεκέμβριο του 2007 (6). Η σημερινή και η μελλοντική διεθνής συνεργασία στον τομέα αυτόν θα πρέπει επίσης να καταστεί προτεραιότητα για την ΕΕ, δεδομένου ότι εμπεριέχει ευκαιρίες για την ευρωπαϊκή οικονομία σε θέματα διάδοσης των αναγκαίων τεχνολογιών.

4.4

Η ανακοίνωση της Επιτροπής τονίζει, δικαίως, τη σημασία του παράγοντα χρόνος, ο οποίος έχει καθοριστικό ρόλο για την εφαρμογή της προτεινόμενης στρατηγικής (σχέδιο ΣΕΤ), εάν η ΕΕ επιθυμεί να επιτύχει να περιορίσει, έως το 2020, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τη δέσμευση που ανέλαβε το Μάρτιο του 2007. Εάν δεν επιταχυνθούν οι διαδικασίες οργάνωσης και τελικής ανάλυσης των βασικών στρατηγικών κατευθύνσεων σχετικά με την ανάπτυξη των τεχνολογιών (όπως για τις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις της έρευνας και της ανάπτυξης στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ιαπωνία), δεν θα σταθεί δυνατόν να κινητοποιηθούν αποτελεσματικά οι αναγκαίες δυνάμεις και μέσα για την ευόδωση της πρώτης φάσης έως το 2020, ενώ φαίνεται ακόμη λιγότερο πιθανόν να επιτευχθεί αυτό για τη δεύτερη φάση, έως το 2050.

4.5

Προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και η πραγματική χρήση των νέων ενεργειακών τεχνολογιών, η ΕΕ πρέπει να διαθέτει περισσότερους μηχανισμούς, ειδικά εστιασμένους και αποτελεσματικούς, χάρη στους οποίους θα αξιοποιείται το δυναμικό της δημόσιας ενίσχυσης, της βιομηχανίας και της έρευνας, και θα ενισχύονται οι συνέργειές τους. Στον τομέα της ενέργειας, η Ευρώπη διαθέτει ινστιτούτα ερευνών υψηλών επιδόσεων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και άριστες ομάδες ερευνητών στα πανεπιστήμια και τα ειδικευμένα κέντρα. Οι εργασίες τους, δυστυχώς, δεν συντονίζονται, ενώ οι μηχανισμοί που έχουν μέχρι στιγμής εφαρμοστεί για το σκοπό αυτό έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς. Ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας του προτεινόμενου σχεδίου έγκειται στην βέλτιστη αξιοποίηση αυτού του δυναμικού. Θα πρέπει επίσης να καθιερωθεί διευρυμένη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο.

4.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσέγγιση της Επιτροπής, η οποία, στην ανακοίνωσή της, συνιστά να κινητοποιηθούν όχι μόνο χρηματοδοτικοί πόροι, αλλά κυρίως ανθρώπινοι, και μάλιστα σε τέσσερα επίπεδα: τόσο σε ιδιωτικό επίπεδο, όσο και σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Μέχρι σήμερα, η κινητοποίηση των χρηματοδοτικών πόρων προσέκρουε σε ζητήματα προτεραιοτήτων και σε διαδικαστικές καθυστερήσεις. Το σχέδιο ΣΕΤ φιλοδοξεί να προωθήσει μια διαφορετική αντιμετώπιση και να επιταχύνει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Η κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων, που εγγράφεται πάντοτε σε μια μακροπρόθεσμη προοπτική, περιλαμβάνεται επίσης στη στρατηγική της Λισσαβώνας. Ωστόσο, οι προσπάθειες που έχουν αναπτυχθεί για την εξεύρεση των πόρων που απαιτούνται για την εφαρμογή των προτεινόμενων στρατηγικών αποδεικνύονται ακόμη ανεπαρκείς και υπερβολικά αργές. Η πρώτη απαραίτητη προϋπόθεση για την κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων είναι η εξασφάλιση γενικευμένης και κατάλληλης στήριξης προς την επιστημονική και τεχνική εκπαίδευση.

4.7

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι είναι αναγκαίο να επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τις αντιλήψεις, τις προτεραιότητες και τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής, αλλά και σχετικά με ένα στρατηγικό σχέδιο για τις ενεργειακές τεχνολογίες.

