EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 32005E0574

Κοινή δράση 2005/574/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2005, σχετικά με την υποστήριξη των δραστηριοτήτων του ΔΟΑΕ στους τομείς της πυρηνικής ασφάλειας και της εξακρίβωσης και στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής

ΕΕ L 193 της 23.7.2005, p. 44–50 (ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, NL, PL, PT, SK, SL, FI, SV)
ΕΕ L 164M της 16.6.2006, p. 310–316 (MT)

Legal status of the document No longer in force, Date of end of validity: 17/10/2006

ELI: http://data.europa.eu/eli/joint_action/2005/574/oj

23.7.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 193/44


ΚΟΙΝΉ ΔΡΆΣΗ 2005/574/ΚΕΠΠΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ

της 18ης Ιουλίου 2005

σχετικά με την υποστήριξη των δραστηριοτήτων του ΔΟΑΕ στους τομείς της πυρηνικής ασφάλειας και της εξακρίβωσης και στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως το άρθρο 14,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)

Στις 12 Δεκεμβρίου 2003 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τη στρατηγική της ΕΕ κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής, το οποίο περιλαμβάνει στο κεφάλαιο ΙΙΙ κατάλογο μέτρων που πρέπει να ληφθούν τόσο εντός της ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες για την καταπολέμηση της διάδοσης των όπλων αυτών.

(2)

Η ΕΕ υλοποιεί τη στρατηγική αυτή ενεργώς και θέτει σε εφαρμογή τα μέτρα που απαριθμούνται στο κεφάλαιό της III, ιδίως μέσω της απελευθέρωσης χρηματοοικονομικών πόρων, για την υποστήριξη ειδικών προγραμμάτων που διεξάγονται από πολυμερή όργανα, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ).

(3)

Στις 17 Νοεμβρίου 2003, το Συμβούλιο καθόρισε την κοινή θέση 2003/805/ΚΕΠΠΑ σχετικά με την οικουμενική ισχύ και επίρρωση των πολυμερών συμφωνιών στον τομέα της μη διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής και των φορέων τους (1).

(4)

Στις 17 Μαΐου 2004, το Συμβούλιο καθόρισε την κοινή δράση 2004/495/ΚΕΠΠΑ σχετικά με την υποστήριξη των δραστηριοτήτων του ΔΟΑΕ δυνάμει του προγράμματός του για την πυρηνική ασφάλεια και στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής (2).

(5)

Δεδομένου ότι, όσον αφορά την ΕΕ, το Συμβούλιο εξέδωσε στις 22 Δεκεμβρίου 2003 την οδηγία 2003/122/Ευρατόμ για τον έλεγχο των κλειστών πηγών ραδιενέργειας και των έκθετων πηγών (3), η ενίσχυση του ελέγχου των πηγών υψηλής ραδιενέργειας σε όλες τις τρίτες χώρες, σύμφωνα με τη δήλωση και το σχέδιο δράσης του G-8 για την ασφάλεια των πηγών ραδιενέργειας, παραμένει ένας σημαντικός στόχος προς υλοποίηση.

(6)

Η καθολική ισχύς του πρόσθετου πρωτοκόλλου ΔΟΑΕ (4) συμβάλλει στην ενίσχυση των ικανοτήτων εξακρίβωσης και του συστήματος διασφαλίσεων του ΔΟΑΕ.

(7)

Ο ΔΟΑΕ επιδιώκει τους ίδιους στόχους με τους στόχους κατά την έννοια των αιτιολογικών σκέψεων 5 και 6 στο πλαίσιο του αναθεωρημένου κώδικα συμπεριφοράς για την ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών, τον οποίο ενέκρινε το συμβούλιο των διοικητών του ΔΟΑΕ τον Σεπτέμβριο 2003, καθώς και της εφαρμογής του προγράμματός του για την πυρηνική ασφάλεια, το οποίο χρηματοδοτείται με εθελοντικές συνεισφορές στο ταμείο για την πυρηνική ασφάλεια που έχει δημιουργηθεί στους κόλπους του. Ο ΔΟΑΕ καταβάλλει επίσης προσπάθειες για να ενισχύσει τη σύμβαση για τη φυσική προστασία του πυρηνικού υλικού και να προωθήσει τη σύναψη και την εφαρμογή του πρόσθετου πρωτοκόλλου.

