KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 21.4.2021

COM(2021) 205 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Promowanie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji

Komunikat: Promowanie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji

1.Wprowadzenie

Sztuczna inteligencja (AI) znacząco wpłynie na sposób życia i pracy ludzi w nadchodzących dziesięcioleciach. Takie rozumowanie stanowi podstawę europejskiej strategii na rzecz sztucznej inteligencji, którą opublikowano w kwietniu 2018 r. i którą od tego czasu potwierdzono. Potencjalne korzyści, jakie sztuczna inteligencja przynosi naszym społeczeństwom, są różnorodne – od ograniczenia zanieczyszczenia środowiska po zmniejszenie liczby ofiar wypadków drogowych, od lepszej opieki medycznej i zwiększenia możliwości osób niepełnosprawnych i osób starszych po lepszą edukację i więcej sposobów angażowania obywateli w procesy demokratyczne, od szybszego orzekania po skuteczniejszą walkę z terroryzmem i przestępczością w internecie i poza nim, a także zwiększenie cyberbezpieczeństwa. Sztuczna inteligencja pokazała swoje możliwości, odgrywając rolę w walce z COVID-19, pomagając przewidzieć zasięg geograficzny pandemii, diagnozować zakażenie za pomocą obrazowania przy użyciu tomografii komputerowej oraz opracować pierwsze szczepionki i leki przeciwko wirusowi. Przede wszystkim AI wykazała się wszechstronnością: pod tym względem niewiele innych technologii może się z nią równać. Jednocześnie wykorzystanie AI niesie ze sobą określone zagrożenia, takie jak potencjalne narażenie ludzi, w szczególności dzieci 1 , na poważne błędy, które mogą podważać prawa podstawowe i naruszać bezpieczeństwo, a także nasze procesy demokratyczne.

W obliczu gwałtownego rozwoju technologicznego sztucznej inteligencji i globalnego kontekstu politycznego, w którym coraz więcej państw intensywnie inwestuje w AI, UE musi działać jednomyślnie, aby osiągnąć korzyści i stawić czoła wyzwaniom, jakie niesie ze sobą AI, w sposób nieulegający dezaktualizacji. Począwszy od utworzenia europejskiej strategii na rzecz sztucznej inteligencji w kwietniu 2018 r. 2 , celem dwutorowej polityki Komisji jest uczynienie UE światowej klasy centrum AI, przy jednoczesnym zapewnieniu, że AI jest ukierunkowana na człowieka i wiarygodna. W opublikowanej w lutym 2020 r. białej księdze Komisji w sprawie sztucznej inteligencji 3 przedstawiono jasną wizję AI w Europie: ekosystem doskonałości i ekosystem zaufania do AI.

Zaprezentowany w dniu dzisiejszym pakiet dotyczący sztucznej inteligencji stanowi cel pośredni w obu wymiarach polityki. Aby wesprzeć rozwój AI i zażegnać potencjalnie wysokie ryzyko, które stwarza ona dla bezpieczeństwa i praw podstawowych, Komisja przedstawia zarówno wniosek w sprawie ram regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji, jak i zrewidowany skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji.

2.Dwa oblicza sztucznej inteligencji: szanse i zagrożenia

Ze względu na potencjał sztucznej inteligencji Unia Europejska promuje jej rozwój i wdrażanie. Za pośrednictwem programów „Cyfrowa Europa” i „Horyzont Europa” Komisja planuje inwestować 1 mld EUR rocznie w AI oraz uruchomić dodatkowe inwestycje sektora prywatnego i państw członkowskich, aby w ciągu bieżącej dekady osiągnąć skalę inwestycji na poziomie 20 mld euro rocznie.

Wzmocnienie europejskich zdolności w zakresie sztucznej inteligencji jest kluczowym elementem szerszej strategii tworzenia Europy na miarę ery cyfrowej i przekształcenia następnych 10 lat w cyfrową dekadę, jak określono w cyfrowym kompasie 4 . W szczególności wspieranie innowacji opartych na sztucznej inteligencji jest ściśle powiązane z realizacją europejskiej strategii w zakresie danych, w tym z najnowszym wnioskiem dotyczącym aktu w sprawie zarządzania danymi 5 , ponieważ rozwój AI jest możliwy wyłącznie w oparciu o sprawny dostęp do danych. Szczególnie małe i średnie przedsiębiorstwa będą potrzebować sprawiedliwego dostępu do danych w celu umożliwienia powszechnego wykorzystania AI w gospodarce UE. Zaproponowane ramy regulacyjne dotyczące AI będą również funkcjonować wraz z obowiązującymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa produktów, a w szczególności z przeglądem dyrektywy w sprawie maszyn 6 , który uwzględnia m.in. zagrożenia dla bezpieczeństwa związane z nowymi technologiami, w tym zagrożenia wynikające ze współpracy człowieka z robotami, ryzyko w cyberprzestrzeni mające wpływ na bezpieczeństwo oraz maszyny autonomiczne. Podobnie ramy te stanowią uzupełnienie strategii UE w zakresie unii bezpieczeństwa, nowej strategii w zakresie cyberbezpieczeństwa 7 , Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 8 oraz zaproponowanego ostatnio aktu o usługach cyfrowych i aktu o rynkach cyfrowych 9 , a także europejskiego planu działania na rzecz demokracji 10 . Ponadto zaproponowane ramy zostaną uzupełnione przepisami mającymi na celu dostosowanie unijnych ram odpowiedzialności, takimi jak przegląd dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty w celu uwzględnienia kwestii odpowiedzialności związanych z nowymi technologiami, w tym sztuczną inteligencją, oraz przegląd dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów.

Nowo przyjęty Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) pozwoli Europie zwiększyć swoje ambicje i stać się pionierem wdrażania sztucznej inteligencji. W ramach RRF, który będzie kluczowym elementem planu odbudowy dla Europy, udostępniona zostanie bezprecedensowa kwota 672,5 mld EUR w postaci pożyczek i dotacji w celu wsparcia reform i inwestycji państw członkowskich w pierwszych najbardziej istotnych latach odbudowy. Co najmniej 20 % dostępnych środków finansowych w wysokości do 134 mld EUR zostanie przeznaczone na działania wspierające transformację cyfrową w całym cyklu życia RRF 11 .

RRF będzie można wykorzystać w celu pobudzenia inwestycji państw członkowskich w sztuczną inteligencję oraz wsparcia wiodących badań, innowacji i zdolności w zakresie testowania w taki sposób, aby przyspieszony rozwój i wykorzystanie AI mogły przyczynić się do odbudowy gospodarczej i społecznej oraz poprawy konkurencyjności w perspektywie długoterminowej. Możliwości te są tym większe, że finansowanie w ramach RRF stanowi uzupełnienie finansowania z programów „Cyfrowa Europa” i „Horyzont Europa”, a także znacznych środków na innowacje w ramach programów polityki spójności.

Sztuczna inteligencja i inne technologie cyfrowe mogą przyczynić się do zrównoważonej odbudowy po pandemii COVID-19 ze względu na ich potencjał w zakresie zwiększania wydajności we wszystkich sektorach gospodarki, tworzenia nowych rynków i zapewniania ogromnych możliwości wzrostu gospodarczego Europy. Technologie AI przyczyniają się do optymalizacji procesów przemysłowych, czyniąc je bardziej odpornymi, wydajnymi i ekologicznymi, a także umożliwiają innowacyjne rozwiązania samouczące się i działające w czasie rzeczywistym – od konserwacji predykcyjnej po roboty współpracujące, od cyfrowych bliźniaków po rzeczywistość rozszerzoną. Oczekuje się, że nowe możliwości rynkowe i zwiększona dynamika gospodarcza stworzą nowe możliwości zatrudnienia i przeważą nad potencjalną utratą miejsc pracy. Sztuczna inteligencja może przyczynić się do zwiększenia możliwości samodzielnego życia osób z niepełnosprawnościami i osób starszych dzięki zapewnieniu rozwiązań wspomagających i wspierających. 12  Ponadto AI może odegrać ważną rolę w informowaniu obywateli i wzmacnianiu inicjatyw na rzecz aktywności obywatelskiej.

Wzmocnienie zdolności w zakresie sztucznej inteligencji pomoże zwiększyć odporność na przyszłe wstrząsy, ponieważ europejskie przedsiębiorstwa będą dysponować wystarczającą wiedzą ekspercką, aby szybko wykorzystać AI do zaradzenia nowym wyzwaniom. Ponadto AI może w znacznym stopniu przyczynić się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, pomagając przemysłowi, przedsiębiorstwom, organom publicznym i obywatelom w dokonywaniu bardziej zrównoważonych wyborów w celu włączenia odnawialnych źródeł energii do systemu energetycznego poprzez bardziej inteligentne zarządzanie siecią lub w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych poprzez inteligentną mobilność, optymalizację wykorzystania zasobów czy rolnictwo precyzyjne.

Sztuczna inteligencja może znacząco przyczynić się do osiągnięcia celów strategii UE w zakresie unii bezpieczeństwa. Może być narzędziem strategicznym służącym przeciwdziałaniu obecnym zagrożeniom oraz przewidywaniu zarówno przyszłych zagrożeń – w tym zagrożeń hybrydowych – jak i szans. Sztuczna inteligencja może przyczynić się do zwalczania przestępczości i terroryzmu oraz umożliwić organom ścigania dotrzymanie kroku szybko rozwijającym się technologiom wykorzystywanym przez przestępców i ich transgranicznej działalności.

Aby spożytkować korzyści związane z AI, Europa może wykorzystać swoje istniejące mocne strony. Europa odgrywa wiodącą rolę na świecie w dziedzinie robotyki i konkurencyjnych ekosystemów przemysłowych. Wspomniane atuty wraz z coraz wydajniejszą infrastrukturą obliczeniową (np. komputery na potrzeby obliczeń wielkiej skali) oraz dużymi ilościami danych publicznych i przemysłowych sprawiają, że Europa ma możliwość zbudować zdolności w zakresie AI na najwyższym światowym poziomie dzięki doskonałym ośrodkom badawczym i rosnącej liczbie innowacyjnych przedsiębiorstw typu start-up. Aby wykorzystać te mocne strony przy dostępnych środkach finansowych, państwa członkowskie i Komisja połączą wiedzę ekspercką, skoordynują działania i wspólnie zmobilizują dodatkowe zasoby. W tym celu, opierając się na współpracy, którą Komisja zacieśnia z państwami członkowskimi od 2018 r., Komisja przedstawia w dniu dzisiejszym zrewidowany skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji.

Jednocześnie wykorzystanie sztucznej inteligencji stwarza zagrożenia, które należy wyeliminować. Niektóre cechy AI, takie jak nieprzejrzystość wielu algorytmów utrudniająca badanie związków przyczynowo-skutkowych, stwarzają konkretne i potencjalnie wysokie ryzyko związane z bezpieczeństwem i prawami podstawowymi, którego obowiązujące przepisy nie są w stanie uwzględnić lub w związku z którym egzekwowanie istniejących przepisów jest utrudnione. Na przykład często nie da się ustalić, dlaczego system sztucznej inteligencji uzyskał określony wynik. W związku z tym może to utrudniać dokonanie oceny i sprawdzenie, czy dana osoba została niesprawiedliwie postawiona w niekorzystnej sytuacji za sprawą zastosowania systemów sztucznej inteligencji, na przykład przy podejmowaniu decyzji dotyczącej rekrutacji lub awansu albo podczas składania wniosku o przyznanie świadczenia z programu świadczeń publicznych. Stosowanie systemów sztucznej inteligencji może sprawić, że osoby dotknięte takim problemem napotkają znaczne trudności z korygowaniem błędnych decyzji. Rozpoznawanie twarzy w przestrzeni publicznej może wiązać się z poważną ingerencją w prywatność, chyba że kwestia ta zostanie odpowiednio uregulowana. Ponadto niewłaściwe trenowanie i projektowanie systemów sztucznej inteligencji może prowadzić do znaczących błędów, naruszających prywatność i podważających zasadę niedyskryminacji 13 . Roboty i systemy inteligentne wspomagane sztuczną inteligencją należy projektować i konstruować w taki sposób, aby spełniały tak samo wysokie standardy bezpieczeństwa i ochrony praw podstawowych jak te, które prawo europejskie przewiduje w odniesieniu do tradycyjnych technologii.

W odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie ze sobą sztuczna inteligencja, Parlament Europejski i Rada Europejska wielokrotnie wzywały do podjęcia działań ustawodawczych w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego dla systemów sztucznej inteligencji, na którym zarówno korzyści, jak i zagrożenia związane z AI będą odpowiednio uwzględniane w sposób, który wytrzyma próbę czasu. Wniosek Komisji w sprawie ram regulacyjnych 14 dotyczących AI stanowi podstawowy krok na drodze do ochrony bezpieczeństwa i praw podstawowych, a tym samym zapewnienia zaufania do rozwoju i stosowania AI.

Skoordynowany plan i wniosek dotyczący ram regulacyjnych stanowią część starań Unii Europejskiej mających zapewnić, by Unia odgrywała aktywną rolę na międzynarodowych i wielostronnych forach w dziedzinie technologii cyfrowych oraz by stała się światowym liderem, jeżeli chodzi o promowanie wiarygodnej sztucznej inteligencji, a także zagwarantować spójność między działaniami zewnętrznymi UE a jej polityką wewnętrzną. Na arenie międzynarodowej sztuczna inteligencja stała się obszarem o strategicznym znaczeniu na styku geopolityki, interesów handlowych i kwestii bezpieczeństwa. Państwa na całym świecie decydują się na wykorzystanie AI jako środka postępu technicznego ze względu na jej użyteczność i możliwości. Rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji znajduje się dopiero w fazie początkowej, a stawka jest wysoka: zapewnienie, aby UE odgrywała wiodącą rolę w procesie opracowywania nowych, ambitnych norm globalnych, inicjatyw dotyczących międzynarodowej normalizacji AI 15 oraz ram współpracy, zgodnie z systemem wielostronnym opartym na zasadach i wartościach, których strzeże. Zgodnie ze wspólnym komunikatem w sprawie zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach 16 UE zamierza pogłębić partnerstwa, koalicje i sojusze z państwami trzecimi – w szczególności z partnerami o podobnych poglądach – a także z organizacjami wielostronnymi i regionalnymi 17 . Zamierza również zacieśniać ukierunkowaną na problemy współpracę z innymi państwami oraz przeciwstawiać się, gdy wspomniane wartości są zagrożone.

3.Cel pośredni na drodze do europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji

Opublikowany w dniu dzisiejszym pakiet jest wynikiem trwającego trzy lata intensywnego procesu kształtowania polityki w zakresie AI na szczeblu europejskim. Po opublikowaniu przez Komisję Europejską europejskiej strategii na rzecz AI w kwietniu 2018 r. i po szeroko zakrojonych konsultacjach z zainteresowanymi stronami grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. AI opracowała w kwietniu 2019 r. wytyczne dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji 18 , a w lipcu 2020 r. – listę kontrolną godnej zaufania sztucznej inteligencji. Ponadto powołano sojusz na rzecz AI 19 jako platformę, na której około 4 000 zainteresowanych stron będzie mogło prowadzić dyskusje na temat technologicznych i społecznych konsekwencji sztucznej inteligencji, których zwieńczeniem będzie coroczne zgromadzenie poświęcone AI. Równocześnie pierwszy skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji 20 opublikowany w grudniu 2018 r. jest zobowiązaniem podjętym wspólnie z państwami członkowskimi do wspierania rozwoju i stosowania AI w Europie oraz koordynowania europejskich i krajowych starań związanych z AI.

W wyniku połączenia tych dwóch obszarów prac opublikowano białą księgę Komisji w sprawie sztucznej inteligencji wraz ze sprawozdaniem na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność 21 . W białej księdze zaproponowano szereg środków służących wspieraniu ekosystemu doskonałości, które stanowią podstawę prezentowanego w dniu dzisiejszym przeglądu skoordynowanego planu. W białej księdze przedstawiono również warianty strategiczne dotyczące przyszłych ram regulacyjnych UE mających na celu ochronę ekosystemu zaufania w Europie, co stanowi kontekst przedstawionego w dniu dzisiejszym wniosku w sprawie ram regulacyjnych dotyczących AI. W konsultacjach publicznych dotyczących białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji 22 , które trwały od lutego do czerwca 2020 r., wzięło udział wielu uczestników, co umożliwiło obywatelom UE, państwom członkowskim i zainteresowanym stronom przedstawienie swoich uwag i wniesienie wkładu w kształtowanie podejścia UE i wariantów strategicznych dotyczących AI.

4.W kierunku wiarygodności: wniosek w sprawie ram regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji

Jak stwierdzono w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji i w znacznym stopniu potwierdzono w wyniku przeprowadzonych później konsultacji publicznych, stosowanie AI wiąże się z szeregiem konkretnych, poważnych zagrożeń, w odniesieniu do których istniejące przepisy są niewystarczające. Chociaż na szczeblu unijnym i krajowym istnieją już solidne ramy prawne mające na celu ochronę praw podstawowych 23 oraz zapewnienie bezpieczeństwa 24 i praw konsumentów 25 , w tym w szczególności ogólne rozporządzenie o ochronie danych 26 i dyrektywa o ochronie danych w sprawach karnych 27 , niektóre szczególne cechy technologii sztucznej inteligencji (np. nieprzejrzystość, czyli tzw. efekt czarnej skrzynki) mogą utrudnić stosowanie i egzekwowanie tych przepisów, a także stwarzać wysokie ryzyko, w przypadku którego potrzebne jest dostosowanie działań regulacyjnych. W związku z tym we wniosku wprowadzono zestaw zharmonizowanych przepisów mających zastosowanie do projektowania, opracowywania i stosowania określonych systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka, a także ograniczenia dotyczące określonych zastosowań systemów zdalnej identyfikacji biometrycznej.

Wraz ze zdobywaniem zaufania obywateli przewidywane przepisy oparte na analizie ryzyka powinny sprzyjać wdrażaniu AI w całej Europie i zwiększać jej konkurencyjność. Wniosek Komisji służy zatem osiągnięciu podwójnego celu, jakim jest proporcjonalne przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z niektórymi zastosowaniami AI oraz promowanie wdrażania AI. Aby dostosować je do przyszłych wyzwań i sprzyjać innowacjom, proponowane ramy prawne zaprojektowano tak, aby interwencję na ich podstawie podejmowano wyłącznie w sytuacjach, w których jest to absolutnie konieczne, oraz w sposób minimalizujący obciążenia podmiotów gospodarczych przy zachowaniu łagodnej struktury zarządzania.

W proponowanym rozporządzeniu w sprawie sztucznej inteligencji przedstawiono przepisy mające na celu zwiększenie przejrzystości i zminimalizowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa i praw podstawowych, zanim systemy sztucznej inteligencji będzie można stosować w Unii Europejskiej. Jego struktura opiera się na kilku głównych elementach, które jako całość tworzą proporcjonalne i europejskie podejście regulacyjne oparte na analizie ryzyka. Po pierwsze, przewidziano w nim neutralną pod względem technologicznym definicję systemów sztucznej inteligencji, która nie ulega dezaktualizacji w zakresie, w jakim może ona obejmować techniki i podejścia, które nie są jeszcze znane lub opracowane.

