13.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 161/28

1.1

Υψηλές αποδόσεις στον επιστημονικό και τεχνικό τομέα, και η μετατροπή τους σε ανταγωνιστική, οικονομική δύναμη, αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση του μέλλοντός μας, όσον αφορά για παράδειγμα τη νανοτεχνολογία, την κοινωνία των πληροφοριών, την ενέργεια και το ζήτημα του κλίματος, τη διαφύλαξη και βελτίωση της τρέχουσας θέσης μας στον κόσμο, και την ανάπτυξη αντί για τη θέση σε κίνδυνο του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου.

1.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί πάντα οιαδήποτε πρωτοβουλία αποσκοπεί:

1.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει θερμά την ιδέα δημιουργίας ενός μέσου, όπως το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΕΙΤ), που θα έχει ως στόχο να συμβάλει στην ανάπτυξη της ποιότητας της εκπαίδευσης, της καινοτομίας και της έρευνας και θα ενθαρρύνει τη συνεργασία και την ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών κέντρων αριστείας στον τομέα της βιομηχανίας, των πανεπιστημίων και της επιστήμης.

1.4

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία της συνεκτικής ανάπτυξης της πρότασης του ΕΙΤ με τη νομική του βάση που αποσκοπεί κυρίως «να επιταχύνει την προσαρμογή της βιομηχανίας στις διαρθρωτικές μεταβολές, να προαγάγει ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάληψη πρωτοβουλιών και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του συνόλου της Κοινότητας, και ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, να προαγάγει περιβάλλον που να ευνοεί τη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων, να βελτιώσει την εκμετάλλευση του βιομηχανικού δυναμικού των πολιτικών στους τομείς της καινοτομίας, της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης (2)».

1.5

Ωστόσο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, για να επιτύχει αυτό το νέο ολοκληρωμένο μέσο της γνώσης, της έρευνας και της καινοτομίας θα πρέπει να χαρακτηριστεί και να διαφοροποιηθεί από τα υφιστάμενα ήδη ολοκληρωμένα μέσα, όπως είναι για παράδειγμα οι ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες, οι ευρωπαϊκές κοινές πρωτοβουλίες, τα ευρωπαϊκά δίκτυα αριστείας, τα ολοκληρωμένα προγράμματα ή τα ευρωπαϊκά σχέδια υψηλού επιπέδου πτυχίων (3).

1.6

Η ΕΟΚΕ έχει πλήρη συνείδηση του γεγονότος ότι θα ήταν άστοχο να πραγματοποιηθούν απλοί παραλληλισμοί μεταξύ του μελλοντικό ΕΙΤ και ενός ινστιτούτου όπως το ΜΙΤ των Ηνωμένων Πολιτειών, από τη στιγμή το ΜΙΤ δεν υπήρξε ποτέ ένα ομοσπονδιακό σχέδιο αριστείας, αλλά ένα άριστο πανεπιστήμιο που χαρακτηρίζεται από την παρουσία μιας σύμπραξης ΜΙΤ (MIT corporation), με την υποστήριξη μιας εταιρείας επενδύσεων και διαχείρισης (Investment management company). Επίσης η επιτυχία ιδρυμάτων όπως το ΜΙΤ αποδεικνύει ότι η αριστεία είναι το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής διεργασίας που βασίζεται σε σωστές αρχές και σε επαρκή υποστήριξη.

1.7

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ωστόσο ότι το μελλοντικό ΕΙΤ, εάν θέλει να καταστεί «performer» και«world class player», δηλαδή ένα πρότυπο αναφοράς και ένα σύμβολο απόδοσης της ευρωπαϊκής αριστείας, πρέπει να ξεφύγει από τη λειτουργία του απλού συλλέκτη πόρων.

1.8

Για τον σκοπό αυτό, όχι μόνον ο σχεδιασμός του, η δομή του, και οι διαρθρώσεις του πρέπει να ανταποκρίνονται πλήρως και με συνέπεια στους στόχους της Συνθήκης, που αποτελούν την κατ' εξοχήν νομική βάση, αλλά και να αναπτυχθεί ένα πνεύμα ανταγωνισμού και αριστείας προς την κατεύθυνση της επιστήμης και της τεχνολογίας που να προσελκύει τους καλύτερους σπουδαστές και να διαμορφώνει τους καλύτερους επιστήμονες και μηχανικούς. Τούτο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία νέας γνώσης και συνεχούς καινοτομίας.

