52003AE0919

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία των πεζών και άλλων ανεπαρκώς προστατευόμενων χρηστών των οδών στην περίπτωση σύγκρουσης με μηχανοκίνητο όχημα και για την τροποποίηση της οδηγίας 70/156/ΕΟΚ"

(COM(2003) 67 τελικό - 2003/0033 (COD))

(2003/C 234/02)

Στις 7 Μαρτίου 2003, και σύμφωνα με το άρθρο 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής και Κοινωνικής Επιτροπής, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Το ειδικευμένο τμήμα "Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 25 Ιουνίου 2003 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Levaux.

Κατά την 401η σύνοδο ολομέλειάς της, της 16ης και 17ης Ιουλίου 2003 (συνεδρίαση της 16ης Ιουλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 109 ψήφους υπέρ και 4 ψήφους κατά την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Στόχος της πρότασης

1.1.1. Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί στη μείωση των θανάτων και των τραυματισμών πεζών και ποδηλατών που οφείλονται σε τροχαία ατυχήματα με την τροποποίηση του πρόσθιου τμήματος των επιβατικών οχημάτων και των ελαφρών φορτηγών έως 2,5 τόνων.

1.1.2. Η ανάγκη μιας οδηγίας προκύπτει από τον αριθμό των ατυχημάτων - 8000 πεζοί και ποδηλάτες σκοτώνονται και 300000 τραυματίζονται κάθε χρόνο στην Κοινότητα σε τροχαία ατυχήματα - και από την θέσπιση εναρμονισμένων τεχνικών απαιτήσεων για την έγκριση οχημάτων με κινητήρα που αποτελούν αντικείμενο της οδηγίας 70/156/ΕΟΚ που πρέπει να τροποποιηθεί.

1.1.3. Το 2001, η Επιτροπή ολοκλήρωσε με επιτυχία έναν κύκλο διαπραγματεύσεων με τις ενώσεις που εκπροσωπούν την ευρωπαϊκή (συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών οχημάτων που πωλούνται στην Ευρώπη), την ιαπωνική και την κορεατική αυτοκινητοβιομηχανία (ACEA, JAMΑ και ΚΑΜΑ), όσον αφορά την ανάληψη δέσμευσης εκ μέρους της βιομηχανίας για την εισαγωγή μέτρων με σκοπό την βελτίωση της προστασίας των πεζών. Η δέσμευση της βιομηχανίας αποτέλεσε αντικείμενο ανακοίνωσης που υπέβαλε η Επιτροπή στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 11 Ιουλίου 2001. Με βάση τις διάφορες γνώμες που συγκεντρώθηκαν, η Επιτροπή είχε προτείνει είτε να γίνει δεκτή η δέσμευση των κατασκευαστών μέσω σύστασης, είτε να προταθεί μία οδηγία που να βασίζεται στο περιεχόμενο της εν λόγω δέσμευσης, λύση που τελικά επιλέχτηκε.

1.1.4. Έτσι, η πρόταση οδηγίας εντάσσει όλα τα σχετικά στοιχεία της δέσμευσης της βιομηχανίας σε ένα τυπικό πλαίσιο το οποίο παρέχει νομική ασφάλεια όσον αφορά την εφαρμογή τους. Επίσης, αυτές οι νέες απαιτήσεις θα ενσωματωθούν στο σύστημα έγκρισης ΕΚ, ούτως ώστε τα κράτη μέλη να συμμετέχουν στην εφαρμογή των νομικών διατάξεων.

1.2. Περιεχόμενο της οδηγίας

1.2.1. Τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν σε αστικές ζώνες και υπάρχει η δυνατότητα σε ταχύτητες μικρότερες των 40 χιλιομέτρων ωριαίως να μειωθεί σημαντικά η σοβαρότητα των τραυματισμών πεζών που οφείλονται σε σύγκρουση με επιβατικά αυτοκίνητα ή ελαφρά φορτηγά με τη βελτίωση των πρόσθιων δομών των οχημάτων.

