13.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 161/61

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θεωρεί χρήσιμο να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατό ο νέος κανονισμός για το συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που συνεπάγεται τόσο τη σύντομη υλοποίηση του σχεδίου κανονισμού εφαρμογής όσο και την επίτευξη συμφωνίας ως προς το περιεχόμενο του εξεταζόμενου κανονισμού που καθορίζει το περιεχόμενο του παραρτήματος ΧΙ της οδηγίας 883/2004.

1.2

Η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι η εφαρμογή άνευ όρων της αρχής της εξομοίωσης καταστάσεων θα καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια του εθνικού νομοθέτη να επικεντρωθεί στα εγχώρια δεδομένα στον τομέα της κοινωνικής ασφάλειας, γεγονός που θα είχε σοβαρές συνέπειες για τα συστήματα κοινωνικής ασφάλειας.

1.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι είναι αναγκαία η καταχώριση στο παράρτημα ΧΙ ορισμένων καταστάσεων που αφορούν τα κράτη μέλη, ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση μεταξύ εθνικών ρυθμίσεων και του κειμένου του κανονισμού 883/2004. Η ΕΟΚΕ προειδοποιεί, ωστόσο, ότι πρέπει να αποφευχθεί η άναρχη εξέλιξη του αριθμού καταχωρίσεων και να εξετάζεται σε κάθε περίπτωση αν οι ειδικές καταχωρίσεις είναι πράγματι αναγκαίες για την αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων συντονισμού στο συγκεκριμένο κράτος μέλος και αν ανταποκρίνονται στην αρχή της αναλογικότητας.

1.4

Σύμφωνα με τη γνώμη της ΕΟΚΕ έχει ιδιαίτερη σημασία να ληφθεί μέριμνα ώστε κατά την πρακτική εφαρμογή του συντονισμού να μην αποδειχθεί ότι ορισμένες καταχωρίσεις του παραρτήματος ΧΙ επιφέρουν οποιοδήποτε μειονέκτημα για τους πολίτες.

1.5

Προς το παρόν, η ΕΟΚΕ δεν διακρίνει κανένα πρόβλημα όσον αφορά τις ισχύουσες καταχωρίσεις, είτε για τους ασφαλιζόμενους είτε για τις επιχειρήσεις ή τους οργανισμούς κοινωνικών ασφαλίσεων. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει ο συντονισμός για τους ενδιαφερόμενους δεν πρέπει να υπονομεύονται μέσω των καταχωρίσεων.

1.6

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι καταβάλλουν προσπάθειες για την απλούστευση, με αποτέλεσμα να περιέχει το παράρτημα ΧΙ σαφώς λιγότερες καταχωρίσεις απ' ό,τι το αντίστοιχο παράρτημα VI του ισχύοντος κανονισμού 1408/71.

1.7

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η σύντομη εφαρμογή του γενικού κανονισμού, η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη να διαθέσουν από τώρα τους απαραίτητους πόρους σε ανθρώπινο και τεχνικό δυναμικό στους εθνικούς φορείς κοινωνικής ασφάλειας.

2.1

Οι κοινοτικές διατάξεις για το συντονισμό των εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας ρυθμίζονται προς το παρόν μέσω του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71 («Γενικός κανονισμός») και μέσω του αντίστοιχου κανονισμού εφαρμογής (ΕΟΚ) 574/72, ο οποίος από τη έναρξη της ισχύος του πριν από περισσότερα από 30 χρόνια τροποποιήθηκε και προσαρμόστηκε επανειλημμένα.

2.1.1

Οι κανονισμοί αυτοί στοχεύουν στη λήψη μέτρων ώστε τα άτομα που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής των κανονισμών αυτών να μην χάνουν τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα όταν ταξιδεύουν, διαμένουν προσωρινά ή κατοικούν μόνιμα σε άλλο κράτος μέλος. Οι διακινούμενοι ασφαλισμένοι δεν πρέπει να υπόκεινται μειονεκτήματα λόγω της κινητικότητάς τους και δεν πρέπει να τυγχάνουν δυσμενέστερης μεταχείρισης απ' ό,τι οι μη διακινούμενοι ασφαλισμένοι. Προκειμένου να προστατευτούν τα ασφαλιστικά δικαιώματα, οι κανονισμοί αυτοί θεσπίζουν τις αρχές που διέπουν την πρακτική εφαρμογή καθώς και τις λεπτομέρειες της εφαρμογής που αφορούν τις ειδικές απαιτήσεις των επιμέρους κλάδων της κοινωνικής ασφάλειας.