Po drugie, aby uniknąć nadmiernego rozszerzenia zakresu stosowania rozporządzenia, we wniosku skoncentrowano się na zastosowaniach AI „wysokiego ryzyka”, tj. przypadkach, w których ryzyko stwarzane przez systemy sztucznej inteligencji jest szczególnie wysokie. To, czy system sztucznej inteligencji zostanie zaklasyfikowany jako system wysokiego ryzyka, zależy od przeznaczenia systemu oraz od wagi ewentualnej szkody i prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Systemy wysokiego ryzyka obejmują na przykład systemy sztucznej inteligencji przeznaczone do stosowania przy rekrutacji pracowników, ocenie zdolności kredytowej osób fizycznych 28 lub przy wydawaniu orzeczeń sądowych. Aby zapewnić nieulegające dezaktualizacji przepisy i możliwość dostosowania ich do pojawiających się sposobów wykorzystania i zastosowań systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka, przewidziano możliwość klasyfikacji nowych systemów sztucznej inteligencji jako systemów wysokiego ryzyka w pewnych z góry określonych obszarach zastosowań.

Po trzecie, we wniosku przewidziano, że systemy sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka muszą spełnić szereg specjalnie opracowanych wymogów, które obejmują wykorzystanie wysokiej jakości zbiorów danych, sporządzenie odpowiedniej dokumentacji w celu zwiększenia identyfikowalności, udostępnianie odpowiednich informacji użytkownikowi, opracowanie i wdrożenie odpowiednich środków nadzoru ze strony człowieka oraz osiągnięcie najwyższych standardów w zakresie solidności, bezpieczeństwa, cyberbezpieczeństwa i dokładności. Systemy sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka muszą zostać poddane ocenie zgodności z tymi wymogami przed wprowadzeniem do obrotu lub oddaniem do użytku. W celu sprawnej integracji z istniejącymi ramami prawnymi we wniosku uwzględniono odpowiednio przepisy sektorowe dotyczące bezpieczeństwa, zapewniając spójność między aktami prawnymi i uproszczenia dla podmiotów gospodarczych.

W proponowanym projekcie rozporządzenia ustanowiono zakaz dotyczący ograniczonej grupy zastosowań sztucznej inteligencji sprzecznych z wartościami Unii Europejskiej lub naruszających prawa podstawowe. Zakaz dotyczy systemów sztucznej inteligencji, które zniekształcają zachowanie danej osoby za pomocą technik podprogowych lub poprzez wykorzystywanie określonych słabych punktów w sposób, który powoduje lub może powodować szkodę fizyczną lub psychiczną. Zakazuje się również stosowania przez organy publiczne systemów sztucznej inteligencji do celów ogólnej oceny punktowej obywateli.

W proponowanym rozporządzeniu ustanowiono bardziej rygorystyczne podejście konkretnie na potrzeby systemów zdalnej identyfikacji biometrycznej (np. narzędzi do rozpoznawania twarzy w celu identyfikacji przechodniów w przestrzeni publicznej). Wykorzystanie tego rodzaju systemów w czasie rzeczywistym do celów egzekwowania prawa byłoby zasadniczo zabronione w przestrzeni publicznej, poza wyjątkowymi przypadkami dopuszczonymi przez prawo 29 . Każde zezwolenie na takie wykorzystanie podlega określonym zabezpieczeniom. Ponadto wszystkie systemy sztucznej inteligencji przeznaczone do stosowania do zdalnej identyfikacji biometrycznej osób fizycznych muszą zostać poddane procedurze oceny zgodności ex ante przez jednostkę notyfikowaną w celu sprawdzenia zgodności z wymogami dotyczącymi systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka oraz będą podlegać bardziej rygorystycznym wymogom w zakresie rejestrowania i nadzoru ze strony człowieka.

Zgodnie z proponowanym rozporządzeniem niektóre zastosowania systemów sztucznej inteligencji podlegają jedynie minimalnym wymogom w zakresie przejrzystości, np. w przypadku chatbotów, systemów rozpoznawania emocji lub technologii deepfake. Pozwoli to ludziom na dokonywanie świadomych wyborów lub wycofanie się z danej sytuacji. Ponadto zaproponowane rozporządzenie będzie zachęcać do korzystania z piaskownic regulacyjnych ustanawiających kontrolowane środowisko do testowania innowacyjnych technologii przez ograniczony czas, dostępu do ośrodków innowacji cyfrowych oraz dostępu do ośrodków testowo-doświadczalnych, co wesprze innowacyjne przedsiębiorstwa, MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up w dalszym wprowadzaniu innowacji zgodnie z nowym projektem rozporządzenia. W ramach przeglądu rozporządzenia można będzie rozważyć dalsze działania w kierunku rozszerzenia programu piaskownic regulacyjnych.

W związku z tym proponowane rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji łączy w sobie poprawę bezpieczeństwa i ochrony praw podstawowych przy jednoczesnym wspieraniu innowacji, co umożliwi zaufanie bez uszczerbku dla innowacji.

5.Budowanie światowego przywództwa UE: zrewidowany skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji

AI jest zbiorem technologii o strategicznym znaczeniu, a Unia Europejska musi działać jednomyślnie, aby osiągnąć korzyści płynące z AI. Aby odnieść sukces, niezbędna jest koordynacja polityki i inwestycji w zakresie AI na szczeblu europejskim. Umożliwi to opracowanie i przyjęcie najnowszych technologii w ramach globalnej konkurencyjności i wiodącej pozycji Europy. Taka koordynacja pozwoli Europie spożytkować korzyści, jakie niesie ze sobą AI dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska, oraz przyczyni się do promowania wartości europejskich na całym świecie.

Dlatego też w 2018 r. Komisja Europejska i państwa członkowskie na dobry początek zobowiązały się do współpracy i przyjęły skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji. W skoordynowanym planie stworzono podstawy koordynacji polityki w zakresie sztucznej inteligencji i zachęcono państwa członkowskie do opracowania strategii krajowych. Od czasu przyjęcia skoordynowanego planu pod koniec 2018 r. kontekst technologiczny, gospodarczy i polityczny, w jakim należy rozpatrywać sztuczną inteligencję, uległ jednak znacznym zmianom. W związku z tym, aby zachować sprawność i zdolność do realizacji stawianych celów, Komisja przedstawia skoordynowany plan z 2021 r. w znowelizowanej wersji 30 .

Przeprowadzony w 2021. r. przegląd skoordynowanego planu jest okazją do wytworzenia dodatkowej europejskiej wartości dodanej i wzmocnienia globalnej pozycji UE w zakresie AI. Przedstawiono w nim cztery kluczowe obszary sugerowanych działań, dzięki którym Komisja Europejska wraz z państwami członkowskimi i podmiotami prywatnymi mogłyby zdynamizować współpracę oraz podejmować i koordynować działania, aby wykorzystać możliwości oferowane przez technologie AI oraz ułatwić realizację europejskiego podejścia do AI. Wspomniane cztery kluczowe obszary sugerowanych działań opisano poniżej.

Po pierwsze, stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i wykorzystaniu AI w UE poprzez skoncentrowanie się na ramach współpracy oraz infrastrukturze danych i technologii obliczeniowych. Warunki te muszą być zaprojektowane w sposób przyjazny dla MŚP, aby umożliwić małym przedsiębiorstwom odegranie roli w rozwoju i wdrażaniu AI na ogólnounijną skalę. Państwa członkowskie zachęca się, aby we współpracy z UE przyspieszyły działania zaproponowane w krajowych strategiach w zakresie AI, wykorzystując w razie potrzeby środki z RRF i Funduszu Spójności. Obejmuje to inwestycje w infrastrukturę wspomagającą, taką jak przestrzenie danych i zasoby obliczeniowe.

Po drugie, uczynienie z UE miejsca, w którym doskonałość rozwija się – od laboratoriów po rynek. W związku z tym Komisja skoncentruje się na finansowaniu sieci centrów doskonałości w dziedzinie AI i ustanowi europejskie partnerstwo w dziedzinie AI, danych i robotyki w ramach programu „Horyzont Europa”, aby ułatwić osiągnięcie doskonałości w zakresie badań. Aby zapewnić dostępność testów i doświadczeń na potrzeby innowacji i szybkiego upowszechnienia innowacyjnych rozwiązań, państwa członkowskie we współpracy z Komisją będą współfinansować w ramach programu „Cyfrowa Europa” innowacyjne ośrodki testowo-doświadczalne w dziedzinie AI, a także sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych, które będą wspierać MŚP i organy administracji publicznej w stosowaniu AI.

Po trzecie, zadbanie o to, aby sztuczna inteligencja działała na rzecz ludzi i społeczeństwa. Komisja będzie nadal podejmować działania w celu zapewnienia, aby sztuczna inteligencja opracowywana i wprowadzona do obrotu w UE była zorientowana na człowieka, zrównoważona, bezpieczna, sprzyjająca włączeniu społecznemu, dostępna i wiarygodna. Aby osiągnąć te cele, kluczową rolę odgrywają ramy regulacyjne zapewniające zaufanie do systemów sztucznej inteligencji, a jednocześnie promujące na arenie międzynarodowej unijne podejście do AI oparte na wartościach. Państwa członkowskie zachęca się ponadto do rozwijania talentów i zwiększania podaży umiejętności niezbędnych do umożliwienia rozwoju wiarygodnej AI.

Po czwarte, czynienie postępów w budowaniu strategicznego przywództwa w sektorach o dużym wpływie 31 , w tym w obszarze zmiany klimatu oraz ochrony środowiska, zdrowia, sektora publicznego, robotyki, mobilności, bezpieczeństwa i spraw wewnętrznych oraz rolnictwa.

W oparciu o potencjał gospodarczy UE i jej kompetencje regulacyjne dzięki wspólnym działaniom, koordynacji i inwestycjom UE ma szansę zapewnić europejskiemu przemysłowi przewagę konkurencyjną i pobudzić rynek wewnętrzny. Ponadto działania UE mogą ułatwić przyjęcie unijnych norm dotyczących wiarygodnej sztucznej inteligencji na całym świecie oraz zapewnić, aby opracowywanie, stosowanie i absorpcja AI przebiegały w zrównoważony sposób w oparciu o wartości, zasady i prawa chronione w UE, z myślą o korzyściach dla wszystkich ludzi i naszego środowiska.

6.Wykorzystanie szansy

Przyspieszony rozwój i wdrażanie zaawansowanej i wiarygodnej sztucznej inteligencji w Europie jest warunkiem wstępnym przyszłej konkurencyjności i dobrobytu Europy. Zaprezentowany w dniu dzisiejszym pakiet stanowi ważny etap pośredni na drodze do realizacji tego ambitnego celu, jakim jest wykorzystanie możliwości, jakie niesie ze sobą sztuczna inteligencja, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu związanym z nią zagrożeniom. Do urzeczywistnienia tej ambicji będą konieczne szybkie i zdecydowane działania ze strony Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich.

(1)

Zob. również komentarz ogólny do Konwencji o prawach dziecka z dnia 25 lutego 2021 r.

(2)

Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie strategii na rzecz sztucznej inteligencji dla Europy , COM(2018) 237.

(3)

  Biała księga Komisji Europejskiej w sprawie sztucznej inteligencji , luty 2020 r., COM(2020) 65. 

(4)

  Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie , COM (2021) 118 .

(5)

  COM (2020) 767 .

(6)

COM (2021) 202.

(7)

  Strategia Unii Europejskiej w zakresie cyberbezpieczeństwa , opublikowana w dniu 16 grudnia 2020 r., JOIN(2020) 18.

(8)

Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027, COM(2020) 624.

(9)

  Komunikat prasowy w sprawie nowych zasad dla platform cyfrowych , opublikowany w dniu 15 grudnia 2020 r., IP /20/2347. 

(10)

COM(2020) 790.

(11)

 Komisja Europejska określiła strategiczne wytyczne dotyczące wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w swojej rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2021 r., COM(2020) 575.

(12)

Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami, COM(2021) 101.

(13)

Zob. również europejska strategia na rzecz równouprawnienia płci, COM(2020) 152 (marzec 2020 r.), unijny plan działania przeciwko rasizmowi, COM(2020) 565 (wrzesień 2020 r.), europejska strategia na rzecz równości osób LGBTIQ, COM(2020) 698 (listopad 2020 r.) oraz strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami, COM(2021) 101 (marzec 2021 r.).

(14)

COM(2021) 206; zakres ram regulacyjnych nie obejmie opracowywania i stosowania sztucznej inteligencji do celów wojskowych.

(15)

 Inicjatywy takie jak zasady OECD dotyczące sztucznej inteligencji przyjęte w zaleceniu Rady OECD w sprawie sztucznej inteligencji (OECD/LEGAL/0449) w maju 2019 r. przez członków OECD; dialog prezydencji saudyjskiej w grupie G-20 w sprawie sztucznej inteligencji (dialog) w ramach Grupy Zadaniowej ds. Gospodarki Cyfrowej, jako część działań mających na celu realizację zasad G-20 dotyczących sztucznej inteligencji, 2019 r.; projekt zalecenia UNESCO w zakresie etyki sztucznej inteligencji lub światowy szczyt Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego „AI for Good” – wiodącej, ukierunkowanej na działanie, globalnej i sprzyjającej włączeniu społecznemu platformy Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie AI. Międzynarodowe organizacje normalizacyjne, takie jak ISO i IEEE, są również zaangażowane w działania normalizacyjne dotyczące AI (np. ISO/IEC JTC 1/SC 42 oraz globalna inicjatywa IEEE na rzecz etyki

inteligentnych systemów autonomicznych).

(16)

Takie podejście z udziałem wielu zainteresowanych stron obejmie również organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

(17)

  Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach, luty 2021 r. , JOIN(2021) 3 . 

(18)

Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji, dokument, który przedstawia podejście ukierunkowane na człowieka w zakresie AI, zawierający kluczowe wymogi, które systemy AI muszą spełniać, aby można je było uznać za wiarygodne.

(19)

Sojusz na rzecz AI to wielostronne forum, które uruchomiono w czerwcu 2018 r., sojusz na rzecz AI https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-ai-alliance  

(20)

  Skoordynowany plan Komisji Europejskiej w sprawie sztucznej inteligencji , grudzień 2018 r., COM (2018) 795.

(21)

  Sprawozdanie Komisji Europejskiej na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność , 19 lutego 2020 r., COM(2020) 64.

(22)

  Konsultacje publiczne Komisji Europejskiej dotyczące białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji , luty–czerwiec 2020 r.. 

(23)

Na przykład dyrektywa 2000/43/WE zakazująca dyskryminacji ze względu na pochodzenie rasowe i etniczne lub dyrektywa 2000/78/WE zakazująca dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w miejscu pracy.

(24)

Na przykład dyrektywa 2001/95/WE w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, dyrektywa 2006/42/WE w sprawie maszyn, a także przepisy sektorowe, takie jak rozporządzenie (UE) 2017/745 w sprawie wyrobów medycznych lub ramy UE dotyczące homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych.

(25)

Na przykład dyrektywa 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych.

(26)

Rozporządzenie (UE) 2016/679.

(27)

Dyrektywa (UE) 2016/680.

(28)

 Parlament Europejski zaproponował również rozróżnienie między zastosowaniami AI wysokiego ryzyka a innymi zastosowaniami AI i zaliczył do zastosowań wysokiego ryzyka np. rekrutację pracowników lub ocenę zdolności kredytowej osób.

(29)

Do innych celów stosuje się zakaz i wyjątki przewidziane w art. 9 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, 2016/679/UE.

(30)

     Do przedstawienia państwom członkowskim przeglądu skoordynowanego planu Komisja zobowiązała się w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z 2020 r. oraz w skoordynowanym planie w sprawie sztucznej inteligencji z 2018 r.

(31)

     Stanowi to uzupełnienie obszarów działań horyzontalnych, które opierają się na obszarach działania zaproponowanych w skoordynowanym planie z 2018 r.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 21.4.2021

COM(2021) 205 final

ZAŁĄCZNIK

do

komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów

Promowanie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji

Spis treści

Przegląd z 2021 r. dotyczący skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji

Wprowadzenie: budowanie wraz z państwami członkowskimi światowego przywództwa UE w zakresie sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka

I.Stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i wykorzystaniu sztucznej inteligencji w UE

1.Pozyskiwanie, gromadzenie i udostępnianie informacji na temat polityki

2.Wykorzystanie potencjału danych

3.Zwiększanie krytycznej mocy obliczeniowej

II.Uczynienie z UE miejsca, w którym doskonałość rozwija się – od laboratoriów po rynek

4.Współpraca z zainteresowanymi stronami, np. w ramach europejskiego partnerstwa w dziedzinie AI, danych i robotyki, oraz z grupami ekspertów

5.Budowanie i mobilizowanie zdolności badawczych

6.Zapewnienie narzędzi w ramach platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” oraz stworzenie środowiska, w którym twórcy systemów AI mogą przeprowadzać testy i doświadczenia (ośrodki testowo-doświadczalne), a MŚP i administracja publiczna rozpocząć korzystanie z AI (europejskie centrum innowacji cyfrowych)

7.Finansowanie i zwiększanie skali innowacyjnych pomysłów i rozwiązań związanych z AI

III.Dbanie o to, aby sztuczna inteligencja działała na rzecz ludzi i społeczeństwa

8.Rozwój talentów i zwiększenie podaży umiejętności niezbędnych do stworzenia dobrze prosperującego ekosystemu AI

9.Opracowanie ram polityki w celu zapewnienia zaufania do systemów sztucznej inteligencji

10.Promowanie unijnej wizji zrównoważonej i wiarygodnej sztucznej inteligencji na świecie

IV.Budowanie strategicznego przywództwa w sektorach o dużym znaczeniu

11.Wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze klimatu i ochrony środowiska

12.Wykorzystanie sztucznej inteligencji nowej generacji do poprawy opieki zdrowotnej

13.Utrzymanie wiodącej pozycji Europy: strategia w zakresie robotyki w świecie sztucznej inteligencji

14.Uczynienie sektora publicznego pionierem w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji

15.Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w obszarach egzekwowania prawa, migracji i azylu

16.Inteligentniejsza, bezpieczniejsza i bardziej zrównoważona mobilność dzięki sztucznej inteligencji

17.Zapewnianie wsparcia sztucznej inteligencji w obszarze rolnictwa zrównoważonego

Wnioski:

Dodatek 1 – Harmonogram – główne działania

Dodatek 2 Analiza krajowych strategii w zakresie AI i inwestycji w AI

1.Przegląd strategii krajowych

2.Perspektywy – przyszłe działania krajowe

3.Inwestycje państw członkowskich w AI

Przegląd z 2021 r. dotyczący skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji 1

Wprowadzenie: budowanie wraz z państwami członkowskimi światowego przywództwa UE w zakresie sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka

2 Światowe przywództwo Europy w przyjmowaniu najnowszych technologii, czerpaniu korzyści ze zorientowanej na człowieka, zrównoważonej, bezpiecznej, sprzyjającej włączeniu społecznemu i wiarygodnej sztucznej inteligencji (AI) oraz promowaniu jej rozwoju zależy od zdolności Unii Europejskiej (UE) do zwiększenia tempa, realizowania i ujednolicenia priorytetów politycznych i inwestycji w zakresie AI. Jest to kluczowe przesłanie i wizja niniejszego przeglądu skoordynowanego planu z 2021 r.

Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji z 2018 r. stanowi wspólne zobowiązanie podjęte przez Komisję Europejską i państwa członkowskie do współpracy w celu zmaksymalizowania potencjału UE w skali światowej 3 . Ustanowiono w nim podstawy współpracy, określono obszary, w których mają być prowadzone inwestycje, i zachęcono państwa członkowskie do opracowania krajowych wizji strategicznych w zakresie sztucznej inteligencji. Z zainicjowanych w ramach skoordynowanego planu z 2018 r. procesów i debat publicznych w państwach członkowskich, UE i na świecie wynika, że był to pierwszy istotny krok na drodze do określenia wspólnego kierunku i celów polityki europejskiej w zakresie AI. Większość państw członkowskich przyjęła krajowe strategie w zakresie AI i rozpoczęła ich wdrażanie w wyniku uzgodnionych i ułatwionych działań w ramach skoordynowanego planu z 2018 r.; inwestycje w AI wzrosły, a UE była w stanie zmobilizować pulę zasobów krytycznych w celu wsparcia tych procesów 4 .

