28.12.2016   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 487/81

Sprawozdawca:

Vladimír NOVOTNÝ

1.1.

EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycje Komisji oraz całość jej wniosku dotyczącego nowej decyzji, który postrzega jako krok w kierunku wzmocnienia pewności prawa w dziedzinie inwestycji energetycznych oraz powiązanych projektów infrastrukturalnych, zwiększenia przejrzystości w kwestiach bezpieczeństwa dostaw gazu i usprawnienia funkcjonowania wewnętrznego rynku energii.

1.2.

EKES popiera ocenę międzynarodowych umów z państwami trzecimi w dziedzinie energii w ramach mechanizmu ex ante, gdyż jest to środek zapobiegania potencjalnej niezgodności zawieranych umów z prawem UE i wymogami wewnętrznego rynku energii. Jednocześnie uważa, że w tym przypadku zapobieganie jest skuteczniejszym podejściem niż późniejsze działania naprawcze.

1.3.

EKES proponuje, by procedura powiadamiania i weryfikacji w odniesieniu do umów międzynarodowych w sektorze energetyki przed ich zawarciem (ex ante) dotyczyła wyłącznie umów na dostawy do państw członkowskich gazu, który jest najbardziej newralgicznym towarem energetycznym, a umowy jego dotyczące zwykle mają wpływ na kilka państw członkowskich.

1.4.

Zdaniem EKES-u zmieniona decyzja powinna odnosić się wyłącznie do koncepcji ramowych umów mających bezpośredni wpływ na unijny rynek wewnętrzny i/lub na bezpieczeństwo dostaw energii, a Komisja powinna badać jedynie zgodność przedstawionego projektu umowy międzyrządowej z prawem UE.

1.5.

Warunkiem skutecznego wdrożenia proponowanych procedur powiadamiana i weryfikacji dotyczących przygotowywanych i negocjowanych umów międzynarodowych w dziedzinie energetyki będzie wzmocnienie ochrony informacji poufnych w całym procesie przygotowywania umów międzyrządowych.

1.6.

Pozostałe umowy w sektorze energetycznym powinny, zdaniem EKES-u, być oceniane ex post zgodnie z dotychczas obowiązującymi procedurami prawnymi i administracyjnymi. EKES zaleca jednak przy tym rozważenie możliwości dobrowolnego przedłożenia takich umów do oceny ex ante na podstawie wniosku państwa członkowskiego.

1.7.

Ponadto EKES uważa proponowany termin 12 tygodni, przysługujący Komisji na wydanie negatywnej opinii w przypadku niezgodności projektu umowy z prawem UE, za najkrótszy możliwy. Po upływie tego okresu uznaje się, że Komisja akceptuje proponowaną umowę, i negocjacje w sprawie zawarcia umowy międzyrządowej mogą być kontynuowane.

2.1.

Wniosek dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia mechanizmu wymiany informacji w odniesieniu do umów międzyrządowych w dziedzinie energii między państwami członkowskimi a państwami trzecimi jest częścią tzw. pakietu zimowego Komisji Europejskiej ukierunkowanego na bezpieczeństwo dostaw energii i wpisującego się w ramy przygotowywanej unii energetycznej. Pakiet ten dotyczy przede wszystkim dostaw gazu z krajów trzecich.

2.2.

W 2015 r. Komisja przeprowadziła przegląd i ocenę skuteczności aktualnie obowiązującej decyzji nr 994/2012/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie umów międzyrządowych, która wprowadziła mechanizm wymiany informacji w odniesieniu do umów w dziedzinie energii między państwami członkowskimi a państwami trzecimi.

2.3.

Z opracowanego przez Komisję sprawozdania z oceny wynika, że jej zdaniem obowiązująca decyzja nie spełnia jednego z głównych celów, jakim jest zapewnienie zgodności umów międzyrządowych z prawem UE. Komisja ustaliła trzy główne przyczyny tego problemu:

2.4.

Komisja przygotowała projekt decyzji uchylającej decyzję nr 994/2012/UE i obejmującej szereg istotnych zmian z myślą o uwzględnieniu wniosków płynących z przeglądu decyzji nr 994/2012/UE. Przegląd ma dwa główne cele:

3.1.

Projekt zmienionej decyzji zawiera następujące elementy:

3.1.1.

Obowiązki w zakresie powiadamiania w odniesieniu do umów międzyrządowych:

3.1.2.

Ocena dokonana przez Komisję:

3.1.3.

Obowiązki w zakresie powiadamiania i dokonania przez Komisję oceny w odniesieniu do instrumentów niewiążących:

3.2.

Zdaniem Komisji skutki decyzji powinny przynieść:

4.1.

EKES zajmował się problematyką umów w dziedzinie energii w kontekście decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 994/2012/UE w 2012 r. (1). W swojej opinii podkreślił, że przy zawieraniu umów w dziedzinie energii należy kierować się względami zarówno strategicznymi, jak i handlowymi, przy poszanowaniu zasad proporcjonalności i przejrzystości.

4.2.

Komitet między innymi wyraził ubolewanie z powodu tego, że projekt decyzji nie obejmuje istotnych umów handlowych zawieranych między podmiotami prywatnymi w sektorze energii i obejmujących swym zakresem kilka państw członkowskich, w przypadku których to umów istnieje ryzyko braku zgodności z prawem UE. Komitet zwrócił uwagę na potencjalne zagrożenia mogące pojawić się w sytuacji, gdy partnerstwa strategiczne wymuszałyby przyjmowanie narzucanych przez pozaunijne interesy praktyk, które mogłyby okazać się szkodliwe.