1.9

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι εξίσου σημαντικό να προωθηθεί η ιδέα της «Ναυαρχίδας της γνώσης διεθνούς ακτινοβολίας»  (4), απαιτείται όμως η δύναμη όλων των εμπλεκόμενων φορέων για να υπάρξουν σημαντικά αποτελέσματα που να χαρακτηρίζουν τις κοινότητες γνώσης και καινοτομίας (ΚΓΚ) και να αναζητηθεί η επιδίωξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων με αντίκτυπο στην αγορά:

1.10

Οι δομές και οι διαρθρώσεις του ΕΙΤ θα πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν κατά τρόπον ώστε:

1.10.1

Η μορφή της κοινής επιχείρησης θα πρέπει να εξεταστεί δεόντως.

1.11

Η επιτυχία του ΕΙΤ, στην αρχή τουλάχιστον, εξαρτάται κυρίως από την επαρκή χρηματοδότηση από πλευράς της Κοινότητας και των κρατών μελών, η οποία όμως δεν θα πρέπει να γίνει εις βάρος των άλλων προγραμμάτων που έχουν υιοθετηθεί για την έρευνα και την καινοτομία.

1.11.1

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, στο μελλοντικό ΕΙΤ θα αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, αφενός οι μηχανισμοί προώθησης των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και τα καθεστώτα διαχείρισης της πνευματικής ιδιοκτησίας και, αφετέρου, η ικανότητα ανάκτησης ιδιωτικών χρηματοδοτικών κεφαλαίων: τα εν λόγω κεφάλαια πρέπει να είναι κατά πολύ ανώτερα των κοινοτικών ούτως ώστε να μην αφαιρούνται πόροι από άλλα προγράμματα, κυρίως δε από προγράμματα που αφορούν την έρευνα και την καινοτομία.

1.11.2

Σχετικά με τους οικονομικούς πόρους είναι απαραίτητο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να προβλεφθεί μία αρχική χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους, που θα μπορούσαν να βρεθούν στο πλαίσιο των πρόσθετων πόρων κατά την ενδιάμεση αναθεώρηση του 7ου προγράμματος πλαισίου ΕΤΑ, ενώ ένα σταθερό τμήμα θα πρέπει να προέρχεται από κατ' αναλογία εισφορές των κρατών μελών, χωρίς να αγνοηθεί η δυνατότητα ενεργοποίησης των δράσεων της ΕΤΕ για τα δίκτυα καινοτομίας και για την πανεπιστημιακή έρευνα.

1.12

Επίσης σημαντικές, είναι κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, οι δεξιότητες που θα αναπτύξει το ΕΙΤ στην αγορά της γνώσης, της καινοτομίας και της έρευνας, προκειμένου να εξασφαλιστεί μια σταδιακά αυξανόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ του Ινστιτούτου και των διακλαδώσεών του δηλαδή των κοινοτήτων γνώσης και καινοτομίας (ΚΓΚ).

1.12.1

Τούτο μπορεί να επιτευχθεί μέσω δημόσιων διαγωνισμών που θα διοργανώσει το ΕΙΤ, με στόχο την αξιοποίηση ενός ενιαίου σήματος αριστείας, νοουμένου ως μιας δικτυακής αποκεντρωμένης δομής όσον αφορά την προσέλκυση και τη διάδοση πόρων γνώσης και καινοτομίας.

1.12.2

Η καινοτομία και η επιτυχία είναι αποτέλεσμα μιας λεπτής ισορροπίας μεταξύ στοχοθετημένων διαδικασιών και ατομικών ελευθεριών για την ανάπτυξη νέων ιδεών και σχεδίων που να μπορούν να εφαρμοστούν στο πεδίο δοκιμής του ανταγωνισμού. Η ικανοποίηση ποιοτικών και τυποποιημένων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κριτηρίων ασφάλειας πρέπει να αποτελεί τη βάση της δράσης έρευνας, γνώσης και καινοτομίας ολόκληρης της δικτυακής διάρθρωσης του ΕΙΤ. Χωρίς μια κατευθυνόμενη προς την αγορά αλληλεπίδραση της έρευνας, της καινοτομίας και της βιομηχανίας, η δημόσια χρηματοδότηση για την έρευνα θα έχει περιορισμένο αντίκτυπο στην οικονομία.

1.13

Το σύστημα επιλογής των δικτύων επιχειρήσεων, των κέντρων ερευνών, των εργαστηρίων και των πανεπιστημίων, υποψήφιων να καταστούν ΚΓΚ, θα πρέπει κατά την άποψη της ΕΟΚΕ να διέπεται από την αρχή της «εκ των κάτω προς τα άνω προσέγγισης», και να βασίζεται σε σαφή και διαφανή κριτήρια, μεταξύ των οποίων κυρίως, η αριστεία και η επαγγελματική επιτυχία, οι δεξιότητες και οι εμπειρίες σε διαδικασίες μεταφοράς τεχνολογίας, ιδίως προς τις ΜΜΕ.

