ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 25.7.2024

COM(2024) 358 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης















Ετήσια έκθεση για το 2023

Παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ετήσια έκθεση για το 2023

Πρόλογος

Αποτελεσματική επιβολή του δικαίου της ΕΕ

Στήριξη των κρατών μελών για την επίτευξη αποτελεσμάτων εξαρχής

Έγκαιρος διάλογος με τα κράτη μέλη για ταχύτερες λύσεις

Διαδικασίες επί παραβάσει όταν άλλα μέτρα είναι ανεπαρκή

Παραπομπή στο Δικαστήριο ως μέτρο έσχατης ανάγκης

Επιβολή του δικαίου της ΕΕ σε περιόδους κρίσεων

Ανθεκτική στον χρόνο επιβολή του δικαίου της ΕΕ

Ενίσχυση της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ

Πρόληψη των φραγμών στην ενιαία αγορά με σκοπό την αύξηση της ανάπτυξης

Άρση των φραγμών για τους παρόχους υπηρεσιών στην ενιαία αγορά

Καλύτερη ενημέρωση και στήριξη για πολίτες και επιχειρήσεις

Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Αποτελεσματικές πληρωμές λιανικής

Βιώσιμη χρηματοδότηση

Ένας λειτουργικός τομέας μεταφορών

Επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού

Έμμεση φορολογία για ένα δίκαιο επιχειρηματικό περιβάλλον

Άμεση φορολογία για την προώθηση της ενιαίας αγοράς

Ασφαλή και απλά τελωνεία

Δημιουργία μιας πράσινης, βιώσιμης και ευημερούσας Ευρώπης

Δράση για το κλίμα

Καθαρές μεταφορές

Καθαρός αέρας και καθαρά ύδατα

Προστασία της βιοποικιλότητας

Προώθηση της κυκλικής οικονομίας

Βιώσιμη γεωργία που εγγυάται την ασφάλεια του επισιτιστικού εφοδιασμού

Βιώσιμη αλιεία και θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός

Περιβαλλοντική διακυβέρνηση

Καθαρή και οικονομικά προσιτή ενέργεια

Διατήρηση της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας

Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή

Τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων

Δίκαιη και ανταγωνιστική ψηφιακή οικονομία

Ανοικτή, δημοκρατική και βιώσιμη ψηφιακή κοινωνία

Προώθηση της οικονομίας των δεδομένων

Διευκόλυνση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων των εταιρειών

Ψηφιακά συστήματα μεταφορών

Οικοδόμηση μιας δίκαιης και κοινωνικής Ευρώπης

Εργατικό δίκαιο

Υγεία και ασφάλεια στην εργασία

Κινητικότητα του εργατικού δυναμικού

Συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης

Ισότητα των φύλων

Απαγόρευση των διακρίσεων στην απασχόληση και ένταξη

Προστασία των πολιτών και των ελευθεριών μας

Προάσπιση του κράτους δικαίου

Καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων

Προστασία των ατόμων που καταγγέλλουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης

Προστασία των παιδιών

Δικαστική συνεργασία και ατομικές εγγυήσεις στον τομέα του ποινικού δικαίου

Προστασία των καταναλωτών

Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

Ασφαλέστερες μεταφορές

Προώθηση της υγείας και της ασφάλειας των τροφίμων

Βελτίωση της ρύθμισης των επαγγελμάτων και ελεύθερη κυκλοφορία των επαγγελματιών

Προστασία των αποσπασμένων οδηγών

Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ασφάλειας

Διαχείριση των εξωτερικών συνόρων

Ενιαία αντίδραση της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο

Επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας

Πρόλογος

Κατά την έναρξη της θητείας της παρούσας Επιτροπής, υποσχεθήκαμε να οικοδομήσουμε μια πιο ισχυρή, πράσινη και υγιή Ευρώπη για την επόμενη γενιά, με μια οικονομία στην υπηρεσία όλων των ανθρώπων, των νέων και των ηλικιωμένων. Πέντε χρόνια αργότερα, και παρά τις πολλαπλές κρίσεις, η ΕΕ απέδειξε τη δέσμευσή της για κατά μέτωπο αντιμετώπιση των προκλήσεων με γνώμονα τις κοινές μας αξίες και αρχές.

Με μεγάλο αριθμό νέων νομοθετικών πράξεων που προτάθηκαν από την Επιτροπή και εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας, εργαστήκαμε άοκνα για να εξασφαλίσουμε μια πιο ενωμένη, ευημερούσα και βιώσιμη Ευρώπη. Ωστόσο, το έργο μας δεν περιορίζεται στη θέσπιση νομοθεσίας —πρέπει να διασφαλίζουμε ότι οι κανόνες που συμφωνούνται μεταξύ των συννομοθετών λειτουργούν επιτόπου στα κράτη μέλη και αποφέρουν τα αναγκαία οφέλη για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η έκθεση που πρόκειται να διαβάσετε παρέχει ορισμένα βασικά παραδείγματα του έργου που επιτελέστηκε το 2023 για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ σε διάφορους τομείς σε όλα τα κράτη μέλη. Τα μέτρα που ελήφθησαν δείχνουν ότι, όπου προέκυψε ανάγκη, η Επιτροπή ενήργησε αποφασιστικά, για να προστατεύσει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών και να διασφαλίσει ότι η ΕΕ παραμένει προμαχώνας της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η Επιτροπή παραμένει σταθερά προσηλωμένη στη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, η οποία αποτελεί το θεμέλιο για την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητά μας, ενώ παράλληλα προστατεύει τα συμφέροντα των εργαζομένων και των καταναλωτών.

Τα κράτη μέλη είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι της Επιτροπής όσον αφορά τη διασφάλιση της εξαρχής ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έγκαιρη και συνεχής παροχή στήριξης από την Επιτροπή στα κράτη μέλη όσον αφορά την εφαρμογή είναι ζωτικής σημασίας, ενώ η στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη αποτελεί τη συντομότερη οδό για την επίτευξη αυτού του κοινού στόχου. Αυτή η προληπτική στρατηγική προωθεί εξαρχής μια νοοτροπία συμμόρφωσης και είναι οικονομικά αποδοτική και επωφελής για όλους και όλες.

Ωστόσο, οι ισχυροί μηχανισμοί επιβολής εξακολουθούν να αποτελούν κρίσιμη δικλίδα ασφαλείας. Όπως προκύπτει από την παρούσα έκθεση, η Επιτροπή δεν διστάζει να κάνει χρήση αυτών των μηχανισμών, όπου είναι αναγκαίο, για να διασφαλίζει ότι οι κανόνες που συμφωνούνται μετουσιώνονται σε πραγματικότητα η οποία βελτιώνει τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Δρ Ursula von der Leyen

Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Αποτελεσματική επιβολή του δικαίου της ΕΕ

Μαζί, αποδείξαμε ότι όταν η Ευρώπη τολμά, σημειώνει αποτελέσματα. Και το έργο μας δεν έχει τελειώσει ακόμη —γι’ αυτό ας είμαστε ενωμένοι. Ας υλοποιήσουμε σήμερα και ας προετοιμαστούμε για το αύριο.

Ομιλία της προέδρου von der Leyen για την κατάσταση της Ένωσης το 2023

Η ΕΕ είναι μια κοινότητα δικαίου. Η συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ αποτελεί το θεμέλιο της αποτελεσματικότητας της ΕΕ προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, η επιβολή του δικαίου της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών, καθώς διασφαλίζεται ότι καμία χώρα δεν αποκτά αθέμιτο πλεονέκτημα και ότι η ενιαία αγορά λειτουργεί ομαλά. Αυτό αποτελεί ένδειξη της δέσμευσής μας να είμαστε ανταγωνιστικοί και να προστατεύσουμε τα δικαιώματα των πολιτών και τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου.

Η διασφάλιση της ορθής εφαρμογής και επιβολής του δικαίου της ΕΕ αποτελεί ένα από τα βασικά καθήκοντα της Επιτροπής ως «θεματοφύλακα των Συνθηκών». Τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής καθοδηγούνται από έναν πρωταρχικό στόχο: να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις απολαμβάνουν τα οφέλη των από κοινού συμφωνηθέντων κανόνων μας, οπουδήποτε και αν ζουν ή είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Επιτροπή χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία : παροχή καθοδήγησης για την έγκαιρη εφαρμογή και χρηματοδοτικής στήριξης, δημόσια υποβολή στοιχείων, διαλόγους προσανατολισμένους στην εύρεση λύσεων με τα κράτη μέλη και, εφόσον απαιτείται, διαδικασίες επί παραβάσει.

Στήριξη των κρατών μελών για την επίτευξη αποτελεσμάτων εξαρχής

Έξυπνη επιβολή σημαίνει διασφάλιση της συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ από την αρχή, ώστε να αποτρέπονται εξαρχής οι παραβιάσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή εντείνει συνεχώς τη δράση της για τη στήριξη των κρατών μελών στην εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Τα μέτρα στήριξης είναι ποικίλα και αυτό που κάνει τη διαφορά είναι συχνά η συνδυασμένη χρήση τους.

Για παράδειγμα, κατά τη διαδικασία εφαρμογής ειδικού δικαίου της ΕΕ, η Επιτροπή παρέχει πρακτική καθοδήγηση στα κράτη μέλη, στις επιχειρήσεις, στα ενδιαφερόμενα μέρη και στο κοινό σχετικά με τον τρόπο κατανόησης και εφαρμογής συγκεκριμένων πτυχών του νομικού κειμένου. Η παρούσα καθοδήγηση μπορεί να λάβει τη μορφή γραπτών κατευθυντήριων γραμμών ή διαδικτυακών συχνών ερωτήσεων, ή μπορεί να παρασχεθεί σε ειδικές συνεδριάσεις, για παράδειγμα στο πλαίσιο εργαστηρίων σχετικά με τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο. Χρησιμοποιούνται επίσης ομάδες εμπειρογνωμόνων για την προώθηση της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ.

Ωστόσο, η στήριξη προς τα κράτη μέλη υπερβαίνει την καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή συγκεκριμένων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ. Η χρηματοδοτική στήριξη από τα ταμεία της ΕΕ έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματικό εργαλείο για την παροχή συνδρομής στα κράτη μέλη και την ενθάρρυνσή τους ώστε να πραγματοποιήσουν μεταρρυθμίσεις και, κατά περίπτωση, να επιταχύνουν την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της ΕΕ. Ένα άλλο παράδειγμα στήριξης προς τα κράτη μέλη με τη μορφή τεχνικής εμπειρογνωσίας είναι το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης . Με την προώθηση της ανάπτυξης διοικητικών ικανοτήτων στα κράτη μέλη, συμβάλλει στη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ.

Έγκαιρος διάλογος με τα κράτη μέλη για ταχύτερες λύσεις

Όταν η Επιτροπή, παρά τη δράση της για τη στήριξη των κρατών μελών και την προώθηση της συμμόρφωσης, εντοπίζει πιθανή παραβίαση του δικαίου της ΕΕ, μπορεί να αποφασίσει να ξεκινήσει διάλογο πριν από την κίνηση της διαδικασίας επί παραβάσει, στο πλαίσιο της καθιερωμένης διαδικασίας που είναι γνωστή ως EU Pilot . Ο διάλογος αυτός χρησιμοποιείται όταν προσφέρει προστιθέμενη αξία, για παράδειγμα είναι πιθανό να οδηγήσει σε ταχύτερη συμμόρφωση απ’ ό,τι η επίσημη διαδικασία επί παραβάσει.

Με την πάροδο του χρόνου, ο διάλογος EU Pilot έχει αποδείξει την αξία του. Το 2023 η Επιτροπή διεκπεραίωσε 259 διαλόγους EU Pilot, εκ των οποίων πάνω από το 80 % επιλύθηκε ικανοποιητικά. Μόνο για το 11 % των διαλόγων EU Pilot χρειάστηκε να κινηθεί ακολούθως διαδικασία επί παραβάσει. Η διαδικασία EU Pilot αποδεικνύεται επιτυχής σε πολλούς τομείς πολιτικής, και ιδίως στους τομείς της ενέργειας (40 επιτυχείς περατώσεις), της φορολογίας και των τελωνείων (37), της κινητικότητας και των μεταφορών (36) και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (25).