2.2

Ο κανονισμός 1408/71 θα αντικατασταθεί από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 883/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ο οποίος υιοθετήθηκε ήδη στις 29 Απριλίου 2004.

2.2.1

Σύμφωνα με το άρθρο 89 του νέου κανονισμού 883/2004 η διαδικασία εφαρμογής του θα ρυθμιστεί μέσω άλλου κανονισμού που θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα κανονισμό εφαρμογής 574/72. Αυτός ο κανονισμός εφαρμογής, πού άρχισε να σχεδιάζεται από τις 31 Ιανουαρίου 2006 (1), εξετάζεται προς το παρόν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και αποτέλεσε ήδη αντικείμενο γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ (2).

2.2.2

Μόνον εφόσον τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός για τη διαδικασία εφαρμογής μπορεί να εφαρμοστεί η οδηγία 883/2004 και να επωφεληθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι από τις πολυάριθμες απλουστεύσεις, διευκρινίσεις και βελτιώσεις που περιέχει ο κανονισμός αυτός όσον αφορά τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας. Μέχρι να επιτευχθεί αυτό, ο κανονισμός 1408/71 και ο αντίστοιχος κανονισμός εφαρμογής 574/72 παραμένουν σε ισχύ.

2.3

Στην αιτιολογική σκέψη 41 του κανονισμού 883/2004, αναφέρεται ότι «είναι αναγκαίο να προβλεφθούν ειδικές διατάξεις που να ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εθνικής νομοθεσίας για να διευκολύνεται η εφαρμογή των κανόνων συντονισμού». Το παράρτημα ΧΙ του κανονισμού 883/2004, που αποτελεί αντικείμενο αυτής της παρούσας γνωμοδότησης, προβλέπει ακριβώς αυτές τις «ειδικές διατάξεις για την εφαρμογή των νομοθεσιών ορισμένων κρατών μελών».

2.3.1

Συνεπώς, ο γενικός κανονισμός 883/2004 ρυθμίζει τους βασικούς κανόνες συντονισμού. Ο κανονισμός εφαρμογής συνιστά ένα είδος «οδηγιών χρήσης» για τον γενικό κανονισμό και ρυθμίζει περισσότερο τις πτυχές τεχνικού και διοικητικού χαρακτήρα. Το παράρτημα ΧΙ του κανονισμού 883/2004 περιέχει επομένως ειδικές ρυθμίσεις, προσαρμοσμένες στη νομοθεσία των κρατών μελών, προκειμένου να μπορούν να εφαρμοστούν απρόσκοπτα οι νέες διατάξεις συντονισμού.

2.3.2

Το παράρτημα ΧΙ είναι αναγκαίο προκειμένου να αποφευχθεί η ασυμβατότητα μεταξύ των εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας και των κανόνων συντονισμού. Οι επιμέρους ρυθμίσεις των εθνικών ιδιαιτεροτήτων πρέπει να διασφαλίζονται μέσω κατάλληλων καταχωρίσεων στο παράρτημα ΧΙ, ώστε να μην υπάρξει διαφωνία σε σχέση με τον συντονισμό. Σκοπός του παραρτήματος ΧΙ είναι, επομένως, να διασφαλίσει την αρμονική συνέργια μεταξύ εθνικών και κοινοτικών νομικών διατάξεων κατά τον πρακτικό συντονισμό στον τομέα των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας.

2.4

Το παράρτημα ΧΙ θα περιλαμβάνει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για κάθε κράτος μέλος. Ο αριθμός των καταχωρίσεων των επιμέρους κρατών μελών θα διαφέρει έντονα και θα εξαρτάται από την εκάστοτε εθνική νομοθεσία.

