Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις διασυνοριακές πληρωμές στην Κοινότητα

COM(2008) 640 τελικό — 2008/0194 (COD)

2009/C 228/11

Στις 30 Οκτωβρίου 2008, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την:

Το ειδικευμένο τμήμα, «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 11 Μαρτίου 2009, με βάση εισηγητική έκθεση του κ. BURANI.

Κατά την 452η σύνοδο ολομέλειάς της, της 24ης και 25ης Μαρτίου 2009 (συνεδρίαση της 24ης Μαρτίου 2009), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 178 ψήφους υπέρ, 3 ψήφους κατά και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

2.   Εισαγωγή

3.   Γενικές παρατηρήσεις

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1   Το άρθρο 1.3 αποκλείει από τον κανονισμό τις πληρωμές που γίνονται από τους φορείς παροχής υπηρεσιών πληρωμής για ίδιο λογαριασμό· θα έπρεπε όμως να περιλαμβάνει και τις υπηρεσίες που παρέχονται για λογαριασμό άλλων φορέων παροχής υπηρεσιών πληρωμών. Η Επιτροπή εγγυάται ότι οι διατάξεις πρέπει να χρήσιμες κατ’ αυτήν την έννοια· σε αυτήν την περίπτωση, η ΕΟΚΕ προτείνει σαφέστερη διατύπωση, κρίνοντας ότι θα ήταν παράλογο η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών που εξασφαλίζεται μεταξύ επαγγελματιών να μην επεκταθεί και σε άλλους επαγγελματίες που χρησιμοποιούν ενδιάμεσους που και αυτοί είναι επαγγελματίες.

4.2   Στο άρθρο 2.1 διευκρινίζεται ότι ο κανονισμός αναφέρεται αποκλειστικά στις ηλεκτρονικές συναλλαγές πληρωμής: αποκλείονται συνεπώς τα μέσα πληρωμής σε χαρτί όπως οι επιταγές και οι συναλλαγματικές. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με αυτό, αλλά επισημαίνει ότι οι προμήθειες που εφαρμόζονται στις διάφορες χώρες γι αυτά τα μέσα πληρωμών - που είναι υπό εξαφάνιση- είναι πολύ υψηλές για να δικαιολογούνται μόνο από άποψη κόστους. Σε ορισμένες χώρες οι υψηλές προμήθειες χρησιμοποιούνται όχι μόνο ως μέσο μείωσης του κόστους, αλλά και αποτρεπτικά για τη χρήση ακόμη και σήμερα, στην ηλεκτρονική περίοδο, μέσων πληρωμής σε χαρτί: ένα μέτρο με το οποίο συναινεί η ΕΟΚΕ.

4.2.1   Το άρθρο 2 θα έπρεπε εξάλλου να διευκρινίζει με ειδική παράγραφο την έννοια της «ηλεκτρονικής συναλλαγής πληρωμής» που αναφέρεται στην παράγραφο 1. Δεδομένου του κόστους των μικτών τεχνικών και σύμφωνα με την πάγια πρακτική η νέα παράγραφος θα έπρεπε να ορίζει ρητά ότι η ηλεκτρονική συναλλαγή πληρωμής δεν πρέπει να περιλαμβάνει διαδικασίες σε χαρτί.

4.3   Το άρθρο 1.2 εισάγει μια καινοτομία: κατά την εφαρμογή του κανονισμού σε διασυνοριακές πληρωμές μέχρι το ποσό των 50 000 ευρώ περιλαμβάνονται όλα τα μέσα των ηλεκτρονικών συναλλαγών πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των άμεσων χρεώσεων. Σε ό,τι αφορά τις άμεσες χρεώσεις η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να διατηρήσει κάποιες επιφυλάξεις.

4.3.1   Το σύστημα SEPA άμεσων χρεώσεων διαφέρει από τα επιμέρους εθνικά συστήματα και είναι πιο περίπλοκο και πιο επιτηδευμένο· η ευθυγράμμιση των τιμών μια διεθνούς άμεσης χρέωσης ενδέχεται να επιφέρει αντικειμενική στρέβλωση της αρχής σύμφωνα με την οποία ένα προϊόν ή μια υπηρεσία δεν μπορεί να πωλείται κάτω του κόστους. Εξάλλου, το σύστημα άμεσης χρέωσης – που χρησιμοποιείται από τις επιχειρήσεις αλλά όχι από τους καταναλωτές - συχνά προσφέρεται από τα πιστωτικά ιδρύματα στους πελάτες τους με ευνοϊκούς όρους για λόγους προώθησης: οι επιβαρύνσεις για τις εθνικές συναλλαγές υπολογίζονται για την κάλυψη του κόστους με μικρά περιθώρια αλλά δεν μπορούν να επεκταθούν στις πιο δαπανηρές διεθνείς συναλλαγές. Η ΕΟΚΕ προτείνει οι άμεσες χρεώσεις να εξαιρεθούν προσωρινά από τον κανονισμό, με την επιφύλαξη εισαγωγής τους όταν μια ανεξάρτητη πραγματογνωμοσύνη θα βεβαιώνει την έλλειψη κινδύνου στρέβλωσης των τιμών και του ανταγωνισμού.

4.3.2   Σε κάθε περίπτωση, για την τήρηση της θεμελιώδους αρχής της διαφάνειας, η Επιτροπή οφείλει να δημοσιεύσει την έρευνά της, ιδίως όσον αφορά στο εθνικό και διεθνές κόστος και με σαφή ένδειξη ως προς τον τρόπο, τις πηγές και τη μεθοδολογία της συλλογής και επεξεργασίας των πληροφοριών. Ελλείψει αυτών των γνωστικών στοιχείων, κάθε τοποθέτηση κινδυνεύει να θεωρηθεί προκατειλημμένη και μεροληπτική.

