16.6.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 156/23

(1)

Pismem z dnia 5 maja 2004 r. (zarejestrowanym w Komisji w dniu 19 maja 2004 r.) Portugalia zawiadomiła Komisję o swoim zamiarze przyznania pomocy spółce CORDEX, Companhia Industrial Têxtil S.A. (dalej zwanej „CORDEX”) w celu udzielenia wsparcia w finansowaniu inwestycji wspomnianej spółki w Brazylii. Na wniosek Komisji Portugalia przekazała informacje uzupełniające w pismach z dnia 31 sierpnia 2004 r. (zarejestrowanym w dniu 6 września 2004 r.) i z dnia 13 września 2004 r. (zarejestrowanym w dniu 16 września 2004 r.).

(2)

W piśmie z dnia 19 listopada 2004 r. Komisja powiadomiła Portugalię o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania na mocy art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do wyżej wymienionego środka pomocy.

(3)

W piśmie z dnia 7 stycznia 2005 r. (zarejestrowanym w dniu 11 stycznia 2005 r.) władze portugalskie przedstawiły swoje uwagi dotyczące wyżej wymienionego postępowania.

(4)

Decyzja Komisji w sprawie wszczęcia postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (2). Komisja wezwała osoby zainteresowane do przedstawienia uwag.

(5)

Komisja otrzymała uwagi osób zainteresowanych i przekazała je władzom portugalskim, aby mogły się wypowiedzieć na ich temat; władze portugalskie wyraziły swoje uwagi w piśmie z dnia 20 maja 2005 r. (zarejestrowanym w dniu 25 maja 2005 r.).

(6)

Komisja zwróciła się o udzielenie dodatkowych informacji w piśmie z dnia 26 września 2005 r., na co Portugalia odpowiedziała pismem z dnia 9 listopada 2005 r. (zarejestrowanym w dniu 10 listopada 2005 r.). Władze portugalskie przekazały ostatnie informacje uzupełniające pismem z dnia 22 grudnia 2005 r. (zarejestrowanym w dniu 23 grudnia 2005 r.).

(7)

CORDEX jest spółką produkującą powrozy, liny i szpagaty, mającą siedzibę w regionie Ovar, objętym art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu. Spółka została założona w 1969 r. i wyspecjalizowała się w produkcji lin z włókien sztucznych (polipropylenu i polietylenu), a także szpagatów rolniczych (typu binder i baler twine) i innych wyrobów z sizalu. W chwili zgłoszenia pomocy CORDEX zatrudniał 259 pracowników. Jego obroty w roku zgłoszenia pomocy (2004) wyniosły około 25 mln EUR. CORDEX posiada dwa inne wspólne przedsiębiorstwa mające siedzibę w tym samym regionie, a mianowicie FLEX 2000, utworzone w 2001 r., i CORDENET, utworzone w 2003 r. Łącznie trzy przedsiębiorstwa zatrudniają około 415 pracowników (3).

(8)

Projekt dotyczy utworzenia w Brazylii nowej spółki o nazwie Cordebras Lda, mającej produkować wyłącznie szpagat do pras do belowania, produkt wykorzystywany głównie w rolnictwie. Poprzez tę inwestycję CORDEX pragnie rozszerzyć swoją produkcję wyrobów z sizalu i wykorzystać niższe koszty oraz dostępność surowców i siły roboczej w Brazylii. Brazylia jest uznawana za największego światowego producenta wspomnianego surowca (włókien z sizalu), a koszty siły roboczej w tym kraju stanowią około 1/3 tych kosztów w Portugalii.

(9)

Poprzez ten projekt CORDEX zamierza również uzyskać dostęp do nowych rynków, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i krajach Mercosuru. Oprócz tego część sizalu wyprodukowanego w Brazylii będzie importowana przez Portugalię jako produkt końcowy lub półprodukt (4). W tym ostatnim przypadku produkt przed wprowadzeniem do obrotu zostanie poddany specjalnemu procesowi przetwarzania przy użyciu oleju, przewijaniu i pakowaniu.

(10)

Koszty kwalifikowalne omawianej inwestycji wynoszą 2 678 630 EUR, co odpowiada kapitałowi nominalnemu nowej spółki Cordebras Lda. Realizację projektu zakończono w 2002 r. i jest on obecnie operacyjny.