(8)

Η Επιτροπή συμφώνησε να αναλάβει την εποπτεία της ορθής υλοποίησης της συνεισφοράς της ΕΕ,

ΥΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΟΙΝΗ ΔΡΑΣΗ:

Άρθρο 1

1.   Για τους σκοπούς της άμεσης υλοποίησης στην πράξη ορισμένων στοιχείων της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής, η ΕΕ υποστηρίζει τις δραστηριότητες του ΔΟΑΕ που διεξάγονται στους τομείς της πυρηνικής ασφάλειας και εξακρίβωσης για την προώθηση των ακόλουθων στόχων:

να ενισχύσουν την προστασία των υλικών και των εξοπλισμών που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διάδοσης και της συναφούς εμπειρογνωμοσύνης,

να βελτιώσουν την ανίχνευση και την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης πυρηνικών υλικών και ραδιενεργών ουσιών,

να εργαστεί για την ενίσχυση των διασφαλίσεων του ΔΟΑΕ, και ειδικότερα την καθολική ισχύ του πρόσθετου πρωτοκόλλου ΔΟΑΕ.

2.   Τα προγράμματα του ΔΟΑΕ τα οποία αντιστοιχούν στα μέτρα που προβλέπονται στη στρατηγική της ΕΕ είναι τα προγράμματα που σκοπούν σε:

παροχή βοηθείας σε κράτη κατά την ενίσχυση της φυσικής προστασίας των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών κατά τη χρήση, αποθήκευση και μεταφορά τους, καθώς και των πυρηνικών εγκαταστάσεων,

παροχή βοηθείας σε κράτη κατά την ενίσχυση της ασφάλειας των ραδιενεργών υλικών κατά τη χρήση τους σε μη πυρηνικές εφαρμογές,

ενίσχυση της ικανότητας των κρατών να ανιχνεύουν και να αντιμετωπίζουν την παράνομη διακίνηση των υλικών αυτών,

παροχή βοηθείας προς τα κράτη για τη σύνταξη των απαραίτητων νομοθετικών πράξεων για την εφαρμογή του πρόσθετου πρωτοκόλλου ΔΟΑΕ.

Τα εν λόγω προγράμματα θα διεξαχθούν σε χώρες που έχουν ανάγκη βοήθειας στους τομείς αυτούς.

Λεπτομερής περιγραφή των προγραμμάτων περιλαμβάνεται στο παράρτημα.

Άρθρο 2

1.   Το ποσό δημοσιονομικής αναφοράς για την εκτέλεση των τεσσάρων προγραμμάτων που προβλέπονται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 είναι EUR 3 914 000.

2.   Η διαχείριση των δαπανών που χρηματοδοτούνται από τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τα διαλαμβανόμενα στην παράγραφο 1, υπόκειται στις διαδικασίες και κανόνες της Κοινότητας που εφαρμόζονται επί θεμάτων προϋπολογισμού, με την εξαίρεση ότι τυχούσα προχρηματοδότηση δεν παραμένει στην κυριότητα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

3.   Για τον σκοπό της εφαρμογής των προγραμμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 1 παράγραφος 2, η Επιτροπή συνάπτει χρηματοδοτική συμφωνία-πλαίσιο με τον ΔΟΑΕ σχετικά με τους όρους χρησιμοποίησης της συνεισφοράς της ΕΕ, η οποία λαμβάνει τη μορφή μη επιστρεπτέας ενίσχυσης. Η ειδική χρηματοδοτική συμφωνία η οποία θα συναφθεί, θα ορίζει ότι ο ΔΟΑΕ εξασφαλίζει την προβολή της συνεισφοράς της ΕΕ, αντίστοιχη με το ύψος της.

4.   Η Επιτροπή επιβλέπει τη σωστή υλοποίηση της συνεισφοράς ΕΕ κατά το παρόν άρθρο και προς τούτο αναλαμβάνει τον έλεγχο και την αξιολόγηση των δημοσιονομικών πλευρών της εφαρμογής της παρούσας κοινής δράσης, όπως αναφέρεται στο παρόν άρθρο.

Άρθρο 3

Η προεδρία, επικουρούμενη από τον Γενικό Γραμματέα/Ύπατο Εκπρόσωπο για την ΚΕΠΠΑ, ευθύνεται για την εφαρμογή της παρούσας κοινής δράσης συνεργαζομένης πλήρως με την Επιτροπή και υποβάλλει έκθεση στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της.

Άρθρο 4

Το Συμβούλιο και η Επιτροπή διασφαλίζουν εντός των οικείων αρμοδιοτήτων τη συνοχή ανάμεσα στην εφαρμογή της παρούσας κοινής δράσης και των εξωτερικών κοινοτικών δραστηριοτήτων βάσει του άρθρου 3 δεύτερο εδάφιο της συνθήκης. Το Συμβούλιο και η Επιτροπή συνεργάζονται προς τούτο.

Άρθρο 5

Η παρούσα κοινή δράση αρχίζει να ισχύει την ημερομηνία της υιοθέτησής της.

Λήγει 15 μήνες από την υιοθέτησή της.