4.3.

Europejskie organizacje pracodawców jako istotni partnerzy dialogu społecznego oraz przedstawiciele zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego wyrazili zastrzeżenia co do wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 994/2012/UE. Związki pracodawców zwracają uwagę, że dotychczasowy mechanizm oceny ex post jest wystarczający. Podkreśliły, że ocena powinna dotyczyć umów mających wpływ na wewnętrzny rynek energii lub na bezpieczeństwo dostaw energii.

4.4.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i kilka państw członkowskich zażądały, by ustanowiono odpowiedzialność za ew. przypadki wycieku szczególnie chronionych informacji handlowych i zapewniono odpowiednią ochronę interesów handlowych. Opowiedziały się też za wyłączeniem umów między podmiotami prywatnymi i umów opartych na mechanizmach Euratomu oraz zaapelowały, by cała zmiana decyzji nr 994/2012/UE została dokonana z poszanowaniem wolności prowadzenia działalności gospodarczej i handlu, ochrony tajemnicy handlowej i prawa do dobrej administracji.

4.5.

Podobne zastrzeżenia zgłosiły zainteresowane strony, w tym europejskie stowarzyszenia branżowe i organy regulacyjne, również podczas publicznych konsultacji na temat tej problematyki. Między innymi zwrócono uwagę na fakt, że dodatkowe materiały Komisji (SWD(2016) 28 final) nie zawierają dostatecznie przekonujących dowodów ilościowych i argumentów świadczących o tym, że obecne uregulowania prawne nie spełniają wyznaczonych celów, w związku z czym konieczne jest ich zastąpienie nowym aktem prawnym. Zamiast przyjmowania nowego aktu stwierdzone niedostatki międzynarodowych umów można usunąć przez bardziej rygorystyczne egzekwowanie stosowania obowiązującej decyzji.

4.6.

Dążąc do znalezienia dobrego kompromisu, EKES opiera się w niniejszej opinii zarówno na wspomnianych wyżej uwagach i zastrzeżeniach zgłoszonych przez niektóre grupy zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, jak i na argumentach Komisji oraz konkluzjach Rady UE ds. Energii.

4.7.

Mając na uwadze doświadczenia Komisji dotyczące trudności w doprowadzaniu do zmiany już zawartych międzynarodowych umów w dziedzinie energii w razie późniejszego stwierdzenia niezgodności umowy z prawem UE, EKES popiera propozycję stosowania mechanizmu ex ante jako formy zapobiegania naruszeniom prawa Unii oraz zasad wewnętrznego rynku energii w przypadkach mających ogólnoeuropejskie znaczenie lub dotyczących więcej niż jednego państwa członkowskiego.

4.8.

Zmiana decyzji powinna zatem, zdaniem EKES-u, odnosić się wyłącznie do ważnych umów międzyrządowych z państwami trzecimi mających bezpośredni wpływ na unijny rynek wewnętrzny i/lub na bezpieczeństwo dostaw energii, a Komisja powinna badać jedynie zgodność projektu umowy międzyrządowej z prawem UE.

4.9.

W procesie negocjacji umów międzyrządowych o mniejszym zasięgu i ograniczonym znaczeniu Komisja nie powinna otrzymać żadnego konkretnego mandatu podczas wspierania państwa członkowskiego w trakcie negocjacji. Jednocześnie należy jednak utrzymać możliwość, by Komisja na wniosek państwa członkowskiego doradzała mu z myślą o uniknięciu niezgodności negocjowanej umowy z prawem UE. W takim przypadku Komisja powinna być związana określonymi terminami na udzielenie istotnych informacji.

5.1.

EKES uważa, że mechanizm kontroli powinien nadal stosować się wyłącznie do międzynarodowych umów na dostawy gazu.

5.2.

Komitet podziela zdanie Komisji, że zobowiązania wynikające z projektu decyzji nie powinny dotyczyć umów zawieranych przez podmioty prywatne. Zaleca jednak, by rozważyć stosowanie proponowanego mechanizmu ex ante w przypadku umów sektora prywatnego mających znaczący wpływ na wewnętrzny rynek energii lub na bezpieczeństwo dostaw energii. Należy jednak określić jasne zasady dla takiej procedury.

5.3.

EKES oczekuje ustanowienia odpowiedzialności za ewentualną utratę szczególnie chronionych informacji handlowych, włączając w to ocenę takich przypadków na podstawie prawa karnego.

5.4.

EKES uważa, że nie jest konieczne ani celowe stosowanie decyzji do instrumentów niewiążących (art. 2 wniosku).

5.5.

Komitet ma wątpliwości co do twierdzenia Komisji, że wniosek nie będzie miał wpływu na budżet UE. Zwłaszcza w przypadku rozszerzenia mechanizmu ex ante na umowy podmiotów prywatnych można oczekiwać zwiększenia zarówno kosztów, jak i obciążeń administracyjnych. EKES ubolewa, że nie przedstawiono analizy, jak w związku z nową decyzją przestrzegana będzie zasada pomocniczości i stosowana zasada proporcjonalności.

5.6.

EKES popiera propozycję Komisji, by wsparcie ze strony Komisji (art. 4 wniosku) zachowało charakter dobrowolny, jako że pomoc Komisji nie powinna być obowiązkowa w ramach negocjacji państwa członkowskiego z krajem trzecim.