28.9.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 241/41

1.1.

Η πρόταση της Επιτροπής στηρίζεται στο άρθρο 13, παράγραφος 1 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το οποίο έχει ήδη αποτελέσει τη βάση των οδηγιών για την καταπολέμηση των διακρίσεων στην απασχόληση και την εργασία για λόγους θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού (1) και, πάλι σε σχέση με την απασχόληση και την εργασία, αλλά και με την πρόσβαση και την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών, για λόγους φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής (2).

1.2.

Η παρούσα οδηγία καθιερώνει ένα πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου κατά την παροχή αγαθών και υπηρεσιών και την πρόσβαση σε αυτά, με σκοπό να εφαρμοστεί ουσιαστικά στα κράτη μέλη η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών. Η ισχύς της δεν έχει αναδρομικό χαρακτήρα.

1.2.1

Οι άμεσες και έμμεσες διακρίσεις για λόγους φύλου υπόκεινται σε απαγόρευση, η οποία καλύπτει και την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα. Η απλή και η σεξουαλική παρενόχληση, όπως ορίζονται στην πρόταση, θεωρείται ότι συνιστούν διάκριση για λόγους φύλου και, συνεπώς, απαγορεύονται. Το γεγονός ότι ένα άτομο απορρίπτει ή ανέχεται τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τη λήψη απόφασης που το θίγει. Η ενθάρρυνση των διακρίσεων θεωρείται και αυτή διάκριση κατά την έννοια της οδηγίας.

1.3.

Το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας είναι ευρύ, παρόλο που υπάρχουν ορισμένοι σημαντικοί περιορισμοί. Σε γενικές γραμμές, καλύπτει την παροχή και την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που διατίθενται στο κοινό, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. Αφορά τόσο τον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων φορέων. Εξαιρούνται οι συναλλαγές που έχουν καθαρά ιδιωτικό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα η ενοικίαση παραθεριστικής κατοικίας σε μέλος μιας οικογένειας ή δωματίου σε ιδιωτική κατοικία.

1.3.1.

Η Επιτροπή παραθέτει παραδείγματα αγαθών και υπηρεσιών που παρέχονται στο κοινό, όπως είναι:

1.3.2.

Το φάσμα των υπηρεσιών στις οποίες γίνεται αναφορά είναι ευρύ. Ορισμένοι σημαντικοί τομείς είναι οι συντάξεις, οι ασφάλειες ζωής και υγείας, οι γενικές ασφάλειες, η πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους και η στέγαση.

1.3.3.

Από την ημερομηνία που θα τεθεί σε ισχύ η οδηγία, θα απαγορευτεί η χρήση του φύλου ως συντελεστή για τον υπολογισμό των τελών και των παροχών που έχουν σχέση με ασφάλειες και συναφείς χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Ωστόσο, επιτρέπεται στα κράτη μέλη να αναβάλουν την εφαρμογή της διάταξης αυτής για διάστημα έως και έξι χρόνια. Εάν ενεργήσουν κατ αυτό τον τρόπο, πρέπει να πληροφορήσουν αμέσως την Επιτροπή και υποχρεούνται να καταρτίζουν, να δημοσιεύουν και να ενημερώνουν τακτικά ολοκληρωμένους πίνακες για τη θνησιμότητα και το προσδόκιμο επιβίωσης ανδρών και γυναικών.

1.4.

Υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις. Στην πρόταση οδηγίας δεν αποκλείονται διαφορές που έχουν σχέση με αγαθά και υπηρεσίες για τα οποία οι άντρες και γυναίκες δεν ευρίσκονται σε συγκρίσιμη θέση, επειδή προορίζονται αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο για τα μέλη ενός από τα δύο φύλα ή πρόκειται για δεξιότητες που ασκούνται διαφορετικά από τα δύο φύλα (όπως, για παράδειγμα, τα μαθήματα κολύμβησης σε πισίνα μόνο για γυναίκες ή για άντρες και οι ιδιωτικές λέσχες).

1.5.

Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται επίσης στην εκπαίδευση, ούτε στο περιεχόμενο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης, ειδικότερα στην απλή και την τηλεοπτική διαφήμιση, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 1 στοιχείο β) της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ.

1.6.

Η οδηγία επιτρέπει τη θετική δράση.

1.7.

Η οδηγία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τα βασικά δικαιώματα, τα ένδικα βοηθήματα, την εφαρμογή του δικαίου και την παρακολούθηση που είναι κοινές με τις δύο οδηγίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1.1.