Άρθρο 6

Η παρούσα κοινή δράση δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βρυξέλλες, 18 Ιουλίου 2005.

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

J. STRAW


(1)  ΕΕ L 302 της 20.11.2003, σ. 34.

(2)  ΕΕ L 182 της 19.5.2004, σ. 46.

(3)  ΕΕ L 346 της 31.12.2003, σ. 57.

(4)  «Πρότυπο πρωτόκολλο που προστίθεται στη συμφωνία (τις συμφωνίες) μεταξύ κράτους (κρατών) και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας για την εφαρμογή των διασφαλίσεων», το οποίο ενέκρινε το Συμβούλιο των Διοικητών του ΔΟΑΕ το 1997 [INFCIRC/540 (Corr.)].


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Υποστήριξη από την ΕΕ των δραστηριοτήτων του ΔΟΑΕ που διεξάγονται στους τομείς της πυρηνικής ασφάλειας και εξακρίβωσης και στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής

1.   Περιγραφή

Το διοικητικό Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) ενέκρινε, τον Μάρτιο του 2002 σχέδιο δραστηριοτήτων για την προστασία από την πυρηνική τρομοκρατία (GOV/2002/10). Επιπλέον, το έγγραφο: «Μέτρα για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας όσον αφορά την ασφάλεια των πυρηνικών, της ακτινοβολίας και των μεταφορών και τη διαχείριση των αποβλήτων: Προαγωγή αποτελεσματικών και βιώσιμων εθνικών κανονιστικών υποδομών για τον έλεγχο των πηγών ακτινοβολίας» [GOV/2004/52-GC (48)/15] περιλαμβάνει μέρη συναφή προς τη συνεργασία ΔΟΑΕ-EE στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ κατά της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής. Προβλέπει μια σφαιρική προσέγγιση της πυρηνικής ασφάλειας, η οποία περιλαμβάνει τους κανονιστικούς ελέγχους, τη λογιστική καταγραφή και την προστασία των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών, κατά τη χρήση, την αποθήκευση και τη μεταφορά τους, «από αρχής μέχρι τέλους», βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, για τις περιπτώσεις που αποδεικνύεται ανεπαρκής η προστασία αυτή ή όταν τα υλικά βρίσκονται σε χώρους που δεν προστατεύονται ακόμα, πρέπει να έχουν προβλεφθεί μέτρα για την ανίχνευση των κλοπών ή των προσπαθειών παράνομης εισαγωγής τους.

Οι διεθνείς διασφαλίσεις, όπως εφαρμόζονται από τον Οργανισμό, αντιπροσωπεύουν ένα βασικό μέσο εξακρίβωσης της τήρησης των υποχρεώσεων των κρατών να μη χρησιμοποιούν πυρηνικό υλικό ή τεχνολογία για να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα ή άλλους πυρηνικούς εκρηκτικούς μηχανισμούς. Η σύναψη γενικής συμφωνίας διασφαλίσεων (1) και πρόσθετου πρωτοκόλλου (2) συνιστά σημαντική δέσμευση του κράτους όσον αφορά την ασφάλεια και τον έλεγχο του πυρηνικού υλικού και συναφών με τα πυρηνικά υλικών και δραστηριοτήτων στο έδαφός του, υπό τη δικαιοδοσία του ή υπό τον έλεγχό του σε οποιοδήποτε μέρος. Εν προκειμένω, είναι άκρως σημαντικό να έχουν θεσπιστεί οι αναγκαίες εθνικές εκτελεστικές διατάξεις ούτως ώστε να δίνει τους εξουσιοδοτημένους κυβερνητικούς φορείς τη δυνατότητα να ασκούν τα απαραίτητα κανονιστικά τους καθήκοντα και να διέπει τη συμπεριφορά κάθε προσώπου που συμμετέχει σε νομικά κατοχυρωμένες δραστηριότητες.

Η υποστήριξη των προσπαθειών αυτών αποτελεί επείγον αίτημα όλων των κρατών μελών του ΔΟΑΕ καθώς και κρατών που δεν είναι ακόμα μέλη του ΔΟΑΕ. Ωστόσο, τα προγράμματα σχετικά με την ενίσχυση της πυρηνικής ασφάλειας επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης: Βουλγαρία, Τουρκία, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σερβία και Μαυροβούνιο, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μολδαβία και Ρουμανία· και στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας: Καζακστάν, Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν και Τουρκμενιστάν· στην περιοχή του Καύκασου: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία· στη Βόρειο Αφρική: Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη και Αίγυπτος· και στην περιοχή της Μεσογείου και στη Μέση Ανατολή: Λίβανος, Συρία, Ισραήλ και Ιορδανία. Οι δραστηριότητες του προγράμματος που αφορούν τη βοήθεια στην ανάπτυξη εθνικής νομοθεσίας σχετικά με τη συμφωνία διασφαλίσεων και το πρόσθετο πρωτόκολλο (πρόγραμμα 4), θα εφαρμοστεί στις προσδιοριζόμενες χώρες ως αποτέλεσμα των πολιτικών προτεραιοτήτων που έθεσε η ΕΕ.