(11)

CORDEX zwrócił się do władz portugalskich z wnioskiem o udzielenie pomocy w ramach programu mającego na celu ułatwianie umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstw portugalskich (5). Zgodnie ze wspomnianym programem pomoc udzielaną dużym przedsiębiorstwom należy zgłaszać Komisji. Chociaż CORDEX przedstawił wniosek o udzielenie pomocy w 2000 r., tj. przed przystąpieniem do realizacji projektu, Portugalia zgłosiła Komisji pomoc dopiero w styczniu 2004 r. z uwagi na opóźnienia wewnętrzne.

(12)

Zgłoszony środek pomocy stanowi zachętę podatkową w wysokości 401 795 EUR, odpowiadającą 15 % kosztów kwalifikowalnych inwestycji.

(13)

W swojej decyzji o wszczęciu postępowania w przedmiotowej sprawie Komisja oświadczyła, że zamierza ocenić środek pomocy w świetle art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE, aby ustalić, czy pomoc jest przeznaczona na rozwój działań gospodarczych i czy nie zmieni warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

(14)

Komisja rozważyła również następujące kryteria, już wcześniej wykorzystywane w przypadkach udzielania pomocy dużym przedsiębiorstwom w celu sfinansowania projektów dotyczących bezpośrednich inwestycji za granicą (6): czy środek pomocy obejmuje ukryte elementy związane z wywozem; ewentualne konsekwencje dla zatrudnienia, zarówno w kraju pochodzenia, jak i w kraju przyjmującym; ryzyko przeniesienia produkcji; wpływ środka pomocy na region, w którym ma siedzibę beneficjent pomocy; konieczność pomocy, tzn. przewidywana intensywność pomocy z uwzględnieniem międzynarodowej konkurencyjności przemysłu wspólnotowego i/lub w świetle ryzyka związanego z realizacją projektów inwestycyjnych w określonych krajach trzecich.

(15)

W tym kontekście Komisja doszła do wniosku, że pomoc przyznano na inwestycje początkowe w zakresie produkcji i że środek pomocy nie obejmuje ukrytych elementów związanych z wywozem. Według Komisji przyznanie pomocy nie doprowadzi do przeniesienia miejsc pracy z Portugalii do Brazylii, ponieważ CORDEX zamierza utrzymać poziom zatrudnienia w Portugalii. Ryzyko przeniesienia miejsc pracy jeszcze bardziej ogranicza fakt, że nowa fabryka zbudowana w Brazylii jest wyposażona w nowe maszyny i zatrudnia pracowników miejscowych.

(16)

Komisja uwzględniła również argument władz portugalskich, że omawiany projekt stanowi pierwsze doświadczenie międzynarodowe spółki CORDEX, która nie znała wcześniej brazylijskiego rynku, i że inwestowanie na nieznanym rynku może nieść ze sobą wysokie ryzyko. Można spodziewać się, że w przypadku niepowodzenia konsekwencje finansowe dla spółki byłyby poważne, biorąc pod uwagę, że koszty inwestycji stanowiły ok. 12 % wielkości jej obrotów. Oprócz tego spółka złożyła wniosek o przyznanie pomocy przed przystąpieniem do realizacji projektu, co wydaje się wskazywać, że środek pomocy spełnia „kryterium zachęty”, wymagane z tytułu wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej (7).

(17)

Jednakże Komisja wyraziła wątpliwości co do wpływu środka pomocy na ogólną konkurencyjność w omawianej branży przemysłu UE. Komisja odnotowała, że część produktów wytwarzanych w Brazylii prawdopodobnie konkurowałaby z produktami na rynku UE i że nie dysponuje żadnymi informacjami na temat względnego znaczenia beneficjenta ani rynku, ani też informacjami na temat wpływu środka pomocy w regionie, w którym znajduje się siedziba CORDEX. W związku z powyższym Komisja nie była w stanie na tym etapie stwierdzić, czy środek pomocy kwalifikuje się do objęcia odstępstwem określonym w art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu.

(18)

Spółka francuska BIHR zadeklarowała, że inwestycja CORDEX w Brazylii jest kolejną z wielu inwestycji producentów portugalskich, którzy, wraz z innymi konkurentami brazylijskimi i amerykańskimi, stanowią zagrożenie dla produkcji sizalu przez BIHR w Europie. Spółka BIHR była również zaniepokojona faktem, że przyznanie omawianego środka pomocy może wzmocnić pozycję CORDEX w sektorze włókien sztucznych.