2.1.

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της αρχής της απαγόρευσης της διακρίσεως των φύλων, όταν πρόκειται για την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες.

2.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συνοχή της φρασεολογίας και των ορισμών της παρούσας πρότασης με τη φρασεολογία και τους ορισμούς των δύο προηγούμενων οδηγιών, καθώς και της οδηγίας σχετικά με το βάρος της απόδειξης σε περιπτώσεις που αφορούν την ισότητα.

2.2.1.

Η ΕΟΚΕ διακατέχεται από ανησυχίες για το γεγονός ότι ο ορισμός της έννοιας «υπηρεσίες» περιλαμβάνεται μόνο στο άρθρο 10 του προοιμίου της πρότασης οδηγίας. Για να αποφευχθούν οι αμφισημίες, λόγω του ευρέος φάσματος των δημόσιων και άλλων υπηρεσιών που παρέχονται στο κοινό (όπως, για παράδειγμα, οι υπηρεσίες που παρέχουν οι ΜΚΟ), η έννοια «υπηρεσίες» πρέπει να οριστεί σαφώς στο ίδιο το κείμενο. Η ΕΟΚΕ προτιμά έναν ευρύ ορισμό.

2.3.

Θεωρείται λυπηρό που αποκλείεται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας η εκπαίδευση. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ότι μπορεί να υπάρχουν προβλήματα με τις κοινοτικές αρμοδιότητες στον τομέα αυτό. Όμως, η εκπαίδευση είναι ένα στοιχείο που έχει καθοριστική σημασία για την ισότητα ανδρών και γυναικών και μπορεί να ωθήσει τα αγόρια και τα κορίτσια να ακολουθήσουν παραδοσιακές σταδιοδρομίες, επηρεάζοντας σημαντικά το μέλλον τους. Ορισμένα κράτη μέλη τρέφουν ανησυχίες σχετικά με την περιορισμένη επιλογή και την έλλειψη επαρκούς καθοδήγησης στον χώρο της εκπαίδευσης, καταστάσεις οι οποίες συνεχίζουν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο για τα ενδιαφερόμενα άτομα, όσο και για την υλοποίηση των στόχων της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της ανταγωνιστικότητας της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.3.1.

Η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι μόνο η ιδιωτική εκπαίδευση θα συμπεριλαμβανόταν στις υπηρεσίες, αν ο κλάδος αυτός δεν αποκλειόταν από την οδηγία. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη χρήση διαφορετικών κριτηρίων κατά την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης.

2.3.2.

Τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει ήδη να δραστηριοποιούνται στον τομέα της εκπαίδευσης με βάση την ατζέντα της Λισαβόνας. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί επειγόντως την Επιτροπή να κάνει ό,τι μπορεί για τα ενθαρρύνει να μεριμνήσουν για την εξασφάλιση ίσης πρόσβασης και παροχής εκπαιδευτικών δυνατοτήτων τόσο στους νέους όσο και στις νέες.

2.3.3.

Η υφιστάμενη οδηγία για την ίση μεταχείριση καλύπτει την πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για επαγγελματικούς σκοπούς. Όμως, αυτό δεν επαρκεί, γιατί τα μέσα για να επωφεληθεί κανείς από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, είτε πρόκειται για πανεπιστήμιο ή για σχολή επαγγελματικής κατάρτισης, τα αποκτά στο δημοτικό σχολείο και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

2.4.

Η ΕΟΚΕ κατανοεί το γεγονός ότι η πρόταση καλύπτει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη διαφήμιση μόνο όσον αφορά τον ρόλο τους σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών. Αποδέχεται ότι η παρούσα πρόταση δεν είναι το κατάλληλο μέσο για να αναληφθεί δράση σε σχέση με το περιεχόμενο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης. Όμως, δεδομένου ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η διαφήμιση ασκούν ισχυρή επιρροή στις απόψεις και τη στάση του κοινού, δεν μπορούν να αγνοηθούν στις προσπάθειες που καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την κατάργηση των διακρίσεων στην εργασία και την καθημερινή ζωή. Υπάρχει, ωστόσο, μια λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την κατάλληλη δράση από τη λογοκρισία. Έτσι, η Επιτροπή πρέπει να συνεχίσει τις διαβουλεύσεις της γύρω από τα θέματα αυτά, έχοντας υπόψη τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν, και να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Η ΕΟΚΕ αδημονεί να συμμετάσχει σε αυτή τη διαδικασία.