Αρχικά, οι ανάγκες για βελτιωμένη πυρηνική ασφάλεια θα αξιολογηθούν στις νέες χώρες που εμπίπτουν στην κοινή δράση της ΕΕ προκειμένου να καθοριστούν οι προτεραιότητες στήριξης. Για τον σκοπό αυτό, μια ομάδα έγκριτων εμπειρογνωμόνων θα αξιολογήσει τα σημερινά μέτρα πυρηνικής ασφάλειας που ήδη εφαρμόζονται στις χώρες αυτές και θα υποβάλει συστάσεις για βελτιώσεις. Οι συστάσεις θα αποτελέσουν τη βάση για τον καθορισμό των επόμενων ενεργειών βοήθειας και θα καλύπτουν τόσο τη σημερινή κατάσταση όσο και την ανάγκη βελτιώσεων όσον αφορά την πρόληψη ή την ανίχνευση και αντιμετώπιση κακόβουλων πράξεων με αντικείμενο πυρηνικά και άλλα ραδιενεργά υλικά, συμπεριλαμβανομένων των υλικών που χρησιμοποιούνται σε μη πυρηνικές εφαρμογές, καθώς και πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης αυτής, θα δοθεί προτεραιότητα στον καθορισμό ενός μέγιστου αριθμού χωρών για κάθε πρόγραμμα που θα καλυφθεί από τους πόρους που θα διατεθούν στα πλαίσια της συνεισφοράς της ΕΕ.

Στη συνέχεια, τα προγράμματα θα υλοποιηθούν στις επιλεγμένες χώρες σε τέσσερις τομείς:

1.   Ενίσχυση της φυσικής προστασίας των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών κατά τη χρήση, αποθήκευση και μεταφορά τους, καθώς και των πυρηνικών εγκαταστάσεων

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται ή αποθηκεύονται σε πυρηνικές εγκαταστάσεις ή χώρους πρέπει να καταγράφονται και να προστατεύονται επαρκώς για την πρόληψη κλοπών ή δολιοφθορών. Ένα αποτελεσματικό σύστημα κανονιστικών ρυθμίσεων θα πρέπει να προσδιορίζει τα στοιχεία εκείνα που απαιτούν υλοποίηση σε επίπεδο κράτους και φορέα εκμετάλλευσης αντιστοίχως.

Το πολύ έξι χώρες θα επιλεγούν για το πρόγραμμα 1.

2.   Ενίσχυση της ασφάλειας των ραδιενεργών υλικών σε μη πυρηνικές εφαρμογές

Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει δύο χωριστούς τομείς δραστηριότητας: έναν για τη δημιουργία/αναβάθμιση κανονιστικής υποδομής και έναν για τη διάλυση και απόρριψη των εκτός χρήσης πηγών.

Τα ραδιενεργά υλικά χρησιμοποιούνται συχνά σε μη πυρηνικές εφαρμογές, π.χ. για ιατρικούς ή βιομηχανικούς σκοπούς. Ορισμένες από τις πηγές αυτές εκπέμπουν υψηλή ραδιενέργεια και ανήκουν στις κατηγορίες 1-3, όπως αυτές ορίζονται στο έγγραφο του ΔΟΑΕ «Κατηγοριοποίηση των ραδιενεργών πηγών». Οι εν λόγω πηγές, εάν δεν υφίστανται τον κατάλληλο κανονιστικό έλεγχο και δεν προστατεύονται, ενδέχεται να καταλήξουν σε λάθος χέρια και να χρησιμοποιηθούν σε κακόβουλες δραστηριότητες. Η ακτινοπροστασία, και η ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών, καθώς και η κανονιστική υποδομή πρέπει να διαθέτουν αποτελεσματικότητα και επάρκεια λειτουργίας σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, τις κατευθύνσεις του κώδικα συμπεριφοράς για την ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών και τις βέλτιστες πρακτικές. Το πολύ έξι χώρες θα επιλεγούν για αυτόν τον τομέα δραστηριότητας του προγράμματος 2.

Έχει ζωτική σημασία οι ευάλωτες πηγές υψηλής ραδιενέργειας να προστατεύονται υλικά από κακόβουλες ενέργειες κατά τη χρήση ή την αποθήκευσή τους και, όταν πλέον δεν χρειάζονται, θα πρέπει να διαλύονται και να φυλάσσονται ως ραδιενεργά απόβλητα σε ασφαλές και προστατευμένο μέρος. Το πολύ έξι χώρες θα επιλεγούν για αυτόν τον τομέα δραστηριότητας του προγράμματος 2.