4.3.3   Ως ύστατο προβληματισμό, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο ότι ο νέος κανονισμός προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2009: μια προθεσμία υπερβολικά βραχεία για το μεσο-μακροπρόθεσμο οικονομικό σχεδιασμό. Καθοριστική για αυτόν το σχεδιασμό είναι η νομική ασφάλεια για τη MIF (Πολυμερής διατραπεζική προμήθεια).

4.4   Στο άρθρο 3 επιβεβαιώνεται η αρχή που ορίζει ο ισχύων κανονισμός: οι επιβαρύνσεις στις διασυνοριακές πληρωμές πρέπει να είναι ίδιες με τις επιβαρύνσεις που χρεώνονται από τον ίδιο φορέα παροχής υπηρεσιών πληρωμής για τις αντίστοιχες εγχώριες πληρωμές. Ο κανόνας αυτός που θεσπίστηκε το 2001 φαίνεται ότι εφαρμόστηκε ικανοποιητικά, αλλά μια έρευνα για το θέμα αυτό θα μπορούσε να δείξει τη σημαντική διαφορά που υπάρχει σε πολλές χώρες όσον αφορά τις επιβαρύνσεις σε μεταφορές πιστώσεων σε ευρώ και σε μεταφορές πιστώσεων σε άλλο νόμισμα: μια απαράδεκτη διάκριση εις βάρος των πολιτών που διαμένουν εκτός της ευρωζώνης.

4.5   Μια σημαντική καινοτομία εισάγεται στο άρθρο 5: η κατάργηση από 1ης Ιανουαρίου 2010 της υποχρέωσης παροχής στατιστικών στοιχείων βάσει διακανονισμών μέχρι το ποσό των 50 000 ευρώ και η πλήρης κατάργηση από 1ης Ιανουαρίου 2012. Αυτός ο διακανονισμός που χρησίμευε στη συλλογή στοιχείων απαραίτητων στις στατιστικές του ισοζυγίου πληρωμών, ήταν πηγή επιπλοκών και δαπανών· Τα κράτη μέλη θα μπορούν να συλλέγουν τα στοιχεία με άλλα συστήματα. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί πλήρως με το μέτρο αυτό.

4.6   Το άρθρο 6 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη διορίζουν τις αρχές που ευθύνονται για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις διατάξεις του παρόντος κανονισμού: ένας κανόνας που προϋπάρχει και φαίνεται να τηρείται κανονικά. Σημαντικότερος είναι ο κανόνας του άρθρου 7 που προβλέπει την υποχρέωση για τα κράτη μέλη να θεσπίζουν διαδικασίες για την εξέταση των καταγγελιών και την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών με την κατάλληλη ενημέρωση του κοινού. Τις λειτουργίες αυτές μπορούν να αναλάβουν νέα όργανα που θα δημιουργηθούν ειδικά για τον σκοπό αυτό ή άλλα ήδη υφιστάμενα όργανα. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί, αλλά μόνο στην περίπτωση των χωρών που δεν έχουν ακόμα τέτοιες δομές. Εφιστά, εξ’ άλλου, την προσοχή ενάντια στον κίνδυνο δημιουργίας νέων δομών με λειτουργίες που επικαλύπτουν αυτές των υπαρχουσών δομών. Παρατηρεί ότι σε κάθε περίπτωση, λίγα είναι γνωστά για τη λειτουργία αυτών των οργανισμών, αλλά κυρίως για τον αριθμό, τη φύση και την έκβαση των υποθέσεων που χειρίσθηκαν. Η έλλειψη πλήρους και διαφανούς ενημέρωσης βλάπτει την πραγματοποίηση μιας σοβαρής μελέτης για τη φύση και το πραγματικό μέγεθος των παραλείψεων.

4.7   Το άρθρο 10 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη επιβάλλουν «αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις» σε περίπτωση παράβασης του παρόντος κανονισμού και ανακοινώνουν στην Επιτροπή τα μέτρα που λαμβάνουν. Και σε αυτή την περίπτωση, όπως και προηγουμένως, τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να λαμβάνουν την κατάλληλη ενημέρωση, έστω και για να αξιολογήσουν τη σημασία που αποδίδει κάθε κράτος μέλος στην τήρηση του κανονισμού.

4.8   Το άρθρο 11 επεκτείνει στα κράτη μέλη εκτός της ευρωζώνης τη δυνατότητα επέκτασης της εφαρμογής του κανονισμού στο νόμισμά τους. Τούτο θα έθετε τέλος στα απρόοπτα και στις διακρίσεις που επισημαίνει η ΕΟΚΕ στο σημείο 4.6· φαίνεται ωστόσο ότι μέχρι στιγμής η αντίδραση των διαφόρων κρατών μελών στην πρόταση αυτή είναι μάλλον χλιαρή, αν όχι μηδενική. Η ΕΟΚΕ αποφεύγει να σχολιάσει αυτήν την πτυχή, αλλά καλεί την Επιτροπή να αναλογισθεί σοβαρά την απήχηση αυτών των προτάσεων.

4.9   Ο κανονισμός προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2009 η Επιτροπή θα πρέπει να παρουσιάσει μια έκθεση για τη λειτουργία των κωδικών IBAN και BIC έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012 και μια έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού έως τις 31 Δεκεμβρίου 2015. Η ΕΟΚΕ δεν έχει καμιά αντίρρηση και επαναλαμβάνει τα αιτήματα που αναφέρει στα σημεία 4.6 και 4.7 για πληρέστερη ενημέρωση των ενδιαφερόμενων μερών.