Διαδικασίες επί παραβάσει όταν άλλα μέτρα είναι ανεπαρκή

Η χρήση των διαδικασιών επί παραβάσει από την Επιτροπή έχει εξελιχθεί με την πάροδο των ετών, με αποτέλεσμα την επίτευξη ευρύτερων και πιο αποτελεσματικών βελτιώσεων. Η στρατηγική προσέγγιση για την επιβολή του δικαίου της ΕΕ δίνει προτεραιότητα σε παραβιάσεις που έχουν τον σημαντικότερο αντίκτυπο στα συμφέροντα των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Το 2023 η Επιτροπή κίνησε 529 διαδικασίες επί παραβάσει σε όλους τους κύριους τομείς πολιτικής. Οι διαδικασίες αυτές αφορούσαν κάθε κράτος μέλος, με μέσο όρο 20 νέες υποθέσεις ανά κράτος μέλος. Τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής διασφάλισαν την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς και ενίσχυσαν την οικονομία της ΕΕ. Προώθησαν τον καθαρό αέρα, το νερό και τις μεταφορές, καθώς και μια κυκλική οικονομία. Η Επιτροπή προασπίστηκε τις κοινές αξίες της ΕΕ, τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών και το κράτος δικαίου.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των νέων διαδικασιών επί παραβάσει. Η μείωση του αριθμού των νέων οδηγιών που πρέπει να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο (από 67 το 2014 σε 34 το 2023) συνεπάγεται λιγότερες διαδικασίες επί παραβάσει για καθυστερημένη ή εσφαλμένη μεταφορά οδηγιών στο εθνικό δίκαιο. Πράγματι, το 2023 καταγράφηκε ο χαμηλότερος αριθμός νέων διαδικασιών επί παραβάσει λόγω ελλιπούς μεταφοράς οδηγιών στο εθνικό δίκαιο (284) σε διάστημα άνω των 20 ετών. Η ενισχυμένη στήριξη της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη για την ορθή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και εφαρμογή των οδηγιών έχει επίσης συμβάλει στην πρόληψη των παραβιάσεων.

Το 2023 οι διαδικασίες επί παραβάσει απέδειξαν και πάλι την αποτελεσματικότητά τους: η Επιτροπή περάτωσε επιτυχώς περισσότερες από 1 000 διαδικασίες επί παραβάσει, καθώς τα κράτη μέλη είχαν επιτύχει τη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ. Ο αριθμός αυτός αντικατοπτρίζει επίσης τις προσπάθειες της Επιτροπής να σημειώσει πρόοδο σε παλαιότερες, μακροχρόνιες υποθέσεις, πολλές από τις οποίες η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει το 2023.

Από όλες τις περατωθείσες υποθέσεις, το 95 % επιλύθηκε προτού χρειαστεί να παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Δικαστήριο). Όταν αποφεύγονται οι χρονοβόρες δικαστικές διαφορές, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις μπορούν να απολαμβάνουν πιο σύντομα τα οφέλη του δικαίου της ΕΕ.

Παραπομπή στο Δικαστήριο ως μέτρο έσχατης ανάγκης

Εάν κατά τα πρώτα στάδια της διαδικασίας επί παραβάσει δεν επιλυθεί η παραβίαση του δικαίου της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί εντέλει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο. Σε ειδικές περιπτώσεις , η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει την επιβολή οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του σχετικού κράτους μέλους.

Το 2023 η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει συνολικά 82 υποθέσεις στο Δικαστήριο. Σε 45 υποθέσεις, ζήτησε από το Δικαστήριο να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του επίμαχου κράτους μέλους. Από τις υποθέσεις αυτές, οι 40 αφορούσαν μη κοινοποίηση μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και οι πέντε συνίσταντο σε δεύτερη παραπομπή στο Δικαστήριο λόγω μη εκτέλεσης προγενέστερης απόφασης. Αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, καταδεικνύοντας την αποφασιστικότητα της Επιτροπής να επιβάλει το δίκαιο της ΕΕ.

Επιβολή του δικαίου της ΕΕ σε περιόδους κρίσεων

Οι κρίσεις ή οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, μπορούν να δημιουργήσουν προκλήσεις για την πλήρη συμμόρφωση των κρατών μελών με τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες της ΕΕ και τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Υπό δύσκολες συνθήκες, μπορεί να υπάρξει ο πειρασμός να δοθεί προτεραιότητα σε εσωτερικές παραμέτρους έναντι της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ. Ωστόσο, η αποτελεσματική επιβολή του δικαίου της ΕΕ παραμένει καίριας σημασίας ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις μπορούν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν την προστασία και την ασφάλεια δικαίου που προσφέρει το δίκαιο της ΕΕ και ότι τα βασικά αγαθά και οι υπηρεσίες παρέχονται εκεί όπου είναι απαραίτητα.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επηρέασε την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, καθιστώντας ιδιαίτερα επείγουσα την ύπαρξη στέρεων σχεδίων ετοιμότητας αντιμετώπισης κινδύνων για όλα τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή κίνησε έρευνες στο πλαίσιο της διαδικασίας EU Pilot κατά 26 κρατών μελών λόγω μη κοινοποίησης στην Επιτροπή των εθνικών εκτιμήσεων επικινδυνότητας, των σχεδίων προληπτικής δράσης και των σχεδίων έκτακτης ανάγκης που απαιτούνται από τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο . Από τις έρευνες αυτές, οι 16 περατώθηκαν μετά την υποβολή των απαιτούμενων στοιχείων από τα κράτη μέλη, κάτι που επιβεβαίωσε ότι τα περισσότερα κράτη μέλη είχαν θέσει σε εφαρμογή τα εν λόγω μέτρα.

Η λειτουργία της αγοράς αποθήκευσης αερίου της ΕΕ και η ύπαρξη κανόνων που δεν εισάγουν διακρίσεις όσον αφορά τους όρους πρόσβασης στα συστήματα μεταφοράς φυσικού αερίου είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και τη σταθεροποίηση των τιμών της ενέργειας. Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Πολωνία στο Δικαστήριο για μέτρα που επέβαλαν πρόσθετο κόστος σε εταιρείες οι οποίες συμμορφώνονται με υποχρεωτική απαίτηση αποθήκευσης αερίου χρησιμοποιώντας αποθήκευση σε άλλο κράτος μέλος. Τα μέτρα αυτά παρεμποδίζουν το διασυνοριακό εμπόριο αερίου.

Η Επιτροπή έλαβε επίσης μέτρα για την προστασία της ενιαίας αγοράς προκειμένου να διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα ασφαλών, οικονομικά προσιτών και υψηλής ποιότητας τροφίμων σε όλα τα κράτη μέλη. Μετά τη λήψη μέτρων επιβολής από την Επιτροπή, η Ουγγαρία κατάργησε το καθεστώς προηγούμενης κοινοποίησης για τις εξαγωγές σιτηρών. Οι επιχειρήσεις στην Ουγγαρία μπορούν και πάλι να εξάγουν σιτηρά σε άλλα κράτη μέλη χωρίς κανένα εμπορικό φραγμό. Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2023 η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σλοβακίας σχετικά με καθεστώς προηγούμενης κοινοποίησης για ορισμένους σπόρους και σπόρους προς σπορά.

Ανθεκτική στον χρόνο επιβολή του δικαίου της ΕΕ

Τον Ιούλιο του 2023 η Επιτροπή ολοκλήρωσε έναν απολογισμό στο εσωτερικό της και στα κράτη μέλη, ώστε να διασφαλιστεί ότι ο τρόπος με τον οποίο επιβάλλει το δίκαιο της ΕΕ λειτουργεί στην πράξη και είναι ανθεκτικός στις μελλοντικές εξελίξεις. Ο απολογισμός οργανώθηκε γύρω από έξι τομείς: υλοποίηση της στρατηγικής προσέγγισης της Επιτροπής για την επιβολή του δικαίου της ΕΕ· αποτελεσματικός χειρισμός των παραβιάσεων· διευκόλυνση της διεκπεραίωσης καταγγελιών· συστηματικότερη παρακολούθηση της εφαρμογής των κανονισμών· ενίσχυση της στήριξης προς τα κράτη μέλη· και ενίσχυση της διαφάνειας.

Έχουν προσδιοριστεί στοχευμένες βελτιώσεις σε όλους αυτούς τους τομείς και η Επιτροπή εργάζεται για την εφαρμογή τους, από κοινού με τα κράτη μέλη . Οι εν λόγω βελτιώσεις θα οδηγήσουν σε αυξημένη διαφάνεια, καλύτερη ενημέρωση των δυνητικών καταγγελλόντων, αποτελεσματικότερα εργαλεία συνεργασίας με τα κράτη μέλη για τη μεταφορά των οδηγιών στο εθνικό δίκαιο κ.λπ.

Ο απολογισμός κατέδειξε την ικανότητα της Επιτροπής να αξιολογεί τα οικεία εργαλεία και διαδικασίες επιβολής με διαφανή και ειλικρινή τρόπο και να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Απέδειξε επίσης ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη μπορούν να συνεργαστούν για να εντοπίσουν και να εφαρμόσουν στην πράξη βελτιώσεις στη συνεργασία τους σε έναν περίπλοκο από νομική και πολιτική άποψη τομέα, όπως είναι η επιβολή του δικαίου της ΕΕ.

Ενίσχυση της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ

Αυτές οι τρεις προκλήσεις —εργατικό δυναμικό, πληθωρισμός και επιχειρηματικό περιβάλλον— εμφανίζονται σε μια περίοδο κατά την οποία ζητούμε επίσης από τη βιομηχανία να ηγηθεί της καθαρής μετάβασης. Επομένως, πρέπει να κοιτάξουμε πιο μακριά στο μέλλον και να προσδιορίσουμε με ποιον τρόπο θα παραμείνουμε ανταγωνιστικοί μακροπρόθεσμα. [...] Επειδή η Ευρώπη θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να διατηρήσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα.

Ομιλία της προέδρου von der Leyen για την κατάσταση της Ένωσης το 2023

Η ανακοίνωση του 2023 με τίτλο « 30 χρόνια ενιαίας αγοράς » κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η ελλιπής ή εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ εξακολουθεί να δημιουργεί φραγμούς εντός της ενιαίας αγοράς. Αυτό έχει κόστος για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Οι αποκλίνοντες εθνικοί κανόνες που εισάγουν περιορισμούς χωρίς άρτια αιτιολόγηση δημιουργούν πολυπλοκότητα και στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό. Όταν προκύπτει ένα μοτίβο πολλών παραβιάσεων από ένα μόνο κράτος μέλος, αυτό συνιστά μείζονα πρόκληση για έναν από τους πυλώνες της ΕΕ. Η Επιτροπή επέβαλε τους κανόνες της ΕΕ για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις και εργάστηκε για να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να αξιοποιούν πλήρως τα δικαιώματα και τα οφέλη τους στην ενιαία αγορά.

Πρόληψη των φραγμών στην ενιαία αγορά με σκοπό την αύξηση της ανάπτυξης

Η οδηγία για τη διαφάνεια στην ενιαία αγορά και το σύστημα πληροφοριών για τις τεχνικές προδιαγραφές που καθιερώνεται βάσει της οδηγίας αποσκοπούν στην πρόληψη νέων φραγμών στην ενιαία αγορά μέσω της διαφάνειας, του διαλόγου και της βελτίωσης της νομοθεσίας. Η διαδικασία κοινοποίησης βάσει της οδηγίας επιτρέπει στην Επιτροπή και στα άλλα κράτη μέλη να εξετάζουν τις τεχνικές προδιαγραφές τις οποίες ένα κράτος μέλος σχεδιάζει να θεσπίσει για προϊόντα και υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών.

Το Δικαστήριο υπενθύμισε τη σημασία της οδηγίας και τη δυνατότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων να αντιτίθενται ενεργά σε εθνικούς κανόνες που θεσπίζονται κατά παράβαση της οδηγίας. Η Επιτροπή προώθησε την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας σε πολλές ανταλλαγές απόψεων με τα κράτη μέλη.

Άρση των φραγμών για τους παρόχους υπηρεσιών στην ενιαία αγορά

Οι υπηρεσίες έχουν ζωτική σημασία για την οικονομία της ΕΕ. Οι υπηρεσίες αναλογούν στο 70 % περίπου του ΑΕΠ της ΕΕ και έχουν ανάλογο μερίδιο στην απασχόληση. Ο τομέας διαδραματίζει καίριο ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη και ανθεκτικότητα της ΕΕ.

Η οδηγία για τις υπηρεσίες είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποφυγή αδικαιολόγητων φραγμών για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να ιδρύσουν υποκατάστημα σε άλλο κράτος μέλος ή να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε διασυνοριακό επίπεδο. Η Επιτροπή ενήργησε αποφασιστικά κατά κρατών μελών που παραβίασαν την οδηγία.

Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Μάλτας , της Πολωνίας (η υπόθεση περατώθηκε αργότερα εντός του 2023) και της Σλοβενίας για την επιβολή πλήρους απαγόρευσης της διαφήμισης των δραστηριοτήτων δικηγόρων. Κίνησε και έδωσε συνέχεια σε υπόθεση κατά της Σλοβενίας επειδή δεν αντιμετώπισε ζητήματα σχετικά με τις τιμές που καθορίζονται από τον νόμο για τις κτηματομεσιτικές εταιρείες, και κατά της Κύπρου για περιορισμούς που καθορίζουν ποιος μπορεί να κατέχει μετοχές σε κτηματομεσιτικές εταιρείες διαμεσολάβησης. Η Επιτροπή αντιμετώπισε επίσης τους περιορισμούς της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών, καθώς και τις απαιτήσεις χρηματοοικονομικών εγγυήσεων, κινώντας και προβαίνοντας σε περαιτέρω ενέργειες σε υπόθεση κατά του Βελγίου .