3.   Ενίσχυση της ικανότητας των κρατών να ανιχνεύουν και να αντιμετωπίζουν την παράνομη διακίνηση

Ως παράνομη διακίνηση νοείται η κατάσταση που αφορά την άνευ αδείας αποδοχή, προμήθεια, χρήση, μεταβίβαση ή απόρριψη πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών, εσκεμμένα ή όχι, με ή χωρίς διέλευση διεθνών συνόρων.

Πρόχειρος πυρηνικός εκρηκτικός μηχανισμός ή μηχανισμός διασκορπισμού ραδιενέργειας δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστεί από τρομοκράτες χωρίς την απόκτηση των υλικών ως αποτέλεσμα της παράνομης διακίνησής τους. Επιπλέον, ως αποτέλεσμα παράνομης διακίνησης μπορούν να έχουν αποκτηθεί επίσης ο εξοπλισμός και η τεχνολογία που απαιτούνται για την παραγωγή ευαίσθητων υλικών για την κατασκευή πρόχειρου πυρηνικού εκρηκτικού μηχανισμού. Θεωρείται δεδομένο ότι, προκειμένου να φθάσουν τα υλικά στον τελικό προορισμό τους, θα πρέπει να έχει προηγηθεί διασυνοριακή διακίνηση υλικών ή τεχνολογίας. Επομένως, για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, τα κράτη απαιτείται να διαθέτουν τα αναγκαία συστήματα κανονιστικών ρυθμίσεων καθώς και τεχνικά συστήματα (συμπεριλαμβανομένων εύχρηστων μηχανημάτων) και διαδικασίες και πληροφορίες στους μεθοριακούς σταθμούς για την ανίχνευση προσπαθειών παράνομης εισαγωγής ραδιενεργών υλικών (συμπεριλαμβανομένων των σχάσιμων ραδιενεργών υλικών) ή παράνομων συναλλαγών ευαίσθητου εξοπλισμού και τεχνολογίας.

Θα πρέπει επίσης να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση τέτοιων πράξεων και την κατάσχεση ραδιενεργών υλικών. Το προσωπικό επιβολής του νόμου (τελωνειακοί, αστυνομικοί κ.λπ.) συχνά δεν διαθέτει εμπειρία στη χρήση οργάνων ανίχνευσης και επομένως δεν είναι εξοικειωμένο με τον ευαίσθητο εξοπλισμό και τη σχετική τεχνολογία. Η εκπαίδευση του προσωπικού αυτού έχει βασική σημασία για την επιτυχία των όποιων μέτρων εφαρμοστούν για την ανίχνευση της παράνομης διακίνησης. Οι διάφορες κατηγορίες προσωπικού πρέπει να λαμβάνουν διαφορετική εκπαίδευση, τόσο στη χρήση οργάνων ανίχνευσης όσο και στην κατανόηση των ενδείξεων των οργάνων, προκειμένου να είναι σε θέση να αποφασίζουν για τις επόμενες ενέργειές τους.

4.   Νομοθετική αρωγή για την υλοποίηση των υποχρεώσεων των κρατών στο πλαίσιο των συμφωνιών διασφαλίσεων του ΔΟΑΕ και των πρόσθετων πρωτοκόλλων

Η σύναψη συμφωνιών διασφαλίσεων και πρόσθετων πρωτοκόλλων με τον ΔΟΑΕ είναι αποδοτικό μέτρο που προωθεί τον αυστηρό κρατικό και διακρατικό έλεγχο του πυρηνικού υλικού και των συναφών τεχνολογιών. Ενώ υπάρχουν βασικές υποχρεώσεις και στοιχεία που τα κράτη είναι υποχρεωμένα να υλοποιήσουν στην εθνική νομοθεσία όσον αφορά τις διασφαλίσεις, και τα οποία είναι σχετικά με την ασφάλεια και τον έλεγχο του πυρηνικού υλικού και συναφών με τα πυρηνικά υλικών και δραστηριοτήτων, υπάρχουν και άλλες πρόσθετες υποχρεώσεις που τα κράτη είναι υποχρεωμένα να θεσπίσουν προκειμένου να μπορούν να συμμορφωθούν στις διεθνείς τους υποχρεώσεις στο πλαίσιο των διασφαλίσεων. Εν προκειμένω, οι εθνικές εκτελεστικές διατάξεις πρέπει να παρέχουν πραγματικά ένα πλαίσιο αρχών και γενικών διατάξεων που να δίνει τη δυνατότητα στους εξουσιοδοτημένους κυβερνητικούς φορείς να ασκούν τα απαραίτητα κανονιστικά τους καθήκοντα και το οποίο να ρυθμίζει τη συμπεριφορά κάθε προσώπου που συμμετέχει σε νομικά κατοχυρωμένες δραστηριότητες.