2.5.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την εξασφάλιση ίσης πρόσβασης των δύο φύλων σε χρηματοδοτικούς πόρους — γεγονός το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες ως επιχειρηματίες ή για την αναζήτηση στεγαστικών δανείων.

2.6.

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι, αφού η πρόταση δεν καλύπτει το πεδίο της εκπαίδευσης, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της διαφήμισης, το πιο ευαίσθητο σημείο της καθίσταται το θέμα της κατάργησης των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση στις ασφάλειες. Σε κανένα από τα πεδία που καλύπτει η πρόταση — και ιδιαίτερα στον τομέα των ασφαλειών — δεν θα πρέπει να εισαχθούν νέα κριτήρια διακρίσεων.

2.6.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πολύ αμφισβητήσιμο τον ισχυρισμό ότι τα ενιαία τιμολόγια για τους άνδρες και τις γυναίκες —που έχουν ωστόσο καθιερωθεί σε ορισμένες χώρες της Ένωσης— οδηγούν οπωσδήποτε σε γενικευμένη αύξηση των ασφαλίστρων και ότι η μεγαλύτερη εξίσωση των κινδύνων ανάμεσα στα φύλα συντείνει στην άνοδο των τιμών. Δεν είναι συνετό και αντιβαίνει στον στόχο της πρότασης το να επιτραπεί στα κράτη μέλη, στο γενικό πλαίσιο της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών και της ελευθερίας εγκατάστασης όσον αφορά τις ασφάλειες, να παρεκκλίνουν επί έξι έτη από αυτή την κατάργηση των διακρίσεων.

2.6.2.

Όσον αφορά την πρόσβαση όλων στα δικαιώματα συμπληρωματικής ασφάλισης κοινωνικής προστασίας, η ΕΟΚΕ ζητεί να καταργηθούν οι άμεσες και οι έμμεσες διακρίσεις. Το αίτημα αυτό είναι ακόμη πιο επείγον σήμερα που η ανάπτυξη του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα της κοινωνικής προστασίας (συμπληρωματική και υπερσυμπληρωματική ασφάλιση) είναι η πιο δυναμική πτυχή της κοινωνικής προστασίας στην Ένωση. Για το θέμα αυτό, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στις προτάσεις που έχει διατυπώσει στη γνωμοδότησή της σχετικά με τη «Συμπληρωματική ασφάλιση ασθενείας» (4).

3.1.

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της εξίσωσης των όρων πρόσβασης στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, πολλές από τις οποίες έχουν ουσιαστική σημασία για την καθημερινή ζωή, καθώς και της εξίσωσης των παροχών και των ασφαλίστρων για τα δύο φύλα. Ωστόσο, η οδηγία καλύπτει ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με πολύ διαφορετική φύση — π.χ. ασφάλειες αυτοκινήτων, υγείας και αναπηρίας, συντάξεις και περιοδικές προσόδους. Αυτό δημιουργεί περίπλοκα και δύσκολα προβλήματα, που διαφέρουν από το ένα κράτος μέλος στο άλλο.

3.1.1.

Όμως, πρέπει να αναγνωριστεί ότι, με την εξίσωση των παροχών και των ασφαλίστρων για τους καταναλωτές αυτού του είδους των υπηρεσιών, θα υπάρξουν, εκτός από τις θετικές, και ορισμένες αρνητικές συνέπειες, με διαφορετικό αντίκτυπο στους άνδρες και στις γυναίκες, ανάλογα με το είδος της ζητούμενης χρηματοοικονομικής υπηρεσίας. Στην περίπτωση των ασφαλειών αυτοκινήτων, οι ατομικές εκπτώσεις 'no-claim' προκύπτουν μετά από αρκετά χρόνια ασφάλισης. Είναι πολύ πιθανό να αυξηθούν τα ασφάλιστρα για όλους, προκειμένου να καλυφθούν οι αβεβαιότητες που προκύπτουν.

3.1.2.