Όσον αφορά τη συμμόρφωση των κρατών μελών με τις διατάξεις της Συνθήκης της ΕΕ σχετικά με την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Πολωνία στο Δικαστήριο λόγω επιβολής απαγόρευση στη διαφήμιση από φαρμακεία.

Οι κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τις ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά για τις επιχειρήσεις, καθώς και την ίση μεταχείριση των οικονομικών φορέων που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Υποστηρίζουν επίσης τη χρηστή διαχείριση των δημόσιων πόρων. Για την επιβολή αυτών των κανόνων, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας , της Πορτογαλίας , της Ρουμανίας και της Σλοβενίας , και προέβη σε περαιτέρω ενέργειες σε υπόθεση κατά της Βουλγαρίας . Μπόρεσε να περατώσει διαδικασίες κατά της Τσεχίας, της Εσθονίας, της Ελλάδας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πορτογαλίας και της Σουηδίας, καθώς είχαν επιτύχει τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες της ΕΕ.

Καλύτερη ενημέρωση και στήριξη για πολίτες και επιχειρήσεις

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε ένα σύνολο εργαλείων διακυβέρνησης της ενιαίας αγοράς ( ειδική ομάδα για την επιβολή των κανόνων της ενιαίας αγοράς (SMET), SOLVIT , σύστημα πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά , « Your Europe » και « Your Europe — Συμβουλές ») ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες και στις επιχειρήσεις να ασκούν πλήρως τα δικαιώματά τους στην ενιαία αγορά. Τα εν λόγω εργαλεία παρέχουν σαφείς πληροφορίες, βοήθεια και επίλυση προβλημάτων. Για παράδειγμα, το 2023, τα κέντρα SOLVIT βοήθησαν πάνω από 2 200 πολίτες και επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους. Πάνω από το 88 % των υποθέσεων αυτών επιλύθηκε. Η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεση της SMET για την περίοδο 2022-2023 , στην οποία παρουσιάζονται οι εργασίες και τα επιτεύγματα της SMET. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη συνεργάζονται στο πλαίσιο της SMET για την ανάλυση και την άρση των εναπομενόντων φραγμών στην ενιαία αγορά. Αυτό μπορεί να έχει καίριο αντίκτυπο μέσω της μείωσης των φραγμών: για παράδειγμα, η SMET εργάστηκε για την εξάλειψη 90 ειδικών φραγμών που σχετίζονται με τις διαδικασίες και εμποδίζουν την ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Επιπλέον, τα στοιχεία από τα εργαλεία αυτά συμβάλλουν στον εντοπισμό και στη διόρθωση προβλημάτων όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων της ενιαίας αγοράς. Το SOLVIT ιδίως μπορεί να φέρει στο φως διαρθρωτικά ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζουν επανειλημμένα οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Το 2023 δημοσιεύτηκε η πρώτη έκθεση για την υλοποίηση της ενιαίας ψηφιακής θύρας —η ενιαία ψηφιακή θύρα , ένας ιστότοπος που διευκολύνει την επιγραμμική πρόσβαση σε πληροφορίες, διαδικασίες και υπηρεσίες υποστήριξης που ενδέχεται να χρειαστούν οι Ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις σε άλλη χώρα της ΕΕ, ξεπέρασε το ορόσημο των 400 εκατομμυρίων επισκεπτών. Ο ιστότοπος « Your Europe » ήταν ο δημοφιλέστερος ιστότοπος της Επιτροπής, με 32 εκατομμύρια επισκέπτες σε 1 έτος. Η υπηρεσία « Your Europe — Συμβουλές », η οποία ενημερώνει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις για τα δικαιώματά τους στην ενιαία αγορά, δέχτηκε πάνω από 26 000 επισκέψεις.

Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η προστασία των καταναλωτών και το υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον αποτελούν τη βάση για την εύρυθμη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η υποβολή στοιχείων από τις πολυεθνικές εταιρείες σχετικά με τον εταιρικό φόρο που καταβάλλουν σε κάθε κράτος μέλος είναι καίριας σημασίας για τη διαφάνεια. Οι κανόνες για την τροποποίηση της οδηγίας για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων ΙΙ καθορίζουν ένα πιλοτικό καθεστώς για υποδομές της αγοράς που βασίζονται στην τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών (blockchain). Άλλαξαν επίσης τον ορισμό του «χρηματοπιστωτικού μέσου», ώστε να διευκρινιστεί ότι τα εν λόγω μέσα μπορούν να εκδίδονται με τη χρήση κρυπτονομισμάτων. Τέλος, οι κανόνες της ΕΕ για την ασφάλιση αυτοκινήτων  ενίσχυσαν την προστασία των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Αποτελεσματικές πληρωμές λιανικής

Οι αποτελεσματικές πληρωμές λιανικής αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της ΕΕ, καθώς διευκολύνουν τις απρόσκοπτες συναλλαγές μεταξύ τομέων και διασφαλίζουν την ομαλή οικονομική δραστηριότητα. Διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Για παράδειγμα, ο κανονισμός SEPA επιτρέπει στους πολίτες και στις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν εξίσου εύκολα όπως στην περίπτωση των εγχώριων πληρωμών όλες τις διασυνοριακές πληρωμές σε ευρώ χωρίς μετρητά.

Η Επιτροπή ξεκίνησε διάλογο EU Pilot με δύο κράτη μέλη σχετικά με την ορθή εφαρμογή του κανονισμού. Η ειδική ομάδα για την επιβολή των κανόνων της ενιαίας αγοράς (SMET) ζήτησε επίσης από τα κράτη μέλη να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις που οδηγούν σε διακρίσεις λόγω του IBAN (κάτι που σημαίνει ότι οι λογαριασμοί σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση άμεσων χρεώσεων ή για τη μεταφορά κεφαλαίων για εγχώριες πληρωμές).

Βιώσιμη χρηματοδότηση

Η βιώσιμη χρηματοδότηση αποτελεί σημαντικό μέρος της στήριξης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας . Οι κανόνες της ΕΕ περιλαμβάνουν τον κανονισμό για την ταξινόμηση , τον κανονισμό περί γνωστοποιήσεων αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών , τον κανονισμό σχετικά με τους ενωσιακούς δείκτες αναφοράς για το κλίμα , τον κανονισμό για τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα και την οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες .

Για να διευκολυνθεί η νομική ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων αυτών, η Επιτροπή δημοσίευσε αρκετές δέσμες συχνών ερωτήσεων . Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση σχετικά με τη χρηματοδότηση για τη μετάβαση , η οποία παρέχει καθοδήγηση στις αγορές σχετικά με τη χρήση του πλαισίου βιώσιμης χρηματοδότησης.

Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες

Για την καταπολέμηση της μάστιγας του οργανωμένου εγκλήματος, είναι εξαιρετικά σημαντικό να εφαρμόζονται αποτελεσματικά οι κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες από όλους τους οικονομικούς φορείς σε όλα τα κράτη μέλη. Η επίτευξη καλύτερης συμμόρφωσης αποτελεί προτεραιότητα για την Επιτροπή στον τομέα της επιβολής, με σκοπό την προστασία των πολιτών και τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις.

Ένας λειτουργικός τομέας μεταφορών

Ο ενιαίος ευρωπαϊκός σιδηροδρομικός χώρος είναι ένα σύστημα σιδηροδρομικών δικτύων σε επίπεδο ΕΕ που αποσκοπεί να καταστήσει δυνατή την επέκταση του τομέα των σιδηροδρόμων με βάση τον ανταγωνισμό, την τεχνική εναρμόνιση και την από κοινού ανάπτυξη διασυνοριακών συνδέσεων. Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα και την Ισπανία στο Δικαστήριο λόγω μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που υπέχουν δυνάμει της οδηγίας για τον ενιαίο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό χώρο . Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας και της Αυστρίας για εσφαλμένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κανόνων της ΕΕ σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς εγχώριων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών και τη διακυβέρνηση της σιδηροδρομικής υποδομής. Συνέχισε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Γερμανίας και της Βουλγαρίας για εσφαλμένη μεταφορά ορισμένων διατάξεων της ίδιας οδηγίας.

Οι επικαιροποιημένοι κανόνες της ΕΕ σχετικά με το μέγιστο βάρος και τις μέγιστες διαστάσεις ορισμένων οδικών οχημάτων διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων στην ΕΕ. Η Επιτροπή συνέχισε τη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Λιθουανίας λόγω μη πλήρους εφαρμογής των εν λόγω επικαιροποιημένων κανόνων.

Στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά των Κάτω Χωρών για μη συμμόρφωση με τους ενωσιακούς κανόνες για τον εξοπλισμό πλοίων που περιλαμβάνονται στην οδηγία σχετικά με τον εξοπλισμό πλοίων . Η εν λόγω οδηγία αποσκοπεί στη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα, στην πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης και στη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας του εξοπλισμού πλοίων στην ΕΕ με την εφαρμογή διεθνών προτύπων στα πλοία της ΕΕ. Η Επιτροπή προέβη επίσης σε περαιτέρω ενέργειες σε παρόμοια διαδικασία επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας .

Επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού

Η πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ αποσκοπεί στη διασφάλιση ανταγωνιστικών, ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Επιβάλλεται από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού, από κοινού με την Επιτροπή. Η οδηγία ΕΔΑ+ αυξάνει τις εξουσίες και την αποτελεσματικότητα των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, ενισχύοντας την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ. Για την επιβολή της οδηγίας, η Επιτροπή παρέπεμψε την Εσθονία στο Δικαστήριο και προχώρησε στο επόμενο βήμα στη διαδικασία κατά της Ρουμανίας .

Έμμεση φορολογία για ένα δίκαιο επιχειρηματικό περιβάλλον

Οι κανόνες της ΕΕ για τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης διασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις σε ολόκληρη την ενιαία αγορά και ότι οι φόροι καταβάλλονται εκεί όπου οφείλονται. Σε τομείς χωρίς κοινούς κανόνες, όπως η φορολόγηση των οχημάτων, η Επιτροπή παρακολουθεί ότι τα κράτη μέλη δεν δημιουργούν εμπόδια που εισάγουν διακρίσεις για τους πολίτες και τα αυτοκίνητα όταν μετακινούνται στην ΕΕ.

Το αναθεωρημένο κοινό πλαίσιο για τα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης απλουστεύει τους κανόνες για τη διακίνηση αλκοόλης, καπνού και ενεργειακών προϊόντων. Οι αναθεωρημένοι κανόνες για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης που επιβάλλονται στην αλκοόλη δημιούργησαν ένα κοινό σύστημα πιστοποίησης για τους μικρούς παραγωγούς.

Κατόπιν καταγγελίας, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας για μη συμμόρφωση με τον ενωσιακό ορισμό του οίνου για τους σκοπούς του ειδικού φόρου κατανάλωσης , η οποία επηρεάζει τη φορολογική μεταχείριση ορισμένων αλκοολούχων ποτών. Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, προϊόντα με ογκομετρικό αλκοολικό τίτλο μεταξύ 15 % και 18 % μπορούν να συμπεριληφθούν στην κατηγορία του οίνου μόνον εάν δεν πραγματοποιείται εμπλουτισμός για την παραγωγή τους. Ωστόσο, η Πορτογαλία αντιμετωπίζει τα εμπλουτισμένα προϊόντα ως οίνο και εφαρμόζει εσφαλμένα μηδενικό συντελεστή.

Το 2023 τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής στο φορολογικό δίκαιο της ΕΕ απέφεραν απτά οφέλη για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, η Ρουμανία επέστρεψε στους πολίτες τα τέλη ταξινόμησης που είχαν εισπραχθεί εσφαλμένα για μεταχειρισμένα αυτοκίνητα που είχαν αγοραστεί από άλλα κράτη μέλη. Η Ελλάδα κατάργησε την απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις εμπορικές ταχυδρομικές υπηρεσίες που παρέχονται από τον εθνικό φορέα παροχής καθολικής υπηρεσίας. Οι επιχειρήσεις μπορούν πλέον να ανταγωνίζονται δίκαια μεταξύ τους και να προσφέρουν στους καταναλωτές περισσότερες επιλογές εμπορικών ταχυδρομικών υπηρεσιών, σε ανταγωνιστικές τιμές. Επιπλέον, μετά από επιτυχείς διαλόγους EU Pilot, η Δανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Κροατία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Σλοβενία και η Φινλανδία διευκολύνουν πλέον την είσπραξη φορολογικών απαιτήσεων, απαντώντας άμεσα και επακριβώς σε αιτήματα παροχής πληροφοριών από άλλα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, δεν καταβάλλεται ΦΠΑ για αγαθά που εξάγονται εκτός της ΕΕ. Επιχειρήσεις τρίτων χωρών που εξάγουν από τη Βουλγαρία δεν μπορούσαν να προσκομίσουν το τελωνειακό έγγραφο που ζήτησε η εθνική διοίκηση και, κατά συνέπεια, όφειλαν να καταβάλουν ΦΠΑ. Μετά από επιτυχημένο διάλογο EU Pilot, η Βουλγαρία έλαβε μέτρα για να διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή των εν λόγω κανόνων. 