Przeprowadzony w 2021 r. przegląd skoordynowanego planu stanowi kolejny krok – przedstawiono w nim zbiór konkretnych wspólnych działań Komisji Europejskiej i państw członkowskich, które mają sprawić, by UE stała się globalnym liderem w dziedzinie wiarygodnej sztucznej inteligencji. Proponowane kluczowe działania odzwierciedlają wizję, zgodnie z którą, aby odnieść sukces, Komisja Europejska wraz z państwami członkowskimi i podmiotami prywatnymi muszą:

-zwiększyć tempo inwestycji w technologie sztucznej inteligencji w celu pobudzenia trwałego ożywienia gospodarczego i społecznego, do którego przyczynia się upowszechnienie nowych rozwiązań cyfrowych;

-realizować założenia strategii i programów w zakresie sztucznej inteligencji poprzez wdrożenie ich w sposób pełny i terminowy, zapewniając w ten sposób UE możliwość czerpania pełni korzyści z przewagi, jaką daje pozycja pioniera oraz

-ujednolicić politykę w zakresie sztucznej inteligencji, aby wyeliminować rozdrobnienie i sprostać globalnym wyzwaniom.

Zwiększenie tempa inwestycji prywatnych i publicznych poprzez wykorzystanie dostępnego finansowania unijnego, na przykład w ramach programu „Cyfrowa Europa”, programu „Horyzont Europa” oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) 5 . Komisja zaproponowała, aby Unia inwestowała co najmniej 1 mld EUR rocznie w AI z programów „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa” w okresie programowania 2021–2027. Takie unijne finansowanie powinno przyciągać i kumulować inwestycje w celu wspierania współpracy między państwami członkowskimi i maksymalizowania wpływu poprzez łączenie sił, dzięki czemu, działając razem, państwa członkowskie będą w stanie osiągnąć znacznie więcej niż w przypadku nieskoordynowanych, indywidualnych działań.

Celem jest stopniowe zwiększanie publicznych i prywatnych inwestycji w AI, aby w ciągu najbliższego dziesięciolecia osiągnąć poziom 20 mld EUR rocznie. Ponadto RRF stwarza bezprecedensową możliwość modernizacji i inwestowania w AI, aby osiągnąć pozycję światowego lidera pod względem opracowywania i absorpcji zorientowanych na człowieka, wiarygodnych, bezpiecznych oraz zrównoważonych technologii AI 6 . UE nie może zaprzepaścić tej szansy. W skoordynowanym planie przedstawiono, w jaki sposób finansowanie unijne, w tym program „Cyfrowa Europa”, „Horyzont Europa” i RRF, może wspierać wspólne działania państw członkowskich.

Realizowanie założeń strategii i programów w zakresie AI poprzez podejmowanie terminowych i konkretnych działań wspieranych przez dofinansowanie: przejście od zamiaru do działań. W skoordynowanym planie z 2018 r. wskazano, że koordynacja i wspólne starania państw członkowskich i Komisji Europejskiej, angażujące przemysł i społeczeństwo w opracowywanie i wykorzystywanie technologii AI, mogą przynieść gospodarce, środowisku i społeczeństwom UE znaczącą wartość dodaną. Oznacza to, że strategie, inicjatywy i programy przynoszą największą wartość, jeżeli koncepcje współpracy są odpowiednio opracowane, ukierunkowane i finansowane. Jednym z przykładów jest doświadczenie UE związane z centrami innowacji cyfrowych (DIH). Zarówno technologia AI, jak i polityka publiczna w zakresie AI osiągnęły na tyle wysoki poziom zaawansowania, że są gotowe do przyjęcia na szeroką skalę 7 . W skali globalnej w ciągu ostatniego roku liczba przedsiębiorstw korzystających z technologii AI potroiła się 8 . Zmiany w powiązanych dziedzinach, np. robotyce i „internecie rzeczy”, wyznaczają nowe granice technologiczne i stwarzają nowe możliwości stosowania systemów sztucznej inteligencji. Koszty braku działań mogą być znaczące 9 . W związku z tym, aby przejść od zamiaru do działań, w przeglądzie z 2021 r. zaproponowano zestaw konkretnych działań zawierający jasno określony harmonogram oraz możliwe mechanizmy współpracy i finansowania.

Ujednolicenie polityki w zakresie sztucznej inteligencji, aby sprostać globalnym wyzwaniom i wyeliminować rozdrobnienie: rozdrobnienie różnych działań unijnych, jak również fragmentacja między działania krajowe i unijne może spowolnić postęp we wdrażaniu AI i utrudnić osiągnięcie korzyści. Z tego względu w przeglądzie zaakcentowano proponowane działania w obszarze ochrony środowiska i zdrowia, aby skuteczniej dostosować wspólne działania w zakresie AI do założeń białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji 10 z 2020 r., Europejskiego Zielonego Ładu i środków UE zastosowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19. W krajowych strategiach podkreślono między innymi znaczenie budowania ukierunkowanego na człowieka, wiarygodnego, bezpiecznego, zrównoważonego oraz sprzyjającego włączeniu społecznemu podejścia do AI i promowania go. W krajowych strategiach wskazano również potrzebę opracowania wspólnych działań w odniesieniu do poszczególnych sektorów 11 . W związku z tym w przeglądzie z 2021 r. uwzględniono zmieniające się otoczenie technologiczne i polityczne oraz uwzględniono informacje uzyskane w ciągu dwóch lat wdrażania skoordynowanego planu oraz strategii przyjętych przez państwa członkowskie. Ujednolicenie to znajduje odzwierciedlenie w proponowanej nowej strukturze skoordynowanego planu 12 .

W celu zwiększenia tempa, realizacji i ujednolicenia priorytetów i inwestycji w zakresie AI, aby wykorzystać możliwości technologii sztucznej inteligencji oraz ułatwić realizację europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji, tj. AI ukierunkowanej na człowieka, wiarygodnej, bezpiecznej, zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu przy pełnym poszanowaniu naszych podstawowych wartości europejskich, w niniejszym przeglądzie skoordynowanego planu przedstawiono cztery kluczowe zestawy propozycji dla Unii Europejskiej i państw członkowskich:

Stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i wykorzystaniu sztucznej inteligencji w UE

-Pozyskiwanie, gromadzenie i udostępnianie informacji na temat polityki (rozdział 1)

-Wykorzystanie potencjału danych (rozdział 2)

-Zwiększanie krytycznej mocy obliczeniowej (rozdział 3)

Uczynienie z UE miejsca, w którym doskonałość rozwija się – od laboratoriów po rynek

-Współpraca z zainteresowanymi stronami, np. w ramach europejskiego partnerstwa w dziedzinie AI, danych i robotyki oraz z grupami ekspertów (rozdział 4)

-Budowanie i mobilizowanie zdolności badawczych (rozdział 5)

-Zapewnienie środowiska, w którym twórcy systemów AI mogą przeprowadzać testy i doświadczenia (ośrodki testowo-doświadczalne), a MŚP i administracja publiczna mogą rozpocząć korzystanie z rozwiązań AI (EDIH) (rozdział 6)

-Zapewnianie wsparcia w zakresie finansowania i rozwoju innowacyjnych pomysłów i rozwiązań dotyczących AI (rozdział 7)

Dbanie o to, aby sztuczna inteligencja działała na rzecz ludzi i społeczeństwa

-Rozwój talentów i zwiększenie podaży umiejętności niezbędnych do stworzenia dobrze prosperującego ekosystemu AI (rozdział 8)

-Opracowanie ram polityki w celu zapewnienia zaufania do systemów sztucznej inteligencji (rozdział 9)

-Promowanie unijnej wizji zrównoważonej i wiarygodnej sztucznej inteligencji na świecie (rozdział 7)

Budowanie strategicznego przywództwa w sektorach o dużym znaczeniu

-Wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze klimatu i ochrony środowiska (rozdział 11)

-Wykorzystanie sztucznej inteligencji nowej generacji do poprawy opieki zdrowotnej (rozdział 12)

-Utrzymanie wiodącej pozycji Europy: strategia w zakresie robotyki w świecie sztucznej inteligencji (rozdział 13)

-Uczynienie sektora publicznego pionierem w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji (rozdział 14)

-Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w obszarach egzekwowania prawa, migracji i azylu (rozdział 15)

-Zwiększenie bezpieczeństwa mobilności i ograniczenie zanieczyszczeń za pomocą sztucznej inteligencji (rozdział 16)

-Zapewnianie wsparcia sztucznej inteligencji w obszarze rolnictwa zrównoważonego (rozdział 17)

13 Zgodnie z powyższym, w przeglądzie z 2021 r. dotyczącym skoordynowanego planu zawarto podsumowanie działań podjętych od czasu przyjęcia skoordynowanego planu z 2018 r. oraz określono perspektywy wraz z konkretnymi propozycjami i zaleceniami dotyczącymi dalszych działań, wskazując obszary, w których partnerstwo między UE a państwami członkowskimi jest szczególnie skuteczne i pozwala uczynić z Europy centrum rozwoju i wykorzystania najnowocześniejszej, ukierunkowanej na człowieka sztucznej inteligencji. Celem przeglądu z 2021 r. jest realizowanie powyższych założeń: zaproponowano w nim 14 wzajemnie powiązanych, wspólnych obszarów działania na potrzeby współpracy między Komisją Europejską a państwami członkowskimi (siedem obszarów horyzontalnych i siedem obszarów sektorowych). Podobnie jak w białej księdze UE z 2020 r. i skoordynowanym planie z 2018 r., w przeglądzie z 2021 r. dotyczącym skoordynowanego planu nie uwzględniono kwestii opracowywania i wykorzystywania systemów AI do celów wojskowych.

I.Stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i wykorzystaniu sztucznej inteligencji w UE

Aby wesprzeć rozwój i wdrożenie AI oraz osiągnąć cele niniejszego skoordynowanego planu, konieczne jest spełnienie szeregu wstępnych warunków. Pierwszym z nich jest istnienie odpowiednich ram zarządzania i koordynacji. Skuteczne i funkcjonujące ramy zarządzania i koordynacji mogą przyczynić się do osiągnięcia korzyści skali, zminimalizowania kosztów informacji i transakcji oraz ułatwienia synergii między państwami członkowskimi. Drugim niezbędnym warunkiem jest dostępność danych. Do opracowania technologii AI często konieczne są duże, wysokiej jakości, bezpieczne i solidne zbiory danych. Ważne jest zatem zapewnienie możliwości „przepływu” danych w obrębie UE oraz ich wymiany z naszymi partnerami handlowymi i między sektorami zgodnie z dorobkiem prawnym UE, w tym z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych w odniesieniu do danych osobowych, oraz zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami Unii. Trzecim warunkiem jest obecność infrastruktury obliczeniowej. Infrastruktura ta jest niezbędna do przechowywania, analizowania i przetwarzania coraz większych ilości danych. To z kolei wymaga nowych rozwiązań i podejść, aby zwiększyć zdolności obliczeniowe, np. poprzez półprzewodniki, które umożliwiają algorytmom sztucznej inteligencji przechowywanie, wykorzystywanie i testowanie danych. Razem te trzy czynniki tworzą zasadnicze warunki sprzyjające sukcesowi technologii AI w UE.

W związku z tym, aby zapewnić warunki sprzyjające rozwojowi i wykorzystaniu AI oraz zacieśnić współpracę między państwami członkowskimi i między państwami członkowskimi a Komisją Europejską, w przeglądzie zaproponowano, aby skoncentrować na trzech kluczowych działaniach: ustanowieniu ram zarządzania w celu skutecznego pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania informacji na temat polityki w zakresie AI; wykorzystaniu potencjału danych, aby w pełni wyzwolić związane z nimi możliwości; promowaniu kluczowej infrastruktury obliczeniowej, aby wesprzeć budowanie zdolności i zdynamizować opracowywanie rozwiązań AI.

1.Pozyskiwanie, gromadzenie i udostępnianie informacji na temat polityki

Wiedza to podstawa. Dzielenie się wiedzą i informacjami na temat polityki oraz koordynowanie środków z zakresu polityki i inwestycji w dynamicznie rozwijającej się dziedzinie, takiej jak AI, może zapewnić istotną przewagę konkurencyjną. Z tego względu w skoordynowanym planie z 2018 r. państwa członkowskie i Komisja uzgodniły mechanizm zarządzania wspólnymi pracami i zaproponowały dwa zestawy działań mających na celu tworzenie koncepcji politycznych i rozwijanie synergii. Państwa członkowskie zachęcono do wprowadzenia krajowych strategii i programów w zakresie AI (lub do włączenia problematyki AI do innych odpowiednich krajowych strategii i programów) oraz do udostępnienia ich sobie nawzajem i Komisji 14 ; Komisja zobowiązała się do monitorowania zmian i mobilizowania wiedzy fachowej.

1.1. Maksymalizacja korzyści płynących ze strategii krajowych i przyspieszenie proponowanych działań

Podsumowanie podjętych działań

Wszystkie państwa członkowskie podjęły znaczące starania w celu opracowania krajowych strategii w zakresie sztucznej inteligencji lub włączenia zagadnień z zakresu AI do swoich istniejących strategii i programów 15 . Przyjęcie krajowych strategii ułatwiło zorganizowaną refleksję nad priorytetami i celami w zakresie rozwoju i wykorzystania AI oraz zainicjowało szerszą debatę publiczną w wielu państwach członkowskich. Wymianę informacji na temat krajowych strategii uwzględniono również w zorganizowanym dialogu między państwami członkowskimi a Komisją.

Jak wynika z analizy krajowych strategii, przyjęcie krajowych strategii było pierwszym ważnym krokiem w kierunku ułatwienia i usprawnienia europejskich działań w zakresie AI. Proces ten przyczynił się do określenia sektorów priorytetowych dla wspólnych działań, a także pozwolił opracować szczegółowe zestawienie głównych priorytetów inwestycyjnych planowanych przez państwa członkowskie oraz określić możliwe dalsze kroki w zakresie wspólnych projektów z udziałem wielu państw i wspólnych działań.

Perspektywy

Kolejnym krokiem jest zagwarantowanie, aby wysiłek włożony przez państwa członkowskie w opracowanie krajowych strategii przyniósł konkretne rezultaty i doprowadził do powstania synergii na poziomie UE. Aby wesprzeć państwa członkowskie w ich pracach nad opracowaniem i wdrożeniem krajowych strategii w zakresie AI, Komisja będzie nadal:

-ułatwiać wykorzystywanie wyników krajowych działań określonych w krajowych strategiach w zakresie AI oraz wspólnych działań w ramach skoordynowanego planu i tworzenie synergii między tymi działaniami. Może to obejmować środki mające na celu wzmocnienie mechanizmów koordynacji oraz dostarczanie analiz i badań, na przykład w ramach AI Watch 16 ;

-usprawniać przekazywanie państwom członkowskim informacji na temat praktycznych środków, w tym finansowania, wspierających opracowywanie i upowszechnianie AI. Na przykład w 2021 r. Komisja nadal będzie informować państwa członkowskie o dostępnym finansowaniu unijnym na cele związane z AI.

Państwa członkowskie zdecydowanie zachęca się do:

-jak najlepszego wykorzystania odpowiednich możliwości finansowania unijnego, w tym RRF, w celu wsparcia i zdynamizowania procesu opracowywania i upowszechniania technologii AI zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym, na podstawie krajowych strategii, w tym poprzez przyciąganie inwestycji prywatnych;

-dokonywania przeglądu i aktualizacji krajowych strategii w zakresie AI, jeżeli okaże się to konieczne, aby zapewnić pełną realizację określonych działań i inwestycji, oraz do informowania Komisji o postępach w tym zakresie 17 ;

-opracowywania i promowania instrumentów, które umożliwiają regularne monitorowanie, koordynację, dokonywanie oceny oraz wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk z szerokim gronem zainteresowanych stron;

-zwiększenia wsparcia i inwestycji we wspólne działania określone w skoordynowanym planie oraz

-udostępniania, opracowywania i wdrażania na szczeblu krajowym/regionalnym działań, które okazały się skuteczne w innych państwach członkowskich, np. udane krajowe inicjatywy mające na celu opracowanie i promowanie wirtualnej hurtowni danych.

1.2.Pełne wykorzystanie technicznej wiedzy fachowej grup ekspertów ds. sztucznej inteligencji wspieranych przez Komisję Europejską

Postęp technologiczny i zmiany sytuacji społeczno-gospodarczej związane z AI są bardzo dynamiczne i często wymagają specjalistycznej wiedzy fachowej. W związku z tym, aby monitorować postęp i wdrażanie technologii AI oraz umożliwić prowadzenie opartej na dowodach polityki w zakresie AI, Komisja podjęła znaczące starania mające na celu mobilizację wiedzy fachowej, gromadzenie danych, monitorowanie zmian sytuacji oraz zbieranie i analizowanie poglądów zainteresowanych stron na temat AI.

Podsumowanie podjętych działań

W celu mobilizacji wiedzy fachowej 18 związanej z technologiami AI Komisja powołała trzy horyzontalne grupy ekspertów 19 :

-Grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji 20 – grupa ta szczegółowo przeanalizowała etyczne konsekwencje AI w odniesieniu do procesu kształtowania polityki oraz sporządziła trzy dokumenty w ramach swojego mandatu:

-wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji 21 ;

-zalecenia dotyczące polityki i inwestycji w zakresie godnej zaufania sztucznej inteligencji 22 oraz

-lista kontrola oceny godnej zaufania sztucznej inteligencji 23 .

-Grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. wpływu transformacji cyfrowej na rynki pracy UE – w 2019 r. grupa ta opublikowała sprawozdanie zawierające zalecenia, w tym krótko-, średnio- i długoterminowe środki z zakresu polityki dla UE, państw członkowskich, przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron, mające na celu kształtowanie cyfrowej transformacji świata pracy i sprawienie, by była ona sprawna, sprzyjająca włączeniu społecznemu i ukierunkowana na człowieka 24 .

-Grupa ekspertów ds. odpowiedzialności i nowych technologii – w 2019 r. grupa ta opublikowała sprawozdanie na temat odpowiedzialności w zakresie sztucznej inteligencji i innych powstających technologii cyfrowych 25 .

Uzupełniając działanie grup horyzontalnych, sektorowe grupy ekspertów skupiły się na konkretnych obszarach polityki, na które wpływ ma zastosowanie technologii AI, w tym na pojazdach autonomicznych 26 , lotnictwie 27 , mobilności i transporcie 28 , sprawach wewnętrznych 29 i pojawiających się zagrożeniach dla bezpieczeństwa 30 . Prace te zapewniły cenną wiedzę fachową i przyczyniły się do trwających na szczeblu UE dyskusji politycznych na temat problematyki AI, w tym wyzwań i możliwości, jakie niosą ze sobą technologie AI, oraz koniecznych reakcji w ramach polityki publicznej.

W 2018 r. Komisja (we współpracy z państwami członkowskimi) opracowała i uruchomiła AI Watch 31  w celu monitorowania rozwoju sytuacji związanej z technologiami AI. AI Watch monitoruje potencjał przemysłowy, technologiczny i badawczy, inicjatywy dotyczące polityki w zakresie AI w państwach członkowskich, inwestycje, umiejętności w zakresie AI, rozwój i wdrażanie AI oraz ich wpływ na gospodarkę, społeczeństwo i usługi publiczne. W ciągu dwóch pierwszych lat w ramach AI Watch opublikowano badania mające na celu wspieranie kształtowania polityki opartej na dowodach 32 oraz stanowiące wkład w debatę publiczną na temat AI 33 .