1.2.2. Οι διατάξεις της εν λόγω πρότασης βασίζονται στις εργασίες της ομάδας εργασίας αριθ. 17 της ευρωπαϊκής επιτροπής για τη ενισχυμένη ασφάλεια των οχημάτων (EEVC - European Enhanced-safety Vehicle Committee) και του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

1.2.3. Τα μηχανοκίνητα οχήματα (επιβατικά αυτοκίνητα και ελαφρά φορτηγά), προκειμένου να συμμορφώνονται με τις προτεινόμενες οριακές τιμές, πρέπει να υποβάλλονται σε μία σειρά δοκιμών:

- από την 1η Οκτωβρίου 2005 τα νέου τύπου οχήματα θα πρέπει να υποβάλλονται σε δύο δοκιμές που αφορούν την προστασία από τραυματισμούς της κεφαλής και των κνημών

- από την 1η Σεπτεμβρίου 2010 θα απαιτούνται τέσσερις αυστηρότερες δοκιμές για τα νέου τύπου οχήματα

- εντός πέντε ετών όλα τα νέου τύπου οχήματα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις εν λόγω απαιτήσεις δοκιμών.

1.2.4. Αναγνωρίζεται, όμως, ότι η εφαρμογή των κριτηρίων που ισχύουν για τα επιβατικά οχήματα και τα ελαφρά φορτηγά σε βαρύτερα οχήματα (φορτηγά και λεωφορεία) θα έχει περιορισμένη αξία. Για το λόγο αυτό, το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας δεν αφορά τα βαρύτερα οχήματα.

1.2.5. Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι οι τεχνικές απαιτήσεις που προβλέπονται στην οδηγία απαιτούν σημαντικές αλλαγές στο σχεδιασμό των οχημάτων, αλλά ότι ο προβλεπόμενος χρόνος προετοιμασίας και η εισαγωγή διαφόρων φάσεων θα επιτρέψουν στους κατασκευαστές να ενσωματώσουν τις αλλαγές αυτές κατά την ανάπτυξη των νέων οχημάτων χωρίς να χρειαστεί η πολυδάπανη τροποποίηση των οχημάτων που βρίσκονται ήδη στο στάδιο της παραγωγής.

1.2.6. Η Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις που σημειώνονται στον τομέα, προβλέπει την ανάπτυξη εναλλακτικών μέτρων με βάση τις απαιτήσεις που καθορίζονται στην πρόταση. Για το σκοπό αυτό, θα διεξαχθεί, έως την 1η Ιουλίου 2004, μελέτη σκοπιμότητας για τις προτεινόμενες τεχνικές διατάξεις και, ενδεχομένως, θα προταθεί τροποποίηση της οδηγίας.

1.2.7. Τέλος στην αιτιολογική έκθεση, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων ανέλαβαν, επίσης, τη δέσμευση να εισαγάγουν τα ακόλουθα μέτρα ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας που συμβάλλουν στην ενίσχυση της προστασίας των πεζών:

- από την 1η Ιουλίου 2004, όλα τα νέα οχήματα θα διαθέτουν συστήματα αντιεμπλοκής των τροχών κατά την πέδηση (ABS), που εφαρμόζονται σήμερα και αποτελούν αντικείμενο ειδικής παρακολούθησης

- από την 1η Οκτωβρίου 2003, όλα τα νέα μηχανοκίνητα οχήματα θα είναι εξοπλισμένα με φανούς πορείας για την ημέρα (DRL). Η Επιτροπή αποφάσισε να μην προτείνει την εισαγωγή τους από την βιομηχανία έως ότου επιτευχθεί εναρμονισμένη προσέγγιση σε κοινοτικό επίπεδο

- μελέτη για εγκατάσταση μη ενισχυμένων προφυλακτήρων στα νέα οχήματα και ταχεία κατάργηση της πώλησης των ενισχυμένων προφυλακτήρων. Η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει την έκδοση οδηγίας που θα περιέχει διαδικασία δοκιμής για την έγκριση των προφυλακτήρων που διατίθενται στην αγορά

- σταδιακή εισαγωγή ηλεκτρονικού εξοπλισμού με βάση τις τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ).