Είναι σημαντικό οι εθνικές εκτελεστικές διατάξεις να προσδιορίζουν σαφώς τις πυρηνικές δραστηριότητες, εγκαταστάσεις, χώρους και υλικό που θα διέπονται από τις διασφαλίσεις. Επιπλέον, κράτη που έχουν συνάψει πρόσθετο πρωτόκολλο πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι εθνικές τους εκτελεστικές διατάξεις έχουν προσαρμοστεί, ώστε να δίνουν τη δυνατότητα στο ενδιαφερόμενο κράτος να τηρεί τις πρόσθετες υποχρεώσεις του δυνάμει του πρόσθετου πρωτοκόλλου. Ειδικότερα, η εθνική νομοθεσία του κράτους αυτού θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες του κανονιστικού φορέα που ορίζεται για τους σκοπούς της εφαρμογής και υλοποίησης των συμφωνιών διασφαλίσεων που έχουν συναφθεί.

Δικαιούχοι του προγράμματος θα είναι οι επιλεγμένες στοχευόμενες χώρες.

2.   Στόχοι

Γενικός στόχος: η ενίσχυση της πυρηνικής ασφάλειας σε επιλεγμένες χώρες.

2.1.   Φάση αξιολόγησης: χρηματοδότηση των διεθνών αποστολών πυρηνικής ασφάλειας

Η αξιολόγηση θα πραγματοποιείται από τον ΔΟΑΕ με στόχο τον προσδιορισμό των αναγκών ενίσχυσης της πυρηνικής ασφάλειας σε καθεμία από τις χώρες που περιλαμβάνονται στο σημείο 1 και στις οποίες δεν έχει ολοκληρωθεί αυτή η αξιολόγηση. Η αξιολόγηση θα καλύπτει, ανάλογα με την περίπτωση, τη φυσική προστασία και την ασφάλεια των πυρηνικών και μη πυρηνικών εφαρμογών, την αναγκαία κανονιστική υποδομή ακτινοπροστασίας και ασφάλειας των ραδιενεργών πηγών, καθώς και την καθιέρωση μέτρων καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης. Τα αποτελέσματα της συνολικής αξιολόγησης θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για την επιλογή των χωρών στις οποίες θα εφαρμοστούν τα προγράμματα.

Τα προγράμματα, ως μέρος της προαναφερόμενης ευρύτερης αποστολής πυρηνικής ασφάλειας:

αξιολογούν, σε κάθε χώρα, την κατάσταση όσον αφορά τη φυσική προστασία των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών και την προστασία των πυρηνικών εγκαταστάσεων, των ερευνητικών κέντρων και των χώρων όπου χρησιμοποιούνται ή αποθηκεύονται τα υλικά αυτά. Καθορίζουν ορισμένες από τις εγκαταστάσεις και τους χώρους που θα επιλεγούν για αναβάθμιση και υποστήριξη,

αξιολογούν, σε κάθε χώρα, τις οιεσδήποτε ανάγκες αναβάθμισης της ασφάλειας των ραδιενεργών πηγών. Καθορίζουν τις οιεσδήποτε αδυναμίες και ελλείψεις στην εφαρμογή των διεθνών προτύπων και του κώδικα συμπεριφοράς που απαιτούν βελτίωση της κανονιστικής υποδομής και καθορίζουν τις ανάγκες πρόσθετης προστασίας των ευάλωτων πηγών υψηλής ραδιενέργειας. Επίσης, ως επακόλουθο της αξιολόγησης, θα προσδιορισθεί και το είδος του συγκεκριμένου εξοπλισμού που απαιτείται για την εξασφάλιση της προστασίας,

αξιολογούν, σε κάθε χώρα, την παρούσα κατάσταση της ικανότητας καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης και καθορίζουν τις ανάγκες για τις απαιτούμενες βελτιώσεις.

2.2.   Υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων που θα θεωρηθούν ως έχουσες προτεραιότητα μετά τη φάση αξιολόγησης

Πρόγραμμα 1

Ενίσχυση της φυσικής προστασίας των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών κατά τη χρήση, αποθήκευση και μεταφορά τους καθώς και των πυρηνικών εγκαταστάσεων

Σκοπός του προγράμματος: να ενισχυθεί η φυσική προστασία των πυρηνικών και άλλων ραδιενεργών υλικών στις επιλεγμένες χώρες.