(19)

Podobne obawy wyraziła inna spółka francuska, Sainte Germaine, która twierdzi, że wytwarza produkty syntetyczne w Europie, natomiast swoją działalność w sektorze sizalu przeniosła do Brazylii. Saint Germaine oświadczyła, że przedsiębiorstwa portugalskie odnoszą korzyści z inwestycji w Brazylii, ponieważ przy przywozie produktów do Europy płacą niższe stawki celne.

(20)

Inna spółka, która chciała zachować anonimowość, przedstawiła podobne uwagi, twierdząc, że przyznanie środka pomocy dałoby CORDEX przewagę konkurencyjną w sektorze powrozów, lin i szpagatów.

(21)

Portugalia stwierdziła, że inwestycja w Brazylii stanowi element strategii CORDEX służącej utrzymaniu szerokiej gamy działalności w Portugalii przy jednoczesnym zachowaniu obecnego poziomu zatrudnienia. CORDEX ma nadal wytwarzać produkty z sizalu w Portugalii z surowców importowanych z Brazylii, a także przywozić z Cordebras Lda. produkty końcowe i półprodukty, które będzie przetwarzać w celu uzyskania produktów z sizalu o większej wartości. Wymaga to dokonania zmian w opakowaniu importowanego szpagatu rolniczego (typu baler twine) według wymogów klienta (na przykład zmian rozmiaru lub etykiety), co powoduje wzrost zatrudnienia w sektorze opakowań w regionie, w którym znajduje się siedziba CORDEX.

(22)

W następstwie inwestycji w Brazylii CORDEX utworzył dwa nowe przedsiębiorstwa w regionie OVAR (FLEX i CORDENET, produkujące odpowiednio piankę i sieci). W związku z tym przeniesiono pewną liczbę pracowników pomiędzy przedsiębiorstwami, nastąpił również niewielki wzrost ogólnego poziomu zatrudnienia w trzech wspomnianych przedsiębiorstwach w regionie Ovar: z 358 pracowników w 2000 r. do 415 w 2005 r. Z kolei niedawno powstała spółka brazylijska Cordebras Lda. zatrudnia ok. 145 pracowników.

(23)

Według władz portugalskich strategia zróżnicowania działalności CORDEX obejmująca inwestycje w Brazylii przyczynia się w związku z powyższym do utrzymania zatrudnienia w omawianym regionie (Ovar), w którym poziom bezrobocia jest znacznie wyższy od średniego poziomu krajowego. Strategia ta umożliwia również tworzenie miejsc pracy w Estado da Baía (Brazylia), gdzie znajduje się siedziba Cordebras Lda.

(24)

W odniesieniu do uwag osób trzecich władze portugalskie potwierdziły, że spółkę CORDEX obowiązują takie same warunki i przysługują jej takie same prawa, jak wszystkim innym producentom unijnym przywożącym produkty z sizalu z Brazylii i że niewielka kwota pomocy, jaką planują przyznać spółce CORDEX, prawdopodobnie nie będzie miała żadnego znacznego wpływu na rynek wspólnotowy. Z punktu widzenia władz portugalskich inwestycja CORDEX w Brazylii była konieczna w celu zrównoważenia skutków wzrostu wywozu z krajów mających przewagę w postaci niższych kosztów (krajów afrykańskich i Brazylii) (8).

(25)

Ponadto Portugalia oświadczyła, że faktu, iż inwestycję zrealizowano bez publicznych środków finansowych nie można przypisać przedsiębiorstwu, które wykorzystało do realizacji projektu pożyczki bankowe i własny kapitał, w nadziei na uzyskanie pomocy państwa, o którą wystąpiło w ramach odpowiedniego programu krajowego (9).

(26)

W rozumieniu art. 87 ust. 1 wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

W swojej decyzji o wszczęciu postępowania w omawianej sprawie Komisja stwierdziła, że środek pomocy jest objęty zakresem stosowania art. 87 ust. 1 Traktatu WE, z następujących przyczyn:

(27)

Ponieważ przedmiotowego środka pomocy nie można uznać za zgodny z jakimikolwiek obowiązującymi wytycznymi ani ramami, Komisja oświadczyła, że oceni, czy środek można uznać za zgodny z Traktatem WE na podstawie odstępstwa określonego w art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu, w którym dopuszcza się przyznanie pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych, o ile nie zmienia to warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. W związku z tym Komisja musi ocenić, czy środek przyczyni się do rozwoju produkcji sizalu i/lub innych działań gospodarczych na obszarze Unii Europejskiej bez wywierania niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej pomiędzy państwami członkowskimi.

