Το άρθρο 294 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) θεσπίζει κανόνες που διέπουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η Συνθήκη της Λισαβόνας, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009 επιδίωκε τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ, τα μέλη της οποία είχαν αυξηθεί από 15 σε 27 κράτη μέλη κατά την προηγούμενη δεκαετία.
Η συνθήκη επεκτείνει την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και σε τομείς όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενεργεί σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο όσον αφορά την έκδοση νομοθετικών πράξεων (κανονισμών, οδηγιών και αποφάσεων), κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (συνήθης νομοθετική διαδικασία).

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Νέοι τομείς πολιτικής που υπόκεινται σε ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία

Η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία συνιστά πλέον τη συνηθέστερη μορφή ψηφοφορίας στο Συμβούλιο, και χρησιμοποιείται για τις περισσότερες αποφάσεις του. Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η ειδική πλειοψηφία αντικαθιστά την ομοφωνία στους εξής νέους τομείς:

μέτρα σχετικά με ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση·
δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις και εναρμόνιση στον τομέα του ποινικού δικαίου όσον αφορά τον καθορισμό, για παράδειγμα, ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων σε ιδιαίτερα σοβαρούς τομείς εγκληματικότητας (π.χ. τρομοκρατία, εμπορία ανθρώπων, σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών, παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες)·
αστυνομική συνεργασία·
δημιουργία των ευρωπαϊκών δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας με στόχο την ενιαία προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρη την ΕΕ·
ευρωπαϊκός χώρος έρευνας και πολιτική του διαστήματος της ΕΕ·
ενέργεια·
ανθρωπιστική βοήθεια·
μέτρα για την προώθηση του αθλητισμού και του πολιτισμού·
ορισμένες πτυχές της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ (π.χ. στους τομείς των πολιτιστικών και οπτικοακουστικών υπηρεσιών· των κοινωνικών, εκπαιδευτικών ή υγειονομικών υπηρεσιών· καθώς και για τη θέσπιση εσωτερικών κανόνων).

Η ομοφωνία εξακολουθεί, ωστόσο, να αποτελεί τον γενικό κανόνα σε ευαίσθητους τομείς όπως:

η έγκριση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ·
η φορολογική εναρμόνιση (άμεσοι φόροι)·
η κοινωνική ασφάλεια και η κοινωνική προστασία·
διασυνοριακές πτυχές του οικογενειακού δικαίου·
η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας.

Επίσης, η προσχώρηση νέων χωρών στην ΕΕ καθώς και η αναθεώρηση των συνθηκών πρέπει να γίνονται με τη συμφωνία όλων των κρατών μελών.

Εκτενέστερη χρήση της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας

Η Συνθήκη της Λισαβόνας προσθέτει επιπλέον 40 νομικές βάσεις (τομείς πολιτικής που βασίζονται σε άρθρα της συνθήκης) — ιδίως στους τομείς της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας, καθώς και της γεωργίας — στο πεδίο εφαρμογής της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, παλαιότερα γνωστής ως διαδικασίας συναπόφασης. Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται πλέον στα περισσότερα ζητήματα για τα οποία το Συμβούλιο αποφαίνεται με ειδική πλειοψηφία.

Αλλαγές

Έχουν γίνει ορισμένες αλλαγές στο πεδίο εφαρμογής της ειδικής πλειοψηφίας, ιδίως στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις (άρθρα 82 και 83 της ΣΛΕΕ), καθώς και όσον αφορά την κοινωνική προστασία των εργαζόμενων μεταναστών (άρθρο 48 της ΣΛΕΕ).

Σε αυτούς τους τομείς η Συνθήκη της Λισαβόνας θέσπισε ρήτρες συγκράτησης προκειμένου να είναι δυνατή η απόκλιση από τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος θεωρεί ότι οι θεμελιώδεις αρχές του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ή του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης που διαθέτει απειλούνται από νομοθεσία που πρόκειται να εγκριθεί.

Η συνθήκη θέσπισε επίσης μεταβατικές ρήτρες για τη «μετάβαση» από μια ψηφοφορία με ομοφωνία σε ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία για την έγκριση μιας πράξης σε έναν συγκεκριμένο τομέα.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

Δίκαιο (δικτυακός τόπος Ευρωπαϊκής Ένωσης)
Σύστημα ψηφοφορίας (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I — Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 2 — Νομικές πράξεις της Ένωσης, διαδικασίες θέσπισης και άλλες διατάξεις — Τμήμα 2 — Διαδικασίες θέσπισης των πράξεων και άλλες διατάξεις — Άρθρο 294 (πρώην άρθρο 251 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 173-175).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος IV — Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων — Κεφάλαιο 1 —Οι εργαζόμενοι — Άρθρο 48 (πρώην άρθρο 42 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 67).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος Τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος V — Ο χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης — Κεφάλαιο 4 — Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις — Άρθρο 82 (πρώην άρθρο 31 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 79-80).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος Τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος V — Ο χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης — Κεφάλαιο 4 — Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις — Άρθρο 83 (πρώην άρθρο 31 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 80-81).

τελευταία ενημέρωση 20.03.2024

Top

All