2.5

Κατά την υιοθέτηση του νέου κανονισμού συντονισμού 883/2004 το 2004, το παράρτημα ΧΙ παρέμεινε καταρχήν κενό. Συμφωνήθηκε να καθοριστεί το περιεχόμενό του στο πλαίσιο του επόμενου κανονισμού. Πρόκειται για το εξεταζόμενο σχέδιο κανονισμού (3).

2.5.1

Το παράρτημα ΧΙ δεν αφορά μόνο τον ίδιο τον κανονισμό 883/2004 αλλά και τον αντίστοιχο κανονισμό εφαρμογής. Τα τρία αυτά κείμενα δεν μπορούν να εξετασθούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Για το λόγο αυτό, η ομάδα εργασίας του Συμβουλίου που είναι αρμόδια για κοινωνικά θέματα, εξετάζει το περιεχόμενο του παραρτήματος ΧΙ παράλληλα με τα αντίστοιχα σημεία του σχεδίου του κανονισμού εφαρμογής. Συνεπώς το Συμβούλιο θα συζητήσει ταυτόχρονα και για τα δύο σχέδια κανονισμού που υπέβαλε η Επιτροπή τον Ιανουάριο 2006.

2.5.2

Το περιεχόμενο του παραρτήματος ΧΙ πρέπει να έχει καθοριστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, πριν από την έναρξη της ισχύος του κανονισμού εφαρμογής. Η οριστικοποίηση του παραρτήματος ΧΙ συνιστά επομένως μια επιπλέον προϋπόθεση για την εφαρμογή των νέων κανόνων συντονισμού στον τομέα της κοινωνικής ασφάλειας. Τα άρθρα 42 και 308 της Συνθήκης ΕΚ αποτελούν τη νομική βάση της πρότασης κανονισμού. Η εφαρμογή του υπόκειται επομένως στην ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου σε συνδυασμό με τη διαδικασία συναπόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

2.6

Στις 24 Ιανουαρίου 2006 η Επιτροπή υπέβαλε μια πρόταση με την οποία τροποποιούνται ορισμένα σημεία του κανονισμού 883/2004 και καθορίζεται το περιεχόμενο του παραρτήματος ΧΙ Η πρόταση αυτή είναι αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων με τα κράτη μέλη. Η τροποποίηση ορισμένων σημείων της οδηγίας 883/2004, η οποία δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, οφείλεται στο γεγονός ότι αναγνωρίσθηκε ότι ορισμένα θέματα, τα οποία ζήτησαν ορισμένα κράτη μέλη να συμπεριληφθούν στο παράρτημα ΧΙ, συνιστούν οριζόντια ζητήματα τα οποία πρέπει να ρυθμιστούν για όλα τα κράτη μέλη. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται οι καταχωρίσεις ίδιου περιεχομένου από διάφορα κράτη μέλη στο παράρτημα ΧΙ.

3.1

Η ΕΟΚΕ έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα, σε πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις της, τις νέες ρυθμίσεις για το συντονισμό των εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας ως σημαντικό βήμα προς τη βελτίωση της ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ένωση και έχει εκφράσει την ικανοποίησή της σχετικά με τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής όσον αφορά την κάλυψη προσώπων και τομέων, τις απλουστεύσεις έναντι της ισχύουσας ρύθμισης καθώς και σχετικά με όλα τα μέτρα που συμβάλλουν στη συνεργασία μεταξύ φορέων κοινωνικής ασφάλειας.

3.1.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί χρήσιμο να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατό ο νέος κανονισμός για το συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που συνεπάγεται τόσο τη σύντομη υλοποίηση του σχεδίου κανονισμού εφαρμογής όσο και την επίτευξη συμφωνίας ως προς το περιεχόμενο του αναφερόμενου παραρτήματος ΧΙ. Καλεί, συνεπώς, όλους τους ενδιαφερόμενους, να προωθήσουν το συντομότερο δυνατό την επικείμενη εξέταση του σχεδίου κανονισμού εφαρμογής καθώς και του εξεταζόμενου κανονισμού που ρυθμίζει το περιεχόμενο του παραρτήματος ΧΙ (4).

3.1.2

Επίσης, η ΕΟΚΕ είχε τονίσει στη γνωμοδότησή της για τον κανονισμό εφαρμογής ότι η προθεσμία που έχει ορισθεί από την δημοσίευση του κανονισμού εφαρμογής μέχρι την έναρξη της ισχύος του, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει τους έξι μήνες που προβλέπονται στην πρόταση της Επιτροπής (5).

3.2

Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν να συμπεριληφθούν στο παράρτημα ΧΙ δεδομένα χάρη στα οποία θα μπορούν να διατηρήσουν ορισμένες ευαίσθητες, για τα κράτη αυτά, εθνικές διατάξεις. Η ανάγκη αυτή οφείλεται κυρίως στην εκτενή εξομοίωση καταστάσεων στο πλαίσιο του κανονισμού 883/2004, σύμφωνα με την οποία όλα τα κράτη μέλη οφείλουν να αντιμετωπίζουν γεγονότα ή καταστάσεις που σημειώθηκαν σε άλλο κράτος μέλος και έχουν νομικές συνέπειες για την κοινωνική ασφάλεια, σαν να είχαν λάβει χώρα στην επικράτεια του αρμοδίου κράτους μέλους (6).

3.2.1

Εξομοίωση καταστάσεων σημαίνει, για παράδειγμα, ότι η είσπραξη συντάξεως από φορέα κοινωνικής ασφάλειας άλλου κράτους μέλους, πρέπει έχει τις ίδιες νομικές συνέπειες που θα είχε και η είσπραξη συντάξεως από εθνικό ασφαλιστικό φορέα. Επίσης, εάν ο ασφαλισμένος δικαιούται σύνταξη αναπηρίας μετά από ατύχημα στο έδαφος της χώρας του, θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνει αντίστοιχη σύνταξη και σε περίπτωση ατυχήματος σε άλλο κράτος μέλος.

3.2.2

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ακολουθούσε κατά το παρελθόν στη νομολογία του σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μια αρκετά εκτενή εξομοίωση καταστάσεων, προκειμένου να διασφαλίσει την προστασία των διακινούμενων εργαζομένων. Η ισχύουσα οδηγία 1408/71 που εξακολουθεί να εφαρμόζεται, δεν προβλέπει γενική εξομοίωση καταστάσεων αλλά μόνο τη ρητή εξομοίωση μεμονωμένων περιπτώσεων. Στις περιπτώσεις που δεν ρυθμίζονται ρητά, υπήρξαν επανειλημμένα προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Χαρακτηρίσθηκε, παραδείγματος χάρη, παράνομο να παρατείνεται η διάρκεια είσπραξης σύνταξης ορφανού μόνον με βάση την στρατιωτική θητεία που εκπληρώθηκε στο εσωτερικό (7), ή να λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια της αναπηρίας για την είσπραξη σύνταξης γήρατος μόνον όταν ο δικαιούχος τη στιγμή κατά την οποία επήλθε η ανικανότητα προς εργασία, υπαγόταν στη νομοθεσία αυτού του κράτους μέλους (8).

3.2.3

Η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι η εφαρμογή άνευ όρων της αρχής της εξομοίωσης καταστάσεων θα καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια του εθνικού νομοθέτη να επικεντρωθεί στα εγχώρια δεδομένα στον τομέα της κοινωνικής ασφάλειας, γεγονός που θα είχε σοβαρές συνέπειες για τα συστήματα κοινωνικής ασφάλειας. Άλλωστε, τα αιτιολογικά σημεία 9 ως 12 του κανονισμού 883/2004 δείχνουν ότι η εξομοίωση καταστάσεων και γεγονότων θα πρέπει να υπόκειται σε ορισμένους όρους. Επομένως, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε «η αρχή της εξομοίωσης γεγονότων ή καταστάσεων να μην οδηγήσει σε αντικειμενικώς αδικαιολόγητα αποτελέσματα ή στη συρροή παροχών του ιδίου είδους για την ίδια περίοδο». (Αιτιολογική σκέψη 12) Σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη 11, η εξομοίωση γεγονότων ή καταστάσεων που συμβαίνουν σε ένα κράτος μέλος δεν είναι δυνατόν να καθιστά αρμόδιο άλλο κράτος μέλος ή εφαρμοστέα τη νομοθεσία του.

3.2.4

Προκειμένου να αποφευχθούν ανεπιθύμητες συνέπειες της εξομοίωσης καταστάσεων, συμπεριλήφθηκαν στον γενικό κανονισμό 883/2004 οριζόντιες ρυθμίσεις που προβλέπουν εξαιρέσεις οι οποίες αφορούν πολλά κράτη μέλη ταυτόχρονα. Ορισμένες ανεπιθύμητες συνέπειες που αφορούν το σύστημα κοινωνικής ασφάλειας ενός κράτους μέλους μπορούν να αποφευχθούν μέσω σχετικής καταχώρισης στο παράρτημα ΧΙ.

3.3

Το παράρτημα ΧΙ βασίζεται ουσιαστικά στις εισηγήσεις των κρατών μελών. α κράτη μέλη δεν μπορούν να θεσπίζουν ή να διατηρούν σε ισχύ σε εθνικό επίπεδο διατάξεις σχετικά με ειδικές καταστάσεις, χωρίς να προκληθεί ενδεχομένως σύγκρουση με τις διατάξεις του κανονισμού 883/2004. Σκοπός του παραρτήματος ΧΙ είναι να διασφαλίσει την προσαρμογή ορισμένων σημείων του κανονισμού που αφορούν συγκεκριμένα κράτη μέλη, κατά τρόπο ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί απρόσκοπτα σε αυτά τα κράτη μέλη.

3.3.1

Συνεπώς, το παράρτημα ΧΙ αποτελεί ευαίσθητο τμήμα όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού 883/2004, λόγω της ενδεχόμενης πληθώρας σχετικών καταχωρίσεων. Η ΕΟΚΕ, μολονότι αναγνωρίζει ότι ορισμένες καταχωρίσεις είναι αναγκαίες, προειδοποιεί ότι πρέπει να αποφευχθεί η άναρχη εξέλιξη του αριθμού καταχωρίσεων και να εξετάζεται σε κάθε περίπτωση αν η συγκεκριμένη καταχώριση είναι πράγματι απαραίτητη για την εφαρμογή των κανόνων συντονισμού στο συγκεκριμένο κράτος μέλος και αν ανταποκρίνεται στην αρχή της αναλογικότητας. Σύμφωνα με τη γνώμη της ΕΟΚΕ έχει ιδιαίτερη σημασία να ληφθεί μέριμνα ώστε κατά την πρακτική εφαρμογή του συντονισμού να μην αποδειχθεί ότι ορισμένες καταχωρίσεις του παραρτήματος ΧΙ επιφέρουν οποιοδήποτε μειονέκτημα για τους πολίτες.

3.3.2

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση της πολυπλοκότητας των ζητημάτων που πρέπει να επιλυθούν αλλά προειδοποιεί ότι η προστασία μεμονωμένων συμφερόντων δεν πρέπει να οδηγήσει σε περαιτέρω καθυστέρηση της εφαρμογής του νέου κανονισμού, κυρίως δεδομένου ότι το Συμβούλιο θα πρέπει να λάβει την απόφασή του με ομοφωνία καθώς με βάση με τη διαδικασία συναπόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

3.4

Τα κράτη μέλη κλήθηκαν να υποβάλλουν προτάσεις για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης εφαρμογής των επιμέρους διατάξεων ήδη στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων για τη θέσπιση του κανονισμού 883/2004. Τα κράτη μέλη υπέβαλαν περίπου 150 αιτήσεις για καταχώριση στο παράρτημα ΧΙ. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής αξιολόγησαν στη συνέχεια τις προτάσεις και συζήτησαν περαιτέρω με τους υπαλλήλους των ενδιαφερόμενων κρατών μελών. Περίπου 50 προτάσεις εγκρίθηκαν τελικά για καταχώριση στο παράρτημα. Έτσι προέκυψαν τα κείμενα που περιλαμβάνονται στην εξεταζόμενη πρόταση κανονισμού. Η ομάδα εργασίας του Συμβουλίου που είναι αρμόδια για κοινωνικά θέματα υποβάλλει προς το παρόν σε μια τελική εξέταση τις καταχωρίσεις του παραρτήματος ΧΙ, παράλληλα με την εξέταση των αντίστοιχων κεφαλαίων του κανονισμού εφαρμογής.