Αποτελέσματα του προγράμματος:

αναβάθμιση της φυσικής προστασίας επιλεγμένων εγκαταστάσεων και χώρων που χαρακτηρίζονται προτεραιότητας,

βελτίωση των εθνικών κανονιστικών υποδομών φυσικής προστασίας με την παροχή βοήθειας από εμπειρογνώμονες,

εκπαίδευση προσωπικού στις επιλεγμένες χώρες.

Πρόγραμμα 2

Ενίσχυση της ασφάλειας των ραδιενεργών υλικών σε μη πυρηνικές εφαρμογές

Σκοπός του προγράμματος: να ενισχυθεί η ασφάλεια των ραδιενεργών υλικών σε μη πυρηνικές εφαρμογές στις επιλεγμένες χώρες.

Αποτελέσματα του προγράμματος:

δημιουργία/αναβάθμιση της εθνικής κανονιστικής υποδομής για την ακτινοπροστασία και την ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών μέσω της διάταξης για την ακτινοπροστασία, την ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών και την αξιολόγηση της υποδομής (RaSSIA), γνωμοδοτικών υπηρεσιών, εξοπλισμού και εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, τις κατευθύνσεις του κώδικα συμπεριφοράς για την ασφάλεια των ραδιενεργών πηγών, καθώς και τις βέλτιστες πρακτικές,

προστασία ή, ενδεχομένως, διάλυση ή απόρριψη ευάλωτων πηγών στις επιλεγμένες χώρες.

Πρόγραμμα 3

Ενίσχυση της ικανότητας των κρατών να ανιχνεύουν και να αντιμετωπίζουν την παράνομη διακίνηση

Σκοπός του προγράμματος: να ενισχυθούν οι ικανότητες των κρατών να ανιχνεύουν και να αντιμετωπίζουν την παράνομη διακίνηση στις επιλεγμένες χώρες.

Αποτελέσματα του προγράμματος:

αύξηση των πληροφοριών που συλλέγονται και αξιολογούνται, από ανοικτές πηγές και από τα σημεία επαφής των κρατών, σχετικά με την παράνομη διακίνηση πυρηνικών υλικών, για τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την παράνομη διακίνηση και τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται. Οι πληροφορίες αυτές θα διευκολύνουν επίσης την ιεράρχηση των διαφόρων δράσεων που αναλαμβάνονται για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης,

δημιουργία εθνικών πλαισίων με την παροχή βοήθειας από εμπειρογνώμονες, για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης και τη βελτίωση του συντονισμού των εθνικών ελέγχων των διασυνοριακών διακινήσεων ραδιενεργών υλικών, ευαίσθητου πυρηνικού εξοπλισμού και τεχνολογίας στις επιλεγμένες χώρες,

αναβάθμιση του εξοπλισμού παρακολούθησης των συνόρων σε επιλεγμένα σημεία διέλευσης των συνόρων,

εκπαίδευση του προσωπικού επιβολής του νόμου.

Πρόγραμμα 4

Νομοθετική αρωγή για την υλοποίηση των υποχρεώσεων των κρατών στο πλαίσιο των συμφωνιών διασφαλίσεων του ΔΟΑΕ και των πρόσθετων πρωτοκόλλων

Σκοπός του προγράμματος: να ενισχυθούν τα εθνικά νομοθετικά πλαίσια εφαρμογής των συμφωνιών διασφαλίσεων και των πρόσθετων πρωτοκόλλων που συνήφθησαν μεταξύ των κρατών και του ΔΟΑΕ.

Το πρόγραμμα έχει δύο φάσεις που συνίστανται σε μια προπαρασκευαστική φάση και μια φάση εφαρμογής:

η προπαρασκευαστική φάση αφορά τον καθορισμό των κρατών που δεν έχουν θεσπίσει τις αναγκαίες νομοθετικές εκτελεστικές διατάξεις σύμφωνα με τις συμφωνίες διασφαλίσεων και τα πρόσθετα πρωτόκολλα που συνήφθησαν με τον ΔΟΑΕ. Τον καθορισμό θα διενεργήσει η ΕΕ. Επιπλέον περιλαμβάνει την ανάπτυξη γενικού υλικού (δηλαδή νομοθετικών δομικών στοιχείων), προερχόμενου από παραδείγματα υφιστάμενης εθνικής νομοθεσίας διαφόρων κρατών, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ως βάση για την προσαρμογή των εν λόγω παραδειγμάτων στις αντίστοιχες εθνικές ανάγκες και συνθήκες των στοχευόμενων χωρών,

η φάση εφαρμογής αφορά την παροχή διμερούς νομοθετικής αρωγής στις στοχευόμενες χώρες κατά τη σύνταξη ή/και την αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας, κάνοντας χρήση των στοιχείων που αναπτύχθηκαν κατά την προπαρασκευαστική φάση.