(28)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja podkreśliła również, że weźmie pod uwagę niektóre kryteria, którymi posłużyła się we wcześniejszych przypadkach przyznania pomocy dużym przedsiębiorstwom na realizację projektów związanych z inwestycją bezpośrednią za granicą (patrz: motyw 14), mające zrównoważyć korzyści płynące z pomocy w zakresie zwiększenia międzynarodowej konkurencyjności omawianej branży przemysłu UE (na przykład, czy pomoc jest konieczna, biorąc pod uwagę ryzyko związane z projektem w kraju trzecim) z jego możliwym niekorzystnym wpływem na rynek UE.

(29)

W tym kontekście Komisja miała wątpliwości co do wpływu środka pomocy na wspólny rynek i ogólną konkurencyjność omawianej branży przemysłu UE; z drugiej strony Komisja nie dysponuje informacjami na temat znaczenia beneficjenta w stosunku do jego konkurentów w UE, ani na temat wpływu środka w regionie, w którym znajduje się siedziba CORDEX (patrz: motyw 17).

(30)

Prawodawstwo w dziedzinie pomocy państwa stanowi z reguły, że aby środek można było uznać za zgodny ze wspólnym rynkiem, należy wykazać, że umożliwia on beneficjentowi prowadzenie dodatkowej działalności, której by nie prowadził bez tej pomocy. W przeciwnym wypadku środek pomocy powoduje jedynie zakłócenie konkurencji, natomiast nie ma żadnych równoważnych pozytywnych skutków. Komisja podkreśliła, że z uwagi na to, że spółka zwróciła się o przyznanie pomocy przed rozpoczęciem realizacji projektu, są oznaki, że środek pomocy spełnia „kryteria zachęty” wymagane zazwyczaj z tytułu zasad dotyczących regionalnej pomocy państwa (11). Jednakże nie w pełni wykazuje to, czy pomoc jest rzeczywiście konieczna, biorąc pod uwagę międzynarodowa konkurencyjność tej branży przemysłu UE i/lub ryzyko związane z projektami inwestycyjnymi w niektórych krajach trzecich.

(31)

W swojej decyzji z dnia 19 listopada 2004 r. Komisja odnotowała argument władz portugalskich, że z uwagi na nieprzewidywalność waluty brazylijskiej inwestycja w Brazylii może wiązać się z większym ryzykiem dla CORDEX niż inwestycja w Unii Europejskiej. Jest to tym ważniejsze, że chodzi o pierwsze doświadczenie międzynarodowe CORDEX, który nie zna rynku brazylijskiego (12).

(32)

Jednakże informacje przekazane Komisji w następstwie wszczęcia postępowania wskazują, ze inni producenci będący konkurentami CORDEX zainwestowali w Brazylii (mimo wyraźnej nieprzewidywalności waluty brazylijskiej). Szczególnie spółka Quintas & Quintas SA, portugalski konkurent CORDEX, według informacji przedstawionych przez władze portugalskie otworzyła w Brazylii zakład produkcyjny (Brascorda), nie zwracając się do władz portugalskich o przyznanie żadnej pomocy. Nie istnieją zatem elementy wykazujące jakiekolwiek ogólne nieprawidłowości rynku związane z tego typu projektami, mogące uniemożliwić spółce CORDEX lub jej konkurentom realizację inwestycji w Brazylii bez pomocy publicznej.

(33)

Mimo że jest to pierwsze doświadczenie międzynarodowe spółki CORDEX, władzom portugalskim nie udało się również wykazać istnienia szczególnych trudności, jakie napotkało to przedsiębiorstwo w procesie realizacji inwestycji. Na przykład, mimo stosunkowo niewielkich obrotów spółki CORDEX (poniżej pułapu wyznaczonego dla MŚP), władze portugalskie nie poinformowały o żadnych trudnościach napotkanych przez CORDEX w zakresie uzyskania środków finansowych od banków komercyjnych; przeciwnie, okazuje się, że spółka sfinansowała inwestycję ze środków własnych i pożyczek komercyjnych.