Aby monitorować przyjmowanie i wykorzystywanie w całej Europie nowych i przełomowych technologii, takich jak technologie AI, do celów świadczenia usług publicznych, Komisja ustanowiła, również w 2018 r., platformę innowacyjnych usług publicznych (IPSO) 34 . Podobnie, aby monitorować wdrażanie nowych technologii cyfrowych i kluczowych technologii prorozwojowych (w tym AI) na potrzeby rozwoju przemysłu, w 2020 r. Komisja uruchomiła projekt dotyczący zaawansowanych technologii dla przemysłu (ATI) 35 . Komisja zleciła również przeprowadzenie wśród europejskich przedsiębiorstw badania dotyczącego wykorzystania technologii opartych na sztucznej inteligencji 36 .

W 2020 r. Eurostat rozpoczął gromadzenie danych na temat skali wykorzystania sztucznej inteligencji w UE. Pierwszy dane zebrano za pośrednictwem czterech wskaźników zastępczych związanych z AI, ze szczególnym uwzględnieniem chatbotów, analizy dużych zbiorów danych przy użyciu techniki uczenia maszynowego, analizy dużych zbiorów danych przy użyciu techniki przetwarzania języka naturalnego oraz robotów usługowych 37 .

Główną inicjatywą mającą na celu zebranie opinii zainteresowanych stron na temat unijnej strategii na rzecz sztucznej inteligencji były otwarte konsultacje publiczne, które przeprowadzono po opublikowaniu w 2020 r. białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji i w ramach których zebrano opinie w trzech szeroko pojętych obszarach: działania mające na celu budowę ekosystemu doskonałości; warianty ram regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji oraz działania związane z aspektami AI dotyczącymi bezpieczeństwa i odpowiedzialności 38 . Oprócz odpowiedzi udzielonych w ramach konsultacji publicznych państwa członkowskie przekazały informacje zwrotne na temat ewentualnych zmian w skoordynowanym planie i wspólnych działaniach w ramach dyskusji prowadzonych na forum grupy ds. sztucznej inteligencji i cyfryzacji przemysłu europejskiego 39 oraz konsultacji dwustronnych z Komisją.

Aby nawiązać szerszą współpracę z zainteresowanymi stronami w zakresie zagadnień związanych z AI, Komisja utworzyła forum internetowe, sojusz na rzecz sztucznej inteligencji 40 , które jest platformą zrzeszającą około 4 000 zainteresowanych stron z całego świata w celu wymiany informacji oraz poglądów na temat technologicznych i społecznych konsekwencji AI 41 . Komisja zorganizowała zgromadzenia sojuszu na rzecz sztucznej inteligencji w czerwcu 2019 r. i w październiku 2020 r. 42

Perspektywy

W celu mobilizowania wiedzy fachowej, monitorowania rozwoju bieżącej sytuacji i gromadzenia danych dotyczących AI Komisja będzie nadal:

-intensyfikować gromadzenie danych dotyczących skali wykorzystania sztucznej inteligencji – w 2021 r. Eurostat uruchomi pełny moduł dotyczący AI obejmujący absorpcję siedmiu technologii AI, zastosowanie technologii AI, pozyskiwanie i bariery w stosowaniu 43 . AI Watch nadal będzie monitorować i gromadzić dane dotyczące upowszechniania technologii AI, w tym w sektorze publicznym;

-wspierać prace sojuszu na rzecz sztucznej inteligencji poprzez prowadzenie platformy sojuszu i organizowanie corocznych zgromadzeń poświęconych sztucznej inteligencji z udziałem szerokiego grona zainteresowanych stron, aby zapewnić ramy na potrzeby wkładu w kształtowanie polityki UE w dziedzinie AI oraz

-oceniać rozwój sytuacji i gromadzić niezbędną wiedzę dotyczącą technologii AI. W stosowanych przypadkach może to obejmować na przykład nowe grupy ekspertów lub inicjatywy sektorowe dotyczące AI, które wniosłyby wkład w kształtowanie polityki UE w dziedzinie AI lub wspomogłyby Komisję w ocenie działań niezbędnych do wsparcia państw członkowskich we wdrażaniu polityki UE i proponowanych przepisów w zakresie technologii AI.

W drodze konsultacji z państwami członkowskimi Komisja zamierza:

-dokonać analizy i do 2022 r. zaproponować, w jaki sposób usprawnić monitorowanie rozwoju, skali wykorzystania i wpływu technologii AI w UE w sektorze prywatnym i publicznym. Punktem wyjścia do tej analizy będą wnioski wyciągnięte z prac AI Watch oraz krajowych inicjatyw z zakresu obserwatorium AI. W analizie rozważony zostanie również sposób dalszego wzmacniania i budowania synergii i powiązań z istniejącymi mechanizmami monitorowania 44 , przyszłymi strukturami zarządzania UE w zakresie AI 45  lub międzynarodowymi działaniami monitorującymi oraz

-regularnie monitorować wdrażanie skoordynowanego planu, aby zapewnić jego aktualność. Na podstawie informacji zwrotnych uzyskanych od państw członkowskich na temat przeglądu z 2021 r. oraz w drodze konsultacji z innymi instytucjami i organami UE Komisja zaproponuje w 2022 r. harmonogram, matrycę i metodykę kolejnego przeglądu skoordynowanego planu.

1.3.Wzmocnienie wymiany i współpracy w ramach zrzeszającej przedstawicieli państw członkowskich grupy ds. sztucznej inteligencji i cyfryzacji przemysłu europejskiego

Działania mające na celu ułatwienie współpracy między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a Komisją otrzymują dalsze wsparcie za pośrednictwem mechanizmów zarządzania, które ułatwiają wymianę informacji i pomagają wyznaczyć kierunek strategiczny współpracy dotyczącej polityki w zakresie sztucznej inteligencji.

Podsumowanie podjętych działań

Zrzeszająca przedstawicieli państw członkowskich grupa ds. sztucznej inteligencji i cyfryzacji przemysłu europejskiego, którą w kwestiach technicznych wspomagała tzw. „grupa szerpów” (Sherpa Group), nadawała kierunek rozmowom między państwami członkowskimi a Komisją. Odegrała ona kluczową rolę w opracowaniu i przeglądzie skoordynowanego planu. Posiedzenia grupy odbywały się regularnie 46 , a jej zadaniem było zapewnienie koordynacji między ministerstwami krajowymi i innymi zainteresowanymi stronami, na przykład z sektora przemysłu, środowisk naukowych i społeczeństwa obywatelskiego. W ciągu kolejnych lat po przyjęciu skoordynowanego planu z 2018 r. grupa zajęła się wszystkimi głównymi obszarami wchodzącymi w zakres jej kompetencji, w tym centrami doskonałości w dziedzinie AI, ośrodkami testowo-doświadczalnymi, ramami prawnymi, piaskownicami regulacyjnymi, danymi, umiejętnościami, AI dla Zielonego Ładu, AI dla zdrowia, DIH i AI w obszarze bezpieczeństwa.

Perspektywy

W celu usprawnienia mechanizmów zarządzania współpracą: zrzeszająca przedstawicieli państw członkowskich grupa ds. sztucznej inteligencji i cyfryzacji przemysłu europejskiego, którą wspomaga Komisja, będzie nadal:

-nadawać kierunek dyskusjom między państwami członkowskimi a Komisją 47 – grupa będzie angażować się w tematyczne lub sektorowe szczegółowe analizy dotyczące tematów obejmujących na przykład działania normalizacyjne, skutki społeczno-ekonomiczne AI, możliwości finansowania, środki wspierające przedsiębiorstwa typu start-up, wsparcie absorpcji rozwiązań AI i zamówień publicznych na systemy AI w sektorze publicznym, AI i cyberbezpieczeństwo oraz AI i łączność ruchomą.

Przy wsparciu ze strony państw członkowskich Komisja nadal będzie:

-oceniać potrzebę nawiązania współpracy i ustanawiania sieci na szczeblu UE w celu budowania zdolności UE oraz

-we współpracy z przyszłym współprogramowanym partnerstwem w dziedzinie AI, danych i robotyki – prowadzić wymianę najlepszych praktyk z państw członkowskich w zakresie opracowywania, wdrażania i upowszechniania systemów sztucznej inteligencji.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-ułatwiania współpracy i tworzenia systemu regionalnych sieci sztucznej inteligencji 48 oraz

-ułatwiania dyskusji na temat tworzenia krajowych koalicji oraz usprawniania wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w zakresie istniejących krajowych koalicji na rzecz sztucznej inteligencji 49 poprzez doprowadzanie do wspólnych spotkań zainteresowanych stron z sektora publicznego i prywatnego, np. w ramach wspólnych warsztatów dotyczących obszarów tematycznych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Działanie to, we współpracy ze współprogramowanym partnerstwem w dziedzinie AI, danych i robotyki, wesprze współpracę transgraniczną i przyciągnie więcej zainteresowanych stron.

2.Wykorzystanie potencjału danych 

Dostępność danych o wysokiej jakości między innymi w aspekcie różnorodności, niedyskryminacji, jak również możliwość korzystania, łączenia i ponownego wykorzystania danych z różnych źródeł w sposób zgodny z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych to zasadnicze warunki wstępne i warunek konieczny do opracowania i wdrożenia niektórych systemów sztucznej inteligencji 50 . Wymiana danych, zwłaszcza między przedsiębiorstwami, nie odbywa się jednak na wystarczającą skalę ze względu na brak zachęt gospodarczych, brak zaufania i brak jasności prawa 51 . W związku z tym w skoordynowanym planie z 2018 r. zaproponowano utworzenie wspólnych europejskich przestrzeni danych w celu zapewnienia sprawnej wymiany danych ponad granicami. Podkreślono w nim również znaczenie rozwoju paneuropejskiej infrastruktury obliczeniowej i usług w chmurze, zwłaszcza w obliczu międzynarodowej konkurencji w dziedzinie dostępu do danych 52 .

Podsumowanie podjętych działań

W dniu 19 lutego 2020 r. Komisja przyjęła europejską strategię w zakresie danych 53 , której celem jest stworzenie jednolitego rynku danych, aby zapewnić konkurencyjność Europy na świecie. Oznacza to wprowadzenie odpowiednich zachęt do udostępniania danych, opracowanie praktycznych, sprawiedliwych, niedyskryminujących i jasnych przepisów dotyczących dostępu do danych i ich wykorzystywania, zgodnie z europejskimi wartościami i prawami, takimi jak ochrona danych osobowych, ochrona konsumentów i reguły konkurencji. Oznacza to również coraz szersze udostępnianie danych sektora publicznego poprzez otwarcie zbiorów danych o wysokiej wartości i umożliwienie ich ponownego wykorzystania na potrzeby innowacji.

W czerwcu 2020 r. Komisja opublikowała sprawozdanie w sprawie udostępniania danych przez przedsiębiorstwa organom administracji publicznej (B2G) 54 przygotowane przez grupę ekspertów wysokiego szczebla 55 i zawierające zestaw zaleceń dotyczących polityki, prawa i finansowania, które mają sprawić, że wymiana danych w modelu B2G w interesie publicznym stanie się w UE skalowalną, odpowiedzialną i zrównoważoną praktyką. Europejska strategia w zakresie danych promuje również udostępnianie danych, na przykład w relacjach między przedsiębiorstwami (B2B).

W następstwie strategii w zakresie danych w dniu 25 listopada 2020 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący nowego aktu w sprawie zarządzanie danymi 56 . Rozporządzenie, którego dotyczy wniosek, przewiduje szereg środków skutkujących zwiększeniem zaufania do wymiany danych, w tym w relacjach między przedsiębiorcami 57 , co ma na celu zapewnienie dostępności większej ilości wysokiej jakości danych na potrzeby związane z zastosowaniami AI. Ustanowiono w nim nowe unijne przepisy dotyczące neutralności, aby nowi pośrednicy w zakresie danych mogli funkcjonować jako wiarygodni organizatorzy wymiany danych. Przewidziano w nim także środki ułatwiające ponowne wykorzystywanie niektórych danych będących w posiadaniu sektora publicznego. Rozporządzenie zapewnia środki ułatwiające przedsiębiorstwom i osobom fizycznym dobrowolne udostępnianie swoich danych na rzecz wspólnego dobra, zgodnie z jasnymi zasadami. Przewidziano w nim również ustanowienie Europejskiej Rady ds. Innowacji w zakresie Danych, której zadaniem będzie udzielanie wsparcia i porad w zakresie normalizacji i interoperacyjności międzysektorowej jako zasadniczego elementu zapewniającego dostępność wysokiej jakości danych. W stosownych przypadkach akt w sprawie zarządzania danymi można uzupełnić przepisami sektorowymi 58 .

Perspektywy

Aby wspierać działania w zakresie danych, Komisja:

-przyjmie wniosek dotyczący aktu w sprawie danych w celu pobudzenia wykorzystywania danych prywatnych przez organy publiczne (B2G), rozstrzygnięcia kwestii związanych z dostępem do danych i ich wykorzystywaniem w relacjach między przedsiębiorstwami, w szczególności danych nieosobowych pochodzących z przedmiotów podłączonych do internetu rzeczy (III kwartał 2021 r.) 59 oraz

-przedstawi wniosek dotyczący aktu wykonawczego w sprawie swobodnego udostępniania wysokiej jakości zbiorów danych sektora publicznego w formacie nadającym się do odczytu maszynowego w celu ponownego wykorzystywania (II kwartał 2021 r.) 60 .

Komisja wspólnie z państwami członkowskim:

-zainicjuje europejski sojusz na rzecz danych przemysłowych, przetwarzania brzegowego i w chmurze, aby zmobilizować podmioty prywatne i publiczne do połączenia sił i wzmocnienia przemysłowej pozycji Europy na światowym rynku przetwarzania w chmurze i przetwarzania brzegowego. Jego głównym zadaniem będzie stymulowanie koordynacji inwestycji publicznych i prywatnych w badania, rozwój oraz wdrażanie zdolności w zakresie chmury nowej generacji na poziomie lokalnym, krajowym i unijnym. Sojusz będzie połączony z europejskimi przestrzeniami danych, dzięki czemu będzie sprzyjać innowacyjnym środowiskom wymiany danych opartym na otwartych, interoperacyjnych, bezpiecznych i zasobooszczędnych rozwiązaniach chmurowych i brzegowych. Przyczyni się również do powstania synergii między pracami nad europejską federacją chmur obliczeniowych i inicjatywami państw członkowskich 61 ;

-będzie inwestować w europejskie przestrzenie danych i europejską federację chmur obliczeniowych za pośrednictwem instrumentów finansowania w ramach programu „Cyfrowa Europa”, instrumentu „Łącząc Europę” (CEF2) oraz innych instrumentów, takich jak Program UE dla zdrowia w odniesieniu do europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia. W szczególności w związku z pierwszymi zaproszeniami do składania wniosków w ramach programu „Cyfrowa Europa” i instrumentu „Łącząc Europę”, które mają zostać ogłoszone w II kwartale 2021 r., Komisja zamierza:

-uruchomić działania sektorowe, zgodnie z zapowiedzią zawartą w europejskiej strategii w zakresie danych 62 , w celu utworzenia europejskich przestrzeni danych na potrzeby produkcji przemysłowej, Zielonego Ładu, mobilności, zdrowia, finansów, energii, rolnictwa, administracji publicznej i umiejętności 63 ;

-współinwestować w działania koncentrujące się na rozwoju innowacyjnych i energooszczędnych usług i infrastruktur „cloud-to-edge”, platform oprogramowania pośredniczącego, połączeń między istniejącymi zdolnościami w zakresie przetwarzania danych w państwach członkowskich;

-w ramach klastra 4 programu „Horyzont Europa” – „Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna” nadal wspierać badania, rozwój oraz wykorzystanie technologii i infrastruktur obliczeniowych oraz danych nowej generacji, aby umożliwić utworzenie europejskiego jednolitego rynku danych wraz z odpowiednimi przestrzeniami danych oraz ekosystemem wiarygodnej i bezpiecznej sztucznej inteligencji. W kwietniu 2021 r. ogłoszone zostaną pierwsze zaproszenie do składania wniosków oraz

-wspierać wszystkie zainteresowane państwa członkowskie w zainicjowaniu potencjalnego ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (projekt IPCEI) skoncentrowanego na infrastrukturze chmury nowej generacji i powiązanych usługach.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-inwestowania w przedsięwzięcia służące wzmocnieniu pozycji Europy w zakresie technologii chmury i przetwarzania brzegowego nowej generacji oraz do wspierania wykorzystania chmury obliczeniowej w ramach krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności oraz zgodnie z przykładowym elementem inicjatywy przewodniej w ramach RRF – „Zwiększenie skali” 64 , w tym poprzez projekty z udziałem wielu państw.

3.Zwiększanie krytycznej mocy obliczeniowej

Bez infrastruktury obliczeniowej dostępność danych nie będzie generować wartości dodanej 65 . W związku z tym Komisja podejmuje działania wspierające rozwój systemów technologicznych i infrastruktur nowej generacji do celów przetwarzania danych, co ma kluczowe znaczenie dla umożliwienia wykorzystania danych do celów związanych z AI 66 .

Podsumowanie podjętych działań

Aby wspierać rozwój obliczeń wielkiej skali (HPC) w Europie, Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali koordynuje wysiłki i łączy zasoby 32 uczestniczących państw w celu rozwijania i wdrożenia światowej klasy infrastruktury o dużej mocy obliczeniowej, która będzie łatwo i bezpiecznie dostępna w całej Europie.

Główne tendencje dotyczące sprzętu związanego z AI można podsumować w następujący sposób: 1) rozwiązania z zakresu AI nowej generacji będą musiały być potężniejsze i bardziej energooszczędne, aby sprostać potrzebom coraz bardziej zaawansowanych modeli treningowych oraz 2) przetwarzanie będzie w coraz większym stopniu ewoluować w stronę przetwarzania brzegowego realizowanego na urządzeniach, które znajdują się bliżej użytkowników i umożliwiają wdrożenie rozwiązań AI funkcjonujących w czasie rzeczywistym. Jako że tendencje te wymagają dostosowania infrastruktury, Komisja podejmuje działania (opisane poniżej), które umożliwiają utworzenie infrastruktury obliczeniowej nowej generacji.

W związku z powyższym UE koncentruje się na działaniach wspierających rozwój sprzętu komputerowego na potrzeby sztucznej inteligencji. Modele AI są coraz bardziej wymagające pod względem mocy obliczeniowej, w związku z czym szybki dostęp do danych przechowywanych w pamięci, tj. sprawne procesory o wysokiej wydajności, mają szczególne znaczenie dla infrastruktur AI 67 . Ponadto modele AI są bardzo energochłonne, a wraz z coraz większym przenikaniem technologii AI do naszego codziennego życie takie zapotrzebowanie na energię jest nie do utrzymania 68 . Aby umożliwić upowszechnienie rozwiązań AI, konieczny jest zatem dostęp do specjalnych procesorów AI o niskim poborze mocy, które zapewniają niezbędną moc obliczeniową i są o kilka rzędów wielkości wydajniejsze niż procesory powszechnego zastosowania. W tym obszarze badań przełomową efektywność energetyczną mogą potencjalnie zapewnić na przykład nowatorskie technologie inspirowane funkcjonowaniem ludzkiego mózgu, takie jak obliczenia neuromorficzne. W tym kontekście Komisja wspiera w ramach programu „Horyzont 2020” pionierskie prace nad technologiami AI o niskim poborze mocy oraz wspiera inicjatywy na rzecz dalszego rozwoju i wykorzystania takich kompetencji w ramach programu „Horyzont Europa” oraz poprzez działania badawcze dotyczące nowatorskiej architektury procesorów o bardzo niskim poborze mocy, a także w ramach zinstytucjonalizowanego partnerstwa europejskiego na rzecz kluczowych technologii cyfrowych 69 , ze szczególnym uwzględnieniem zastosowań technologii Edge AI.

Celem inicjatywy przewodniej „Zwiększenie skali” 70  przewidzianej w rocznej strategii zrównoważonego wzrostu na rok 2021 71 jest m.in. inwestowanie w najnowocześniejszą mikroelektronikę, ze szczególnym uwzględnieniem procesorów takich jak chipy AI. Aby wzmocnić pozycję UE w zakresie możliwości projektowania i produkowania zaawansowanych układów scalonych, w grudniu 2020 r. 18 państw członkowskich podpisało deklarację w sprawie procesorów i technologii półprzewodnikowych 72 . Ponadto w latach 2019–2020 projekty AI4DI 73 , TEMPO 74 i ANDANTE 75 w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia „Podzespoły i układy elektroniczne w służbie wiodącej pozycji Europy” (Wspólne Przedsięwzięcie ECSEL) 76 dotyczyły infrastruktury do celów AI. Innym obszarem rozwoju i finansowania wspieranym przez Komisję jest fotonika. Łączenie elektroniki z elementami optycznymi może przyczynić się do zastosowania AI w obszarze wykrywania obrazów oraz zmniejszenia zużycia energii i opóźnienia w sieciach neuronowych.

Perspektywy

W celu wzmocnienia europejskiego systemu projektowania i produkowania procesorów i półprzewodników oraz zwiększenia obecności przemysłu w całym łańcuchu dostaw Komisja wraz z państwami członkowskimi zamierza:

-zainicjować sojusz przemysłowy na rzecz mikroelektroniki 77 w celu ustanowienia strategicznych planów działania, planów badawczych i inwestycyjnych dotyczących projektowania, wdrażania i produkcji procesorów do celów związanych z AI, przetwarzaniem danych i komunikacją, z uwzględnieniem pełnego ekosystemu półprzewodników i powiązanych komponentów. Przyczyni się to do wzmocnienia ekosystemu projektowania elektroniki i ustanowienia zdolności produkcyjnych w wysoce zaawansowanych węzłach;

-ułatwić prace przygotowawcze prowadzone w 2021 r. z udziałem wszystkich zainteresowanych państw członkowskich na rzecz potencjalnego ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (projekt IPCEI) koncentrującego się na nowej generacji zaawansowanych procesorów na potrzeby AI, przetwarzania danych i komunikacji;

-wyznaczyć ośrodki testowo–doświadczalne, wspierane w ramach programu „Cyfrowa Europa”, na potrzeby komponentów i systemów Edge AI – zaproszenie do składania wniosków zostanie ogłoszone w II kwartale 2021 r. – w celu zapewnienia światowej klasy infrastruktury na potrzeby testowania i walidacji zaawansowanych technologii obliczeniowych AI w szerokim zakresie zastosowań;

-inwestować w badania naukowe i innowacje w dziedzinie mocy obliczeniowych wymaganych na potrzeby technologii Edge AI o niskim poborze mocy za pośrednictwem zinstytucjonalizowanego europejskiego partnerstwa w zakresie kluczowych technologii cyfrowych w ramach programu „Horyzont Europa” (III kwartał 2021 r.). Partnerstwo to, oparte na obecnym Wspólnym Przedsięwzięciu ECSEL, zwiększy potencjał Europy w zakresie innowacji w dziedzinie elektronicznych komponentów i systemów oraz powiązanych z nimi technologii oprogramowania. Jednym z głównych celów strategicznych będzie rozwój rozwiązań z zakresu przetwarzania danych opartych na AI, szczególnie w odniesieniu do zastosowań przetwarzania brzegowego i wbudowanego. W ramach wspólnych działań kluczowe technologie cyfrowe zapewnią wiarygodne, bezpieczne i energooszczędne rozwiązania, które umożliwią stworzenie ekosystemu obliczeń opartego na doskonałości i zaufaniu 78 .

Państwa członkowskie zachęca się do:

-dalszego rozwijania krajowej zintegrowanej infrastruktury zarządzania wielkoskalowymi danymi i infrastruktury HPC w celu wspierania badań, innowacji i rozwoju umiejętności w zakresie AI w regionalnych, krajowych i europejskich DIH;

-zapewnienia, aby organizacje środowiska akademickiego, przemysłu i sektora publicznego mogły wykorzystywać krajową infrastrukturę HPC i zarządzania danymi, a także wiedzę fachową do optymalizowania i zwiększenia skali innowacji w dziedzinie AI i zastosowań AI oraz

-inwestowania we wzmocnienie pozycji Europy w odniesieniu do procesorów i technologii półprzewodnikowych do celów związanych ze sztuczną inteligencją w ramach krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, zgodnie z przykładowym elementem inicjatywy przewodniej RRF – „Zwiększenie skali” oraz w ramach projektów z udziałem wielu państw.

II.Uczynienie z UE miejsca, w którym doskonałość rozwija się – od laboratoriów po rynek

Oprócz infrastruktury danych i obliczeń wielkiej skali rozwój i wdrażanie technologii AI wymaga również ukierunkowanych działań i odpowiednich zasobów ukierunkowanych na doskonałość w zakresie badań naukowych i innowacji, dostępności niezbędnych talentów i umiejętności, sprzyjających ram polityki i koordynacji międzynarodowej. Działania te mają charakter „horyzontalny”, tzn. dotyczą wszystkich obszarów polityki i przyczyniają się do uczynienia z Unii Europejskiej miejsca, w którym doskonałość rozwija się – od laboratoriów po rynek. Proponowane „horyzontalne” wspólne działania obejmują cały cykl życia AI. Zaliczają się do nich działania mające na celu ułatwienie powstania ekosystemu doskonałości, w tym światowej klasy badań podstawowych i ukierunkowanych na zastosowania, rozwój, wdrażanie i komercjalizację/wykorzystywanie AI, jak również środki mające na celu wspieranie zaufania do technologii AI, rozwijanie talentów i umiejętności oraz zwiększenie zakresu globalnych działań informacyjnych UE.

4.Współpraca z zainteresowanymi stronami, np. w ramach europejskiego partnerstwa w dziedzinie AI, danych i robotyki, oraz z grupami ekspertów

W niniejszej sekcji skoncentrowano się na działaniach niezbędnych do określenia planu działania na rzecz doskonałości i szerszego rozpowszechnienia AI oraz wspólnego zaangażowania w jego wspieranie.

Podsumowanie podjętych działań

W ramach partnerstw europejskich Komisja, państwa członkowskie oraz partnerzy prywatni lub publiczni podejmują wspólne działania na rzecz sprostania najbardziej palącym wyzwaniom stojącym przed Europą oraz zmodernizowania przemysłu dzięki wspólnym inicjatywom w zakresie badań naukowych i innowacji 79 . Partnerstwa zapewniają m.in. strukturę prawną umożliwiającą łączenie zasobów i osiągnięcie masy krytycznej oraz sprawiają, że finansowanie badań naukowych i innowacji w całej UE staje się bardziej skuteczne dzięki dzieleniu się zasobami finansowymi, ludzkimi i infrastrukturalnymi. Partnerstwa ułatwiają również tworzenie rynku wewnętrznego produktów i usług innowacyjnych, pozwalają na szybsze wprowadzanie na rynek technologii innowacyjnych oraz umożliwiają osiągnięcie odpowiedniej skali badań naukowych i innowacji wymaganych w celu rozwiązania najważniejszych problemów społecznych i zrealizowania głównych celów polityki UE.

Niektóre partnerstwa programu „Horyzont 2020” miały szczególnie istotne znaczenie dla technologii AI. Celem partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz dużych zbiorów danych pomiędzy Komisją Europejską a Big Data Value Association (BDVA) jest współpraca w zakresie badań naukowych i innowacji związanych z danymi, wsparcie budowy społeczności wokół danych oraz stworzenie podstaw dobrze funkcjonującej gospodarki opartej na danych w Europie 80 . Partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz robotyki (SPARC) łączy europejski przemysł robotyki, środowiska naukowe i Komisję Europejską w celu wzmocnienia pozycji konkurencyjnej europejskiego sektora robotyki i wspierania doskonałości jego bazy naukowej 81 .

Umowne partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz obliczeń wielkiej skali (HPC) zostało zainicjowane w 2014 r. w celu opracowania nowej generacji technologii, zastosowań i systemów HPC w kierunku eksaskali 82 oraz osiągnięcia doskonałości w realizacji i wykorzystywaniu zastosowań HPC 83 . Od grudnia 2018 r. wraz z utworzeniem Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali (Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC) partnerstwo to przestało istnieć, a partnerzy prywatni dołączyli do Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC. Wspólne przedsięwzięcie EuroHPC umożliwia UE i państwom uczestniczącym w EuroHPC koordynację starań i połączenie zasobów na rzecz wprowadzenia światowej klasy superkomputerów eksaskalowych i uczynienia Europy światowym liderem w dziedzinie HPC, zapewniając rozwiązania oparte na obliczeniach i usprawnionej współpracy w zakresie zaawansowanych badań naukowych.

Wspólne Przedsięwzięcie „Podzespoły i układy elektroniczne w służbie wiodącej pozycji Europy” (Wspólne Przedsięwzięcie ECSEL) 84 jest pierwszym wspólnym przedsięwzięciem, którego zarządzanie oparto na modelu trójstronnym (Komisja, państwa uczestniczące i przemysł). Jego celem jest zapewnienie światowej klasy wiedzy fachowej w zakresie kluczowych technologii prorozwojowych oraz wiodącej pozycji Europy w dziedzinie sprzętu i oprogramowania wbudowanego, które mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju i wdrażania systemów cyfrowych opartych na AI.

Celem partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz fotoniki (Photonics21) 85 jest uczynienie Europy liderem w zakresie rozwoju i wdrażania technologii fotonicznych w różnych obszarach zastosowań, takich jak technologie informacyjno-komunikacyjne, oświetlenie, produkcja przemysłowa, nauki biologiczne i bezpieczeństwo. Partnerstwo publiczno-prywatne „Fabryki jutra” 86  na rzecz zaawansowanej produkcji ma na celu realizację kolejnej rewolucji przemysłowej (Fabryki 4.0).

Perspektywy

Komisja nadal będzie wspierać europejskie partnerstwa w kontekście programu „Horyzont Europa” i wzmacniać strategiczne podejście do badań naukowych i innowacji w zakresie technologii AI.

W 2021 r. Komisja zamierza:

-ustanowić m.in. następujące partnerstwa europejskie 87 mające znaczenie dla AI, takie jak:

-współprogramowane europejskie partnerstwo w dziedzinie AI, danych i robotyki 88 – głównym celem jest stymulowanie innowacji, wdrożenie oraz akceptacja technologii AI, danych i robotyki 89 . Partnerstwo to zbuduje pomost między zainteresowanymi stronami, co umożliwi pomyślną realizacje europejskiej wizji AI jako zorientowanej na człowieka i wiarygodnej technologii 90 . Ustanowi ono powiązania z państwami członkowskimi oraz zapewni ogląd najważniejszych polityk i inicjatyw krajowych dzięki wyznaczeniu ambasadorów krajowych lub regionalnych; 

-podjąć działania w następstwie swojego wniosku z września 2020 r. dotyczącego nowego rozporządzenia, które zastąpi rozporządzenie Rady z 2018 r. w sprawie ustanowienia Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali – we wniosku tym nakreślono ambitną misję i przewidziano znacznie większy budżet na lata 2021–2033, aby zapewnić Europie światowej klasy hiperpołączoną infrastrukturę obliczeń superkomputerowych i obliczeń kwantowych;

-zaproponować w ramach jednolitego aktu podstawowego zinstytucjonalizowane partnerstwo europejskie na rzecz kluczowych technologii cyfrowych. W oparciu o osiągnięcia Wspólnego Przedsięwzięcia ECSEL głównym celem partnerstwa europejskiego na rzecz kluczowych technologii cyfrowych jest przyspieszenie rozwoju z myślą o wzmocnieniu europejskiego ekosystemu procesorów i technologii półprzewodnikowych, przy uwzględnieniu kluczowych problemów technologicznych, kwestii bezpieczeństwa, społecznych i środowiskowych;

-współprogramowane europejskie partnerstwo na rzecz fotoniki 91  zapewni Europie suwerenność technologiczną dzięki innowacjom fotonicznym i przekształceniu ich w praktyczne zastosowania, zwiększając w ten sposób konkurencyjność Europy oraz zapewniając długoterminowe zatrudnienie i dobrobyt oraz

-współprogramowane europejskie partnerstwo „Made in Europe” 92  będzie siłą napędową zrównoważonej produkcji w Europie, w tym dzięki AI, przyczyniając się do powstania konkurencyjnego i odpornego przemysłu wytwórczego w Europie oraz wzmacniając wartość dodaną w łańcuchach dostaw we wszystkich sektorach oraz

-wspierać i ułatwiać synergie (w tym poprzez wspólne zaproszenia do składania wniosków) między partnerstwami europejskimi (współprogramowanymi i zinstytucjonalizowanymi) w obszarze technologii AI, takimi jak partnerstwa w dziedzinie AI, danych i robotyki, fotoniki, partnerstwo „Made in Europe”, Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC 93 czy partnerstwo w zakresie kluczowych technologii cyfrowych.

5.Budowanie i mobilizowanie zdolności badawczych

W niniejszej sekcji skoncentrowano się na środkach mających na celu zwiększenie doskonałości w zakresie badań naukowych i innowacji w dziedzinie AI oraz poprawę konkurencyjności Europy 94 .

Podsumowanie podjętych działań

Oprócz strategicznych programów badawczych partnerstw publiczno-prywatnych UE podejmuje również działania mające na celu zwiększenie doskonałości w badaniach podstawowych i stosowanych oraz rozwijanie talentów w Europie. W ramach programu „Horyzont 2020” w ciągu 4 lat Komisja zainwestowała 50 mln EUR 95 , aby stworzyć środowisko naukowe obejmujące ściśle powiązane ze sobą centra doskonałości w dziedzinie AI 96 . Celem jest zacieśnienie współpracy między najlepszymi zespołami badawczymi w Europie, aby mogły one połączyć siły i sprostać głównym wyzwaniom naukowym i technologicznym w dziedzinie AI, a także ułatwienie ściślejszej współpracy, integracji i synergii między zespołami badawczymi a przemysłem. Do utworzenia sieci wybrano pięć projektów, a jej celem jest zrzeszenie światowej klasy badaczy i zapewnienie wspólnego podejścia, wizji i tożsamości europejskiego systemu sztucznej inteligencji; obejmują one cztery sieci centrów doskonałości w dziedzinie AI oraz jedno działanie koordynujące i wspierające 97 .

Aby zagwarantować, że wsparcie UE dla badań naukowych nadąży za rozwojem technologicznym AI, Komisja dokonała oceny swoich międzysektorowych inwestycji w AI w ramach programu „Horyzont 2020” pod kątem aktualnych tendencji i potrzeb badawczych, a także określiła możliwości przyszłych inwestycji w AI, głównie w ramach programu „Horyzont Europa”. Komisja wykorzystała również odpowiedzi uzyskane od społeczności AI w ramach konsultacji publicznych dotyczących białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji oraz ukierunkowanych konsultacji, szczególnie w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinie AI, danych i robotyki, do zaplanowania nowych tematów badań nad sztuczną inteligencją oraz dodatkowych sieci centrów doskonałości.

Perspektywy

Aby wspierać doskonałość w dziedzinie badań, Komisja zamierza:

-ustanowić, od 2021 r., w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i szerszą społecznością zajmującą się AI, sztandarową inicjatywę na rzecz sztucznej inteligencji dla Europy, zgodnie z zapowiedzią zawartą w białej księdze. Sztandarowa inicjatywa na rzecz sztucznej inteligencji będzie opierać się na istniejących i przyszłych sieciach centrów doskonałości w dziedzinie AI, mając na celu zbudowanie sojuszu silnych europejskich organizacji badawczych, które będą dzielić wspólny plan działania na rzecz wspierania doskonałości w badaniach podstawowych i stosowanych, dostosowanie krajowych działań w dziedzinie AI, wspieranie innowacji i inwestycji, przyciąganie i zatrzymanie talentów w dziedzinie AI w Europie oraz tworzenie synergii i korzyści skali. Inicjatywa ta połączy wiodące podmioty badawcze, uniwersytety i podmioty przemysłowe w Europie, które będą pracować nad wspólnie uzgodnionymi ambitnymi wyzwaniami, mając na uwadze nadrzędny cel, jakim jest stanie się światowym wzorem doskonałości w dziedzinie AI. W rezultacie różnorodność Europy będzie pobudzać zdrową konkurencję, a nie rozdrobnienie społeczności zajmującej się AI;

-finansować w ramach programu „Horyzont Europa” w latach 2021–2022 dodatkowe sieci centrów doskonałości w dziedzinie AI zajmujące się uzupełniającymi obszarami badawczymi, które nie zostały jeszcze objęte istniejącymi sieciami centrów doskonałości w dziedzinie AI, oraz wzmacniać wysiłki badawcze dotyczące kluczowych tematów badań nad AI. Przyczyni się to do rozwoju bezpieczniejszej i bardziej wiarygodnej AI, wesprze podstawowe oraz ukierunkowane na zastosowanie badania nad AI nowej generacji i wniesie wkład w utrzymanie czołowej pozycji Europy w dziedzinie najnowocześniejszej AI;

-przyczynić się, od 2021 r., w ramach programu „Horyzont Europa” do osiągnięcia postępu w różnych obszarach badań nad AI, w tym badań zmierzających do osiągnięcia kolejnego poziomu inteligencji i autonomii systemów opartych na AI, przejrzystości w zakresie AI, bardziej ekologicznej AI, AI dla systemów złożonych, postępów w zakresie technologii Edge AI, bezstronnych systemów sztucznej inteligencji oraz wzmocnienia pozycji ludzi dzięki wsparciu zaawansowanych rozwiązań AI;

-oprócz opracowania technologii prorozwojowych program „Horyzont Europa” wskaże również rozwiązania, dzięki którym AI przyczynia się do przekształcenia głównych sektorów gospodarki w aspekcie produkcji i usług, co obejmuje również wpływ na pracę 98 , oraz rozwiązuje główne problemy społeczne w obszarach takich jak opieka zdrowotna, bezpieczeństwo obywateli, zmiana klimatu, energia, mobilność, media (np. przeciwdziałanie dezinformacji) i sektor rolno-spożywczy;

-w kontekście współprogramowanego europejskiego partnerstwa w dziedzinie AI, danych i robotyki zmobilizuje zainteresowane strony w ramach strategicznego programu badań, innowacji i wdrażania 99 do opracowania i wdrożenia strategii dotyczącej badań, innowacji i wdrożenia dla Europy, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialnego wdrażania i wykorzystania AI oraz

-dążyć do tego, aby projekty związane z AI, które otrzymują środki finansowe na badania naukowe i innowacje w ramach programu „Horyzont Europa”, były zgodne – w stosownych przypadkach – z zasadą „uwzględniania etyki na etapie projektowania”, w tym w odniesieniu do wiarygodnej AI . Ponadto w celu zapewnienia zróżnicowanej społeczności badaczy zajmujących się AI Komisja opowiada się za różnorodnością i inkluzywnością w konsorcjach projektowych.

Państwa członkowskie zachęca się do: 

-ustanawiania regionalnych i krajowych centrów doskonałości badawczej w dziedzinie AI, na przykład poprzez wykorzystanie krajowych instrumentów finansowania i funduszy w ramach RRF oraz do budowania struktur na potrzeby transferu wyników badań i technologii, które byłyby zdolne do przyciągnięcia i zatrzymania talentów, przy jednoczesnym dążeniu do uzyskania statusu krajowego punktu odniesienia w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie AI. Centra te zapewniłyby możliwość prowadzenia na poziomie regionalnym działań informacyjnych i wymiany wiedzy, mogłyby współpracować na poziomie europejskim oraz tworzyć wraz z sieciami finansowanymi przez UE rozproszoną europejską sztandarową inicjatywę na rzecz AI oraz

-zwiększania inwestycji w badania nad AI na poziomie krajowym, np. w ramach RRF.

6.Zapewnienie narzędzi w ramach platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” oraz stworzenie środowiska, w którym twórcy systemów AI mogą przeprowadzać testy i doświadczenia (ośrodki testowo-doświadczalne), a MŚP i administracja publiczna rozpocząć korzystanie z AI (europejskie centrum innowacji cyfrowych)

W tej sekcji skoncentrowano się na środkach, które pomagają sprawić, by innowacje trafiały z laboratoriów na rynek i tym samym zapewnić szerokie rozpowszechnianie i wdrażanie technologii AI.

Podsumowanie podjętych działań

Ośrodki testowo-doświadczalne wyposażone w innowacyjne systemy sztucznej inteligencji mają zasadnicze znaczenie dla wdrażania i wykorzystania technologii AI. Jest to szczególnie ważne dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które napotykają trudności w czerpaniu pełni korzyści z szybkiego rozwoju technologii cyfrowych, co pozwoliłoby im osiągnąć konkurencyjność i innowacyjność 100 . UE wraz z państwami członkowskimi zaproponowała dwa zestawy środków:

-ośrodki testowo-doświadczalne – tj. infrastruktura technologiczna dysponująca szczególną wiedzą ekspercką i doświadczeniem w testowaniu zaawansowanych technologii w danym sektorze, w warunkach rzeczywistych lub zbliżonych do rzeczywistych. Celem jest zapewnienie twórcom systemów AI dostępu do infrastruktury na potrzeby testowania technologii AI przed wprowadzeniem jej na rynek oraz

-centra innowacji cyfrowych (DIH) – „punkty kompleksowej obsługi”, które pomagają wszystkim zainteresowanym przedsiębiorstwom wykorzystać AI do zwiększenia konkurencyjności w odniesieniu do ich procesów biznesowych/produkcyjnych, produktów lub usług dzięki zastosowaniu technologii AI. Europejskie centra innowacji cyfrowych zapewniają przedsiębiorstwom możliwość testowania technologii AI przed dokonaniem inwestycji, a także zapewniają powiązane usługi, takie jak doradztwo w zakresie finansowania oraz doradztwo w zakresie szkoleń i rozwoju umiejętności, które mają istotne znaczenie dla pomyślnej transformacji cyfrowej.

Ośrodki testowo-doświadczalne

W skoordynowany planie z 2018 r. stwierdzono, że w celu optymalizacji inwestycji i uniknięcia powielania działań lub wystąpienia konkurencji należy ustanowić ograniczoną liczbę dużych wyspecjalizowanych ośrodków referencyjnych i udostępnić je wszystkim podmiotom w Europie. Po przyjęciu skoordynowanego planu i w ramach przygotowań do programu „Cyfrowa Europa” Komisja podjęła działania przygotowawcze na potrzeby rozwinięcia tej koncepcji i przygotowania ośrodków testowo-doświadczalnych w dziedzinie AI. W szczególności od 2019 r. Komisja wraz z państwami członkowskimi prowadzi intensywne prace w celu dopracowania koncepcji ośrodków testowo-doświadczalnych i ustalenia priorytetów dla odpowiednich sektorów. W styczniu 2020 r. Komisja zorganizowała pięć warsztatów z udziałem zainteresowanych stron z sektorów przemysłu, środowisk naukowych i państw członkowskich, aby omówić ośrodki testowo-doświadczalne dla poszczególnych sektorów (rolno-spożywczego, produkcyjnego, opieki zdrowotnej i inteligentnych miast) oraz technologii (Edge AI).

Wyniki prac przygotowawczych i wymiany poglądów z zainteresowanymi stronami wskazują, że prowadzenie doświadczeń dotyczących najnowocześniejszych technologii i testowanie tych ostatnich w warunkach rzeczywistych jest istotnym elementem wprowadzania technologii na rynek i stanowi aspekt łańcucha innowacji, w którego przypadku system sztucznej inteligencji w Europie potrzebuje znacznego wsparcia, aby zachować globalną konkurencyjność.

Ośrodki testowo-doświadczalny w dziedzinie Edge AI odgrywają szczególną rolę dla ekosystemu doskonałości AI. Technologia Edge AI, jako technologia oparta na sprzęcie, oferuje wyraźne korzyści: zapewnia działanie w czasie rzeczywistym, a także korzyści w zakresie bezpieczeństwa i prywatności danych oraz zużycia energii. Celem ośrodków testowo-doświadczalnych w dziedzinie Edge AI jako platformy europejskiej jest umożliwienie przedsiębiorstwom, bez względu na ich wielkość, testowania i prowadzenia doświadczeń z innowacyjnymi komponentami Edge AI opartymi na zaawansowanych technologiach obliczeniowych o niskim poborze mocy, takich jak obliczenia neuromorficzne. Biorąc pod uwagę obecną zależność UE od technologii obliczeniowych, wysokie koszty niezbędnego sprzętu półprzewodnikowego oraz potrzebę długoterminowych inwestycji, ośrodki testowo-doświadczalne w dziedzinie Edge AI są niezbędne do wypełnienia luk w finansowaniu, aby europejskie przedsiębiorstwa miały dostęp do sprzętu komputerowego o niskim poborze mocy. Innymi słowy, ośrodki testowo-doświadczalne w dziedzinie Edge AI zapewnią Europie ekosystem doskonałości, który posłuży jako instrument niezbędny do osiągnięcia wiodącej pozycji technologicznej w dziedzinie AI.

Aby ośrodki testowo-doświadczalne odgrywały zasadniczą rolę w systemie sztucznej inteligencji, powinno być łatwo z nich korzystać, powinny działać w warunkach rzeczywistych, ściśle angażować użytkowników końcowych i powinny być powszechnie wykorzystywane przez twórców systemów AI z sektora prywatnego i publicznego, a zwłaszcza przez MŚP 101 . Ponadto skuteczna interakcja między ośrodkami testowo-doświadczalnymi a przestrzeniami danych ma zasadnicze znaczenie dla stworzenia równych szans i zapewnienia niedyskryminacyjnego dostępu do rynku. Można to osiągnąć na przykład poprzez współpracę przestrzeni danych oraz ośrodków testowo-doświadczalnych we wspólnych obszarach zainteresowania. Ośrodki testowo-doświadczalne odgrywają ważną rolę w testowaniu solidności, niezawodności i bezpieczeństwa technologii AI poprzez weryfikację, czy dane technologie AI są w stanie funkcjonować zgodnie z wymogami, które zostaną określone w przepisach dotyczących AI. Ponadto projekty dotyczące ośrodków testowo-doświadczalnych powinny być realizowane w koordynacji z równoległymi inicjatywami dotyczącymi europejskiej platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie”.

Centra innowacji cyfrowych

Aby wesprzeć europejskie przedsiębiorstwa (zwłaszcza MŚP) w pełnym wykorzystaniu potencjału nowych technologii, w 2016 r. Komisja uruchomiła inicjatywę „Cyfryzacja europejskiego przemysłu”. Jednym z filarów tej inicjatywy jest ustanowienie i wspieranie centrów innowacji cyfrowych (DIH), które zapewnią dostęp do fachowej wiedzy technicznej i możliwość przeprowadzania doświadczeń, aby przedsiębiorstwa mogły przeprowadzić testy zanim dokonają inwestycji 102 . DIH świadczą usługi na rzecz innowacyjności, takie jak porady finansowe, szkolenia i rozwój umiejętności, których przedsiębiorstwa potrzebują do osiągnięcia skutecznej transformacji cyfrowej. Państwa członkowskie i regiony inwestują w centra innowacji cyfrowych, a Komisja (za pośrednictwem projektów w ramach programu „Horyzont 2020” w latach 2019 i 2020) udostępniła ponad 200 mln EUR na budowanie sieci DIH. Około połowa tego finansowania dotyczyła innowacji w dziedzinach związanych z AI, w tym robotyki i dużych zbiorów danych, a w regionach, które dysponują niewielką liczbą DIH, wdrożono działania specjalne. Finansowanie projektów w ramach programu „Horyzont 2020” odbywa się zazwyczaj w systemie kaskadowym w drodze otwartych zaproszeń skierowanych do MŚP, aby umożliwić im udział w nowatorskich doświadczeniach z DIH w kontekście transgranicznym. Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenił ten wymiar inicjatywy „Cyfryzacja przemysłu europejskiego” i sformułował zalecenie, aby Komisja we współpracy z państwami członkowskimi podjęła dalsze działania w zakresie finansowania i monitorowania DIH 103 .

Przy udzielaniu wsparcia z programu „Cyfrowa Europa” uwzględnione zostaną uwagi Trybunału Obrachunkowego. Oznaczenie europejskie centra innowacji cyfrowych (EDIH) wprowadzono, aby zaznaczyć różnicę w stosunku do poprzedniego podejścia finansowanego w ramach programu „Horyzont 2020”. UE i państwa członkowskie zainwestują 1,5 mld EUR w ustanowienie sieci około 200 centrów w regionach europejskich. Dotacje należy wykorzystać do poprawy zdolności wybranych europejskich centrów innowacji cyfrowych do świadczenia usług na rzecz MŚP i sektora publicznego. Wybór i finansowanie takich europejskich centrów innowacji cyfrowych stanowi wspólne działanie państw członkowskich i Komisji 104 .

Europejskie centra innowacji cyfrowych będą pobudzać szerokie wykorzystanie sztucznej inteligencji, HPC, technologii cyberbezpieczeństwa i innych technologii cyfrowych przez przemysł (w szczególności MŚP) i organizacje sektora publicznego w Europie 105 . Będą je również wspierać w wykorzystywaniu technologii cyfrowej, aby poprawić zrównoważony charakter ich procesów i produktów, szczególnie pod względem zużycia energii i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Zapewnią szeroki zasięg geograficzny i będą pełnić funkcje zarówno lokalne, jak i europejskie. Europejskie centra innowacji cyfrowych będą korzystać z narzędzi i zasobów udostępnianych przez platformę „Sztuczna inteligencja na żądanie” oraz będą katalizatorem dla ośrodków testowo-doświadczalnych: pomogą przedsiębiorstwom w potrzebie skorzystać z usług odpowiednich ośrodków testowo-doświadczalnych, aby przedsiębiorstwa te mogły wprowadzać innowacje do swoich nowych produktów i usług oraz przygotować je do wprowadzenia na rynek.

Platforma „Sztuczna inteligencja na żądanie”

Europejska inicjatywa w zakresie platformy i systemu „Sztuczna inteligencja na żądanie”, którą uruchomiono w 2019 r., jest finansowana w ramach programu „Horyzont 2020”. Łączy ona zainteresowane strony i zasoby AI, przeciwdziałając w ten sposób rozdrobnieniu i przyspieszając innowacje oparte na AI (badania, produkty, rozwiązania). Opracowywana platforma będzie działać jako siła napędowa europejskiego rynku AI, pozwalając osiągnąć masę krytyczną zasobów, efekt skali dzięki tworzeniu sieci społeczności skupiających zainteresowane podmioty oraz szybki rozwój i wzrost. Działania mające na celu skonsolidowanie systemu rozpoczęły się w styczniu 2021 r., aby przyciągnąć do niego większe społeczności użytkowników, zwłaszcza z sektora nietechnologicznego, oraz aby ułatwić korzystanie z zasobów platformy i ich rozpowszechnianie.

Perspektywy

Aby pomóc sprawić, by innowacje trafiały z „laboratorium na rynek”, zapewniając w ten sposób szerokie rozpowszechnianie i wdrażanie technologii AI, Komisja wraz z państwami członkowskimi zamierza:

-współfinansować ośrodki testowo-doświadczalne w ramach programu „Cyfrowa Europa”, aby zapewnić wspólne, wysoce wyspecjalizowane zasoby, które będą wykorzystywane na poziomie europejskim, oraz aby wspierać szybkie wdrażanie i szersze rozpowszechnianie wiarygodnej AI w całej Europie. W tym kontekście:

-pierwsze zaproszenia do składania wniosków (w latach 2021–2022) będą koncentrować się na następujących określonych sektorach: produkcja, zdrowie, sektor rolno-spożywczy, inteligentne społeczności i Edge AI. Szacowany budżet dla każdego z sektorów wyniesie około 20–75 mln EUR;

-dokonać w latach 2021–2022 wyboru sieci zrzeszającej maksymalnie 210 europejskich centrów innowacji cyfrowych obejmujących wszystkie regiony Europy. W odniesieniu do AI przewiduje się następujące konkretne działania:

-co najmniej jedno europejskie centrum innowacji cyfrowych w każdym państwie członkowskim dysponujące wiedzą fachową w zakresie AI. Sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych będzie prowadzić wymianę najlepszych praktyk, a jej członkowie będą skutecznie współpracować ze sobą (na podstawie zaleceń AI DIH Network), aby zapewnić MŚP i organizacjom sektora publicznego w całej Europie jak najlepsze wsparcie oraz

-sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych będzie ściśle współpracować z platformą „Sztuczna inteligencja na żądanie” 106 , ośrodkami testowo-doświadczalnymi oraz przestrzeniami danych, a także promować korzystanie z tych infrastruktur przez MŚP zlokalizowane w całej Europie. Przyczyni się to do rozpowszechniania zasobów i umożliwi przedsiębiorstwom prowadzenie doświadczeń z AI.

-skonsolidować, począwszy od 2021 r., platformę „Sztuczna inteligencja na żądanie” jako centralne europejskie repozytorium zasobów AI niezbędnych do zastosowań w przemyśle i sektorze publicznym, aby mogła ona:

-stać się głównym europejskim rynkiem zasobów AI; umożliwi to łatwy dostęp do narzędzi sztucznej inteligencji 107 , które następnie zostaną lokalnie rozmieszczone przez europejskie centra innowacji cyfrowych lub będą wykorzystywane bezpośrednio przez sektor użytkowników (zwłaszcza MŚP) lub sektor publiczny oraz

-współpracować z odpowiednimi inicjatywami krajowymi i europejskimi, by stać się centralnym zestawem narzędzi AI w Europie dla osób, które poszukują wiedzy fachowej, technologii, usług i oprogramowania z zakresu AI.

Komisja zachęca państwa członkowskie do:

-przeznaczenia równej części środków finansowych na projekty związane z ośrodkami testowo-doświadczalnymi 108 wybrane przez Komisję przy pomocy niezależnych ekspertów;

-określenia nowych istotnych priorytetów dotyczących dodatkowych ośrodków testowo-doświadczalnych, wykraczających poza obecnie wyznaczone sektory: rolno-spożywczy, wytwórczy, opieki zdrowotnej i inteligentnych społeczności. Przykłady ewentualnych nowych sektorów to mobilność, administracja publiczna lub transformacja ekologiczna;

-pełnego wykorzystania możliwości oferowanych w ramach RRF, jak również przez programy polityki spójności, do finansowania większej liczby (europejskich) DIH i ośrodków testowo-doświadczalnych, aby zbliżać innowacje do rynku oraz

-wspierania tworzenia lokalnych, regionalnych lub krajowych rynków AI 109 na potrzeby interakcji i wymiany najlepszych praktyk; oraz ułatwiać transgraniczne zwiększanie skali w ramach europejskiej platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” (centralny zestaw narzędzi i rynek AI), europejskich centrów innowacji cyfrowych oraz Startup Europe.

7.Finansowanie i zwiększanie skali innowacyjnych pomysłów i rozwiązań związanych z AI

W niniejszej sekcji skoncentrowano się na środkach wsparcia, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw typu start-up, przedsiębiorstw scale-up oraz innych małych i średnich przedsiębiorstw, które opracowują technologie AI. Program InvestEU i RRF oferują kluczowe zasoby, aby zwiększyć skalę wykorzystania instrumentów finansowych.

Podsumowanie podjętych działań

Aby wspierać przedsiębiorstwa typu start-up i MŚP, zarówno na wczesnym etapie rozwoju, jak i na etapie scale-up, Komisja zaproponowała fundusz inwestycyjny w zakresie AI/łańcucha bloków oraz program wsparcia dla tego funduszu 110 . Projekt pilotażowy jest ukierunkowany na zwiększenie dostępu innowacyjnych i obarczonych wyższym ryzykiem przedsiębiorstw typu start-up specjalizujących się w dziedzinie AI i łańcucha bloków oraz MŚP o szerokim zasięgu geograficznym w UE, w tym na słabiej rozwiniętych rynkach, do finansowania kapitałowego. W ramach projektu przewidziano środki na inwestycje dla funduszy venture capital i wspólne inwestycje dla krajowych banków prorozwojowych i krajowych instytucji prorozwojowych w państwach członkowskich. Szacuje się, że dzięki wstępnemu przydziałowi 100 mln EUR w ramach programu „Horyzont 2020” całkowita wartość inwestycji w ramach funduszu osiągnie 700 mln EUR 111 . Specjalny program wsparcia jest realizowany od 2020 r. do 2022 r.

W grudniu 2020 r. Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (grupa EBI) uruchomiła również nowy instrument na rzecz wspólnych inwestycji w wysokości do 150 mln EUR, w ramach którego będą realizowane inwestycje równolegle z funduszami zasilanymi z Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI) i który będzie wspierać rozwój przedsiębiorstw specjalizujących się w AI w całej Europie 112 .

Europejska Rada ds. Innowacji wspiera przedsiębiorstwa typu start-up specjalizujące się w AI w opracowywaniu i zwiększaniu skali przełomowych technologii AI i rewolucyjnych innowacji w dziedzinie AI 113 . Od rozpoczęcia etapu pilotażowego 114 Europejska Rada ds. Innowacji wspierała liczne innowacje w zakresie AI w wielu dziedzinach nauki, począwszy od nauk biologicznych, żywności i rolnictwa aż po energetykę i technologie przyjazne środowisku. Na potrzeby rozwoju innowacji w ramach projektów badawczych za pośrednictwem pilotażowego instrumentu „Pionier” EIC zaoferowano dotacje w celu wsparcia wspólnych, interdyscyplinarnych innowacji w zakresie nowych inspirowanych nauką i radykalnych technologii przyszłości. W ramach „Akceleratora” EIC wspiera się zwiększanie skali działalności przedsiębiorstw typu start-up oraz ich wejście na rynek dzięki możliwościom finansowania i usługom w zakresie przyspieszenia rozwoju. Wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Innowacji jest dostępne dla wszystkich MŚP posiadających radykalnie nowe pomysły poparte biznesplanem dotyczącym wprowadzenia na rynek seryjnych innowacyjnych rozwiązań oraz wykazujących ambicje w zakresie rozwoju. Podczas etapu pilotażowego (lata 2018–2020) Europejska Rada ds. Innowacji przekazała 160 mln EUR w formie dotacji i 91 mln EUR w formie bezpośrednich inwestycji kapitałowych na rzecz przedsiębiorstw typu start-up prowadzących innowacyjną działalność w zakresie AI i projektów obejmujących bezpośrednie lub dodatkowe badania w dziedzinie technologii AI. W 2021 r. Europejska Rada ds. Innowacji przekaże ponad 1 mld EUR w formie dotacji i kapitału własnego na rzecz przedsiębiorstw typu start-up i MŚP, z naciskiem na najbardziej zaawansowane technologie.

Europejski Instytut Innowacji i Technologii (EIT) wspiera szereg inicjatyw ukierunkowanych na rozwój innowacji w dziedzinie AI, przygotowanie naszych społeczeństw na zmiany spowodowane AI oraz wykształcenie nowego pokolenia innowatorów w dziedzinie AI. W 2019 i 2020 r. przeznaczył on ponad 22 mln EUR na działania związane z AI. Zdecydowaną większość projektów związanych z AI realizują EIT Digital i EIT Health. Obecnie wspólnota EIT wspiera 120 europejskich przedsiębiorstw typu start-up na wczesnym lub środkowym etapie rozwoju działających w obszarze AI, w które zainwestowano już ponad 3 mln EUR.