4.8

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι θα ήταν επιζήμιο να περιέλθει σε δεύτερη μοίρα ο σημαντικότερος ασφαλώς μηχανισμός για τον περιορισμό της αλλαγής του κλίματος, δηλαδή η στρατηγική για την ανάπτυξη και την εφαρμογή των ενεργειακών τεχνολογιών, και να προκριθούν άλλα ζητήματα, τα οποία, εντελώς αντικειμενικά, θα πρέπει να προσδώσουν στην εν λόγω διαδικασία ανάπτυξης ένα σημαντικό πλαίσιο στήριξης (πρόκειται κυρίως για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων, την υποστήριξη για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια κλπ.). Μόνον εάν υπάρξουν συγκεκριμένες τεχνολογικές εξελίξεις, για την τελειοποίηση πιο αποτελεσματικών τεχνολογιών, είτε αυτές αφορούν την παραγωγή είτε την κατανάλωση κάθε μορφής ενέργειας, θα μπορέσει να προκύψει πραγματική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η χρηματοδότηση της τεχνολογικής ανάπτυξης θα μπορούσε να εξασφαλιστεί, μεταξύ άλλων, από το προϊόν της πώλησης σε πλειστηριασμό των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων που προκύπτουν από το κοινοτικό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, υπό τον όρο, βέβαια, ότι θα γίνει δεκτή η πρόταση για την εισαγωγή της διαδικασίας αυτής. Αυτή η πηγή χρηματοδότησης δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση, να είναι η μοναδική, κυρίως μάλιστα εάν δεν πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το 2013.

5.1

Η ιδιαίτερα εύστοχη και τεκμηριωμένη ανάλυση της σημερινής κατάστασης, που αποδεικνύεται καθόλου ικανοποιητική, δίνει δικαίως έμφαση στα προβλήματα οργάνωσης και διαχείρισης, τα οποία, όπως ακριβώς και οι τεχνικές και επιστημονικές προκλήσεις, πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των μελημάτων της κοινωνίας.

5.2

Τα έγγραφα της ΕΕ στηρίζονται στην παραδοχή ότι υπάρχουν πάρα πολλές ενεργειακές τεχνολογίες που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την πρόοδο στον τομέα της ενέργειας και να συμβάλουν στην υλοποίηση των σχετικών ταχθέντων στόχων. Λόγω της μεγάλης πληθώρας τους, μόνον ένα πραγματικό χαρτοφυλάκιο μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη αποτελεσμάτων. Εάν δεν διεξαχθεί εμπεριστατωμένη ανάλυση, είναι αδύνατο να αποκλεισθεί εξ αρχής μια κατεύθυνση, έστω και λίγα υποσχόμενη. Θα ήταν, ωστόσο, σκόπιμο να απορρίπτονται οι λιγότερο αποτελεσματικές επιλογές σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο, ώστε να μην κατασπαταλώνται άσκοπα οι πόροι. Με βάση ένα στρατηγικό πλαίσιο που θα εγκριθεί, το κάθε κράτος μέλος, ή ακόμη και η κάθε περιφέρεια, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καθορίζει τις δικές του προτεραιότητες, σε συνάρτηση με τους τομείς εμπειρογνωμοσύνης του, με τις ικανότητες υλοποίησης και με την εμπειρία του.

5.3

Σε κοινοτικό επίπεδο, τα έγγραφα που εξετάζουν το ζήτημα αυτό συνιστούν μια στροφή προς τις τεχνολογίες που αξιοποιούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προς τις μεθόδους παραγωγής θερμότητας που σέβονται το περιβάλλον (ακόμη και για την θερμότητα που προορίζεται για παραγωγή ηλεκτρισμού) και προς τις πλέον σύγχρονες υποδομές για τη μεταφορά και αποθήκευση ενέργειας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προτεραιότητες αυτές. Δεν πρέπει, όμως, να παραμελούνται και οι καθαρές τεχνολογίες που στηρίζονται στα ορυκτά καύσιμα —τα οποία, ακόμη και μακροπρόθεσμα, θα εξακολουθήσουν να συνιστούν την κύρια πρωτογενή πηγή ενέργειας—, αλλά και εκείνες που κάνουν χρήση της ατομικής ενέργειας, σύμφωνα με τις αρχές της σχάσης ή της τήξης, καθώς και η αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων. Πρέπει να εξακολουθήσουν να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης της ΕΕ.