(34)

W związku z tym na podstawie wyżej podanych informacji Komisja uważa, że Portugalia nie wykazała, iż bez pomocy CORDEX nie mógłby zrealizować inwestycji w Brazylii i że pomoc jest konieczna z uwagi na ryzyko wiążące się z projektem w Brazylii. Komisja podkreśla, że fakt, iż CORDEX przeprowadził wszystkie działania bez pomocy państwa wydaje się potwierdzać, że pomoc nie jest konieczna.

(35)

Według dostępnych informacji na rynku wspólnotowym działa około dwunastu producentów sizalu z UE. Pięciu z nich ma siedzibę w Portugalii i wytwarza ok. 81 % produkcji UE (13). Wszystkie te przedsiębiorstwa produkują wyroby syntetyczne, powrozy, liny i szpagaty oraz szpagat z sizalu. Produkcja włókien sztucznych wydaje się być głównym przedmiotem działalności większości z tych przedsiębiorstw. To samo dotyczy spółki CORDEX (sektor sizalu stanowi zaledwie około 20 % jej zdolności produkcyjnych). Sizal i włókna sztuczne są w pewnym stopniu możliwe do zastąpienia w rolnictwie.

(36)

W 2003 r. udział spółki CORDEX w rynku wspólnotowym produktów z sizalu wyniósł około 6,6 %. Jednakże jeżeli weźmie się pod uwagę również sprzedaż produktów pochodzących z Cordebras Lda., udział spółki CORDEX w rynku wspólnotowym wzrasta o 17,7 % (14). W tym kontekście władze portugalskie oświadczyły, że około 47 % wywozu Cordebras (w przybliżeniu 2 210 ton w 2003 r.) było przeznaczone na rynek wspólnotowy.

(37)

Biorąc pod uwagę znaczny odsetek sizalu produkowanego przez Cordebras Lda. na wywóz (za pośrednictwem spółki CORDEX) do UE, Komisja uważa, że pomoc ma znaczący wpływ na konkurencję na rynku wspólnotowym. Oprócz tego pomoc wydaje się również wzmacniać ogólną pozycję spółki CORDEX w UE, zwiększając tym samym prawdopodobieństwo wpływu na inne segmenty rynku, na których działają CORDEX i jego konkurenci. Dane te potwierdzają uwagi przedstawione przez konkurentów, którzy twierdzą, ze przyznanie pomocy powoduje poważne zakłócenie konkurencji na rynku powrozów, lin i szpagatów, szpagatu z sizalu oraz włókien sztucznych.

(38)

Dokonując oceny zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem, Komisja musi również uważnie ocenić równowagę korzystnych i niekorzystnych skutków środka pomocy na obszarze UE oraz określić, czy korzystne dla Wspólnoty skutki równoważą skutki niekorzystne dla konkurencji i wymiany handlowej na rynku wspólnotowym. Na podstawie wyżej podanych informacji Komisja uważa, że nie ma dowodów wskazujących na to, iż przyznanie pomocy spółce CORDEX w związku z jej inwestycją w Brazylii może przyczynić się do wzmocnienia konkurencyjności w tej branży przemysłu europejskiego. Pomoc prawdopodobnie umocniłaby pozycję beneficjenta, ale stałoby się to z niekorzyścią dla jego konkurentów, którzy nie otrzymują pomocy państwa. Poza tym nie wykazano istnienia jakichkolwiek pozytywnych skutków pomocy dla Wspólnoty, które równoważyłyby jej niekorzystny wpływ na konkurencję i wymianę handlową na rynku wspólnotowym.

(39)

W związku z powyższym Komisja uważa, że nie istnieją elementy wykazujące konieczność pomocy dla realizacji inwestycji w Brazylii przez CORDEX. Z drugiej strony pomoc prawdopodobnie spowodowałaby znaczne zakłócenie konkurencji na rynku wspólnotowym. Komisja uważa zatem, że przyznanie pomocy państwa na rzecz CORDEX, mającej wesprzeć inwestycję bezpośrednią spółki w Brazylii, nie ułatwia rozwoju niektórych działań gospodarczych w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. c) bez zmiany warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, w związku z czym pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem,