52000AC0584

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί κοινοτικού προγράμματος επισήμανσης ενεργειακής απόδοσης για εξοπλισμό γραφείου και τεχνολογίας επικοινωνιών"

(2000/C 204/05)

Την 1η Μαρτίου 2000, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών" στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 4 Μαΐου 2000, με βάση την εισήγηση του κ. Staffan Nilsson.

Κατά την 373η σύνοδο ολομέλειας της 24ης και 25ης Μαΐου 2000 (συνεδρίαση της 24ης Μαΐου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 103 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Ένας από τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς στόχους είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Το Συμβούλιο της ΕΕ συμφώνησε ήδη το 1990 να λάβει ορισμένα μέτρα με στόχο τη σταθεροποίηση, το αργότερο μέχρι το 2000, του συνόλου των εκπομπών CO2 στο επίπεδο του 1990. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κυότο, η ΕΕ δεσμεύεται να μειώσει περαιτέρω τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ιδίως του CO2. Η βασική στρατηγική για την επίτευξη του στόχου αυτού στον τομέα της ενέργειας συνίσταται στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, ώστε η κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας να καταστεί αποτελεσματικότερη αλλά και να μειωθεί.

1.2. Ενας από τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής που έχει ορίσει η Επιτροπή είναι η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Το Συμβούλιο στο ψήφισμα του της 7ης Δεκεμβρίου 1998, με αντικείμενο την ενεργειακή απόδοση στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, βάσει της Λευκής Βίβλου με θέμα "Η ενεργειακή πολιτική στην ΕΕ", επισημαίνει ότι οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ από σήμερα έως το 2010 υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν στο 18 % της κατανάλωσης ενέργειας του 1995.

1.3. Επίσης, το Συμβούλιο κρίνει ότι η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να υλοποιηθεί και να αυξηθεί με την μεγαλύτερη και ευρύτερη χρήση της επισήμανσης, της πιστοποίησης και της τυποποίησης, καθώς επίσης και με τη σύναψη, σε εθελοντική βάση, περισσότερων μακροπρόθεσμων συμφωνιών βάσει διαπραγματεύσεων για την ενεργειακή απόδοση.

1.4. Η πρόταση της Επιτροπής για ένα κοινοτικό πρόγραμμα σχετικά με την επισήμανση της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισμού γραφείου και τεχνολογίας των επικοινωνιών πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο της υλοποίησης των επιδιώξεων αυτών.

2. Η πρόταση της Επιτροπής

2.1. Η πρόταση της Επιτροπής συνεπάγεται την καθιέρωση ενός εθελοντικού προγράμματος επισήμανσης ενεργειακής απόδοσης για εξοπλισμούς γραφείου και τεχνολογίας επικοινωνιών ώστε να μπορούν οι αγοραστές να εντοπίσουν στην αγορά τον εξοπλισμό που είναι ο πιό συμφέρον οικονομικά.

2.2. Η Επιτροπή προτείνει έναν κοινοτικό κανονισμό με στόχο τη σύναψη μίας συμφωνίας, κατόπιν διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, ώστε οι κατασκευαστές να μπορούν να χρησιμοποιούν το πρόγραμμα επισήμανσης "Energy-star", που προέρχεται από τις ΗΠΑ και έχει ευρέως καθιερωθεί· πρόκειται για ένα εθελοντικό σύστημα επισήμανσης με τεχνικές προδιαγραφές που έχει ως στόχο την παραγωγή εξοπλισμού γραφείων, αποτελεσματικού από άποψη ενέργειας.

2.3. Το πρόγραμμα "Energy-star" υιοθετήθηκε το 1993 από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (Environmental Protection Energy) και είναι σήμερα ένα γενικά αποδεκτό σύστημα επισήμανσης μεταξύ άλλων για τα φωτοτυπικά μηχανήματα, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τις συσκευές με οθόνη, τους εκτυπωτές και της συσκευές τηλεομοιοτυπίας.

2.4. Οι εργασίες για την θέσπιση ενός προγράμματος επισήμανσης στον τομέα της τεχνολογίας επικοινωνιών και του εξοπλισμού γραφείου άρχισαν το 1994, όταν η Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους ευρωπαίους κατασκευαστές, συμφώνησαν ότι ήταν επιθυμητό να καθιερωθεί μία επισήμανση ενεργειακής απόδοσης, και ότι το πλέον ενδεδειγμένο θα ήταν να χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα "Energy-star". Το 1996 η Επιτροπή έλαβε από το Συμβούλιο εντολή διεξαγωγής διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία για το εν λόγω πρόγραμμα επισήμανσης. Ωστόσο, η Ιαπωνία δεν συμμετέχει προς το παρόν στη συμφωνία αυτή, επειδή υπάρχουν άλλες ειδικές συμφωνίες στον τομέα αυτό. Οι διαπραγματεύσεις είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρτιση ενός σχεδίου συμφωνίας που υπεβλήθη στο Συμβούλιο στις 2 Ιουνίου 1999(1).

2.5. Ορισμένες διατάξεις του σχεδίου συμφωνίας προϋποθέτουν τη θέσπιση ενός κοινοτικού κανονισμού. Κύριος στόχος είναι να καταστεί δυνατή η καθιέρωση ενός λογοτύπου "Energy-star", να θεσπιστούν κανόνες χρήσεως του λογοτύπου και της επισήμανσης, καθώς επίσης και κανόνες για τον τρόπο αναθεώρησης της συμφωνίας στο μέλλον.

2.6. Το πρόγραμμα "Energy-star" προβλέπει λεπτομερείς τεχνικές προδιαγραφές. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί ότι η συμφωνία προβλέπει τον τρόπο με τον οποίο οι συσκευές με οθόνη, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ο λοιπός εξοπλισμός γραφείου πρέπει να ενσωματώνουν μηχανισμούς εξοικονόμησης ενέργειας. Ορίζονται πρότυπα ενεργειακής απόδοσης όσον αφορά την κατάσταση ετοιμότητας, π.χ. με ποιό τρόπο οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές πρέπει να είναι προγραμματισμένοι εξ' αρχής ώστε μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα αδράνειας να περιορίζονται από μία κατάσταση πλήρους λειτουργίας σε μία κατάσταση ετοιμότητας. Υπάρχει μία μεγάλη σειρά ανάλογων τεχνικών προδιαγραφών που ορίζονται στο πρόγραμμα.

2.7. Όταν τα προϊόντα πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές, οι επιχειρήσεις μπορούν είτε μέσω ενός αυτοελέγχου είτε μέσω πιστοποίησης με άλλο τρόπο να χρησιμοποιούν το σήμα "Energy-star", και το λογότυπό του.

2.8. Ο κανονισμός επιτρέπει επίσης τους κατασκευαστές να έχουν άλλη επισήμανση με αυστηρότερους κανόνες, σε περίπτωση που αυτό επιτρέπεται από τις αρχές των κρατών μελών. Η επισήμανση ενεργειακής απόδοσης μπορεί επίσης να συνδυαστεί με αναγνωρισμένα οικολογικά σήματα της ΕΕ.

2.9. Η Επιτροπή εκφράζει την άποψη ότι ο προτεινόμενος κανονισμός πρέπει να είναι σε θέση να παρακολουθεί τις παγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. Το σχέδιο συμφωνίας προβλέπει τη θέσπιση εσωτερικών διαδικασιών αναθεώρησης που πρέπει να είναι ευέλικτες και να μπορούν να εφαρμοστούν εντός σύντομου χρονικού διαστήματος.

2.10. Η διαχείριση του προγράμματος επισήμανσης ανατίθεται στην Επιτροπή. Μία ειδική υπηρεσία, το εποπτικό συμβούλιο της ΕΕ για το "Energy-star" (EUESB) θα επικουρεί την Επιτροπή ως τεχνικό όργανο. Τα κράτη μέλη ορίζουν εθνικούς φορείς οι οποίοι θα συμμετέχουν και αυτοί στη διαχείριση του προγράμματος. Οι δράσεις θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος SAVE.

3. Γενικές και ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Η ΟΚΕ επικροτεί τόσο το υφιστάμενο σχέδιο συμφωνίας όσο και τον κοινοτικό κανονισμό που εξετάζεται στην παρούσα γνωμοδότηση. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση κανονισμού και παρατηρεί ότι η πρόταση αυτή υποστηρίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις επαγγελματικές οργανώσεις του κλάδου.

3.2. Οι τεχνολογίες επικοινωνίας και ο εξοπλισμός γραφείου αποτελούν σημαντικούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας στον τομέα των υπηρεσιών και των οικιακών συσκευών. Η συνολική κατανάλωση υπολογίζεται σε 50 Τwh. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ των 15 αυξάνεται κατά μέσο όρο με 2 % περίπου κάθε χρόνο. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ταχύτατη ανάπτυξη στον τομέα των υπηρεσιών όπου η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας των πληροφοριών αυξάνεται θεαματικά με τη χρησιμοποίηση της τεχνολογίας πληροφοριών και διάφορων εξοπλισμών γραφείου. Η χρησιμοποίηση ηλεκτρικής ενέργειας στους εξοπλισμούς γραφείου αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από οποιαδήποτε άλλη μορφή χρησιμοποίησης ηλεκτρικής ενέργειας. Η εν λόγω χρησιμοποίηση ενέργειας μπορεί να πενταπλασιαστεί κατά την επόμενη δεκαετία, εάν δεν ληφθούν μέτρα.

3.3. Ένας ενεργειακά αποτελεσματικός εξοπλισμός γραφείου μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας με περισσότερο από 60 % χάρι στους μηχανισμούς που ενεργοποιούν συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας όταν δεν χρησιμοποιείται ο εξοπλισμός. Αυτό, ισχύσει κυρίως για τα φωτοτυπικά μηχανήματα που βρίσκονται συχνά σε κατάσταση πλήρους λειτουργίας ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. Ένας ενσωματωμένος μηχανισμός ετοιμότητας μειώνει σημαντικά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

3.4. Στα πλαίσια του προγράμματος SAVE(2) προτάθηκαν διάφορα μέτρα για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης διάφορων ειδών ηλεκτρικών εξοπλισμών ενέργεια. Η ΟΚΕ έχει εκδώσει γνωμοδοτήσεις για την οδηγία του 1992 σχετικά με τους καυστήρες(3), για την οδηγία του 1996 σχετικά με τα ψυγεία και τους καταψύκτες(4), για τις εθελοντικές συμφωνίες σχετικά με τις τηλεοπτικές συσκευές και τις συσκευές βίντεο, καθώς επίσης, πρόσφατα, για την οδηγία σχετικά με τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης όσον αφορά τα στραγγαλιστικά πηνία που προορίζονται για τους λαμπτήρες φθορισμού(5).

3.5. Η ΟΚΕ επικροτεί την εθελοντική βάση της πρότασης και κρίνει ότι αποτελεί την καλύτερη μέθοδο για την επίτευξη ενός ικανοποιητικού αποτελέσματος. Η ΟΚΕ σε προηγούμενη γνωμοδότησή της για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης είχε επισημάνει ότι οι συμφωνίες σε εθελοντική βάση αποτελούν την καλύτερη μέθοδο για μία θετική αρχή.

3.6. Ένα από τα επιχειρήματα της Επιτροπής για την εθελοντική βάση της αυτοπιστοποίησης είναι ότι η βάση αυτή καθιστά δυνατή την καλύτερη παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων. Αυτό είναι μεν σωστό, αλλά ταυτόχρονα η Επιτροπή και οι αρμόδιες υπηρεσίες διαχείρισης του συστήματος επισήμανσης πρέπει να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τις τεχνολογικές εξελίξεις και, χωρίς εμπόδια και καθυστερήσεις να προσαρμόζουν τη συμφωνία στις τεχνικές καινοτομίες που εξασφαλίζουν αυξημένη ενεργειακή απόδοση. Η συμφωνία με τις ΗΠΑ που επιτρέπει τη χρησιμοποίηση του σήματος "Energy-star", συνεπάγεται συγκεκριμένες και πολύ λεπτομερείς προδιαγραφές. Ακόμη και αν είναι εθελοντικό ένα παρόμοιο σύστημα μπορεί να προβάλει εμπόδια ή να παρακωλύσει την υιοθέτηση ευφυέστερων λύσεων έστω και αν πρόκειται για καλύτερα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας. Για το λόγο αυτό, έχει καθοριστική σημασία να υποβάλλονται οι προδιαγραφές σε εμπεριστατωμένη αξιολόγηση και να τροποποιούνται σύμφωνα με τις τεχνικές εξελίξεις και τις δυνατότητές τους. Η Επιτροπή προτείνει στο άρθρο 15 την επανεξέταση του συστήματος εντός 5 ετών, πράγμα που μπορεί να έχει ως πιθανό αποτέλεσμα την υπερβολικά καθυστερημένη αξιολόγηση ενός τομέα που εξελίσσεται με ταχύ τεχνολογικό ρυθμό. Κατόπιν αυτών συνάγεται ότι και ο κανονισμός μπορεί να χρειάζεται έγκαιρη εξέταση και προσαρμογή.

3.7. Ακόμη και όταν οι εξοπλισμοί βρίσκονται σε κατάσταση ετοιμότητας, η συνολική κατανάλωση ενέργειας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθεί να είναι αναγκαία η ενεργός συμμετοχή του χρήστη για την ενεργοποίηση των μηχανισμών εξοικονόμησης ενέργειας. Για παράδειγμα, η Επιτροπή αναφέρει σχετικά ότι μόνο το 10 % των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών και συσκευών με οθόνες των ιδιωτικών επιχειρήσεων έχουν ενεργοποιημένους τους μηχανισμούς εξοικονόμησης ενέργειας(6). Συνεπώς, είναι σημαντικό να προωθηθούν ευφυέστερα τεχνολογικά μέσα στα πλαίσια των αναθεωρήσεων του προγράμματος "Energy-star", ώστε να μειωθεί περαιτέρω η κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας, δηλ. εκείνης που δεν χρησιμοποιείται.

3.8. Το ερώτημα είναι μήπως η μεγαλύτερη χρήση των αποκαλούμενων "αναλύσεων κύκλου ζωής" κατά την προμήθεια των εξοπλισμών θα βοηθούσε τους αγοραστές να εκτιμούν καλύτερα το συνολικό κόστος του εξοπλισμού γραφείου καθ' όλη τη διάρκεια του υποτιθέμενου χρόνου χρήσης.

3.9. Η Επιτροπή προτείνει να δοθεί η δυνατότητα για την παράλληλη χρησιμοποίηση των σημάτων ενεργειακής απόδοσης και των οικολογικών σημάτων. Ωστόσο, η ΟΚΕ θα επιθυμούσε να θέσει το ερώτημα κατά πόσο είναι δυνατή και σκόπιμη η χρησιμοποίηση πολλών διαφορετικών σημάτων. Το ζήτημα που τίθεται είναι το πόσα σύμβολα μπορούν να παρουσιάζονται στους αγοραστές χωρίς να εξαφανιστεί ή να μειωθεί η αξία τους. Ο κίνδυνος αυτός επιβεβαιώνεται και στην ανάλυση των συνεπειών που επισυνάπτεται στην πρόταση της Επιτροπής, όπου εμπειρογνώμονες και άλλοι ειδικοί του τομέα επισημαίνουν τον κίνδυνο των αρνητικών επιπτώσεων που ενδέχεται να έχει μία αύξηση του αριθμού των εθνικών σημάτων. Η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει και να διευκρινίσει τις δυνατότητες συντονισμού μεταξύ των συστημάτων "Energy-star" και των οικολογικών σημάτων, ώστε να μη χρησιμοποιούνται παράλληλα δύο παρεμφερή συστήματα επισήμανσης.

3.10. Η Επιτροπή φρονεί ότι η πρόταση δεν θα έχει δημοσιονομικές συνέπειες αφού όλες τις δαπάνες θα τις επωμισθεί το πρόγραμμα SAVE και η ίδια θα αναλάβει τις δαπάνες του εποπτικού οργάνου που θα έχει τον τίτλο "Συμβούλιο για το SAVE στην Ευρωπαϊκή Ένωση" - EUESB. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό το να χρησιμοποιήσει η Επιτροπή το πρόγραμμα SAVE για να συγχρηματοδοτήσει, σύμφωνα με την πρόταση, τις δράσεις των κρατών μελών εφόσον πρόκειται για την προώθηση και τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με το πρόγραμμα.

3.11. Η δυνατότητα για μεγαλύτερη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας με πιό αποδοτικούς από ενεργειακή άποψη εξοπλισμούς συνδέεται με την εκτέλεση νέων επενδύσεων. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι είναι αναγκαίο όπως το σήμα "Energy-star" αποτελέσει το μόνιμουμ των απαιτήσεων.

3.12. Η ΟΚΕ επιθυμεί να επισύρει την προσοχή στο γεγονός ότι η Επιτροπή είναι υπέρ της καθιέρωσης της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς. Η ΟΚΕ έχει εκδώσει αρκετές γνωμοδοτήσεις για το πρόγραμμα SAVE και τη σημασία του. και το νέο 5ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την Ε & ΤΑ(7) προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για έρευνα σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως.

4. Συμπεράσματα

4.1. Η ΟΚΕ κρίνει ότι το "Energy-star" είναι ένα χρήσιμο και αποτελεσματικό σύστημα επισήμανσης της ενεργειακής απόδοσης των εξοπλισμών γραφείου. Υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής και θεωρεί ότι η εθελοντική βάση της πρότασης προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες για την επίτευξη ενός καλού αποτελέσματος. Η ΟΚΕ τονίζει επίσης τη σημασία που έχει το να τροποποιηθεί σύντομα η συμφωνία προκειμένου να είναι σε θέση να παρακολουθήσει την ταχεία τεχνολογική εξέλιξη. Φρονεί ακόμη ότι πιθανόν να χρειαστεί εξέταση πριν από την πάροδο 5 ετών. Θεωρεί ότι θα πρέπει να εισαχθούν και να χρησιμοποιούνται ευρύτερα αναλύσεις του κύκλου ζωής ακόμη και για την αγορά των εξοπλισμών γραφείου. Η ΟΚΕ διερωτάται επίσης πόσων ειδών διαφορετικές ετικέτες είναι δυνατόν να παρουσιάζονται συγχρόνως στους αγοραστές. Τέλος, η ΟΚΕ τονίζει τη σημασία του προγράμματος SAVE και ότι το 5ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την Ε & ΤΑ προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για έρευνα σχετικά με την ενεργειακή απόδοση.

Βρυξέλλες, 24 Μαΐου 2000.

Η Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Beatrice Rangoni Machiavelli

(1) COM(1999) 328 τελικό - CNS99/0135, EE C 274 E της 28.9.1999, σ. 16.

(2) Γνωμοδότηση της ΟΚΕ, ΕΕ C 264 της 11.9.1996.

(3) ΕΕ C 102 της 18.4.1991, σ. 46.

(4) ΕΕ C 155 της 21.6.1995, σ. 18.

(5) ΕΕ C 368 της 20.12.1999, σ. 11.

(6) COM(1999) 328 τελικό ή ΕΕ C 274 E της 28.9.1999, σ. 16.

(7) Γνωμοδότηση της ΟΚΕ, ΕΕ C 407 της 28.12.1998.