W styczniu 2021 r. Europejski Instytut Innowacji i Technologii i Europejska Rada ds. Innowacji połączyły siły, aby przyspieszyć działania w zakresie wsparcia wysoce innowacyjnych przedsiębiorstw typu start-up, a także skoordynować wysiłki na rzecz wspierania kobiet-innowatorów i innowatorów z mniej reprezentowanych regionów 115 . Europejska Rada ds. Innowacji i Europejski Instytut Innowacji i Technologii dążą również do wymiany danych i informacji na temat innowacyjnych przedsiębiorstw typu start-up i MŚP objętych ich wsparciem, w tym pomiarów osiągniętych skutków.

Perspektywy

Przy wsparciu ze strony państw członkowskich Komisja:

-będzie dążyć do zwiększenia skuteczności wsparcia i finansowania projektu pilotażowego dotyczącego inwestycji w zakresie sztucznej inteligencji/łańcucha bloków i dotyczącego go programu wsparcia. W związku z powodzeniem i atrakcyjnością projektu pilotażowego, Program InvestEU na lata 2021–2027 będzie nadal wspierał inwestycje 116 w AI/łańcuch bloków za pośrednictwem grupy EBI i krajowych banków i instytucji prorozwojowych w celu uruchomienia inwestycji prywatnych;

-w pełni uruchomi Europejską Radę ds. Innowacji w ramach programu „Horyzont Europa” i będzie wspierać innowacje radykalne, koncentrując się na sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka. Dokona tego poprzez połączenie otwartych i stymulowanych wyzwaniami zaproszeń do składania wniosków o finansowanie. Wyzwanie w ramach instrumentu „Pionier” EIC na 2021 r. będzie ukierunkowane na badania nad świadomością w zakresie AI, natomiast wyzwanie w ramach instrumentu „Akcelerator” EIC będzie wspierać strategiczne technologie cyfrowe i medyczne, w tym medyczną sztuczną inteligencję. Ponadto uruchomiona zostanie inicjatywa „Women TechEU” ukierunkowana na wsparcie przedsiębiorstw typu start-up w dziedzinie zaawansowanych technologii, założonych i prowadzonych przez kobiety;

-za pośrednictwem inicjatywy „Startup Europe” i Radaru Innowacji będzie mobilizować przedsiębiorstwa typu start-up specjalizujące się w dziedzinie AI w krajowych ośrodkach i w ramach programu „Horyzont Europa”, które chcą rozszerzyć zakres działalności, aby sprostać zapotrzebowaniu MŚP rozpoczynających transformację cyfrową na wiedzę specjalistyczną w zakresie AI. Europejskie centra innowacji cyfrowych finansowane w ramach programu „Cyfrowa Europa” pomogą w utworzeniu platformy handlowej i organizacji wydarzeń służących nawiązaniu kontaktów (kojarzeniu partnerów) w zakresie dostaw technologii i partnerstw 117 ;

-ułatwi wymianę informacji, wiedzy specjalistycznej i najlepszych praktyk między lokalnymi, regionalnymi i krajowymi przedsiębiorstwami typu start-up specjalizującymi się w dziedzinie AI na szczeblu europejskim (z udziałem MŚP i przedsiębiorstw typu start-up oraz innych odpowiednich zainteresowanych stron) za pośrednictwem partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinie AI, danych i robotyki, europejskich centrów innowacji cyfrowych, platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” (centralnego zestawu narzędzi i platformy handlowej w zakresie AI) oraz inicjatywy „Startup Europe” 118 oraz

-podejmie działania w celu zwiększenia dostępności otwartych danych i ułatwienia dostępu MŚP do danych.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-wspierania przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorstw scale-up specjalizujących się w dziedzinie AI w dostępie do finansowania ich rozwoju, a także wspierania MŚP w ich transformacji cyfrowej w zakresie przyjmowania technologii sztucznej inteligencji. Państwa członkowskie, o ile realizują cele i spełniają warunki RRF, mogą korzystać z finansowania w ramach RRF na potrzeby realizacji inwestycji w formie instrumentów finansowych (np. gwarancji, pożyczek, instrumentów kapitałowych i instrumentów venture capital oraz tworzenia specjalnych instrumentów inwestycyjnych). Państwa członkowskie mają również możliwość przekazania do swojej puli krajowej w ramach InvestEU do 4 % łącznej kwoty środków przydzielonych im na poczet realizacji ich planów odbudowy i zwiększenia odporności.

III.Dbanie o to, aby sztuczna inteligencja działała na rzecz ludzi i społeczeństwa

Systemy sztucznej inteligencji, które są coraz częściej wykorzystywane w opiece zdrowotnej, rolnictwie, kształceniu, zatrudnieniu, zarządzaniu infrastrukturą, energetyce, transporcie i logistyce, przestrzeni kosmicznej, usługach publicznych, bezpieczeństwie, łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowaniu się do niej, mogą pomóc w rozwiązywaniu złożonych problemów dla dobra publicznego. Pomyślny rozwój i szerokie upowszechnienie sztucznej inteligencji przyczynią się do wzrostu gospodarczego i globalnej konkurencyjności UE 119 oraz zapewnią ogromne korzyści naszemu społeczeństwu i środowisku. Niektóre zastosowania sztucznej inteligencji mogą jednak również stwarzać zagrożenia dla praw chronionych prawem Unii i być źródłem nowych obaw związanych z bezpieczeństwem i ochroną 120 , a także mogą mieć wpływ na rynki pracy. W białej księdze z 2020 r. w sprawie sztucznej inteligencji 121 Komisja przedstawiła europejskie podejście do sztucznej inteligencji oparte na ekosystemie doskonałości i ekosystemie zaufania do sztucznej inteligencji 122 .

8.Rozwój talentów i zwiększenie podaży umiejętności niezbędnych do stworzenia dobrze prosperującego ekosystemu AI

Podsumowanie podjętych działań

W skoordynowanym planie z 2018 r. jako kluczowe wyzwanie dla rozwoju sztucznej inteligencji w Europie wskazano znaczący i utrzymujący się niedobór kwalifikacji w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Konieczne jest, aby wraz z rozwojem rynku sztucznej inteligencji i rozpowszechnianiem technologii sztucznej inteligencji zapewnić dostępność i rozpowszechnienie produktów i usług w zakresie sztucznej inteligencji. W tym celu UE powinna ułatwiać wszystkim obywatelom zdobywanie szerokich umiejętności informatycznych oraz pogłębianie wiedzy na temat sztucznej inteligencji. Aby zachować globalną konkurencyjność, UE potrzebuje również specjalistów z różnych środowisk posiadających specjalistyczne umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji, takie jak modelowanie danych, architektura i semantyka, aby utrzymać silną pozycję w badaniach nad sztuczną inteligencją i przyczynić się do rozwoju i wdrażania systemów sztucznej inteligencji. Nietechniczne umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji są równie ważne. Podniesienie wśród wszystkich obywateli umiejętności informatycznych i umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji jest również konieczne, aby uniknąć polaryzacji na rynku pracy i ewentualnego wzrostu nierówności wewnątrz państw i między nimi.

Wyniki badania przeprowadzonego w 2020 r. wśród europejskich przedsiębiorstw sugerują, że jedną z kluczowych barier, na jakie napotykają europejskie przedsiębiorstwa przy wdrażaniu technologii sztucznej inteligencji, jest dostępność pracowników posiadających odpowiednie umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji 123 . Podobnie z analizy przeprowadzonej przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji wynika, że rozwój umiejętności cyfrowych, świadomość w zakresie technologii sztucznej inteligencji na wszystkich poziomach kształcenia, programy uczenia się przez całe życie i specjalistyczne umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji są niezbędne, aby przygotować wszystkich do transformacji związanych ze sztuczną inteligencją, utrzymać silną pozycję UE w badaniach nad sztuczną inteligencją oraz aby przyczynić się do rozwoju i wdrożenia systemów sztucznej inteligencji 124 .

Wszystkie państwa członkowskie, które przyjęły krajowe strategie w zakresie AI, uwzględniły w nich wymiar umiejętności, zgodnie z sugestią zawartą w skoordynowanym planie z 2018 r. 125 . Środki proponowane w strategiach krajowych obejmują np. reformy systemów kształcenia formalnego ukierunkowane na wprowadzenie lub zwiększenie skuteczności nauczania myślenia komputacyjnego, podstaw obsługi komputerów i sztucznej inteligencji w szkole podstawowej lub średniej, a także inicjatywy na rzecz dostosowania polityki uczenia się przez całe życie i zmiany kwalifikacji 126 . W tym kontekście w ramach RRF zaoferowano bezprecedensową możliwość wspierania rozwoju umiejętności cyfrowych, w tym w zakresie sztucznej inteligencji, na wszystkich poziomach kształcenia (kształcenie formalne i uczenie się nieformalne) i szkolenia, co stanowi ważny element na drodze do osiągnięcia celu, zgodnie z którym co najmniej 20 % środków z RRF należy przeznaczyć na transformację cyfrową. Rozwój umiejętności cyfrowych na wszystkich poziomach (co jest jednym z celów Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności) jest niezbędnym warunkiem, by zapewnić wszystkim Europejczykom możliwości uczestnictwa w społeczeństwie i korzystania z transformacji cyfrowej. W związku z tym w rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2021 r. 127 Komisja proponuje inicjatywę przewodnią na rzecz zmiany i podnoszenia kwalifikacji, aby zachęcić do inwestycji i reform, które państwa członkowskie mogą realizować w celu poprawy umiejętności cyfrowych, w tym w zakresie sztucznej inteligencji, oraz kształcenia i szkolenia zawodowego dla wszystkich grup wiekowych.

We wrześniu 2020 r. Komisja przyjęła nowy Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027. W ramach tego planu poszczególne działania na rzecz poprawy umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji są włączane w szerszy kontekst promowania umiejętności cyfrowych 128 . Komisja wspiera również Europejski Tydzień Kodowania 129 , inicjatywę prowadzoną przez wolontariuszy, która stawia sobie za cel przybliżanie możliwie największej liczbie osób wiedzy na temat myślenia komputacyjnego, kodowania, robotyki, majsterkowania przy sprzęcie, informatyki, sztucznej inteligencji i umiejętności cyfrowych 130 . Pod koniec 2020 r., aby wesprzeć państwa członkowskie w staraniach na rzecz poszerzenia oferty kształcenia specjalistycznego w zakresie sztucznej inteligencji, Komisja przyznała czterem sieciom uniwersytetów, MŚP i centrom doskonałości w dziedzinie AI dotacje na łączną kwotę 6,5 mln EUR na realizację doskonałych programów studiów magisterskich w zakresie sztucznej inteligencji. Wybrane sieci powinny, przy wsparciu finansowym UE, wspólnie opracować i realizować wysokiej jakości, praktyczne programy studiów magisterskich w różnych państwach członkowskich, ze szczególnym uwzględnieniem sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka, zastosowania AI w administracji publicznej oraz AI w opiece zdrowotnej 131 . Wszystkie programy powinny również obejmować kursy z zakresu etyki AI, a ich zawartość powinna zostać w części udostępniona na platformie dotyczącej umiejętności cyfrowych i zatrudnienia oraz przetłumaczona na wszystkie języki Unii 132 .

Perspektywy

Komisja:

-w ramach działań zaplanowanych w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027:

-będzie wspierać staże w obszarach cyfrowych, dając możliwość uczestnictwa w nich nie tylko – jak dotychczas – studentom szkół wyższych, ale również uczestnikom programów kształcenia zawodowego i pracownikom dydaktycznym, kładąc większy nacisk na umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji i zwracając szczególną uwagę na przestrzeganie zasady niedyskryminacji i równouprawnienia płci oraz

-opracuje wytyczne etyczne przeznaczone dla nauczycieli, dotyczące wykorzystania sztucznej inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się, a także będzie wspierać powiązane działania w zakresie badań naukowych i innowacji w ramach programu „Horyzont Europa”. Działanie to będzie oparte na pracach grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. AI w zakresie wytycznych etycznych 133 . Wytycznym towarzyszyć będzie program szkoleń dla naukowców i studentów na temat etycznych aspektów sztucznej inteligencji, z założeniem, że 45 % uczestników szkoleń będą stanowiły kobiety;

-będzie wspierać rozbudowę procesu gromadzenia informacji na temat nowych umiejętności w ramach programu na rzecz umiejętności z lipca 2020 r., w tym na poziomie regionalnym i sektorowym. W szczególności w oparciu o prace Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (projekt Skills-OVATE 134 ) i z wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji do przeprowadzania analizy dużych zbiorów danych w oparciu wyniki przeszukiwania ogłoszeń o pracę w celu uzyskania w czasie rzeczywistym informacji na temat obecnego i powstającego zapotrzebowania na umiejętności. W tym kontekście opracowane zostanie stałe narzędzie internetowe, w ramach którego w czasie rzeczywistym publikowane będą informacje dostępne dla wszystkich zainteresowanych stron;

-będzie wspierać inicjatywy ułatwiające wzajemne uznawanie specjalistycznych programów akademickich w zakresie sztucznej inteligencji w UE 135 ;

-w ramach programu „Cyfrowa Europa” będzie wspierać działania obejmujące opracowanie i wdrażanie specjalistycznych programów kształcenia, modułów i krótkoterminowych kursów szkoleniowych w kluczowych obszarach zdolności, również dla specjalistów z różnych sektorów, aby osiągnęli biegłość w korzystaniu z technologii cyfrowych. Zaproszenie do składania wniosków dotyczących specjalistycznych programów zostanie ogłoszone w I/II kwartale 2021 r., a krótkoterminowych kursów szkoleniowych – w I kwartale 2022 r. Wszystkie dostępne możliwości i narzędzia służące rozwojowi umiejętności cyfrowych zostaną przedstawione na platformie dotyczącej umiejętności cyfrowych i zatrudnienia;

-będzie wspierać, w ramach programu „Horyzont Europa”, sieci centrów doskonałości w dziedzinie AI (w ramach sztandarowej inicjatywy na rzecz sztucznej inteligencji) 136 . Do zadań centrów należałoby m.in.:

-analizowanie możliwości zatrzymywania talentów poprzez ściślejszą współpracę z sektorem i organami publicznymi oraz

-opracowywanie programów studiów doktoranckich i modułów sztucznej inteligencji, które można włączyć do programów studiów magisterskich na kierunkach innych niż ICT;

-sfinansuje sieci doktoranckie, stypendia podoktoranckie oraz projekty wymiany pracowników w ramach współpracy w zakresie sztucznej inteligencji w trybie działań „Maria Skłodowska-Curie”. Zaproszenia do składania wniosków o indywidualne stypendia i wniosków dotyczących sieci szkoleń innowacyjnych (przemianowanych na stypendia podoktoranckie i sieci doktoranckie) zaplanowano na II kwartał 2021 r. Zaproszenia do składania wniosków dotyczących wymiany pracowników sektora badań naukowych i innowacji (przemianowanej na wymianę pracowników) oraz COFUND zaplanowano na IV kwartał 2022 r. 137 oraz

-będzie promować równouprawnienie płci w ramach programu „Horyzont Europa”, w tym w projektach związanych ze sztuczną inteligencją. Uwzględnienie aspektu płci w treści badań naukowych i innowacji staje się domyślnym wymogiem w całym programie. Od 2022 r. wprowadzone zostanie nowe kryterium kwalifikowalności na potrzeby uzyskania dostępu do finansowania w ramach programu „Horyzont Europa”. Podmioty publiczne, organizacje badawcze i instytucje szkolnictwa wyższego będą zobowiązane do posiadania planu dotyczącego równowagi płci w odniesieniu do wszystkich projektów finansowanych w ramach programu „Horyzont Europa” 138 .

Państwa członkowskie zachęca się do:

-dopracowania i wdrożenia wymiaru umiejętności w ich krajowych strategiach w zakresie AI, we współpracy z partnerami społecznymi, np. w celu:

-promowania rozwoju myślenia komputacyjnego wśród uczniów, studentów i nauczycieli w ramach kształcenia formalnego, uczenia się nieformalnego i kształcenia pozaformalnego na wszystkich poziomach oraz wspierania specjalnych inicjatyw, które zachęcają młode osoby do wybierania na swojej ścieżce kariery przedmiotów związanych ze sztuczną inteligencją i dziedzin z nią powiązanych, takich jak robotyka;

-tworzenia programów informacyjnych dla nauczycieli na temat włączenia sztucznej inteligencji do szkół, zarówno w zakresie umiejętności cyfrowych, jak i z szerszej perspektywy;

-zwiększenia dostępności szkoleń w zakresie sztucznej inteligencji również poprzez finansowanie modułów dotyczących AI w programach studiów magisterskich w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych, działania w zakresie uczenia się przez całe życie, szkolenia sędziów, prawników i urzędników publicznych, a także poprzez umożliwianie osobom z nietechnicznym wykształceniem nabywania nowych kwalifikacji zawodowych w zakresie podstaw sztucznej inteligencji i jej wpływu na ich dziedzinę pracy oraz

-badania, oceny i – w przypadku pomyślnego wyniku oceny – wspierania wdrażania technologii edukacyjnych w zakresie sztucznej inteligencji w szkolnictwie podstawowym i średnim w celu ułatwienia spełnienia poszczególnych wymogów w zakresie uczenia się (np. poznawcza opieka dydaktyczna oparta AI);

-wymiany najlepszych praktyk w zakresie sposobów włączenia sztucznej inteligencji do programów kształcenia ogólnego i innych specjalistycznych programów (takich jak programy w dziedzinie opieki zdrowotnej, prawa, nauk społecznych, biznesu) 139 oraz promowania szerokiej i specjalistycznej wiedzy na temat sztucznej inteligencji w ramach uczenie się przez całe życie;

-podejmowania działań i wymiany najlepszych praktyk w celu zwiększenia włączenia społecznego i różnorodności, tj. ułatwienia tworzenia zrównoważonych zespołów ds. sztucznej inteligencji i przyciągania talentów w zakresie kształcenia w dziedzinie AI, w szczególności w kontekście studiów podyplomowych i szkoleń, a także rozwoju technologii sztucznej inteligencji oraz

-możliwie najlepszego wykorzystania wyjątkowej okazji, jaką stwarza RRF, do finansowania ambitnych inicjatyw na rzecz podnoszenia i zmiany kwalifikacji, o których mowa powyżej.

9.Opracowanie ram polityki w celu zapewnienia zaufania do systemów sztucznej inteligencji

Zaufanie ma zasadnicze znaczenie dla ułatwienia stosowania technologii sztucznej inteligencji. Europejskie podejście do sztucznej inteligencji zaproponowane w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z 2020 r. „ma na celu promowanie potencjału innowacyjnego Europy w tej dziedzinie, przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju i wprowadzania etycznej i wiarygodnej sztucznej inteligencji w całej gospodarce unijnej. Sztuczna inteligencja powinna działać na rzecz ludzi i społeczeństwa” 140 . Biorąc pod uwagę istotny wpływ technologii sztucznej inteligencji na społeczeństwo i środowisko, do kluczowych zasad regulujących podejście europejskie należą: podejście do ich rozwoju i wykorzystania ukierunkowane na człowieka, ochrona wartości i praw podstawowych UE, takich jak niedyskryminacja, ochrona prywatności i danych osobowych, oraz zrównoważone i skuteczne wykorzystanie zasobów.