Στην απόφαση Colorοll (5), το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δέχτηκε ότι η χρήση αναλογιστικών στατιστικών δεδομένων με βάση το φύλο επιτρέπεται για τον υπολογισμό των συνταξιοδοτικών εισφορών και παροχών, υπό τον όρο όμως ότι οι εισφορές των εργαζομένων θα είναι ίσες με τις παροχές που λαμβάνουν. Η αύξηση των εισφορών που καταβάλλουν οι εργοδότες θεωρήθηκε έγκυρη. Στην ουσία, το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι η εξίσωση των παροχών στοιχίζει περισσότερο. Στα επαγγελματικά συστήματα συνταξιοδότησης, το μεγαλύτερο μέρος της εισφοράς καταβάλλεται από τον εργοδότη. Στην περίπτωση των ιδιωτικών συντάξεων και των ασφαλιστικών παροχών, δεν υπάρχει εργοδότης για να καλύψει το ποσοστό της αύξησης των ασφαλίστρων ή των τελών, με αποτέλεσμα αυτό να αποβαίνει σε βάρος του καταναλωτή. Αυτό, όμως, δεν ισχύει μόνο για τα συνταξιοδοτικά συστήματα, όπου οι άνδρες πρέπει να καλύψουν το μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών, αλλά για όλες τις μορφές ασφαλίσεων. Οι γυναίκες ενδέχεται να πρέπει να καλύψουν, για παράδειγμα, τον αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων των ανδρών κοκ.

3.1.3.

Στην εκτενή αξιολόγηση επιπτώσεων που έκανε, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι θα προκύψει ένα ορισμένο κόστος για τους ασφαλιστές, το οποίο θα μετακυληθεί τελικά στον καταναλωτή, θεωρεί όμως ότι το πρόβλημα θα πάψει να υφίσταται όταν θα λήξει η περίοδος προσαρμογής. Η ΕΟΚΕ έχει την ίδια άποψη.

3.1.4.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί επίσης να υπενθυμίσει εδώ ότι η αρχή της ισότητας των φύλων έχει καταχωρηθεί στη Συνθήκη. Εάν βασισθούμε στην εν λόγω αρχή, θα πρέπει να καθορισθεί εάν ο τομέας των ασφαλίσεων πρέπει να τροποποιήσει το σύστημα υπολογισμών που εφαρμόζει, βέβαια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να μην λαμβάνεται υπόψη το φύλο στον υπολογισμό των ασφαλίστρων, π.χ. για τα αυτοκίνητα. Δεδομένου ότι ο τρόπος υπολογισμού σαφώς δεν έχει καμία επιρροή στη συχνότητα των ατυχημάτων ούτε στο προσδόκιμο επιβίωσης, το ποσό των ασφαλίστρων για το σύνολο των καταναλωτών θα πρέπει κατ' αρχήν να παραμείνει αμετάβλητο.

3.1.5.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να γίνει μια περισσότερο συγκεκριμένη αξιολόγηση του κλάδου των ασφαλειών/συντάξεων (στην οποία να συμπεριλαμβάνονται και ανεξάρτητες προσομοιώσεις του αντίκτυπου που έχουν εναλλακτικά σχήματα), προκειμένου να εκτιμηθούν οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των προτάσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να παρακολουθηθεί το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, ιδίως στον κλάδο των ασφαλειών, αφού τεθεί σε ισχύ η οδηγία. Ο απώτερος στόχος της οδηγίας πρέπει να είναι η εγγύηση του δικαιώματος του ατόμου να μην υφίσταται διακρίσεις

3.2.

Σε σχέση με τη διάταξη για τη στέγαση, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η οδηγία δεν πρέπει να ισχύει για τις ιδιωτικές συμφωνίες, δηλαδή για χρηματοδοτικές μισθώσεις, πωλήσεις ή δωρεές μεταξύ μελών μιας οικογένειας.

3.3.

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι οι εξαιρέσεις θα πρέπει να είναι σαφείς και αυστηρά προσδιορισμένες. Δεν πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.

3.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το άρθρο 5, το οποίο επιτρέπει την ανάληψη θετικής δράσης. Όμως, η διάταξη αυτή δεν θα πρέπει να θέσει σε κίνδυνο ζωτικής σημασίας υπηρεσίες που παρέχονται και στα δύο φύλα από το Δημόσιο και από ΜΚΟ, όπως είναι τα πανδοχεία για άνδρες ή γυναίκες με ειδικές ανάγκες και τα καταλύματα για γυναίκες θύματα οικογενειακής ή άλλου είδους βίας.

3.5.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη διάταξη για τον διάλογο με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Όμως, η διάταξη αυτή θα πρέπει να εξασφαλίζει την τακτική επαφή με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών.

3.6.

Η κοινοποίηση και η δημόσια προβολή της οδηγίας, όταν εγκριθεί, θα έχει ζωτική σημασία για να εξασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές θα είναι πλήρως ενήμεροι σχετικά με τα δικαιώματά τους και ότι οι φορείς παροχής αγαθών και υπηρεσιών θα κατανούν ποιες είναι οι υποχρεώσεις τους που απορρέουν από αυτήν.