3.4.1

Λόγω της πολυπλοκότητας της ύλης, η οποία αφορά λεπτομέρειες του κοινωνικού δικαίου των κρατών μελών, η ΕΟΚΕ δεν προτίθεται να λάβει θέση σχετικά με τις επιμέρους καταχωρίσεις. Προς το παρόν, η ΕΟΚΕ δεν διακρίνει κανένα πρόβλημα όσον αφορά τις ισχύουσες καταχωρίσεις, είτε για τους διακινούμενους ασφαλιζόμενους είτε για τις επιχειρήσεις ή τους οργανισμούς κοινωνικών ασφαλίσεων.

3.5

Επίσης, θεωρεί ευνόητη την απόρριψη της πλειονότητας καταχωρίσεων. Ορισμένα αιτήματα δεν θεωρήθηκαν κατάλληλα για καταχώριση στο παράρτημα, διότι ήταν περιττά ή ασύμβατα με τον κανονισμό 883/2004. Άλλες αιτήσεις για καταχώριση στο παράρτημα ΧΙ, περισσότερο γενικού χαρακτήρα, καλύπτονται από προτάσεις μικρότερων τροποποιήσεων του κανονισμού 883/04· Πρόκειται για προτάσεις που δεν αφορούν ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος αλλά έχουν γενικότερο χαρακτήρα.

3.5.1

Μέσω των προτάσεων για τεχνικές τροποποιήσεις των διατάξεων του κανονισμού 883/04, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται και στο εξεταζόμενο σχέδιο κανονισμού, αποφεύχθηκαν πολλές παρόμοιες καταχωρίσεις από διάφορα κράτη μέλη στο παράρτημα ΧΙ. Κατά αυτόν τον τρόπο το παράρτημα είναι συντομότερο και ο κανονισμός γενικά πιο ευανάγνωστος.

3.5.2

Ως παράδειγμα αυτής της σύνοψης οριζόντιων θεμάτων μπορεί να αναφερθεί το άρθρο 1 του εξεταζόμενου σχεδίου κανονισμού. Οι διευκρινίσεις που περιλαμβάνει αφορούν πολλά κράτη μέλη και για το λόγο αυτό ρυθμίζονται στο κύριο κείμενο του κανονισμού 883/2004 και όχι μέσω μιας πληθώρας καταχωρίσεων στο παράρτημα ΧΙ.

3.5.2.1

Το άρθρο 1 εδάφιο 1 αφορά την τροποποίηση του άρθρου 14 του κανονισμού 883/2004 με τίτλο «Προαιρετική υπαγωγή ή συνέχιση της ασφάλισης» Με το νέο αυτό κείμενο ορίζεται ότι όλα τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέψουν στη νομοθεσία τους ότι η προαιρετική υπαγωγή στο εθνικό τους ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο επιτρέπει την προαιρετική ασφάλιση με την προϋπόθεση της κατοικίας ή της απασχόλησης στο κράτος μέλος αυτό, εφαρμόζεται μόνο στα άτομα που έχουν κατά το παρελθόν υπαχθεί στο σύστημα του κράτους αυτού λόγω άσκησης μισθωτής δραστηριότητας. Χωρίς αυτή την εξαίρεση, όλα τα άτομα που είχαν κατά το παρελθόν την κατοικία τους ή επαγγελματική δραστηριότητα σε οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος, θα είχαν, με βάση την εκτενή εξομοίωση καταστάσεων που προβλέπει το άρθρο 5 του κανονισμού 883/2004, το δικαίωμα της προαιρετικής ασφάλισης σε αυτό το κράτος μέλος. Επειδή η προαιρετική υπαγωγή στη νομοθεσία ορισμένων κρατών μελών συνεπάγεται εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, η πρόσβαση άνευ όρων στα ασφαλιστικά συστήματα των κρατών αυτών θα είχε συνέπειες οι οποίες αφενός θα διατάραζαν την ισορροπία των ασφαλιστικών συστημάτων και αφετέρου θα δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα στους ασφαλισμένους του κράτους αυτού. Συμφωνήθηκε γι αυτό ότι όλα τα κράτη μέλη θα απαιτούν ως προϋπόθεση για την προαιρετική ασφάλιση την απόδειξη προηγούμενης απασχόλησης.

3.5.2.2

Το άρθρο 1 εδάφιο 3 αφορά την τροποποίηση του άρθρου 52 του κανονισμού 883/2004 με τίτλο «εκκαθάριση των παροχών.»

Στο άρθρο αυτό ρυθμίζεται για όλα τα κράτη μέλη, δηλαδή με οριζόντια διαδικασία σε ποιες περιπτώσεις δεν ισχύει η μέθοδος που βασίζεται στην αναλογία του χρόνου απασχόλησης των ασφαλισμένων(«Pro-Rata-Temporis») (9)

3.5.3

Άλλα οριζόντια θέματα εξετάζονται στην πρόταση του κανονισμού εφαρμογής. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για προτάσεις τεχνικού χαρακτήρα. Συνεπώς, ο στόχος είναι πράγματι να περιοριστούν οι καταχωρίσεις στο παράρτημα ΧΙ σε ειδικά μέτρα που ισχύουν για ορισμένα κράτη μέλη.

3.6

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι καταβάλλουν προσπάθειες για την απλούστευση, με αποτέλεσμα να περιέχει το παράρτημα ΧΙ σαφώς λιγότερες καταχωρίσεις απ' ό,τι το αντίστοιχο παράρτημα VI του ισχύοντος κανονισμού 1408/71.

3.6.1

Θα ήταν συνεπώς σκόπιμο να συνεχιστεί η προσέγγιση αυτή, και να εξετάζεται εμπεριστατωμένα, ιδιαίτερα με αφορμή ενδεχόμενες μελλοντικές αιτήσεις για καταχωρίσεις στο παράρτημα ΧΙ (π.χ. εκ μέρους της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας κατά την ένταξή τους), αν πρόκειται για οριζόντια θέματα τα οποία θα πρέπει να εξετάζονται συστηματικά στο πλαίσιο του βασικού κανονισμού ή του κανονισμού εφαρμογής.

Αυτό αφορά κυρίως τις προστατευτικές ρήτρες που ισχύουν σε ορισμένα κράτη μέλη στο πλαίσιο των κρατικών συστημάτων κοινωνικών παροχών και καλύπτουν άτομα τα οποία, για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή φυλετικούς λόγους έχουν υποστεί ασφαλιστικά μειονεκτήματα (10) καθώς επίσης και ειδικές ρυθμίσεις που αφορούν άτομα που έχουν υποστεί ζημιές πολέμου, που ήταν πρώην όμηροι, θύματα εγκλημάτων η τρομοκρατικών ενεργειών η άτομα που έχουν υποστεί μειονεκτήματα από προηγούμενα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Οι προστατευτικές αυτές ρήτρες, οι οποίες προσφέρουν σε ειδικές κατηγορίες ατόμων κοινωνική ασφάλεια (π.χ. ασφάλεια ασθένειας και συνταξιοδότηση) ή αντισταθμιστικές παροχές, κατά κανόνα δεν περιλαμβάνονται στο εθνικό ασφαλιστικό σύστημα. Θα ήταν συνεπώς σκόπιμο να προβλεφθεί για τις περιπτώσεις αυτές κατάλληλο άρθρο στον γενικό κανονισμό το οποίο να ισχύει για όλα τα κράτη μέλη, ώστε να εξαιρούνται γενικά από τον κανονισμό όλες οι διατάξεις που προβλέπουν κρατικές παροχές ή αποζημιώσεις οι οποίες δεν υπάγονται στο ασφαλιστικό σύστημα.