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει και στηρίζει την ενέργεια της Επιτροπής διότι πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα προκειμένου να μειωθούν οι συνέπειες των τροχαίων ατυχημάτων με θύματα πεζούς και ποδηλάτες. Εκτιμά το γεγονός ότι στην οδηγία επισυνάπτεται παράρτημα με δελτίο αξιολόγησης του αντίκτυπου που θα καταστήσει δυνατό στο μέλλον τον καλύτερο υπολογισμό των συνεπειών του προτεινόμενου κειμένου. Αντιθέτως, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπενθυμίσει ότι η προστασία των πεζών και των ποδηλατών από τροχαία ατυχήματα πρέπει να ενταχθεί σε μία συνολική προσέγγιση. Ναι μεν είναι απαραίτητο να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των συνεπειών μιας σύγκρουσης με ένα αυτοκίνητο, αλλά είναι εξίσου αναγκαίο να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξαλειφθούν, από την αρχή, οι πιθανότητες σύγκρουσης.

2.2. Ειδικότερα, πρέπει να υπενθυμιστούν και να αναπτυχθούν τρεις πτυχές για την πρόληψη συγκρούσεων πεζών, ποδηλατών, και αυτοκινήτων:

2.2.1. Ανάπτυξη του αισθήματος ευθύνης στα εμπλεκόμενα μέρη, με την επισήμανση του ότι οι συγκρούσεις οφείλονται πολύ συχνά στην απροσεξία πεζών, ποδηλατών, και οδηγών αυτοκινήτων, ότι οι οδηγοί των αυτοκινήτων δεν είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για τα ατυχήματα και ότι και οι άλλοι χρήστες πρέπει να έχουν υπεύθυνη συμπεριφορά.

2.2.2. Παιδεία και ενημέρωση, που πρέπει να παρέχονται συνεχώς ήδη από το δημοτικό σχολείο, επαναλαμβανόμενες επικοινωνιακές εκστρατείες για την καλύτερη τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας καθώς και η παρότρυνση των πολιτών για μία σωστή συμπεριφορά.

2.2.3. Φυσικός διαχωρισμός των χρηστών των δρόμων εντός και εκτός των πόλεων, που αποτελεί το δίχως άλλο τον αποτελεσματικότερο τρόπο πρόληψης προκειμένου πεζοί, ποδηλάτες και οχήματα να μην συναντώνται όταν κυκλοφορούν. Για την επίτευξη τούτου, θα πρέπει, μέσω μελετών, να ενθαρρυνθεί η διευθέτηση του οδικού δικτύου των πόλεων όπου η συνύπαρξη αυτή είναι πιο έντονη και πιο μόνιμη. Οι εργασίες που θα προκύψουν για την κατασκευή προστατευμένων διαβάσεων πεζών, γεφυρών πεζών, ποδηλατοδρόμων, ειδικών λωρίδων κυκλοφορίας, φωτισμού και σήμανσης, ... θα πρέπει να συνοδεύονται από μηχανισμούς κρατικών οικονομικών ενισχύσεων. Πέρα από το άμεσο ενδιαφέρον των διευθετήσεων αυτών για τη μείωση των ατυχημάτων, θα καταστεί εφικτό ένα αστικό περιβάλλον καλύτερα προσαρμοσμένο σε ειδικές καταστάσεις, όπως των ατόμων με ειδικές ανάγκες, και θα βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων των αστικών κέντρων.

2.3. Η ΕΟΚΕ έχει σαφώς επίγνωση του γεγονότος ότι το αντικείμενο της πρότασης οδηγίας είναι τεχνικής φύσεως και αφορά ένα συγκεκριμένο θέμα: "την προσαρμογή των προσθίων τμημάτων των οχημάτων". Εκτιμά την μέθοδο που συνίσταται στην επίλυση των προβλημάτων ανά περίπτωση αλλά επιθυμεί να υπενθυμιστούν τόσο οι επιδιωκόμενοι στόχοι όσο και η συνολική στρατηγική που έχει υιοθετηθεί για την επίτευξή τους, προκειμένου να κατανοηθούν καλύτερα από όλους τα νέα μέτρα. Η ΕΟΚΕ ζητά, λοιπόν, από την Επιτροπή να συμπληρώσει την αιτιολογική έκθεση της οδηγίας αυτής υπενθυμίζοντας ότι εντάσσεται σε μία σφαιρική στρατηγική οι τρεις κυριότερες πτυχές της οποίας αναφέρονται παραπάνω στο σημείο 2.2.

2.4. Η πρόταση οδηγίας τροποποιεί την οδηγία 70/156/ΕΟΚ της 6ης Φεβρουαρίου 1970 η οποία ορίζει το πλαίσιο του συστήματος έγκρισης ΕΚ των οχημάτων με κινητήρα. Στα 33 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, η οδηγία αυτή έχει διορθωθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί τριάντα περίπου φορές, πράγμα που δείχνει ότι το Συμβούλιο προσπαθεί να λάβει υπόψη όλα τα νέα στοιχεία που μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού. Λόγω της παλαιότητας της οδηγίας αυτής και των τροποποιήσεων που έχει υποστεί, η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να μελετήσει το ενδεχόμενο συνολικής επανεξέτασής της, εκ νέου διατύπωσής της και, ενδεχομένως, επικαιροποίησής της με τη μορφή νέας οδηγίας. Τούτο θα ήταν μία ευκαιρία για την εκ νέου διευκρίνιση του περιεχομένου της συνολικής πολιτικής πρόληψης όσον αφορά τους χρήστες των οδών, τους πεζούς, τους ποδηλάτες, τους μοτοσικλετιστές, οι οποίοι παραδόξως δεν αναφέρονται, και τους οδηγούς των οχημάτων. Ταυτόχρονα, θα μπορούσαν να συμπληρωθούν τα στατιστικά εργαλεία και τα μέσα αξιολόγησης των αιτίων και των συνεπειών των ατυχημάτων ούτως ώστε να προσδιοριστούν επακριβώς οι λόγοι και οι ευθύνες στα τροχαία ατυχήματα.

2.5. Στην παράγραφο 3 της αιτιολογικής έκθεσης της πρότασης οδηγίας διευκρινίζεται ότι:

"στην παρούσα οδηγία παρουσιάζονται δοκιμές και οριακές τιμές που βασίζονται στις συστάσεις της ΕΕVC"

Η ΕΟΚΕ ζητά αυτό το εδάφιο 3 να συμπληρωθεί ως εξής:

"και αποτελούν τον τελικό στόχο της οδηγίας εάν έως την 1η Ιουλίου 2004 δεν έχουν καταρτιστεί νέα και εναλλακτικά μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος."

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Η πρόταση οδηγίας έχει συνταχθεί σε συνεργασία με τους οικονομικούς κύκλους των αυτοκινητοβιομηχανιών, ιδιαίτερα την ΑCEA, και επαναλαμβάνει κατά βάση τις δεσμεύσεις που παρουσίασε η Επιτροπή σε ανακοίνωσή της στις 11 Ιουλίου 2001.

3.2. Χωρίς να περιμένουν, οι ευρωπαίοι κατασκευαστές άρχισαν να εφαρμόζουν τις απαιτήσεις της οδηγίας. Επιθυμούν την ταχεία υιοθέτησή της για να έχουν νομική ασφάλεια. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το αίτημα αυτό διότι κάθε καθυστέρηση ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί καθώς και την τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις διάφορες φάσεις (Ιούλιος 2004, Σεπτέμβριος 2010, ...).

3.3. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, επίσης, το κοινό διάβημα της Επιτροπής και των κατασκευαστών (άρθρο 5, παράγραφος 1), για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνεται στον τομέα της προστασίας των πεζών με βάση πληροφορίες και ανεξάρτητες μελέτες. Επίσης, συμφωνεί με τη εκπόνηση της μελέτης σκοπιμότητας, που προβλέπεται για τον Ιούλιο του 2004, η οποία θα καταστήσει δυνατή τη λήψη νέων και εναλλακτικών μέτρων όσον αφορά την προστασία ισοδυνάμου αποτελέσματος με τις συστάσεις που προβλέπονται στις δοκιμές που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενισχυμένη ασφάλεια των οχημάτων (EEVC).