Άμεση φορολογία για την προώθηση της ενιαίας αγοράς

Η ενιαία αγορά εγγυάται ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις έχουν την ελευθερία να κυκλοφορούν, να δραστηριοποιούνται και να επενδύουν πέρα από τα εθνικά σύνορα. Ωστόσο, οι εθνικοί κανόνες για την άμεση φορολογία δεν είναι πλήρως εναρμονισμένοι σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι διαφορές μεταξύ των εθνικών φορολογικών συστημάτων δημιουργούν εμπόδια στην ενιαία αγορά και διαύλους για επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό και φοροαποφυγή.

Η οδηγία για τους κανόνες κατά πρακτικών φοροαποφυγής αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ελάχιστου επιπέδου προστασίας από την εταιρική φοροαποφυγή σε ολόκληρη την ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα ένα δικαιότερο και σταθερότερο περιβάλλον για τις επιχειρήσεις. Το 2023 η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο στο Δικαστήριο λόγω πλημμελούς μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Η Επιτροπή περάτωσε επιτυχώς διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ισπανίας, καθώς είχε ολοκληρώσει τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κανόνων σχετικά με τον φόρο κατά την έξοδο .

Η οδηγία σχετικά με τη διοικητική συνεργασία στον τομέα της φορολογίας εισήγαγε νέους κανόνες φορολογικής διαφάνειας για τις συναλλαγές σε ψηφιακές πλατφόρμες . Οι εν λόγω κανόνες θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να εντοπίζουν περιπτώσεις στις οποίες θα πρέπει να καταβληθεί φόρος, με αποτέλεσμα να αποτρέπεται η φοροδιαφυγή ή η υποβολή ανακριβών στοιχείων. Για την περαιτέρω μεταφορά των εν λόγω κανόνων στο εθνικό δίκαιο, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 14 κρατών μελών και προχώρησε σε επόμενα βήματα στις υποθέσεις κατά του Βελγίου, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Κύπρου, της Πολωνίας και της Πορτογαλίας . Τα μέτρα επιβολής ήταν επιτυχή, δεδομένου ότι έως το τέλος του 2023 η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει τις περισσότερες από αυτές τις διαδικασίες επί παραβάσει. 

Ως αποτέλεσμα των μέτρων επιβολής της Επιτροπής και της άρσης ενός εμποδίου στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στην ΕΕ, η Ισπανία κατάργησε την υποχρέωση των φορολογουμένων μη κατοίκων ημεδαπής από την ΕΕ να διορίζουν φορολογικό αντιπρόσωπο. Η υποχρέωση αυτή επέβαλε πρόσθετο κόστος στους φορολογούμενους μη κατοίκους ημεδαπής, αποθαρρύνοντάς τους να αναλάβουν δραστηριότητες ή να επενδύσουν στην Ισπανία.

Μετά από άτυπες επαφές με την Επιτροπή, αρκετά κράτη μέλη ευθυγράμμισαν την εθνική τους νομοθεσία με τους κανόνες της ΕΕ για την άμεση φορολογία. Η Λιθουανία διόρθωσε την εσφαλμένη μεταφορά των κανόνων κατά της φοροαποφυγής όσον αφορά τις ασυμφωνίες στη μεταχείριση υβριδικών μέσων . Η Ρουμανία διόρθωσε την πλημμελή μεταφορά των κανόνων για την υποχρεωτική αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών στον φορολογικό τομέα και διόρθωσε την κατάσταση του τομέα της φιλοξενίας, ο οποίος δεν μπορούσε να επωφεληθεί από την απαλλαγή από την παρακράτηση φόρου στην πηγή επί των πληρωμών μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών βάσει της οδηγίας για τις μητρικές και τις θυγατρικές εταιρείες .

Κατόπιν καταγγελίας, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σουηδίας σχετικά με την προκαταρκτική φορολογία εισοδήματος. Η Σουηδία περιορίζει αδικαιολόγητα την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών ( άρθρο 56 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ και άρθρο 36 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ ).

Ασφαλή και απλά τελωνεία

Ο ενωσιακός τελωνειακός κώδικας καθορίζει το νομικό πλαίσιο για τους τελωνειακούς κανόνες και τις τελωνειακές διαδικασίες στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ, προσαρμοσμένο στα σύγχρονα εμπορικά μοντέλα και εργαλεία επικοινωνίας.

Η στρατηγική της Επιτροπής για την επιβολή της νομοθεσίας στον τομέα των τελωνείων επικεντρώθηκε στην ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή του κώδικα. Στο πλαίσιο αυτό, εξέτασε το πρόβλημα της δήλωσης δασμολογητέας αξίας των εμπορευμάτων χαμηλότερης της πραγματικής, αξιολόγησε τα συστήματα ΤΠ στον τελωνειακό τομέα στα κράτη μέλη, εντόπισε επιβαρύνσεις που έχουν αποτέλεσμα ισοδύναμο των τελωνειακών δασμών στην ΕΕ και διαπίστωσε παρατυπίες κατά την εφαρμογή του κανονισμού για τους ελέγχους ρευστών διαθεσίμων .

Το 2023, στον τομέα των ταχυδρομικών τελών κατά την προσκόμιση στο τελωνείο, η Επιτροπή διενήργησε οριζόντια έρευνα που κάλυπτε όλα τα κράτη μέλη και η οποία επικεντρωνόταν στην εφαρμογή των διατάξεων για τις ταχυδρομικές αποστολές χαμηλής αξίας.

Δημιουργία μιας πράσινης, βιώσιμης και ευημερούσας Ευρώπης

Αυτή είναι η δύναμη της απάντησης της Ευρώπης στην κλιματική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία παρέχει το αναγκαίο πλαίσιο, τα κίνητρα και τις επενδύσεις —αλλά τις λύσεις τις αναπτύσσουν οι άνθρωποι, οι εφευρέτες και οι μηχανικοί.

Ομιλία της προέδρου von der Leyen για την κατάσταση της Ένωσης το 2023

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί τον χάρτη πορείας της ΕΕ για την αντιμετώπιση της τριπλής απειλής της κλιματικής κρίσης, της περιβαλλοντικής κρίσης και της κρίσης βιοποικιλότητας. Σκοπός της ΕΕ είναι η παροχή καθαρής, οικονομικά προσιτής και ασφαλούς ενέργειας, η επίτευξη των κλιματικών στόχων της και η τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Το 2023 τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής προώθησαν τον καθαρό αέρα, τα καθαρά ύδατα και τις καθαρές μεταφορές, καθώς και μια κυκλική οικονομία. Η Επιτροπή στήριξε τα κράτη μέλη και τους γεωργούς στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής. Σημείωσε πρόοδο όσον αφορά την ενεργειακή ένωση της ΕΕ και συνέχισε τις εργασίες για τη διατήρηση της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας.

Δράση για το κλίμα 

Ο κανονισμός για τη διακυβέρνηση θεσπίζει κοινούς κανόνες για τον σχεδιασμό, την υποβολή εκθέσεων και την παρακολούθηση , ώστε να βοηθήσει την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030. Διασφαλίζει επίσης την κατάλληλη, έγκαιρη και συνεκτική υποβολή εκθέσεων από την ΕΕ βάσει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και της συμφωνίας του Παρισιού .

Ο κανονισμός απαιτεί από τα κράτη μέλη να υποβάλουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές με προοπτική τουλάχιστον 30 ετών, για τη στήριξη της υλοποίησης των στόχων της ΕΕ για το κλίμα . Το 2023 η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα στη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πολωνίας και της Ρουμανίας λόγω μη κοινοποίησης των εν λόγω στρατηγικών στην Επιτροπή.

Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να καταρτίσουν και να επικαιροποιήσουν 10ετή εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα , όπου θα περιγράφεται ο χάρτης πορείας τους για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της απανθρακοποίησης. Η Επιτροπή διεξήγαγε διαλόγους πριν από την κίνηση διαδικασιών επί παραβάσει με 11 κράτη μέλη που δεν υπέβαλαν εγκαίρως τα επικαιροποιημένα προσχέδια για την περίοδο 2021-2030. Συνολικά, οι διάλογοι ήταν επιτυχείς και η πλειονότητα των σχετικών κρατών μελών υπέβαλαν τα επικαιροποιημένα σχέδιά τους. Τρεις από τους διαλόγους κατέληξαν σε διαδικασίες επί παραβάσει, συγκεκριμένα κατά της Βουλγαρίας , της Αυστρίας και της Πολωνίας . 

Καθαρές μεταφορές

Οι βιώσιμες αστικές μεταφορές και τα καθαρά και ενεργειακά αποδοτικά οχήματα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και ενισχύουν την οικονομία της ΕΕ. Στόχος είναι η βελτίωση των μεταφορών με παράλληλη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, των ατυχημάτων και της ρύπανσης στις ευρωπαϊκές πόλεις.

Το 2023 η Επιτροπή παρέπεμψε τη Βουλγαρία στο Δικαστήριο, επειδή δεν μετέφερε στο εθνικό δίκαιο τους κανόνες της ΕΕ που καθορίζουν ελάχιστους εθνικούς στόχους για τις δημόσιες συμβάσεις προμήθειας καθαρών οχημάτων. Οι στόχοι αυτοί αφορούν ιδίως τα αστικά λεωφορεία, όπου οι δημόσιες συμβάσεις αντιπροσωπεύουν περίπου το 70 % της αγοράς. Η Επιτροπή περάτωσε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Τσεχίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας, οι οποίες είχαν ολοκληρώσει τη μεταφορά των εν λόγω κανόνων στο εθνικό δίκαιο.

Καθαρός αέρας και καθαρά ύδατα

Η πολιτική της ΕΕ για καθαρό αέρα αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στην προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί στην ΕΕ το κυριότερο πρόβλημα υγείας που οφείλεται στο περιβάλλον. Ευθύνεται για σοβαρές νόσους, όπως το άσθμα, καρδιαγγειακά προβλήματα και τον καρκίνο του πνεύμονα, ενώ περισσότερο πλήττονται οι ευάλωτες ομάδες.

Η πολιτική της ΕΕ για τα ύδατα προστατεύει τους υδάτινους πόρους, τα οικοσυστήματα γλυκών και αλμυρών υδάτων και διασφαλίζει ότι το πόσιμο νερό και τα ύδατα κολύμβησης είναι καθαρά. Η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα παρέχει το κύριο πλαίσιο και τους στόχους της πολιτικής για τα ύδατα στην ΕΕ.

Προστασία της βιοποικιλότητας 

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 είναι το σχέδιο της ΕΕ να θέσει τη βιοποικιλότητα σε πορεία ανάκαμψης έως το 2030. Περιλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και μέτρα για την προστασία της φύσης και την αντιστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία για τη φύση.

Προώθηση της κυκλικής οικονομίας

Η ΕΕ επιδιώκει τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία ώστε να καταστεί καθαρότερη και πιο ανταγωνιστική. Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία θα μειώσει την πίεση που ασκείται στους φυσικούς πόρους και θα δημιουργήσει βιώσιμη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Είναι αναγκαίο να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και να ανασχεθεί η απώλεια βιοποικιλότητας. Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Βιώσιμη γεωργία που εγγυάται την ασφάλεια του επισιτιστικού εφοδιασμού

Σκοπός της κοινής γεωργικής πολιτικής της ΕΕ είναι να διασφαλίζει τον επισιτιστικό εφοδιασμό στην ΕΕ, να σταθεροποιεί τις γεωργικές αγορές και να εγγυάται δίκαιο εισόδημα για τους γεωργούς. Συμβάλλει επίσης στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας.

Από το 2023 όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν εθνικά στρατηγικά σχέδια σχετικά με τον τρόπο χρήσης της χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της κοινής γεωργικής πολιτικής. Η Επιτροπή στηρίζει τα κράτη μέλη για την ορθή εφαρμογή των σχεδίων τους. Άλλοι τομείς στενής συνεργασίας για την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ είναι η βιολογική γεωργία και η προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων . 

Τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής είχαν ως αποτέλεσμα όλα τα κράτη μέλη να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων . Η Επιτροπή διεξήγαγε διάλογο με 22 κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι η μεταφορά στο εθνικό δίκαιο δεν είναι μόνο πλήρης, αλλά και ορθή.