1.13.1

Εν πάση περιπτώσει, το νέο καθεστώς των ΚΓΚ δεν πρέπει να θεωρείται ότι αποκτάται επ' αόριστον, αλλά να υποβάλλεται σε περιοδικές αξιολογήσεις σε ό,τι αφορά την ποιότητα και τα επιτευχθέντα αποτελέσματα και τούτο παρά την ανάγκη μιας κατάλληλης περιόδου προσαρμογής.

1.14

Η ΕΟΚΕ εκτιμά επίσης ότι το σύστημα ΕΙΤ θα πρέπει να αποσκοπεί -όπου κρίνεται σκόπιμο- στην ενσωμάτωση επιλεγμένων κέντρων αριστείας που ήδη υπάρχουν στην ΕΕ, αλλά να αποφύγει να καταστεί μία γραφειοκρατική υπερκατασκευή υποστήριξης όλων των κέντρων αριστείας που υφίστανται ήδη στην Ένωση· για τον λόγο αυτό στόχος θα πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση της βιομηχανικής συνιστώσας και της διεπιστημονικής έρευνας, τόσο εντός των οργάνων που προβλέπονται από το καταστατικό όσο και εντός των οργάνων επιλογής.

1.14.1

Εν προκειμένω ενδείκνυται να συσταθεί μία «εταιρεία επενδύσεων και διαχείρισης του ΕΙΤ»(IET investment management company) που να μπορεί να προβάλλεται με καινοτόμους όρους σε σχέση με τις παραδοσιακές ελλείψεις οι οποίες χαρακτηρίζουν συχνά τις σχέσεις βιομηχανίας, ακαδημαϊκής κοινότητας και έρευνας.

1.15

Τέλος η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι απαιτείται μεγαλύτερη διαφάνεια σε ό,τι αφορά τον ορισμό και την απονομή των πτυχίων ΕΙΤ από τα δίκτυα των ΚΓΚ και από το ίδιο το ΕΙΤ. Τουλάχιστον για μια μεγάλη αρχική περίοδο, η απονομή των πτυχίων θα πρέπει να παραμείνει αρμοδιότητα και ευθύνη αυτών των πανεπιστημίων και/ή των τεχνικών επιστημονικών κέντρων (τεχνολογικά ιδρύματα) των κρατών μελών, που έχουν επιλεγεί ως εταίροι σε κάθε ΚΓΚ· εφόσον πληρούνται οι ελάχιστες απαιτήσεις, τα πτυχία τους θα μπορούν να λάβουν και το σήμα ΕΙΤ.

1.16

Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η απόδοση του σήματος ΕΙΤ στα πτυχία των δικτύων των ΚΓΚ θα είναι δυνατή υπό τον όρο ότι οι πραγματοποιηθείσες έρευνες και μελέτες έχουν διεξαχθεί σε τουλάχιστον τρία διαφορετικά ιδρύματα τριών κρατών μελών, ώστε να εξασφαλίζεται η ευρωπαϊκή διεπιστημονική διάσταση του ίδιου του πτυχίου, ότι οι εν λόγω έρευνες και μελέτες έχουν επαρκή αντίκτυπο σε ό,τι αφορά την καινοτομία, και, ότι τέλος υποστηρίζονται από το κεντρικό ΕΙΤ.

1.17

Όσον αφορά το καταστατικό του ΕΙΤ, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι ενδείκνυται να συσταθεί παράλληλα με το διοικητικό συμβούλιο και την εκτελεστική επιτροπή (5), που προβλέπονται από την πρόταση καταστατικού της Επιτροπής, μία επιτροπή παρακολούθησης αποτελούμενη από εκπροσώπους των κρατών μελών και υπό την προεδρία εκπροσώπου της Επιτροπής, και μία εκτελεστική επιτροπή απαρτιζόμενη από δύο εκπροσώπους η κάθε μια του επιχειρηματικού κόσμου, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων και υπό τη διεύθυνση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου, ενός διοικητικού διευθυντή και ενός πρύτανη.

2.1

Στην ενδιάμεση έκθεση προς το εαρινό Συμβούλιο του 2005 Συνεργασία για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση Νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισσαβώνας  (6) είχαν οριστεί ορισμένες βασικές αρχές για το νέο ξεκίνημα, όπως ανάληψη καλύτερα στοχοθετημένων πρωτοβουλιών, ευρεία συμμετοχή, αποδοχή των στόχων και τέλος ύπαρξη καλά καθορισμένων επιπέδων ευθύνης.