5.4

Η ΕΟΚΕ παραδέχεται ότι, προς το παρόν, η αγορά της ενέργειας δεν ενημερώνει σαφώς τους ιθύνοντες της ενεργειακής πολιτικής, τις κυβερνήσεις, ούτε τους ιδιωτικούς επενδυτές για την επείγουσα ανάγκη ανάπτυξης της εφαρμογής των νέων ενεργειακών τεχνολογιών, και τούτο επειδή οι τιμές των διαφόρων πηγών ενέργειας και καυσίμων δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη το σύνολο του εξωτερικού κόστους, συμπεριλαμβανομένου και του κοινωνικού. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν έχει ακόμη επέλθει συμφωνία σε κοινοτικό επίπεδο ως προς τις προτεραιότητες για θέματα ενεργειακής έρευνας και ανάπτυξης, ούτε για θέματα διαμόρφωσης των χρηματοδοτικών πόρων και των λοιπών μηχανισμών που απαιτούνται για την στήριξη των προτεραιοτήτων αυτών.

5.5

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι, πέρα από τον καθορισμό των προτεραιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ, το στρατηγικό σχέδιο θα έπρεπε επίσης να καθορίσει, σύντομα και κατά τρόπο συντονισμένο, ειδικούς στόχους και σε επίπεδο κρατών μελών, να προβλέπει την εκχώρηση επαρκών χρηματοδοτικών πόρων από τους προϋπολογισμούς (τους εθνικούς και τον ευρωπαϊκό), να αξιοποιεί στον μέγιστο βαθμό τις ικανότητες έρευνας και ανάπτυξης, να μεριμνά για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα —για τον οποίο οι τάσεις της αγοράς της ενέργειας συνιστούν αρκετά σημαντικό κίνητρο—, και να προβλέπει και άλλους νομοθετικούς και φορολογικούς μηχανισμούς. Ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει οπωσδήποτε να κληθεί να συμμετάσχει στη διαδικασία αυτή, και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν τις κατάλληλες γι' αυτό προϋποθέσεις, όχι μόνον καθορίζοντας τις αρχές, τις προτεραιότητες και τους στόχους των ενεργειακών πολιτικών, αλλά και θεσπίζοντας τους πρακτικούς μηχανισμούς που απαιτούνται για την εφαρμογή τους.

5.6

Το καθοριστικό στοιχείο έγκειται στη θέσπιση κανόνων αγοράς στον τομέα της ενέργειας, με τον δέοντα συνυπολογισμό του εξωτερικού κόστους, συμπεριλαμβανομένου και του κοινωνικού κόστους, στις τιμές της ενέργειας. Αυτό θα δώσει την ευκαιρία στην αγορά να στέλνει εγκαίρως «μηνύματα» στους επενδυτές και στους ιδιωτικούς φορείς όσον αφορά την ανάγκη τεχνολογικών αλλαγών με στόχο τη διαφοροποίηση του μείγματος των χρησιμοποιούμενων πηγών ενέργειας και την όσο το δυνατόν αποδοτικότερη αξιοποίησή τους. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει, πιθανότατα, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες νομοθετικές και φορολογικές συνθήκες ώστε να συνδυάζονται κατά καλύτερο τρόπο τα δημόσια και τα ιδιωτικά χρηματοδοτικά μέσα που αφιερώνονται στην ενεργειακή έρευνα και ανάπτυξη, χωρίς να παραμελούνται και οι εθελοντικοί μηχανισμοί, που θα οδηγήσουν σε καλύτερη αξιοποίηση των πόρων.

5.7

Τα κράτη που διαθέτουν πρόσφορες φυσικές συνθήκες εναποθέτουν μεγάλες ελπίδες στην επιτάχυνση της προόδου σχετικά με την αυξημένη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπάρχουν, όμως, και άλλα κράτη, τα οποία δεν διαθέτουν τέτοιες φυσικές συνθήκες ή που δεν μπορούν να τις αξιοποιήσουν σε οικονομικά αποδεκτές τιμές. Οι πραγματικές φυσικές συνθήκες και η πρακτική πρόσβαση στις πηγές ενέργειας θα πρέπει να συνιστούν το βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση της δυνατότητας αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο κάθε κράτος μέλος, καθώς και για την ένταξη των κρατών μελών στα προγράμματα ανάπτυξης των ενεργειακών τεχνολογιών.