Βιώσιμη αλιεία και θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός

Η κοινή αλιευτική πολιτική της ΕΕ αποσκοπεί στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, συμβάλλοντας στη διαθεσιμότητα του επισιτιστικού εφοδιασμού. Έχει επίσης ως στόχο τη διατήρηση δίκαιου βιοτικού επιπέδου για όσους εξαρτώνται από την αλιεία. Η πολιτική επικεντρώνεται στη διατήρηση των ιχθυαποθεμάτων μέσω μέτρων όπως ο περιορισμός της αλιευτικής ικανότητας του στόλου και ο καθορισμός ορίων αλιευμάτων. Τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν συστήματα ελέγχου και επιβολής για να διασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή αυτών των μέτρων.

Η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα σε διαδικασία κατά της Κροατίας λόγω ελλείψεων στο εθνικό σύστημα ελέγχου των ιχθυοτροφείων τόνου. Περάτωσε μια υπόθεση κατά της Δανίας, η οποία είχε επιτύχει συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τη ζύγιση και την αναφορά αλιευμάτων.

Τα θαλάσσια χωροταξικά σχέδια προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων οικονομιών και την υγιή χρήση των θαλάσσιων πόρων. Η Επιτροπή κάλεσε την Ελλάδα , την Κροατία , την Ιταλία , την Κύπρο , την Πορτογαλία και τη Ρουμανία να καταρτίσουν και να διαβιβάσουν τα σχέδιά τους στην Επιτροπή. Η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει τις διαδικασίες κατά της Βουλγαρίας και της Ισπανίας, καθώς είχαν συμμορφωθεί με την υποχρέωση αυτή.

Περιβαλλοντική διακυβέρνηση

Η συμμετοχή των πολιτών σε περιβαλλοντικά ζητήματα είναι καίριας σημασίας για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης και την επίτευξη ενός υγιέστερου περιβάλλοντος. Η Επιτροπή κάλεσε την Αυστρία να βελτιώσει τη νομοθεσία της σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, σύμφωνα με τη σύμβαση του Aarhus . Μπόρεσε να περατώσει μια υπόθεση κατά της Γαλλίας, καθώς είχε επιτύχει τη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ , με τη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα σε διαδικασία κατά της Βουλγαρίας για μη άρση των εμποδίων πρόσβασης στη δικαιοσύνη όσον αφορά τα σχέδια για την ποιότητα του αέρα .

Καθαρή και οικονομικά προσιτή ενέργεια

Η ολοκληρωμένη αγορά ενέργειας της ΕΕ είναι το οικονομικά αποδοτικότερο μέσο για να κατοχυρωθεί ο ασφαλής και οικονομικά προσιτός ενεργειακός εφοδιασμός ανθρώπων και επιχειρήσεων. Οι κοινοί κανόνες και οι διασυνοριακές υποδομές καθιστούν δυνατή την παράδοση ενέργειας που παράγεται σε μια χώρα της ΕΕ σε καταναλωτές σε άλλη χώρα. Ο ανταγωνισμός και η ευρύτερη επιλογή προμηθευτών ενέργειας για τους καταναλωτές διατηρούν τις τιμές υπό έλεγχο. Μια ολοκληρωμένη αγορά συμβάλλει επίσης στη βελτίωση της βιωσιμότητας.

Η Επιτροπή παρακολούθησε την εφαρμογή της δέσμης μέτρων « Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους ». Η εφαρμογή της νομοθεσίας της δέσμης μέτρων αποτελεί εφαλτήριο για την εφαρμογή της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % και του σχεδίου REPowerEU . 

Διατήρηση της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας

Η πυρηνική ενέργεια μπορεί να διαδραματίσει θετικό ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων και στην κατοχύρωση ενεργειακής ασφάλειας, αλλά πρέπει να πληρούται το ύψιστο επίπεδο πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας από την ακτινοβολία. Η Επιτροπή συνέχισε να στηρίζει την αποτελεσματική εφαρμογή του νομικού πλαισίου της Ευρατόμ για την πυρηνική ασφάλεια, την προστασία των εργαζομένων, των ασθενών και του πληθυσμού από την ιοντίζουσα ακτινοβολία καθώς και τη διασφάλιση της ασφαλούς διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων.

Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή

Σε ό,τι αφορά το να κάνουμε ευκολότερη τόσο την επιχειρηματική δραστηριότητα όσο και τη ζωή μας, έχουμε δει πόσο σημαντική είναι η ψηφιακή τεχνολογία. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχουμε υπερβεί κατά πολύ τον στόχο του 20 % σε επενδύσεις για ψηφιακά έργα του NextGenerationEU. Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν τις επενδύσεις αυτές για να ψηφιοποιήσουν το σύστημά τους υγειονομικής περίθαλψης, απονομής δικαιοσύνης ή το δίκτυο μεταφορών τους.

Ομιλία της προέδρου von der Leyen για την κατάσταση της Ένωσης το 2023

Η ΕΕ υποστηρίζει ένα ανθρωποκεντρικό, βιώσιμο όραμα για την ψηφιακή κοινωνία που ενδυναμώνει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η ψηφιακή κοινωνία και οι ψηφιακές τεχνολογίες φέρνουν νέες ελευθερίες και δικαιώματα, καθώς και νέες ευκαιρίες μάθησης, ψυχαγωγίας και εργασίας. Το 2023 η Επιτροπή επέβαλε τους κανόνες της ΕΕ για την προώθηση της τεχνολογίας, με παράλληλη διασφάλιση ενός ανοικτού, δίκαιου και βιώσιμου ψηφιακού περιβάλλοντος.

Τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων

Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών εκσυγχρονίζει τους κανόνες της ΕΕ για τις τηλεπικοινωνίες προς όφελος τόσο των καταναλωτών όσο και της βιομηχανίας. Το 2023 η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει υποθέσεις κατά της Εσθονίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, του Λουξεμβούργου, της Αυστρίας, της Ρουμανίας και της Σλοβακίας. Ο Κώδικας έχει μεταφερθεί πλήρως στο εθνικό δίκαιο σε 24 κράτη μέλη. Οι σαφέστερες καταναλωτικές συμβάσεις, η καλύτερη ποιότητα των υπηρεσιών και η ισχυρή ανταγωνιστική δυναμική στις αγορές θα τονώσουν τις επενδύσεις στη συνδεσιμότητα, προστατεύοντας παράλληλα τους Ευρωπαίους χρήστες.

Δίκαιη και ανταγωνιστική ψηφιακή οικονομία

Ο κανονισμός για τις σχέσεις μεταξύ πλατφορμών και επιχειρήσεων είναι το πρώτο σύνολο κανόνων για τη δημιουργία ενός δίκαιου, διαφανούς και προβλέψιμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις μικρότερες επιχειρήσεις και τους εμπόρους σε επιγραμμικές πλατφόρμες. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά οκτώ κρατών μελών λόγω μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους δυνάμει του εν λόγω κανονισμού. Από αυτές τις οκτώ υποθέσεις, η Επιτροπή περάτωσε επιτυχώς τις υποθέσεις κατά της Τσεχίας και της Πορτογαλίας και προχώρησε στο επόμενο βήμα στις διαδικασίες κατά της Ουγγαρίας και της Λιθουανίας .

Η οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά και η οδηγία για τα επιγραμμικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά προγράμματα εκσυγχρονίζουν τους κανόνες της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και παρέχουν στους καταναλωτές και στους δημιουργούς τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν στο έπακρο τον ψηφιακό κόσμο. Η Επιτροπή παρέπεμψε τη Βουλγαρία , τη Δανία , τη Φινλανδία , τη Λετονία , την Πολωνία και την Πορτογαλία στο Δικαστήριο, καθώς εξακολουθούσαν να υστερούν όσον αφορά τη μεταφορά τουλάχιστον μίας από τις δύο οδηγίες στο εθνικό τους δίκαιο. Χάρη σ’ αυτό το μέτρο επιβολής, έως το τέλος του 2023 μόνο η Πολωνία δεν είχε ακόμη ολοκληρώσει τη μεταφορά και των δύο οδηγιών στο εθνικό της δίκαιο.

Ανοικτή, δημοκρατική και βιώσιμη ψηφιακή κοινωνία

Η αναθεωρημένη οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων προωθεί δίκαιους όρους για όλους τους παράγοντες του οπτικοακουστικού τομέα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι παραδοσιακοί τηλεοπτικοί οργανισμοί και οι πάροχοι υπηρεσιών κατά παραγγελία. Ορισμένοι κανόνες επεκτείνονται επίσης στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο. Η οδηγία αποσκοπεί στην επίτευξη ενός ασφαλέστερου, δικαιότερου και πιο ποικιλόμορφου οπτικοακουστικού τοπίου. 

Η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Τσεχίας, της Εσθονίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της Σλοβενίας και της Σλοβακίας, καθώς οι χώρες αυτές είχαν ολοκληρώσει τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θεσπίζει κοινούς κανόνες που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την ενιαία αγορά, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων δέουσας επιμέλειας όσον αφορά τις παράνομες και επιβλαβείς επιγραμμικές δραστηριότητες και την παραπληροφόρηση. Θέτει ένα άνευ προηγουμένου πρότυπο για τη λογοδοσία των μεγάλων επιγραμμικών ενδιάμεσων, συμπεριλαμβανομένων των επιγραμμικών πλατφορμών. Η Επιτροπή στήριξε τα κράτη μέλη κατά την προετοιμασία τους για την εφαρμογή του νέου νόμου. Ενέκρινε επίσης κατάλογο 17 πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και δύο πολύ μεγάλων μηχανών αναζήτησης . Οι εν λόγω πάροχοι έπρεπε να συμμορφωθούν με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες νωρίτερα από άλλους, ήδη από τον Αύγουστο του 2023, προς όφελος όλων των χρηστών στην ΕΕ. 

Προώθηση της οικονομίας των δεδομένων

Στόχος της οδηγίας για τα ανοικτά δεδομένα είναι να καταστήσει διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση, από οποιονδήποτε και για οποιονδήποτε νέο σκοπό, περισσότερα από τα δεδομένα που παράγονται και χρηματοδοτούνται από τον δημόσιο τομέα. Με την οδηγία τονώνεται η ανάπτυξη καινοτομιών έντασης δεδομένων, όπως οι εφαρμογές μετεωρολογικών προβλέψεων ή μεταφορών, οι οποίες συχνά χρησιμοποιούν δυναμικά δεδομένα. Αυξάνεται η διαφάνεια μέσω της παροχής πρόσβασης σε ερευνητικά δεδομένα που λαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση και υποστηρίζονται νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης.

Η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα στις διαδικασίες επί παραβάσει κατά τεσσάρων κρατών μελών (Βέλγιο, Βουλγαρία, Λετονία και Κάτω Χώρες) και τα παρέπεμψε στο Δικαστήριο λόγω μη μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά άλλων κρατών μελών, καθώς είχαν κοινοποιήσει στην Επιτροπή την πλήρη μεταφορά στο εθνικό τους δίκαιο.

Διευκόλυνση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων των εταιρειών

Το εταιρικό δίκαιο της ΕΕ παρέχει ένα προβλέψιμο νομικό πλαίσιο που βοηθά τις εταιρείες της ΕΕ να δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο και να αντιμετωπίζουν τις νέες προκλήσεις σε έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο. Η έκδοση της οδηγίας για την ψηφιοποίηση αποτέλεσε σημαντικό βήμα προς την ψηφιοποίηση του εταιρικού δικαίου. Μειώνει επίσης το κόστος για τις επιχειρήσεις παρέχοντας στους επιχειρηματίες τη δυνατότητα να ιδρύουν νέες επιχειρήσεις και να επικαιροποιούν τα στοιχεία τους στα μητρώα επιχειρήσεων με πλήρως ηλεκτρονικό τρόπο. Η οδηγία για τη διασυνοριακή κινητικότητα καθορίζει σαφείς διαδικασίες για διασυνοριακή συγχώνευση, διάσπαση ή μετακίνηση με σκοπό τη στήριξη των επιχειρήσεων όταν επεκτείνονται ή αναδιαρθρώνονται στην ενιαία αγορά.

Συνολικά, 23 κράτη μέλη είχαν μεταφέρει στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία για την ψηφιοποίηση έως το τέλος του 2023. H Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα στις διαδικασίες κατά της Βουλγαρίας και της Κύπρου για μη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Η Επιτροπή κίνησε επίσης διαδικασίες επί παραβάσει κατά 11 κρατών μελών για μη μεταφορά ορισμένων από τους κανόνες της οδηγίας, οι οποίοι είχαν μεγαλύτερη προθεσμία εφαρμογής. Δεδομένου ότι 20 κράτη μέλη δεν μετέφεραν εγκαίρως στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία για τη διασυνοριακή κινητικότητα, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει. Έως το τέλος του 2023 συνολικά 19 κράτη μέλη είχαν μεταφέρει στο εθνικό τους δίκαιο τους εν λόγω κανόνες.