2.2

Μεταξύ των στοιχείων της στρατηγικής της Λισσαβώνας έχει περιληφθεί και το στοιχείο της διάδοσης της γνώσης, που θα εφαρμοστεί κυρίως σε ένα σύστημα υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να καταβάλει προσπάθειες προκειμένου τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να μπορούν να ανταγωνιστούν τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου: για την επίτευξη τούτου όμως απαιτείται η υλοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου ανώτερης εκπαίδευσης, μέσω του οποίου να προκύπτει ευκολότερα η παραγωγή και η διάδοση της γνώσης σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης.

2.3

Για την υλοποίηση του στόχου αυτού, η Επιτροπή είχε δηλώσει την πρόθεσή της να προτείνει τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας» και τη βούλησή της να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να καταστούν ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο, εφόσον οι «υφιστάμενες στρατηγικές για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την ποιότητα, είναι ακόμη ανεπαρκείς ενόψει της πρόκλησης αυτού που έχει καταστεί μία παγκόσμια αγορά για τους ακαδημαϊκούς, τους σπουδαστές και για την ίδια τη γνώση».

2.4

Η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη γνώμη της για το θέμα αυτό (7), υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων στη διερευνητική της γνωμοδότηση με θέμα «Η πορεία προς την ευρωπαϊκή κοινωνία της γνώσης — Η συμβολή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στη στρατηγική της Λισσαβώνας  (8)», την ανάγκη δημιουργίας ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου της Γνώσης, που να βασίζεται στη συνεργασία στους τομείς της μάθησης, της καινοτομίας και της έρευνας. Στην γνωμοδότηση αυτή, η ΕΟΚΕ καλούσε επίσης τον επιχειρηματικό κόσμο, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τα ιδιωτικά ιδρύματα να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αυξήσουν τις επενδύσεις στην οικονομία της γνώσης, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων τις συμφωνίες συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (ΣΙΔ) σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.5

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το Massachussets Institute of Technology — MIT, που ιδρύθηκε στη Βοστόνη το 1861, αριθμεί σήμερα 10.000 σπουδαστές και ένα σώμα καθηγητών αποτελούμενο από 10 000 άτομα που απασχολούνται σε ένα σύστημα διεπιστημονικού χαρακτήρα υψηλής ποιότητας, που εκτείνεται από την οικονομία έως το δίκαιο, από την αρχιτεκτονική έως τη μηχανολογία, από τις τεχνικές διαχείρισης, τα μαθηματικά και τη φυσική έως τη βιολογία. Το MIT κοστίζει πάνω από 1 000 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, αλλά στον αποκαλούμενο «κατάλογο της Σαγκάης», στον οποίο περιλαμβάνονται τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου (9), κατέχει την 5η θέση.

2.6

Όσον αφορά την Ευρώπη, έως το 2010 θα πρέπει να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στα πλαίσια της διαδικασίας της Μπολόνιας, δηλαδή της πρωτοβουλίας που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 1999 για την σύγκλιση των διαφόρων ευρωπαϊκών συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης με στόχο τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης» και την προώθηση σε παγκόσμια κλίμακα του ευρωπαϊκού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης, με τους ακόλουθους στόχους:

2.7

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2006 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ένα ψήφισμα για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (11), στο οποίο λαμβάνεται υπόψη η διαδικασία της Μπολόνιας καθώς και η διαδικασία της Κοπεγχάγης του 2002 και βασίζεται στην περαιτέρω προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας, για θέματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, με στόχο μια σειρά συγκεκριμένων αποτελεσμάτων (12).

2.8

Το 2005 η Επιτροπή δημοσίευσε τη δεύτερη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τους στόχους της Λισσαβώνας στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (13): σε αυτή επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, η δυσκολία αύξησης του αριθμού των πτυχιούχων στην Ευρώπη, η ανάγκη ενημέρωσης και ενσωμάτωσης των γνώσεων, των αρμοδιοτήτων και των δεξιοτήτων κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου μέσω προχωρημένων συστημάτων συνεχούς μάθησης και τέλος η ανάγκη αύξησης των δημόσιων επενδύσεων στην ανώτερη εκπαίδευση και κατάρτιση συμπληρώνοντάς τες με ιδιωτικές επενδύσεις καθώς και η εκπαίδευση καθηγητών και διδακτικού προσωπικού, στον βαθμό που απαιτείται για την διαδοχή των γενεών (περίπου 1.000.000 άτομα, για την περίοδο 2005-2015).