5.8

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι προτεραιότητες που αναφέρονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το σχέδιο ΣΕΤ είναι κάπως περιορισμένες, κυρίως όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι πηγές αυτές έχουν αναμφισβήτητα μεγάλη σημασία, όχι μόνο για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, αλλά και για τη μείωση της εξάρτησης των κρατών μελών από την εισαγωγή ενέργειας και, τέλος, για την βιώσιμη ανάπτυξη. Από οικονομική άποψη, ορισμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν, ωστόσο, ακόμη, μεγάλο κόστος, το οποίο και αναμένεται να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Εξάλλου, η ενοποίηση των αγορών ενέργειας δεν εγείρει μόνο ζητήματα πολιτικής και οργανωτικής φύσεως· θα χρειαστεί επίσης να καταρτιστούν προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης με αντικείμενο, για παράδειγμα, τα «ευφυή» δίκτυα.

5.9

Η ΕΟΚΕ συνιστά να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πολλές χώρες εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα και από την πυρηνική ενέργεια και ότι η κατάσταση αυτή δεν αναμένεται να αλλάξει στο προσεχές μέλλον. Αυτό ισχύει και για τις τρίτες χώρες με τις οποίες η ΕΕ θα πρέπει να συντονίσει τις προσπάθειές τις για την επιτάχυνση της έρευνας και ανάπτυξης σε θέματα ενεργειακών τεχνολογιών. Η ΕΟΚΕ εκτιμά, συνεπώς, ότι οι προτεραιότητες της Ευρώπης δεν πρέπει να επικεντρώνονται υπερβολικά στις τεχνολογίες που αφορούν τη χρήση των ενεργειακών τεχνολογιών, αλλά ότι πρέπει να αποδίδουν αντίστοιχη σημασία και στις τεχνολογίες που επιτρέπουν την εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη φάση της τελικής κατανάλωσης και στις καθαρές τεχνολογίες που στηρίζονται στα ορυκτά καύσιμα (συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα). Η έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα των πυρηνικών τεχνολογιών διαθέτουν ειδικό χρονοδιάγραμμα και συντονισμό. Θα πρέπει, όμως, να τονιστεί η σημασία της έρευνας και ανάπτυξης σε θέματα ατομικής ενέργειας, σήμερα με τη μορφή της σχάσης, κάποια μέρα ίσως με τη μορφή της τήξης, και σε θέματα διάρκειας της εκμετάλλευσης και ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων, δεδομένου ότι οι τεχνολογίες αυτές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ.

5.10

Εξυπακούεται ότι οι προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας κατά τη μετατροπή, καθώς και κατά την φάση της τελικής κατανάλωσης μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα στην βιώσιμη ανάπτυξη, όπως επίσης και η άνθηση των σύγχρονων ενεργειακών τεχνολογιών. Σε επίπεδο ΕΕ, η αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών και ανθρώπινων πόρων στον ευρύτατο αυτό τομέα μπορεί να βελτιωθεί, εάν χαραχθεί και εφαρμοστεί δεόντως ένας στρατηγικός συντονισμός της ενεργειακής έρευνας και ανάπτυξης. Ο συντονισμός αυτός θα προκαθορίζει τις προτεραιότητες (από άποψη περιεχομένου και από άποψη προθεσμιών) που πρέπει να εφαρμόζονται σε κοινοτικό και σε εθνικό επίπεδο, καθώς και τους αναγκαίους λειτουργικούς μηχανισμούς, όπως τα συστήματα διαχείρισης, ελέγχου και ροής των πληροφοριών. Η εναρμόνιση των διαδικασιών και των εγκαταστάσεων έχει επίσης σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή.

5.11

Όσον αφορά την ενίσχυση, πέραν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συνεργασίας σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης των νέων ενεργειακών τεχνολογιών, είναι σκόπιμο, προτού συναφθούν νέες συμβάσεις, να δοθεί προτεραιότητα στη βέλτιστη χρήση των υφισταμένων θεσμών, συνθηκών και συμφωνιών, κυρίως εκείνων των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει ήδη αποδειχθεί στο παρελθόν.