Ψηφιακά συστήματα μεταφορών

Στον τομέα των οδικών μεταφορών, η οδηγία για το ευρωπαϊκό σύστημα τηλεδιοδίων διασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών διοδίων σε ολόκληρο το οδικό δίκτυο της ΕΕ. Παρέχει στους χρήστες του οδικού δικτύου τη δυνατότητα να καταβάλλουν εύκολα τα διόδια σε ολόκληρη την ΕΕ, με μία μόνο σύμβαση συνδρομής με έναν πάροχο υπηρεσιών και μία συσκευή επί του οχήματος. Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει τη Βουλγαρία και την Πολωνία στο Δικαστήριο λόγω πλημμελούς μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο. Συνέχισε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Δανίας , της Ελλάδας , της Φινλανδίας  και της Σουηδίας για το ίδιο θέμα.

Στον τομέα των αερομεταφορών, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σλοβακίας για μη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τη λειτουργία μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Κίνησε επίσης διαδικασίες επί παραβάσει κατά 17 κρατών μελών για μη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τον κανονισμό για το πρώτο κοινό έργο . Ο εν λόγω κανονισμός εξασφαλίζει τη συγχρονισμένη εφαρμογή διαδικασιών και τεχνικών λύσεων, η οποία είναι απαραίτητη για την καλή διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας σε ολόκληρο το δίκτυο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.

Οικοδόμηση μιας δίκαιης και κοινωνικής Ευρώπης

Το μέλλον της ηπείρου μας εξαρτάται από τις επιλογές μας σήμερα. Από τα μέτρα που λαμβάνουμε για την ολοκλήρωση της Ένωσης. Οι πολίτες της Ευρώπης θέλουν μια Ένωση που να τους υπερασπίζεται σε μια εποχή μεγάλου ανταγωνισμού για την απόκτηση ισχύος. Θέλουν, όμως, και μια Ένωση που να τους προστατεύει και να στέκεται δίπλα τους, ως εταίρος και ως σύμμαχος στους καθημερινούς αγώνες τους.

Ομιλία της προέδρου von der Leyen για την κατάσταση της Ένωσης το 2023

Η ΕΕ επιδιώκει την οικονομική ανάκαμψη και μια κοινωνικά δίκαιη και ισότιμη πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Οι κανόνες της ΕΕ έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν ότι όλοι και όλες έχουν ίσες ευκαιρίες στη ζωή και ότι μπορούν να επωφεληθούν από τα ίδια κοινωνικά δικαιώματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το 2023 η Επιτροπή έλαβε μέτρα επιβολής για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την προώθηση δίκαιων συνθηκών εργασίας. Αντιμετώπισε τις διακρίσεις που υπονομεύουν την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και πέτυχε την ευρύτερη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τον συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

Εργατικό δίκαιο

Το εργατικό δίκαιο της ΕΕ προστατεύει τους εργαζομένους στις σχέσεις τους με τους εργοδότες τους. Οι κανόνες αυτοί διασφαλίζουν βιώσιμο χρόνο εργασίας και περιόδους ανάπαυσης, ισότιμη μεταχείριση των επισφαλών εργαζομένων και κατάλληλη συνεκτίμηση των εργαζομένων σε περίπτωση αφερεγγυότητας.

Η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τον χρόνο εργασίας από τα κράτη μέλη. Τα πορίσματα καταδεικνύουν θετική γενικά εικόνα όσον αφορά την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο. Η ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής συνοψίζει τη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την οδηγία, ώστε να εξασφαλιστεί νομική σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου για τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Για την επιβολή των κανόνων της ΕΕ σχετικά με την εργασία ορισμένου χρόνου , η Επιτροπή έλαβε περαιτέρω μέτρα κατά της Ιταλίας , μεταξύ άλλων όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας των επίτιμων δικαστών . Στόχος ήταν να αποτραπεί η κατάχρηση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και να αποφευχθούν οι όροι απασχόλησης που εισάγουν διακρίσεις στον δημόσιο τομέα. Η Επιτροπή εξέτασε επίσης πιθανές διακρίσεις εις βάρος των εργαζομένων ορισμένου χρόνου στην Πολωνία στο πλαίσιο διαλόγου EU Pilot. Στη συνέχεια, η Πολωνία τροποποίησε τους κανόνες της σχετικά με τη λύση των σχέσεων εργασίας προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου δεν υφίστανται διακρίσεις.

Η νέα οδηγία για τους κατώτατους μισθούς καθορίζει κοινό πλαίσιο για κατάλληλους κατώτατους μισθούς στην ΕΕ. Για την προώθηση της ορθής μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο εξαρχής, πολύ πριν από την προθεσμία μεταφοράς της 15ης Νοεμβρίου 2024, η Επιτροπή στήριξε τα κράτη μέλη παρέχοντας καθοδήγηση στην έκθεση που εξέδωσε η ομάδα εμπειρογνωμόνων .

Η επιβολή των κανόνων για δίκαιες συνθήκες εργασίας και ισότιμη απασχόληση είναι καίριας σημασίας για τη βελτίωση της ευημερίας των ανθρώπων και για τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Βασική αρχή είναι η εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των αγορών εργασίας των κρατών μελών.

Υγεία και ασφάλεια στην εργασία 

Η ΕΕ έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο σύνολο κανόνων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία προκειμένου να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας των εργαζομένων. Οι υγιείς και ασφαλείς συνθήκες εργασίας οδηγούν σε ένα υγιές και παραγωγικό εργατικό δυναμικό, το οποίο τροφοδοτεί επίσης τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας της ΕΕ.

Η Επιτροπή συνέχισε τον διάλογο EU Pilot με πέντε κράτη μέλη προκειμένου τα εθνικά μέτρα να ευθυγραμμιστούν με τον τέταρτο κατάλογο ενδεικτικών οριακών τιμών επαγγελματικής έκθεσης στο πλαίσιο της οδηγίας για τους χημικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, η Ουγγαρία και οι Κάτω Χώρες πέτυχαν τη συμμόρφωση με την οδηγία, ενώ η Τσεχία και η Πολωνία δεσμεύτηκαν να ευθυγραμμίσουν σύντομα την εθνική τους νομοθεσία με τους κανόνες της ΕΕ. Ωστόσο, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Γερμανίας .

Η Επιτροπή συνέχισε επίσης τον διάλογο EU Pilot με 13 κράτη μέλη σχετικά με τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της πρώτης τροποποίησης για την επικαιροποίηση της οδηγίας για τους καρκινογόνους ή μεταλλαξιογόνους παράγοντες ή τις τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες . Μετά τον διάλογο αυτό, έξι κράτη μέλη συμμορφώθηκαν με την οδηγία και τρία δεσμεύτηκαν να ευθυγραμμίσουν την εθνική τους νομοθεσία με τους κανόνες της ΕΕ. Ο διάλογος με τα υπόλοιπα τέσσερα κράτη μέλη συνεχίζεται. Η Επιτροπή ξεκίνησε επίσης διάλογο EU Pilot με 14 κράτη μέλη για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με την επικαιροποιημένη οδηγία για τους βιολογικούς παράγοντες .

Η Επιτροπή περάτωσε τρεις διαδικασίες επί παραβάσει, καθώς η Γερμανία, η Κύπρος και η Αυστρία είχαν μεταφέρει τους κανόνες της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο. Οι εν λόγω πράξεις ήταν αντίστοιχα η οδηγία για τα εργοτάξια , η οδηγία για την ιατρική περίθαλψη στα πλοία και η οδηγία για τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας . Κατά συνέπεια, οι εργαζόμενοι απολαμβάνουν ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας.

Κινητικότητα του εργατικού δυναμικού

Η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις ελευθερίες της ΕΕ. Περιλαμβάνει το δικαίωμα ενός ατόμου να εργάζεται και να διαμένει για τον σκοπό αυτόν σε άλλο κράτος μέλος, να αναζητεί εργασία σε άλλο κράτος μέλος και να διαμένει εκεί ακόμα και μετά τη λήξη της απασχόλησης. Οι εργαζόμενοι της ΕΕ απολαύουν ίσης μεταχείρισης με τους εγχώριους όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, τις συνθήκες εργασίας και όλα τα άλλα κοινωνικά και φορολογικά πλεονεκτήματα.

Η Επιτροπή παρέπεμψε την Ιταλία στο Δικαστήριο λόγω της άρνησής της να παύσει τις διακρίσεις εις βάρος των καθηγητών ξένων γλωσσών σε δημόσια πανεπιστήμια, στο πλαίσιο διαδικασίας που βασίζεται σε αναφορά προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο .

Οι οδηγίες της ΕΕ για την απόσπαση εργαζομένων ρυθμίζουν περιπτώσεις στις οποίες ο εργαζόμενος αποστέλλεται από τον εργοδότη του σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ για να παράσχει εκεί υπηρεσία σε προσωρινή βάση. Αυτό μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο σύμβασης παροχής υπηρεσιών ή στο πλαίσιο ενδοομιλικής απόσπασης ή πρόσληψης μέσω εταιρείας προσωρινής απασχόλησης.

Συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης

Το δίκαιο της ΕΕ συντονίζει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης των κρατών μελών. Προστατεύει τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης των ατόμων που μετακινούνται εντός της ΕΕ. Ως εκ τούτου, αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων.

Μετά από καταγγελίες πολιτών της ΕΕ, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ελλάδας και της Ιταλίας σχετικά με περιορισμούς στην πρόσβαση εργαζομένων της ΕΕ στα επιδόματα για συντηρούμενα τέκνα. Η εν λόγω πρόσβαση εξαρτάται από περίοδο διαμονής 2 ετών (Ιταλία) ή 5 ετών (Ελλάδα). Επιπλέον, στην Ιταλία, το παιδί πρέπει να ζει με τον δικαιούχο. Οι προϋποθέσεις αυτές παραβιάζουν τους κανόνες της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.

Η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα στη διαδικασία κατά της Γερμανίας (Βαυαρία) για να εξαρτήσει την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των οικογενειακών παροχών από τη χώρα διαμονής του τέκνου του δικαιούχου. Η ενέργεια αυτή αποσκοπεί στην προστασία της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και στην αντιμετώπιση των αδικαιολόγητων έμμεσων διακρίσεων λόγω ιθαγένειας των διακινούμενων εργαζομένων.

Χάρη σε αυτά τα μέτρα επιβολής στον τομέα της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού και του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, οι εργαζόμενοι σε ολόκληρη την ΕΕ έχουν πρόσβαση σε 27 αγορές εργασίας και επωφελούνται από την ίδια κοινωνική ασφάλιση με τους άλλους φορολογούμενους στο κράτος μέλος υποδοχής τους.

Ισότητα των φύλων

Η οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής αποσκοπεί στη διασφάλιση ισότητας στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Διευκολύνει τον συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής για τους εργαζομένους που έχουν ευθύνες φροντίδας και ενθαρρύνει την ίση κατανομή των ευθυνών φροντίδας μεταξύ των γονέων.

Τον Απρίλιο του 2023 η Επιτροπή προέβη σε περαιτέρω ενέργειες σε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 11 κρατών μελών για πλημμελή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Τα περισσότερα από αυτά τα κράτη μέλη θέσπισαν την αναγκαία νομοθεσία αργότερα εντός του 2023. Επιπλέον, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει το Βέλγιο, την Ιρλανδία και την Ισπανία στο Δικαστήριο λόγω πλημμελούς μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

Απαγόρευση των διακρίσεων στην απασχόληση και ένταξη

Υιοθετώντας την ισότητα ως θεμελιώδη αρχή της ΕΕ, η Επιτροπή υπερασπίζεται την απαγόρευση των διακρίσεων στην απασχόληση και πέραν αυτής.

Η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα ορίζει απαιτήσεις για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους. Ένα περιβάλλον όπου τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι περισσότερο προσβάσιμα καθιστά δυνατή μια κοινωνία με λιγότερους αποκλεισμούς και διευκολύνει την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες.

Προστασία των πολιτών και των ελευθεριών μας

Δημοκρατία είναι το ατομικό μας δικαίωμα να ακούγεται η φωνή μας. Η δημοκρατία, όμως, είναι και συλλογική μας ευθύνη. Κάθε νέα γενιά είναι υπεύθυνη για την υγεία της δημοκρατίας μας. Για να γίνει πιο αντιπροσωπευτική και χωρίς αποκλεισμούς. Για να προστατεύεται από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές. Και για να διασφαλίζονται οι έλεγχοι και οι ισορροπίες όσον αφορά την εξουσία.