2.9

Το 2006 ολοκληρώθηκε, στα πλαίσια του ΟΟΣΑ, μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την πλευρά της ζήτησης (14) και με θέμα Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) (15), που παρέχει ένα γενικό πλαίσιο των χαρακτηριστικών, των θέσεων και των ικανοτήτων των σπουδαστών να χρησιμοποιούν τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει.

2.10

Οι αδυναμίες του ευρωπαϊκού πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού συστήματος οφείλονται κυρίως σε τέσσερις αιτίες (16):

2.11

Τα κυριότερα προβλήματα γενικού χαρακτήρα τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΙΤ), είναι τα ακόλουθα:

2.12

Στο ψήφισμά του για τον ετήσιο προϋπολογισμό του 2007, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εάν από τη μια πλευρά τάχθηκε υπέρ της ιδέας της αύξησης του δυναμικού του τριπτύχου της γνώσης (εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία) και της ενίσχυσης των σχέσεων, από την άλλη φάνηκε επιφυλακτικό εφόσον προειδοποιεί ότι η ίδρυση ενός νέου Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας «ίσως να υπονομεύσει υφιστάμενες δομές ή να συνεπάγεται αλληλοεπικάλυψη με αυτές και άρα ίσως να μην αποτελεί την πλέον αποτελεσματική χρήση πόρων σχετικά» (18).

2.13

Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15-16 Ιουνίου 2006 επανέλαβε ότι «η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΙΤ), που θα συνεργάζεται με τα υπάρχοντα εθνικά ιδρύματα, θα αποτελέσει σημαντικό βήμα για την κάλυψη του σημερινού χάσματος μεταξύ τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας, μαζί με άλλες δράσεις που ενισχύουν τη δημιουργία δικτύων και συνεργειών μεταξύ άριστων κοινοτήτων έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη», και κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει «επίσημη πρόταση για την ίδρυσή του». Ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση αυτή η Επιτροπή υπέβαλε τον Νοέμβριο του 2006 την πρόταση που αποτελεί αντικείμενο της παρούσης γνωμοδότησης (19), και που αποτελεί συνέχεια των δύο προηγούμενων σχετικών ανακοινώσεών της (20).

2.13.1

Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2006 επιβεβαίωσε τη θετική του στάση που τονίστηκε προηγουμένως.

3.1

Η αρχική ιδέα της πρότασης κανονισμού της Επιτροπής για την ίδρυση του ΕΙΤ βασίζεται στο ότι το ΕΙΤ μπορεί συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας ενισχύοντας την καινοτομική ικανότητα των κρατών μελών και της Κοινότητας. Οι στόχοι της πρότασης για το ΕΙΤ είναι:

3.2

Η Επιτροπή προτείνει το ΕΙΤ να έχει μια ολοκληρωμένη διοικητική δομή που να συνδυάζει την προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή με την προσέγγιση από την κορυφή προς τη βάση, σύμφωνα με το ακόλουθο σχήμα:

3.3

Ο γενικός προϋπολογισμός του ΕΙΤ για την περίοδο o 2007-2013 υπολογίζεται γύρω στα 2 367,1 εκατομμύρια ευρώ, προερχόμενα από:

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί οποιαδήποτε πρωτοβουλία αποσκοπεί στην ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας της Κοινότητας και των κρατών μελών, προωθώντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του τριπτύχου της γνώσης, και ειδικότερα μεταξύ του ακαδημαϊκού και του επιχειρηματικού κόσμου. Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ του καλύτερου συντονισμού των ερευνητικών προσπαθειών, της ενίσχυσης της καινοτομίας και της εκπαίδευσης στην ΕΕ, της αποτελεσματικότερης σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε θέματα ΕΤΑ καθώς και υπέρ της καλύτερης πρόσβασης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις νέες γνώσεις (21).

4.2

Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί ωστόσο να απομακρυνθεί από τις τρεις βασικές αρχές που τέθηκαν κατά την επαναδρομολόγηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας, δηλαδή:

4.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά ο τρόπος ένταξης της παρούσας πρωτοβουλίας στην πληθώρα των άλλων τρεχουσών πρωτοβουλιών, οι οποίες προωθούνται από διάφορες άλλες πολιτικές όπως η πολιτική έρευνας, η πολιτική για τις επιχειρήσεις, για τη περιφερειακή ανάπτυξη, για την κοινωνία των πληροφοριών και για τον πολιτισμό.