3.6.2

Συγχρόνως, η ΕΟΚΕ καλεί τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, να εξετάσουν ενδελεχώς τη νομοθεσία τους ενόψει των νέων ρυθμίσεων συντονισμού. Ενδεχομένως, θα πρέπει ζητηθούν καταχωρίσεις στο παράρτημα ΧΙ για όλες τις περιπτώσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο για την απρόσκοπτη εφαρμογή του κανονισμού 883/2004. Σε περίπτωση που οι εθνική νομική τάξη στον τομέα της κοινωνικής ασφάλειας δεν ανταποκρίνεται στις ρυθμίσεις του συντονισμού ενδέχεται να αυξηθούν οι προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

4.1

Η διασυνοριακή κινητικότητα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο αποτελεσματικός συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας έχει καθοριστική σημασία για το βαθμό στον οποίο οι πολίτες της Ένωσης κάνουν χρήση αυτής της δυνατότητας. Δικαίως προσδοκούν πρακτικά πλεονεκτήματα από την κοινοτική συνεργασία.

4.2

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι τα κράτη μέλη και η Επιτροπή οφείλουν για το λόγο αυτό να ενισχύσουν τα μέτρα για την καλύτερη ενημέρωση όλων των ενδεχόμενων χρηστών του κανονισμού σχετικά με τις ρυθμίσεις και τα πλεονεκτήματα του συντονισμού των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας. Κατά τη γνώμη της, είναι επειγόντως αναγκαίο να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες. Τα υφιστάμενα μέσα παροχής συμβουλών σε θέματα κινητικότητας (11) θα πρέπει να καταστούν ευρύτερα γνωστά και να αναπτυχθούν περαιτέρω.

4.3

Η ΕΟΚΕ τόνισε, επίσης, σχετικά ότι είναι αναγκαίο να ενημερωθεί κατάλληλα και το προσωπικό που εργάζεται στους φορείς κοινωνικής ασφάλειας σχετικά με τις νέες ρυθμίσεις και τις συναφείς νομικές βάσεις. Είναι απαραίτητο να διοργανωθούν στα κράτη μέλη κατάλληλα σεμινάρια και μαθήματα επιμόρφωσης του προσωπικού.

4.4

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η σύντομη εφαρμογή του γενικού κανονισμού, η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη να διαθέσουν από τώρα το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό και τους απαραίτητους τεχνικούς πόρους στους εθνικούς φορείς κοινωνικής ασφάλειας. Τα μέσα που διαθέτουν οι ενδιαφερόμενοι φορείς και οι χρήστες σε εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα τα υφιστάμενα δίκτυα TRESS χάρη στα οποία διασυνδέονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι κύκλοι και φορείς σε επίπεδο κρατών μελών (12), θα πρέπει να αξιοποιηθούν για την αξιολόγηση της πρακτικής εφαρμογής αυτού του κανονισμού μετά την έναρξη της ισχύος του στα κράτη μέλη.

4.5

Η ΕΟΚΕ επιφυλάσσεται να επανέλθει στο θέμα της πρακτικής λειτουργίας του συντονισμού σε μεταγενέστερη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας. Ιδιαίτερα θα αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο οι ευρωπαίοι πολίτες κάνουν πράγματι χρήση των επιδιωκόμενων πλεονεκτημάτων, κυρίως όσον αφορά την ευρωπαϊκή ασφαλιστική ταυτότητα, στο πλαίσιο της διασυνοριακής κινητικότητας.

α)

«εάν, σύμφωνα με τη νομοθεσία του αρμόδιου κράτους μέλους, η λήψη παροχών κοινωνικής ασφάλειας και άλλων εισοδημάτων παράγει ορισμένα έννομα αποτελέσματα, εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις της εν λόγω νομοθεσίας και στη λήψη ισοδύναμων παροχών οι οποίες αποκτήθηκαν δυνάμει της νομοθεσίας άλλου κράτους μέλους ή σε εισοδήματα τα οποία έχουν αποκτηθεί σε άλλο κράτος μέλος»·

β)

«εάν, δυνάμει της νομοθεσίας του αρμόδιου κράτους μέλους, αναγνωρίζονται έννομα αποτελέσματα σε συγκεκριμένα γεγονότα ή καταστάσεις, αυτό το κράτος μέλος λαμβάνει υπόψη παρόμοια γεγονότα ή καταστάσεις που έχουν λάβει χώρα σε οποιοδήποτε κράτος μέλος, ως εάν είχαν λάβει χώρα στο έδαφός του».