Πρόεδρος von der Leyen, στην εκδήλωση υψηλού επιπέδου για τις εκλογές που πραγματοποιήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2023

Η προστασία και η προώθηση των αξιών της ΕΕ αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η επιβολή του δικαίου της ΕΕ είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών, καθώς συμβάλλει στη διασφάλιση του ομοιόμορφου σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών σε όλα τα κράτη μέλη. Το 2023 η Επιτροπή συνέχισε τις ενέργειές της για την προάσπιση και την τήρηση του κράτους δικαίου, καθώς και για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αναλαμβάνοντας επίσης ειδική δράση σε τομείς όπως η συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για την απαγόρευση των διακρίσεων και η επιβολή των κανόνων της ΕΕ για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και την προστασία των παιδιών από απαγωγές. Διασφάλισε τα δικαιώματα των καταναλωτών και των διασυνοριακών ασθενών, εξασφάλισε ασφαλέστερες μεταφορές και ενίσχυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφάλειας.

Προάσπιση του κράτους δικαίου

Η Επιτροπή χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία για την προστασία και την προώθηση του κράτους δικαίου στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν γενικά υψηλά πρότυπα για το κράτος δικαίου. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης σημαντικές προκλήσεις σε ορισμένα κράτη μέλη, τις οποίες η Επιτροπή αντιμετωπίζει αξιοποιώντας μια ποικίλη εργαλειοθήκη για το κράτος δικαίου.

Η ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου παρουσιάζει τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές εξελίξεις σε όλα τα κράτη μέλη σε τομείς καίριας σημασίας για την προάσπιση του κράτους δικαίου και διατυπώνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις . Η έκθεση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του μηχανισμού για το κράτος δικαίου, ενός ετήσιου κύκλου για την προαγωγή του κράτους δικαίου και την πρόληψη της εμφάνισης ή της επιδείνωσης προβλημάτων.

Ο κανονισμός για την αιρεσιμότητα προστατεύει τον προϋπολογισμό της ΕΕ από παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου. Η Επιτροπή εφαρμόζει αυστηρά τον εν λόγω κανονισμό. Στις 13 Δεκεμβρίου 2023, έναν χρόνο αφότου το Συμβούλιο ενέκρινε μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου στην Ουγγαρία, η Επιτροπή επαναξιολόγησε την κατάσταση στην Ουγγαρία. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ουγγαρία δεν είχε αντιμετωπίσει τα ζητήματα που οδήγησαν στη λήψη των μέτρων για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ και ότι, ως εκ τούτου, τα μέτρα αυτά δεν μπορούσαν να αρθούν.

Οι παράμετροι του κράτους δικαίου ενσωματώνονται επίσης στις εργασίες του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας , στο πλαίσιο του οποίου τα κράτη μέλη υλοποιούν σχετικές μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο των οικείων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Τέλος, οι ανησυχίες για το κράτος δικαίου αντικατοπτρίζονται συγκεκριμένα σε παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ, τις οποίες η Επιτροπή έχει αντιμετωπίσει μέσω διαδικασιών επί παραβάσει.

Καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων

Η ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους συνιστούν σοβαρή απειλή όχι μόνο για τα θύματα, αλλά και για την κοινωνία στο σύνολό της. Υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή διαδίδοντας τον φόβο, διαιρώντας τις κοινότητες και καλλιεργώντας ένα κλίμα που ευνοεί τις διακρίσεις και τη βία.

Η Επιτροπή συνέχισε να καταπολεμά τα εγκλήματα αυτά εφαρμόζοντας την απόφαση-πλαίσιο της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου . Ο νόμος αυτός απαιτεί την ποινικοποίηση της δημόσιας υποκίνησης βίας ή μίσους με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή. Μετά τη λήψη μέτρων επιβολής από την Επιτροπή, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελλάδα, το Λουξεμβούργο και η Ρουμανία διόρθωσαν τη νομοθεσία τους.

Προστασία των ατόμων που καταγγέλλουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης

Η προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος προωθεί τις θεμελιώδεις αξίες του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, καθώς και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Ο λόγος είναι ότι οι πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος αποκαλύπτουν αξιόποινες πράξεις, αποτρέποντας την πρόκληση βλάβης στο δημόσιο συμφέρον και προωθώντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Η οδηγία για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος προστατεύει τους πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος από αντίποινα για την καταγγελία παραβιάσεων του δικαίου της ΕΕ. Απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αποτελεσματικούς διαύλους για την καταγγελία τέτοιων παραβιάσεων σε εμπιστευτική βάση.

Η Επιτροπή παρέπεμψε την Τσεχία, τη Γερμανία, την Εσθονία, το Λουξεμβούργο, την Ουγγαρία και την Πολωνία στο Δικαστήριο, διότι δεν είχαν μεταφέρει τους εν λόγω κανόνες στο εθνικό τους δίκαιο. Διαδικασίες επί παραβάσει κατά το προ της ασκήσεως της προσφυγής στάδιο βρίσκονταν επίσης σε εξέλιξη κατά έξι ακόμα κρατών μελών στο τέλος του 2023. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή περάτωσε υποθέσεις κατά εννέα κρατών μελών, καθώς μετέφεραν πλήρως την οδηγία στο εθνικό δίκαιο.

Προστασία των παιδιών

Για να συνεχιστεί η προστασία των ανηλίκων , η Επιτροπή έδωσε συνέχεια σε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 16 κρατών μελών για εσφαλμένη μεταφορά της οδηγίας για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών . Η Επιτροπή μπόρεσε να περατώσει τις υποθέσεις κατά της Γερμανίας και της Σουηδίας.

Τα παιδιά πρέπει επίσης να προστατεύονται από την απαγωγή παιδιού από γονέα και να επιστρέφουν στον τόπο συνήθους διαμονής τους το συντομότερο δυνατόν. Ο κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα προστατεύει τα παιδιά σε διασυνοριακές διαφορές που αφορούν τη γονική μέριμνα και την απαγωγή παιδιών.

Δικαστική συνεργασία και ατομικές εγγυήσεις στον τομέα του ποινικού δικαίου

Το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της συνεργασίας των κρατών μελών στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης. Για την επιβολή του, η Επιτροπή έλαβε μέτρα στο πλαίσιο διαδικασιών επί παραβάσει κατά 10   κρατών   μελών . Δεδομένου ότι η Ιταλία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Ρουμανία τροποποίησαν τη νομοθεσία τους, κατέστη δυνατή η περάτωση των διαδικασιών εναντίον τους. Μια άλλη διαδικασία επί παραβάσει, κατά της Ιρλανδίας, περατώθηκε καθώς η χώρα είχε ολοκληρώσει τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κανόνων   της ΕΕ για την αμοιβαία αναγνώριση των δικαστικών αποφάσεων σε ποινικές υποθέσεις.

Η Επιτροπή σημείωσε επίσης πρόοδο όσον αφορά την παρακολούθηση της μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών της ΕΕ για τα δικονομικά δικαιώματα . Κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 13 κρατών μελών για ελλιπή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για τα παιδιά . Κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 14 κρατών μελών λόγω μερικής ή εσφαλμένης μεταφοράς της οδηγίας σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο εθνικό δίκαιο. Προχώρησε επίσης σε επόμενα βήματα κατά της Βουλγαρίας και της Λετονίας για εσφαλμένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο του δικαιώματος ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών .

Η Επιτροπή επέβαλε την ορθή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο του δικαιώματος διερμηνείας και μετάφρασης για υπόπτους και κατηγορουμένους . Κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας και προχώρησε σε επόμενα βήματα σε υφιστάμενες υποθέσεις κατά του Βελγίου , της Πορτογαλίας , της Σουηδίας και της Λετονίας . Η Επιτροπή κίνησε επίσης διαδικασίες κατά του Βελγίου , της Βουλγαρίας , της Κροατίας , της Λετονίας και της Ουγγαρίας για εσφαλμένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κανόνων της ΕΕ για την ενίσχυση του τεκμηρίου αθωότητας .

Η Επιτροπή περάτωσε συνολικά 13 υποθέσεις, καθώς τα κράτη μέλη είχαν επιτύχει τη συμμόρφωση με τις δικονομικές εγγυήσεις για υπόπτους και κατηγορουμένους βάσει των ανωτέρω οδηγιών.

Προστασία των καταναλωτών

Οι κανόνες της ΕΕ προβλέπουν υψηλό επίπεδο προστασίας για τους καταναλωτές κατά την αγορά αγαθών, ψηφιακού περιεχομένου και ψηφιακών υπηρεσιών εντός της ενιαίας αγοράς.

Η οδηγία για την καλύτερη επιβολή και τον εκσυγχρονισμό ενίσχυσε τους υφιστάμενους κανόνες για την προστασία των καταναλωτών. Η αυξημένη διαφάνεια στις ανακοινώσεις μείωσης των τιμών, οι αυστηρότερες κυρώσεις και τα μέσα έννομης προστασίας για τα θύματα αθέμιτων εμπορικών πρακτικών αποτελούν ορισμένα από τα επιτεύγματα της οδηγίας. Χάρη στα μέτρα επιβολής της Επιτροπής, όλα τα κράτη μέλη ολοκλήρωσαν τη διαδικασία μεταφοράς των κανόνων αυτών στο εθνικό δίκαιο. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της οδηγίας για το ψηφιακό περιεχόμενο και της οδηγίας για τις πωλήσεις αγαθών . Η Επιτροπή περάτωσε επίσης όλες τις υπόλοιπες διαδικασίες επί παραβάσει για ελλιπή μεταφορά της οδηγίας για το ψηφιακό περιεχόμενο και της οδηγίας για τις πωλήσεις αγαθών , με εξαίρεση ένα κράτος μέλος.

Η οδηγία για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο για την προστασία των καταναλωτών σε περιπτώσεις ομαδικής ζημίας. Νομιμοποιούμενοι φορείς, όπως οργανώσεις καταναλωτών ή δημόσιοι φορείς, μπορούν να κινούν νομικές διαδικασίες για να σταματήσουν τις παραβάσεις και να αναζητούν κατάλληλα μέσα έννομης προστασίας για τους καταναλωτές. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 24 κρατών μελών για μη έγκαιρη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο και έχει ήδη προχωρήσει σε επόμενο βήμα σε οκτώ από αυτές τις υποθέσεις.

Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

Η προστασία των δεδομένων αποτελεί βασική εγγύηση, η οποία κατοχυρώνεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Το 2023 η Επιτροπή συνέχισε να παρακολουθεί την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων στα κράτη μέλη. Αξιολόγησε τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας με τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων και την οδηγία για την προστασία των δεδομένων στον τομέα της επιβολής του νόμου και κίνησε, κατά περίπτωση, διαδικασίες επί παραβάσει.

Ασφαλέστερες μεταφορές

Οι οδικές μεταφορές είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετακίνησης. Για τον περιορισμό των κινδύνων τροχαίων ατυχημάτων, η Επιτροπή προώθησε και επέβαλε κανόνες και τεχνικά πρότυπα της ΕΕ για τη μείωση του αριθμού των θανάτων που προκαλούνται από τέτοια ατυχήματα. Το 2023 η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Τσεχίας και της Αυστρίας για πλημμελή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των αναθεωρημένων κανόνων της ΕΕ για τη διαχείριση της ασφάλειας των οδικών υποδομών. Κίνησε επίσης διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Δανίας, της Ελλάδας, της Λιθουανίας και της Αυστρίας και συνέχισε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας και της Φινλανδίας για εσφαλμένη μεταφορά των κανόνων της ΕΕ για τους περιοδικούς τεχνικούς ελέγχους . Η Επιτροπή προχώρησε στο επόμενο βήμα σε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Τσεχίας για μη ορθή μεταφορά στο εθνικό της δίκαιο των κανόνων της ΕΕ σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα ικανότητας οδήγησης, όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Στον σιδηροδρομικό τομέα, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας και συνέχισε τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Πολωνίας και της Πορτογαλίας για μη ορθή εφαρμογή ορισμένων κανόνων για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων. Η Επιτροπή συνέχισε επίσης τις διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Γερμανίας και της Πολωνίας για εσφαλμένη εφαρμογή ορισμένων κανόνων για τη διαλειτουργικότητα των σιδηροδρόμων. Οι εν λόγω κανόνες αποτελούν μέρος της τέταρτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους , με στόχο την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς σιδηροδρομικών υπηρεσιών, την αναζωογόνηση του σιδηροδρομικού τομέα και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του έναντι άλλων τρόπων μεταφοράς.

Στον τομέα της ναυτιλίας, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Σουηδίας για μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχει δυνάμει της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια   στη θάλασσα . Οι κανόνες αυτοί καθορίζουν απαιτήσεις ασφάλειας για τα πλοία και τους λιμένες και προβλέπουν επιθεωρήσεις για την ασφάλεια στη θάλασσα. Τα μέτρα αυτά συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια των λιμένων, τόσο για την καταπολέμηση του εγκλήματος όσο και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών ζωτικής σημασίας της ΕΕ.