4.3.1

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι για να καταστεί σημείο αναφοράς και σύμβολο ευρωπαϊκής αριστείας το μελλοντικό Ινστιτούτο δεν θα πρέπει να αρκεστεί στο να γίνει ένας συλλέκτης πόρων, αλλά πρέπει να οργανωθεί, στο επίπεδο του σχεδιασμού του, της διοίκησής του και της διάρθρωσης του, προκειμένου να υλοποιήσει το γράμμα της Συνθήκης που αποτελεί τη νομική του βάση.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι καθοριστικό στοιχείο για την επιτυχία του μελλοντικού ΕΙΤ πρέπει να είναι η ικανότητα αξιοποίησης της εμπορίας ενός ενιαίου σήματος αριστείας, αποτελούμενο από αποκεντρωμένη δικτυακή δομή, σε ό,τι αφορά την προσέλκυση και τη διάθεση των πόρων της γνώσης και της καινοτομίας.

4.4

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη να δοθεί στο ΕΙΤ μια όσο το δυνατό περισσότερο ελαφριά, ευέλικτη και δυναμική δομή, που θα του επιτρέψει να δεχτεί και να ικανοποιήσει τις νέες απαιτήσεις: θεωρεί δε ότι θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα σύστασης μιας κοινής επιχείρησης (22), υπογραμμίζει ωστόσο την ανάγκη ότι η δομή αυτή πρέπει να στρέφεται αποφασιστικά στον κόσμο των επιχειρήσεων και της απασχόλησης και επαναλαμβάνει ότι το ΕΙΤ πρέπει να επικεντρωθεί στον πρωταρχικό του στόχο που είναι η μετατροπή των αποτελεσμάτων της έρευνας και της ανάπτυξης σε ευκαιρίες αγοράς.

4.4.1

Για τον λόγο αυτό τα κριτήρια επιλογής των άμεσων οργάνων του πρέπει να αφορούν όχι μόνο την επιστημονική αριστεία, αλλά και την ικανότητα προσέλκυσης καινοτόμων κεφαλαίων, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, τη δημιουργία και αξιοποίηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας καθώς και την προσέλκυση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων χωρίς να αγνοούνται οι ΜΜΕ.

4.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο προσανατολισμός αυτός πρέπει να αντικατοπτρίζεται στα κριτήρια επιλογής των ΚΓΚ, οι συμπράξεις των οποίων πρέπει να παραμένουν ανοικτές, στα πλαίσια των προτεραιοτήτων του πολυετούς κοινοτικού προγράμματος έρευνας και καινοτομίας, προκειμένου να διευκολύνεται η συμμετοχή μικρότερων επιχειρήσεων και οντοτήτων, να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ευελιξία και ο ελάχιστος διοικητικός φόρτος.

4.5.1

Τα κριτήρια επιλογής των ΚΓΚ θα πρέπει να καθοριστούν καλύτερα:

4.6

Στα πλαίσια της στρατηγικής της Λισσαβώνας, εάν θέλουμε να προωθήσουμε τον ευρωπαϊκό χώρο της γνώσης, πρέπει να δημιουργηθούν κίνητρα, για να προαχθεί η κινητικότητα μεταξύ των διαφόρων πνευματικών επαγγελμάτων και μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, για να ευνοηθεί η μεταφορά των διαφόρων διοικητικών θέσεων μεταξύ στελεχών, ερευνητών και μηχανικών και τέλος για να διευκολυνθεί η μετάβαση από θεσμικούς κλάδους σε ιδιωτικούς τομείς και το αντίστροφο (23): η κινητικότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να αποτελεί στοιχείο ποιότητας της πορείας της εκπαίδευσης, της έρευνας και των τεχνολογικών εφαρμογών.

4.7

Όσον αφορά τους οικονομικούς πόρους που θα στηρίξουν τις δραστηριότητες του ΕΙΤ, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η αρχική χρηματοδότηση που προτείνεται είναι πολύ περιορισμένη, ενώ οι πηγές χρηματοδότησης μοιάζουν να στρέφονται προς παραδοσιακά προγράμματα (24) και να φτάνουν τις ήδη μειωμένες πιστώσεις του προϋπολογισμού 2007-2013 για την έρευνα, την καινοτομία και την εκπαίδευση, από κοινού με άλλα όργανα ολοκληρωμένης προσέγγισης αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας, όπως τα ΟΕ/ολοκληρωμένα έργα, τα ΔΑ/δίκτυα αριστείας και άλλα που δημιουργήθηκαν πιο πρόσφατα όπως οι JTI/κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες ή οι ΕΤΠ/ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες.

4.7.1

Η χρηματοδότηση που προβλέπεται για το 7o Πρόγραμμα πλαίσιο ΕΤΑ, για την περίοδο 2007/2013, και που αντιστοιχεί στο σχεδόν 5,8 % του συνολικού προϋπολογισμού της Κοινότητας, αποδεικνύεται ανεπαρκής για να στηρίξει την πολιτική ενθάρρυνσης της έρευνας, και δεν είναι δυνατή η εξεύρεση πόρων από αυτή παρά μόνον μέσω των συνήθων μηχανισμών συμμετοχής σε διαγωνισμούς, στους οποίους θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν και το ΕΙΤ και οι ΚΓΚ, επί ίσοις όροις με τους άλλους διαγωνιζόμενους.

4.7.2

Στην αρχή τουλάχιστον η επιτυχία του ΕΙΤ θα εξαρτηθεί κυρίως από την επαρκή κοινοτική χρηματοδότηση, η οποία ωστόσο δεν θα πρέπει να αποβεί εις βάρος των άλλων προγραμμάτων που έχουν υιοθετηθεί σχετικά με την έρευνα και την καινοτομία· στην πραγματικότητα, είναι υποτιμημένες οι εκτιμήσεις της Επιτροπής για την περίοδο 2007-2013 για το σύνολο του συστήματος του ΕΙΤ ενώ είναι πολύ περιορισμένοι οι κοινοτικοί πόροι που προέρχονται από πλεονάσματα του προϋπολογισμού. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα μπορούσε να μελετηθεί η δυνατότητα προσφυγής σε μια μορφή όπως η κοινή επιχείρηση σύμφωνα με το πρώην άρθρο 171 της Συνθήκης με την άμεση συμμετοχή των ενδιαφερόμενων κρατών μελών (βλέπε για παράδειγμα τη μορφή που έχει χρησιμοποιηθεί για την κοινή επιχείρηση Galileo) (25).

4.7.3

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η απαραίτητη αρχική χρηματοδότηση θα μπορούσε να αναζητηθεί στο πλαίσιο των πρόσθετων πόρων, της ενδιάμεσης αναθεώρησης του 7ου προγράμματος πλαισίου ΕΤΑ · οι πόροι αυτοί θα πρέπει να προστεθούν στις κατ' αναλογία άμεσες εισφορές των κρατών μελών.

4.7.4

Μια άλλη πηγή χρηματοδότησης θα μπορούσε να προκύψει από τις δραστηριότητες της ΕΤΕ στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για την Καινοτομία 2010» (i2i) και από τη δράση της ΕΤΕ για την πανεπιστημιακή έρευνα (26) και τα πανεπιστημιακά δίκτυα.

4.8

Η κοινοτική πολιτική ΕΤΑ απαιτεί από την άλλη πλευρά συστηματικότερο έλεγχο όλων των πτυχών που εμποδίζουν την κινητικότητα των ερευνητών, η οποία σήμερα τιμωρείται λόγω της ποικιλίας των διατάξεων που αφορούν την αναγνώριση των ακαδημαϊκών τίτλων καθώς και λόγω των φορολογικών, ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών κανόνων (27).

4.9

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι εάν το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΕΙΤ) θέλει να γίνει σύμβολο αναφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο, ικανό να ενθαρρύνει και τους άλλους φορείς και τα άλλα ευρωπαϊκά δίκτυα του τριπτύχου της γνώσης να βελτιώσουν τα αποτελέσματά τους, θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την προσέλκυση σημαντικού όγκου ιδιωτικών κεφαλαίων, που θα πρέπει σταδιακά να καταστούν η κύρια πηγή χρηματοδότησής του.

4.10

Εν προκειμένω θα συνέβαλλε σημαντικά η λύση που θα δοθεί στα προβλήματα της πνευματικής ιδιοκτησίας, που ίσως θα πρέπει να διευκρινιστούν μεταγενέστερα στην πρόταση, αλλά και στα προβλήματα που αφορούν τον προσδιορισμό των πτυχίων του ΕΙΤ και την απονομή τους.

4.11

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να διευκρινιστεί καλύτερα ο προσδιορισμός των πτυχίων ΕΙΤ από τα δίκτυα των ΚΓΚ και από το ίδιο το ΕΙΤ.

4.11.1

Τουλάχιστον για μια μεγάλη αρχική περίοδο, η απονομή των πτυχίων θα πρέπει να παραμείνει αρμοδιότητα και ευθύνη αυτών των πανεπιστημίων και/ή των πολυτεχνείων των κρατών μελών, που έχουν επιλεγεί ως εταίροι σε κάθε ΚΓΚ. Ωστόσο, ακόμη και την εν λόγω αρχική περίοδο, η απονομή των πτυχίων θα πρέπει να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις.

4.11.2

Οι απαιτήσεις αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία:

4.12

Όσον αφορά το καταστατικό του ΕΙΤ, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι ενδείκνυται να συσταθούν δίπλα στο διοικητικό συμβούλιο με τη σύνθεση της εκτελεστικής επιτροπής όπως προτείνεται στην πρόταση καταστατικού της Επιτροπής, με πέντε εκπροσώπους από τον επιχειρηματικό κόσμο, πέντε από τα δημόσια και ιδιωτικά ερευνητικά κέντρα και πέντε από τα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, στα οποία θα προστεθούν άλλα 4 μέλη που θα αντιπροσωπεύουν το προσωπικό και τους σπουδαστές του ΕΙΤ και των ΚΓΚ (28), υπό την προεδρία εκπροσώπου της Επιτροπής:

4.12.1

Εάν υιοθετηθεί η λύση της κοινής επιχείρησης ΕΙΤ, τα μέλη του διοικητικού και επιστημονικού προσωπικού της κοινής επιχείρησης θα πρέπει να έχουν σύμβαση ορισμένης διάρκειας, σύμφωνα με το καθεστώς που εφαρμόζεται στο λοιπό προσωπικό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (29).

—

Ενιαίο πλαίσιο για τη διαφάνεια των αρμοδιοτήτων και των προσόντων (ευρωπαϊκό cv, πιστοποιητικά, πτυχία, σήμα ευρωπαϊκό διαβατηρίου κατάρτισης, κλπ.),

—

Σύστημα μεταφοράς μονάδων για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, ανάλογο με αυτό που ισχύει για την ανώτατη εκπαίδευση,

—

Κοινές αρχές ποιότητες για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, στη βάση ενός πυρήνα κοινών κριτηρίων εγγύησης της ποιότητας που να χρησιμεύσει ως βάση για πρωτοβουλίες ευρωπαϊκού επιπέδου guidelines και checklistγια την εκπαίδευση και την κατάρτιση,

—

Κοινές αρχές για την κατοχύρωση της επίσημης και ανεπίσημης εκπαίδευσης, ιδιαίτερα για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συμβατότητα μεταξύ των διαφόρων εθνικών προσεγγίσεων σε διάφορα επίπεδα,

—

Ευρωπαϊκή διάσταση του εκπαιδευτικού προσανατολισμού και των συμβουλευτικών υπηρεσιών ώστε να μπορέσουν οι πολίτες να έχουν καλύτερη πρόσβαση στη δια βίου μάθηση.

1)

την αξιολόγηση της διαδικασίας μάθησης με την πάροδο του χρόνου και τη σύγκριση της προόδου μεταξύ των διαφόρων χωρών

2)

τη σχέση που υπάρχει μεταξύ ορισμένων πτυχών της εκπαίδευσης και των αποτελεσμάτων της μάθησης,

3)

την αξιολόγηση των δεξιοτήτων ΤΠΕ καθώς και τη χρήση της τεχνολογίας ως μέσου κατανόησης ευρύτερου φάσματος καθηκόντων αξιολόγησης.

—

Το Διοικητικό Συμβούλιο που απαρτίζεται από τα ιδρυτικά μέλη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, με εξαίρεση ορισμένες σημαντικές αποφάσεις, για τις οποίες απαιτείται πλειοψηφία 75 %. Το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει όλες τις στρατηγικές αποφάσεις σε ό,τι αφορά τον προγραμματισμό, τα οικονομικά θέματα και τον προϋπολογισμό. Επίσης, διορίζει το Διευθυντή της κοινής επιχείρησης.

—

Η Εκτελεστική Επιτροπή: η οποία επικουρεί το Διοικητικό Συμβούλιο και το Διευθυντή

—

Ο Διευθυντής: Είναι το εκτελεστικό όργανο που επιφορτίζεται με την καθημερινή διαχείριση της κοινής επιχείρησης και ο νόμιμος αντιπρόσωπός της. Διοικεί το προσωπικό της κοινής επιχείρησης, ενημερώνει το σχέδιο ανάπτυξης του προγράμματος, καταρτίζει και υποβάλλει στο Διοικητικό Συμβούλιο τους λογαριασμούς και τους ετήσιους ισολογισμούς και, τέλος, συντάσσει τις ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο του προγράμματος και την οικονομική του κατάσταση.