Αποτελέσματα του προγράμματος:

ανάπτυξη και θέσπιση, στις εθνικές γλώσσες, των αναγκαίων εθνικών νομοθετικών διατάξεων προκειμένου να μπορέσουν τα κράτη να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει των συμφωνιών διασφαλίσεων ΔΟΑΕ και των πρόσθετων πρωτοκόλλων.

3.   Διάρκεια

Η αξιολόγηση θα διεξαχθεί εντός διαστήματος τριών μηνών από την έναρξη ισχύος της συμφωνίας Συνεισφοράς ΕΕ μεταξύ της Επιτροπής και του ΔΟΑΕ. Τα τέσσερα προγράμματα θα εφαρμοστούν παράλληλα κατά τη διάρκεια των επομένων 12 μηνών.

Η κατ’ εκτίμηση συνολική διάρκεια εφαρμογής της παρούσας κοινής δράσης είναι 15 μήνες.

4.   Δικαιούχοι

Δικαιούχοι είναι οι χώρες στις οποίες θα υλοποιηθούν οι αξιολογήσεις και τα συνακόλουθα προγράμματα. Οι αρχές τους θα βοηθηθούν να επισημάνουν πού βρίσκονται τα αδύνατα σημεία και θα λάβουν βοήθεια για την επίλυσή τους και την αύξηση της ασφάλειας.

5.   Φορέας υλοποίησης

Η εκτέλεση των προγραμμάτων θα ανατεθεί στον ΔΟΑΕ. Οι διεθνείς αποστολές πυρηνικής ασφάλειας θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τον συνήθη τρόπο διενέργειας των αποστολών του ΔΟΑΕ, από εμπειρογνώμονες του ΔΟΑΕ και των κρατών μελών. Η υλοποίηση των τεσσάρων προγραμμάτων θα γίνει άμεσα από το προσωπικό του ΔΟΑΕ, από επιλεγμένους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών του ΔΟΑΕ ή από αναδόχους. Στην περίπτωση των αναδόχων, η παροχή οιωνδήποτε αγαθών, έργων ή υπηρεσιών από τον ΔΟΑΕ στο πλαίσιο της παρούσας κοινής δράσης θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες και διαδικασίες του ΔΟΑΕ, όπως ορίζονται στη συμφωνία συνεισφοράς της ΕΕ με τον ΔΟΑΕ.

6.   Συμμετοχή τρίτων

Τα προγράμματα αυτά θα χρηματοδοτηθούν κατά 100 % από την παρούσα κοινή δράση. Οι εμπειρογνώμονες των κρατών μελών του ΔΟΑΕ μπορούν να θεωρηθούν ως συμμετέχοντες τρίτοι. Θα εργαστούν σύμφωνα με τους συνήθεις κανόνες εργασίας των εμπειρογνωμόνων του ΔΟΑΕ.

7.   Κατ’ εκτίμηση απαιτούμενοι πόροι

Η συνεισφορά της ΕΕ θα καλύψει την αξιολόγηση και την εκτέλεση των τεσσάρων προγραμμάτων όπως περιγράφονται στο σημείο 2.2. Το κατ’ εκτίμηση κόστος έχει ως εξής:

Αξιολόγηση πυρηνικής ασφάλειας, περιλαμβανομένων των αποστολών

140 000 EUR

Πρόγραμμα 1

1 100 000 EUR

Πρόγραμμα 2

1 250 000 EUR

Πρόγραμμα 3

1 114 000 EUR

Πρόγραμμα 4

200 000 EUR

Επιπροσθέτως, έχει προβλεφθεί έκτακτο αποθεματικό για απρόβλεπτα έξοδα το οποίο ανέρχεται περίπου στο 3 % των επιλέξιμων δαπανών (για συνολικό ποσό 110 000 EUR).

8.   Ποσό δημοσιονομικής αναφοράς για την κάλυψη του κόστους του προγράμματος

Το συνολικό κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε 3 914 000 EUR.


(1)  «Η Δομή και το περιεχόμενο των συμφωνιών μεταξύ του Οργανισμού και κρατών που απαιτούνται σε σχέση με τη σύμβαση για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων», την οποία ενέκρινε το Συμβούλιο των Διοικητών του ΔΟΑΕ το 1972 [INFCIRC/153 (Corr.)].

(2)  «Πρότυπο πρωτόκολλο που προστίθεται στη συμφωνία (τις συμφωνίες) μεταξύ κράτους (κρατών) και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας για την εφαρμογή των διασφαλίσεων», το οποίο ενέκρινε το Συμβούλιο των Διοικητών του ΔΟΑΕ το 1997 [INFCIRC/540 (Corr.)].


Top