Προώθηση της υγείας και της ασφάλειας των τροφίμων

Οι κανόνες της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων αποσκοπούν στην εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών, διασφαλίζοντας τα συμφέροντα των καταναλωτών. Η Επιτροπή υιοθετεί την προσέγγιση «Μία υγεία» όσον αφορά την ετοιμότητα και την πρόληψη, στο πλαίσιο της οποίας καλύπτεται η υγεία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος, καθώς και η ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών. Η Επιτροπή βοηθά τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν και να επιβάλουν τους εν λόγω κανόνες της ΕΕ και διενεργεί ελέγχους, συμπεριλαμβανομένων λογιστικών ελέγχων, για την επαλήθευση της συμμόρφωσης.

Το 2023 η Επιτροπή ενήργησε σε διάφορους τομείς για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των κρατών μελών με το δίκαιο της ΕΕ. Όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη σε άλλα κράτη μέλη, η Φινλανδία τροποποίησε τη νομοθεσία της ώστε να διασφαλίσει κατάλληλο επίπεδο επιστροφής των εξόδων των ασθενών, σύμφωνα με την οδηγία για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη . Στον τομέα των ανθρώπινων ιστών και κυττάρων, η Επιτροπή έλαβε καταγγελία σχετικά με ελλείψεις στην Ελλάδα όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ , ιδίως όσον αφορά την αδειοδότηση τραπεζών οφθαλμικών ιστών. Μετά από διάλογο με την Επιτροπή, η Ελλάδα αντιμετώπισε το ζήτημα και οι αιτήσεις για την αναγνώριση των τραπεζών οφθαλμικών ιστών μπορούν πλέον να διεκπεραιωθούν αποτελεσματικά.

Στον τομέα της υγείας των φυτών , η Επιτροπή περάτωσε μια υπόθεση κατά της Ιταλίας σχετικά με την εφαρμογή μέτρων κατά του επιβλαβούς για τα φυτά οργανισμού Xylella fastidiosa. Κατόπιν ελέγχου της Επιτροπής επιβεβαιώθηκε ότι η Ιταλία είχε επιλύσει επί τόπου ζητήματα εφαρμογής, μετά από απόφαση του Δικαστηρίου.

Η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων προσελκύουν όλο και περισσότερο την προσοχή του κοινού στην ΕΕ. Για την επιβολή των κανόνων της ΕΕ στον τομέα αυτό, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη προέβησαν σε κοινή δράση επιβολής της νομοθεσίας για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου γατών και σκύλων. Η δράση συνέβαλε στον εντοπισμό επαναλαμβανόμενων τάσεων και φορέων που εμπλέκονται σε δόλιες και παραπλανητικές πρακτικές. Οδήγησε σε 47 δικαστικές διαδικασίες στην ΕΕ.

Βελτίωση της ρύθμισης των επαγγελμάτων και ελεύθερη κυκλοφορία των επαγγελματιών

Η οδηγία για τον έλεγχο αναλογικότητας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι τυχόν νέες απαιτήσεις σχετικά με επαγγέλματα είναι ισορροπημένες. Οι επαχθείς εθνικοί κανόνες δυσχεραίνουν την πρόσβαση ειδικευμένων υποψηφίων σε ευρύ φάσμα επαγγελμάτων ή την άσκηση των εν λόγω επαγγελμάτων από ειδικευμένους υποψηφίους σε ολόκληρη την ΕΕ, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζονται οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση των ελλείψεων ειδικευμένου εργατικού δυναμικού σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά του Βελγίου και της Εσθονίας και προχώρησε στο επόμενο βήμα στις διαδικασίες κατά 16 κρατών μελών για πλημμελή μεταφορά των εν λόγω κανόνων στο εθνικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, περάτωσε διαδικασίες κατά 12 κρατών μελών. Στα εν λόγω κράτη μέλη, η οδηγία για τον έλεγχο αναλογικότητας μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα και την άσκησή τους.

Για την επιβολή των κανόνων σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων , η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες κατά του Βελγίου, της Κύπρου και της Ρουμανίας και δύο υποθέσεις κατά της Ελλάδας . Το μέτρο επιβολής στην Ελλάδα, για παράδειγμα, έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι επαγγελματίες που έχουν αποκτήσει προσόντα συμβούλου σταδιοδρομίας, διευθυντή σχολείου και λοιπών στελεχών εκπαίδευσης σε άλλα κράτη μέλη μπορούν να ασκούν το επάγγελμά τους στην Ελλάδα. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες κατά της Γερμανίας , της Ιρλανδίας και της Ισπανίας για μη διασφάλιση της αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων από ολόκληρη την ΕΕ, ενώ περάτωσε τις διαδικασίες κατά 13 κρατών μελών. Η υπόθεση κατά της Ιρλανδίας βασίστηκε σε αναφορά που υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο .

Προστασία των αποσπασμένων οδηγών

Στον τομέα των οδικών μεταφορών, οι κανόνες της ΕΕ διασφαλίζουν την κοινωνική προστασία των οδηγών που απασχολούνται σε ένα κράτος μέλος και αποστέλλονται για να εργαστούν προσωρινά σε άλλο κράτος μέλος. Οι κανόνες διασφαλίζουν ότι οι εν λόγω αποσπασμένοι οδηγοί λαμβάνουν τις αποδοχές του κράτους μέλους υποδοχής για την περίοδο της απόσπασής τους. Οι κανόνες προβλέπουν επίσης εξαντλητικό κατάλογο διοικητικών απαιτήσεων για τις εταιρείες που αποσπούν οδηγούς σε άλλο κράτος μέλος, και εναρμονίζουν τα μέτρα επιθεώρησης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Το 2023 η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει τις Κάτω Χώρες και την Πορτογαλία στο Δικαστήριο λόγω μη μεταφοράς των εν λόγω κανόνων στο εθνικό τους δίκαιο. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Δανίας και της Γαλλίας και έλαβε περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο των διαδικασιών κατά οκτώ κρατών μελών για τον ίδιο λόγο.

Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ασφάλειας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφάλειας έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η πολιτική ασφάλειας της ΕΕ προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες απειλές και αναπτύσσει μακροπρόθεσμη και βιώσιμη ανθεκτικότητα. Η Επιτροπή συνέχισε τις εργασίες της για την επιβολή της οδηγίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας , η οποία ποινικοποιεί συμπεριφορές όπως η εκπαίδευση και τα ταξίδια με σκοπό την τρομοκρατία, καθώς και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Προχώρησε στο επόμενο βήμα στις διαδικασίες κατά   10   κρατών   μελών για να διασφαλίσει την ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή περάτωσε τις διαδικασίες κατά 11 κρατών μελών μόλις αυτά πέτυχαν την ορθή μεταφορά των εν λόγω κανόνων στο εθνικό δίκαιο.

Οι κανόνες της ΕΕ για τα πυροβόλα όπλα καθορίζουν ελάχιστα πρότυπα για την απόκτηση, την κατοχή και την ανταλλαγή μη στρατιωτικών πυροβόλων όπλων και την προστασία από εγκληματικές πράξεις και παράνομη διακίνηση . Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει το Λουξεμβούργο και τη Σουηδία στο Δικαστήριο λόγω μη εφαρμογής της καίριας αυτής νομοθεσίας. Η υπόθεση κατά της Σουηδίας θα μπορούσε αργότερα να τεθεί στο αρχείο, καθώς και άλλες υποθέσεις κατά της τελευταίας, της Βουλγαρίας, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και του Λουξεμβούργου. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ασφάλεια για όλους στην ΕΕ, καθώς τα εν λόγω κράτη μέλη εφαρμόζουν πλέον ορθά τους κανόνες για την αποφυγή της παράνομης διακίνησης όπλων.

Η Επιτροπή δεσμεύεται να καταπολεμήσει τους κινδύνους που ενέχει ο ψηφιακός μετασχηματισμός και την απειλή που συνιστά για την ευημερία και την ασφάλεια το οργανωμένο έγκλημα . Κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Τσεχίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Σλοβενίας και της Φινλανδίας για την επιβολή της μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω του ποινικού δικαίου . Ταυτόχρονα, η πρόοδος είχε ως αποτέλεσμα να μπορέσει να περατώσει υποθέσεις κατά 13 άλλων κρατών μελών.

Για την επιβολή της οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ , η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας και της Πολωνίας και προχώρησε στο επόμενο βήμα στη διαδικασία κατά της Φινλανδίας για εσφαλμένη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

Η Επιτροπή έλαβε περαιτέρω αποφάσεις για την επιβολή των κοινών κανόνων για τα ναρκωτικά . Παρέπεμψε την Ουγγαρία στο Δικαστήριο επειδή δεν τήρησε τη συμφωνηθείσα θέση της ΕΕ σχετικά με τη διεθνή καταχώριση της κάνναβης και των συναφών ουσιών στην Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά.

Διαχείριση των εξωτερικών συνόρων

Ο χώρος Σένγκεν είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ΕΕ, καθώς επιτρέπει στους πολίτες της ΕΕ, στους κατοίκους τρίτων χωρών και στους επισκέπτες να ταξιδεύουν ελεύθερα και με ασφάλεια σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή δεσμεύεται να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τις θεωρήσεις και τις άδειες διαμονής ενιαίου τύπου, με στόχο τα ταξίδια και η διαμονή στην ΕΕ να διατηρούνται ασφαλή, νομικά συνεκτικά και σύμφωνα με τις αρχές της ελεύθερης κυκλοφορίας και της διεθνούς συνεργασίας.

Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Βουλγαρίας , της Ελλάδας , της Κύπρου και της Λιθουανίας για τη μη εφαρμογή γραμμωτού κώδικα 2D που απαιτείται στο πλαίσιο της θεώρησης ενιαίου τύπου . Μετά από καταγγελία, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας για εσφαλμένη εφαρμογή των αδειών διαμονής ενιαίου τύπου για υπηκόους τρίτων χωρών. Προχώρησε επίσης στο επόμενο βήμα σε μια διαδικασία κατά της Βουλγαρίας για τη μη εφαρμογή αυτού του νέου μορφότυπου για τις άδειες διαμονής για υπηκόους τρίτων χωρών.

Ενιαία αντίδραση της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο

Η Επιτροπή συνέχισε να εργάζεται για τη θέσπιση κανόνων που διασφαλίζουν ταχείες και δίκαιες διαδικασίες ασύλου και επιστροφής , παρέχουν νόμιμες οδούς προς την ΕΕ, αποτρέπουν την αντικανονική μετανάστευση και διαφυλάσσουν την ακεραιότητα των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ , σε πλήρη συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Αυτοί είναι οι στόχοι του συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο που συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η Επιτροπή θα συμβάλει στη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής, ώστε οι κανόνες να εφαρμόζονται εξαρχής.

Όσον αφορά τη μεταναστευτική νομοθεσία της ΕΕ, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας για παραβίαση της δέσμης μέτρων   για τους διακινητές , η οποία αποσκοπεί στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Για την προώθηση της συμμόρφωσης με τους κανόνες για τη νόμιμη μετανάστευση , η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά 18 κρατών   μελών για εσφαλμένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο ή εφαρμογή της οδηγίας για τους εποχιακούς εργαζομένους . Η Επιτροπή συνέχισε επίσης να επιβάλλει την ορθή εφαρμογή της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες , σε συνέχεια υπόθεσης κατά της Μάλτας , η οποία βασίζεται σε δύο   αναφορές που υποβλήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Περάτωσε ικανοποιητικά υπόθεση κατά της Λιθουανίας σχετικά με τους ίδιους κανόνες.

Επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας

Για να πλήξει την ικανότητα της Ρωσίας να χρηματοδοτεί τον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ ενέκρινε τρεις πρόσθετες δέσμες κυρώσεων το 2023, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό σε 12. Οι εν λόγω κυρώσεις καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων, όπως η χρηματοδότηση, η ενέργεια, τα μέσα ενημέρωσης, οι μεταφορές και το εμπόριο.

Η Επιτροπή παρακολούθησε και προώθησε την εφαρμογή των κυρώσεων από τα κράτη μέλη. Ζήτησε πληροφορίες από τα κράτη μέλη και πραγματοποίησε διμερείς επισκέψεις στις εθνικές αρχές κυρώσεων. Η Επιτροπή έδωσε επίσης συνέχεια σε πληροφορίες που έλαβε μέσω του εργαλείου της ΕΕ για τους πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος , μιας ασφαλούς διαδικτυακής πλατφόρμας που επιτρέπει στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος να καταγγέλλουν παραβιάσεις ανώνυμα. Η ειδική ομάδα «Δέσμευση και κατάσχεση» που συστάθηκε από την Επιτροπή ενίσχυσε την επιβολή των κυρώσεων κατά ατόμων και οντοτήτων της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, καταπολεμώντας τις παραβιάσεις των κυρώσεων. Το έργο αυτό συντόνισε τη δέσμευση ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων άνω των 27 δισ. EUR και την ακινητοποίηση ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων ύψους άνω των 200 δισ. EUR.