3.4. Η ΕΟΚΕ, διαπιστώνοντας ότι εκπονούνται ήδη μελέτες στο πλαίσιο αυτό χάρη στην εκ των προτέρων εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων, τονίζει την ανάγκη να υιοθετηθεί επειγόντως η οδηγία προκειμένου να τηρηθούν οι προβλεπόμενες ήδη μακρινές προθεσμίες.

3.5. Τέλος, η ΕΟΚΕ διερωτάται για το μέλλον των παλαιών οχημάτων που δεν καλύπτονται από την οδηγία και τα οποία θα κυκλοφορούν ακόμη μετά το 2015. Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να προτείνει ήδη από το 2010 μηχανισμό απόσυρσης ή προσαρμογής για περίοδο 5 ετών προκειμένου να αποτραπεί η παράλληλη κυκλοφορία, για πολλά έτη, οχημάτων που συμμορφώνονται και οχημάτων που δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της οδηγίας. Για τα νέα κράτη μέλη, ωστόσο, θα μπορούσε να προβλεφθεί μία μεταβατική περίοδος έως το 2020.

4. Συμπεράσματα

4.1. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την οδηγία αυτή και επιθυμεί να υιοθετηθεί τάχιστα. Εκτιμά, πράγματι, ότι θα συμβάλει στην ελαχιστοποίηση των συνεπειών των ατυχημάτων πεζών και ποδηλατών που έρχονται σε σύγκρουση με οχήματα (επιβατικά αυτοκίνητα ή ελαφρά φορτηγά) έως 2,5 τόνων.

4.2. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το περιεχόμενο της πρότασης οδηγίας αποτελεί καρπό σημαντικής προπαρασκευαστικής εργασίας από κοινού με τους κατασκευαστές αυτοκινήτων. Ήδη από το 2001, για να βελτιωθεί η ασφάλεια των χρηστών, οι κατασκευαστές ανέλαβαν ορισμένες δεσμεύσεις σύμφωνα με τις τεχνικές απαιτήσεις που αναφέρονται στο κείμενο.

4.3. Η ΕΟΚΕ ζητά στην αιτιολογική έκθεση της υπό εξέταση πρότασης οδηγίας να υπενθυμίζει η Επιτροπή ότι η εν λόγω σφαιρική πολιτική πρόληψης περιλαμβάνει τρεις κύριες πτυχές:

- τη δημιουργία αισθήματος ευθύνης σε όλους τους χρήστες των δρόμων εντός και εκτός των πόλεων (πεζοί, ποδηλάτες, μοτοσικλετιστές, οδηγοί οχημάτων, ...)

- την παιδεία και την ενημέρωση με τη μορφή επαναλαμβανόμενων δράσεων για την τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας

- τη διευθέτηση των οδών και των εθνικών δρόμων ώστε να επιτευχθεί ο φυσικός διαχωρισμός των διαφόρων κατηγοριών χρηστών εφόσον η καλύτερη πρόληψη είναι να αποτρέπεται, κάθε φορά που αυτό είναι δυνατό, η σύγκρουση οχημάτων με πεζούς, ποδηλάτες, ....Οι διευθετήσεις θα πρέπει να είναι συστηματικές κατά τη διάρκεια των εργασιών συντήρησης του οδικού δικτύου και να υποστηρίζονται από κατάλληλες οικονομικές ενισχύσεις στις οποίες να έχουν πρόσβαση οι τοπικές αρχές.

4.4. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την Επιτροπή που ανέλαβε την αναθεώρηση του συνόλου της οδηγίας 70/156/ΕΟΚ που έχει τροποποιηθεί τριάντα περίπου φορές από την έκδοσή της. Η αναπροσαρμογή αυτή πρέπει να γίνει από κοινού με την αυτοκινητοβιομηχανία και τις ενώσεις χρηστών. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δίνεται τώρα η ευκαιρία για να διευκρινιστεί το περιεχόμενο μιας σφαιρικής πολιτικής όσον αφορά την πρόληψη ατυχημάτων για τους χρήστες των δρόμων εντός και εκτός των πόλεων.

Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Roger Briesch