Podsumowanie podjętych działań

Komisja włożyła wiele wysiłku w zgromadzenie wiedzy specjalistycznej 141 , przeprowadzenie konsultacji z szerokim gronem zainteresowanych stron (w tym z partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi, branżą, środowiskiem naukowym, władzami regionalnymi i państwami członkowskimi) 142 oraz opracowanie środków z zakresu polityki, aby zwiększyć zaufanie do sztucznej inteligencji.

W szczególności działania ukierunkowane na zwiększenie zaufania koncentrowały się na kwestiach związanych z etyką, bezpieczeństwem, prawami podstawowymi, w tym prawem do niedyskryminacji, odpowiedzialnością, ramami regulacyjnymi, innowacjami, konkurencją 143 oraz własnością intelektualną.

Koncentrując się na podstawowych kwestiach etyki i technologii sztucznej inteligencji, Komisja ustanowiła grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. AI i ułatwiła jej pracę 144 . Dwa główne rezultaty osiągnięte przez grupę obejmują: wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji 145 oraz listę kontrolną oceny godnej zaufania sztucznej inteligencji 146 . W wytycznych w zakresie etyki określono kluczowe zasady i wymogi dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji 147 , a w liście kontrolnej oceny przedstawiono ramy operacyjne służące wsparciu stosowania wytycznych w zakresie etyki przez twórców i użytkowników sztucznej inteligencji. Prace grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. AI wywołały ważne debaty na temat europejskiej wizji i podejścia do polityki w zakresie sztucznej inteligencji oraz przyczyniły się do opracowania ram regulacyjnych dotyczących AI 148 .

W lutym 2020 r. Komisja opublikowała białą księgę w sprawie sztucznej inteligencji oraz sprawozdanie na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność. W białek księdze i sprawozdaniu nakreślono wizję strategiczną i przedstawiono wniosek dotyczący ewentualnych unijnych ram regulacyjnych w zakresie sztucznej inteligencji. Jeżeli chodzi o przepisy UE, Komisja zaproponowała, aby skupić się na trzech powiązanych ze sobą kwestiach: opracowaniu horyzontalnych ram regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji, skoncentrowanych na kwestiach bezpieczeństwa i praw podstawowych, kwestiach odpowiedzialności sztucznej inteligencji oraz – w razie potrzeby – na przeglądzie obowiązujących przepisów sektorowych dotyczących bezpieczeństwa 149 . Z programu prac Komisji wynika, że Komisja zamierza zaproponować te działania ustawodawcze w 2021 r.

W dniu 16 grudnia 2020 r. Komisja i Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa przyjęli strategię UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę 150 , w której określono, w jaki sposób UE będzie chronić swoich obywateli, przedsiębiorstwa i instytucje przed zagrożeniami dla cyberbezpieczeństwa oraz w jaki sposób będzie rozwijać współpracę międzynarodową i odgrywać wiodącą rolę w zapewnieniu globalnego i otwartego internetu. Ponadto, aby zapobiec konkretnemu ryzyku w cyberprzestrzeni związanemu ze sztuczną inteligencją, Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) powołała multidyscyplinarną grupę ad hoc ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa związanego ze sztuczną inteligencją.

W planie działania w zakresie własności intelektualnej Komisja podkreśliła niektóre z wyzwań, jakie stwarzają systemy sztucznej inteligencji w odniesieniu do praw własności intelektualnej 151 . Dostępne dowody wskazują, że unijne ramy dotyczące własności intelektualnej są zasadniczo odpowiednie do sprostania wyzwaniom związanym z produktami sztucznej inteligencji. Nadal istnieje jednak możliwość poprawy i dalszej harmonizacji. W planie działania w zakresie własności intelektualnej proponuje się podjęcie działań w odniesieniu do określonych kwestii, w szczególności poprzez współpracę z zainteresowanymi stronami i gromadzenie dowodów, które mogłyby stanowić wkład w proces kształtowania polityki.

Podczas debat na temat kwestii zaufania i regulacji koncentrowano się między innymi na kwestii innowacji, tj. na tym, jak opracować regulacje publiczne, które ułatwią, a nie ograniczą innowacje, a tym samym przyczynią się do zwiększenia konkurencyjności Europy. W związku z tym, aby opracować dynamiczne podejście regulacyjne, Komisja przeprowadziła szeroko zakrojone konsultacje w sprawie wyboru formy i treści ram regulacyjnych 152 . Najważniejsze wnioski są takie, że podejście UE powinno być ukierunkowane na człowieka, oparte na analizie ryzyka, proporcjonalne i dynamiczne. Jednym z elementów projektowania otoczenia regulacyjnego sprzyjającego innowacjom, sugerowanym przez różne zainteresowane strony, są piaskownice regulacyjne. Piaskownice regulacyjne stanowią zasadniczo miejsce służące do prowadzenia eksperymentów na potrzeby regulacji publicznych i umożliwiają szybszą ocenę skutków interwencji publicznej. Z informacji zwrotnych otrzymanych przez Komisję wynika, że piaskownice regulacyjne cieszą się szerokim poparciem, przy czym wiele z nich ustanowiono już w państwach członkowskich, a ustanowienie wielu innych jest rozważane w różnych sektorach.

Perspektywy

Komisja:

-zaproponuje w 2021 r. działania ustawodawcze w sprawie horyzontalnych ram dotyczących sztucznej inteligencji, koncentrując się na kwestiach bezpieczeństwa i poszanowania praw podstawowych właściwych dla technologii sztucznej inteligencji.

-Proponowane ramy zawierają definicję sztucznej inteligencji, opierają się na analizie ryzyka (tj. określa się w nich, czym jest sztuczna inteligencja „wysokiego ryzyka”) i ustanawiają obowiązkowe wymogi w odniesieniu do systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka. Proponuje się w nich również mechanizm zarządzania, który obejmuje zarówno ocenę zgodności ex ante, jak i system zapewnienia zgodności z przepisami i ich egzekwowania ex post. Jeżeli chodzi o systemy sztucznej inteligencji inne niż systemy wysokiego ryzyka, wszyscy dostawcy takich systemów podlegają obowiązującym przepisom i wymogom dotyczącym przejrzystości, a ponadto mogą zdecydować się na przystąpienie do dobrowolnych, niewiążących systemów samoregulacji, takich jak kodeksy postępowania;

-zaproponuje w 2022 r. środki UE służące dostosowaniu ram odpowiedzialności do wyzwań związanych z nowymi technologiami, w tym sztuczną inteligencją, aby zapewnić ofiarom, które poniosły uszczerbek zagrażający ich życiu, uszczerbek na zdrowiu lub na mieniu w wyniku korzystania z nowych technologii, dostęp do takiego samego odszkodowania jak ofiarom innych technologii. Może to obejmować przegląd dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty 153 oraz wniosek ustawodawczy dotyczący odpowiedzialności za określone systemy sztucznej inteligencji. Wszelkie nowe lub zmienione przepisy obowiązującego prawodawstwa będą uwzględniać inne obowiązujące przepisy UE, a także proponowane ramy horyzontalne dotyczące sztucznej inteligencji;

-w 2021 r. i w razie potrzeby w kolejnych latach zaproponuje zmianę obowiązujących przepisów sektorowych w zakresie bezpieczeństwa, w tym: ukierunkowane dostosowanie dyrektywy w sprawie maszyn 154 , dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, dyrektywy w sprawie urządzeń radiowych oraz zharmonizowanych przepisów dotyczących produktu, zgodnie z zasadami horyzontalnymi nowych ram prawnych 155 . Wszelkie nowe lub zmienione przepisy obowiązującego prawodawstwa będą uwzględniać obowiązujące przepisy UE dotyczące bezpieczeństwa i higiena pracy;

-będzie nadal ściśle współpracować z szerokim gronem zainteresowanych stron i będzie je aktywnie angażować, aby promować listę kontrolną oceny godnej zaufania sztucznej inteligencji w kontekstach sektorowych oraz w konkretnych obszarach stosowania i wdrażania. Dalsze działania mogą koncentrować się na przykład na ustanowieniu wskaźników i metod oceny i monitorowania wpływu systemów sztucznej inteligencji na dobrostan środowiskowy i społeczny, włączenie społeczne i różnorodność, a także na środkach ukierunkowanych na zapewnienie wiarygodnej sztucznej inteligencji w obszarze zamówień publicznych. Finansowanie mechanizmów służących wsparciu takich inicjatyw, które państwa członkowskie mogłyby dalej wspierać za pośrednictwem RRF, byłoby możliwe w ramach programu „Horyzont Europa” i programu „Cyfrowa Europa”;

-zorganizuje w 2021 r. dialog zainteresowanych stron z branżą i innymi zainteresowanymi stronami na temat własności intelektualnej i nowych technologii;

-będzie nadal zacieśniać współpracę z agencjami UE i innymi właściwymi organami UE zajmującymi się kwestią sztucznej inteligencji 156 ;

-będzie współpracować z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi w oparciu o zestawienie dotychczasowych działań i wymogów w zakresie normalizacji wynikających z proponowanych ram regulacyjnych oraz

-zbada kwestię ustanowienia krajowych, regionalnych lub sektorowych centrów monitorowania bezpieczeństwa, zgodnie z nową strategią UE w zakresie cyberbezpieczeństwa, potencjalnie w ramach projektu realizowanego przez wiele państw 157 . Centra te, wspierane przez sztuczną inteligencję w celu lepszego wykrywania szkodliwych działań i dynamicznego poznawania zmieniającej się sytuacji związanej z zagrożeniami, będą stanowiły „tarczę cyberbezpieczeństwa” dla UE, zdolną do wystarczająco wczesnego wykrywania oznak cyberataku oraz umożliwiającą aktywne działanie na potrzeby zwiększonej wspólnej gotowości na zagrożenie oraz zwiększonej zdolności reagowania na zagrożenie na szczeblu krajowym i unijnym.

Komisja i państwa członkowskie:

-będą współpracować i koordynować starania w celu zapewnienia terminowego i sprawnego wdrożenia unijnych ram prawnych dotyczących sztucznej inteligencji. Konkretne działania określone i podjęte zgodnie z przyjętymi przepisami mogą obejmować np. inicjatywy na rzecz budowania zdolności przeznaczone dla właściwych organów krajowych i jednostek notyfikowanych, które byłyby odpowiedzialne za procedurę oceny zgodności ex ante określonych systemów sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka, opracowywanie wytycznych i zestawów narzędzi; wstępnie planuje się, że realizacja tych działań rozpocznie się w 2022 r. i będzie trwała przez kolejne lata;

-w 2021 r. i w późniejszych latach będą nadal angażować się we współpracę z europejskimi organizacjami normalizacyjnymi i wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi stronami, aby zapewnić terminowe przyjmowanie zharmonizowanych norm niezbędnych do wdrożenia wymogów i zobowiązań przewidzianych w ramach prawnych. Podstawą opracowania tych dodatkowych norm mogą być np. wnioski dotyczące normalizacji kierowane przez Komisję zgodnie z art. 10 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 oraz

-przeanalizują, w latach 2021–2022, możliwość wykorzystania ośrodków testowo-doświadczalnych, europejskich centrów innowacji cyfrowych i platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” w celu wsparcia ustanowionych już organów krajowych w ocenie i certyfikacji technologii sztucznej inteligencji.

10.Promowanie unijnej wizji zrównoważonej i wiarygodnej sztucznej inteligencji na świecie

Utrzymanie globalnego przywództwa Europy i promowanie rozwoju ukierunkowanej na człowieka, zrównoważonej, bezpiecznej, sprzyjającej włączeniu społecznemu i wiarygodnej sztucznej inteligencji będzie opierać się na działaniach podejmowanych od momentu przyjęcia skoordynowanego planu z 2018 r. Zgodnie ze wspólnym komunikatem w sprawie zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach oraz zgodnie z komunikatem Komisji „Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie” wymiar międzynarodowy ma większe znaczenie niż kiedykolwiek. Konsekwencje nowych technologii cyfrowych, takich jak sztuczna inteligencja, wykraczają poza granice państw i należy je rozpatrywać w skali globalnej 158 .

UE będzie promować ambitne globalne zasady i normy, w tym poprzez zacieśnianie współpracy z państwami o podobnych poglądach i szerszą społecznością złożoną z wielu zainteresowanych stron oraz w duchu „Drużyny Europy”, aby wspierać ukierunkowane na człowieka i oparte na zasadach podejście do sztucznej inteligencji. Aby unijne podejście zachowało skuteczność, będzie ono nadal opierać się na proaktywnym stanowisku zajmowanym w różnych organizacjach międzynarodowych w celu utworzenia możliwie najsilniejszej koalicji państw, które podzielają pragnienie wprowadzenia ochrony regulacyjnej i zapewnienia demokratycznych rządów korzystnych dla naszych społeczeństw. Jednocześnie UE dotrze do innych partnerów i będzie dążyć do osiągnięcia porozumienia w poszczególnych kwestiach, aby wykorzystać szeroki wachlarz możliwości i sprostać wyzwaniom związanym ze sztuczną inteligencją.

Podsumowanie podjętych działań

Organizacje międzynarodowe, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Rada Europy, grupa G-7 i grupa G-20, pracują nad kwestiami związanymi ze sztuczną inteligencją 159 . Międzynarodowe organizacje normalizacyjne, takie jak Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) i Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników (IEEE), są zaangażowane w różnorodne działania normalizacyjne w tym zakresie. W skoordynowanym planie z 2018 r. podkreślono, że współpraca międzynarodowa, w szczególności z rozwiniętymi państwami, które zajmują silną pozycję w zakresie badań naukowych i innowacji oraz inwestują w sztuczną inteligencję, byłaby korzystna dla rozwoju AI, a także podkreślono zalety opracowywania norm międzynarodowych w celu ułatwienia wdrażania i przyjmowania AI. Współpraca UE z organami międzynarodowymi okazała się również skuteczna w identyfikowaniu zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją i złośliwych zastosowań tej technologii 160 .

UE aktywnie uczestniczy w globalnym dialogu i promuje europejską wizję wiarygodnej sztucznej inteligencji na szczeblu światowym, np.:

-UE jest członkiem założycielem nowego Globalnego Partnerstwa na rzecz Sztucznej Inteligencji (GPAI) powołanego w lipcu 2020 r. i jest silnie reprezentowana w czterech grupach roboczych ds.: zarządzania danymi, odpowiedzialnej sztucznej inteligencji (w tym w podgrupie ds. reagowania w razie pandemii), przyszłości pracy oraz komercjalizacji i innowacji 161 .

-UE wnosi również znaczący wkład w prace OECD nad sztuczną inteligencją poprzez zaangażowanie w działania grupy ekspertów ONE-AI 162 i współpracę w ramach AI Watch w zakresie gromadzenia i publikowania krajowych strategii w zakresie AI 163 .

-We wrześniu 2020 r. Komisja uruchomiła duży projekt dotyczący instrumentu polityki zagranicznej w celu nawiązania współpracy z partnerami międzynarodowymi w kwestiach regulacyjnych i etycznych oraz w celu promowania odpowiedzialnego rozwoju wiarygodnej sztucznej inteligencji na szczeblu światowym.

-Przegląd rozporządzenia dotyczącego podwójnego zastosowania 164 pozwoli UE na ustanowienie nowych przepisów umożliwiających zapewnienie większej odpowiedzialności i przejrzystości w handlu produktami podwójnego zastosowania, co pomoże uniknąć przypadków wykorzystania sztucznej inteligencji z Europy niezgodnie z jej przeznaczeniem.

-UE prowadzi dwustronny zorganizowany dialog m.in. z Kanadą i Japonią. W listopadzie 2020 r. odbyło się pierwsze posiedzenie wspólnego komitetu UE–Japonia ds. sztucznej inteligencji; omówiono również możliwości wzmocnienia współpracy z Kanadą w zakresie AI. Rozpoczęto również prace nad ustanowieniem wspólnej grupy zadaniowej ds. sztucznej inteligencji z Indiami, a w planach jest rozpoczęcie rozmów z Australią i Singapurem.

-Trwa dialog ze Stanami Zjednoczonymi na temat rozwoju i rozpowszechnienia wiarygodnej sztucznej inteligencji. Komisja i Wysoki Przedstawiciel wspólnie określili swoje ambicje dotyczące nowej, przyszłościowej agendy transatlantyckiej, uwzględniając kwestie związane z technologią cyfrową i innymi technologiami. Komisja proponuje w szczególności utworzenie Rady UE-USA ds. handlu i technologii. Konkretnie Komisja będzie dążyć do zawarcia ze Stanami Zjednoczonymi umowy dotyczącej sztucznej inteligencji 165 . Istnieje szereg kanałów umożliwiających dyskusję z przedstawicielami Stanów Zjednoczonych (np. Platforma Dialogu UE-USA na temat społeczeństwa informacyjnego) 166 i różnymi instytucjami/ośrodkami analitycznymi 167 .

-UE w dalszym ciągu wspiera międzynarodowe organizacje normalizacyjne w ich pracach nad określaniem wspólnych norm w zakresie globalnego zarządzania sztuczną inteligencją. W tym celu Komisja aktywnie angażuje się w bieżące dyskusje z wiodącymi organizacjami normalizacyjnymi, takimi jak ISO i IEEE, w celu wymiany najlepszych praktyk i promowania swojej wizji odpowiedzialnego rozwoju i wdrażania AI na całym świecie.

-Komisja wzięła również udział w konsultacjach publicznych Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w sprawie sztucznej inteligencji i własności intelektualnej 168 oraz aktywnie uczestniczy w dyskusjach prowadzonych na forum WIPO.

Perspektywy

UE zwiększy swoje dwustronne i wielostronne wysiłki na rzecz wspierania ustanowienia równych szans na całym świecie w zakresie wiarygodnego i etycznego wykorzystania sztucznej inteligencji, opierając się szczególnie na silnej współpracy transatlantyckiej, ale również zapewniając szerszą koalicję z państwami o podobnych poglądach.

Komisja:

-będzie nadal uczestniczyć w międzynarodowych, wielostronnych i dwustronnych dyskusjach na temat wiarygodnej sztucznej inteligencji bazującej na otwartym podejściu opartym na wartościach, będzie je upraszczać i wspierać, a także będzie promować podejście UE do AI na arenie światowej, tj. poprzez współpracę regulacyjną, komunikację strategiczną i dyplomację publiczną;

-będzie wspierać ustanawianie globalnych norm w zakresie sztucznej inteligencji w ścisłej współpracy z partnerami międzynarodowymi i będzie nadal uczestniczyć w pracach WIPO w dziedzinie sztucznej inteligencji i praw własności intelektualnej oraz

-zintensyfikuje starania na rzecz dwustronnej wymiany z państwami trzecimi poprzez zorganizowany dialog i wspólne inicjatywy dotyczące sztucznej inteligencji. Będzie to obejmować wspólne projekty, takie jak projekt UE–Japonia dotyczący sztucznej inteligencji na rzecz inteligentnej produkcji, finansowany przez UE w ramach programu „Horyzont 2020” 169 .

Państwa członkowskie i UE:

-będą kontynuować swoje międzynarodowe działania informacyjne w zakresie sztucznej inteligencji i dopilnują, aby Europa wysyłała w świat spójne sygnały dotyczące wiarygodnej AI. Ponadto Unia będzie nadal wnosić wkład w postaci wiedzy specjalistycznej i specjalnych środków finansowych, aby silniej zakorzenić sztuczną inteligencję w dyplomacji i polityce rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem państw południowego regionu Morza Śródziemnego i Afryki oraz

-będą ułatwiać wymianę informacji z podmiotami na arenie światowej na temat najlepszych praktyk w zakresie oceny, badania i regulacji zastosowań sztucznej inteligencji.

IV.Budowanie strategicznego przywództwa w sektorach o dużym znaczeniu 

W ramach przeglądu z 2021 r. dotyczącym skoordynowanego planu przedstawiono – oprócz działań horyzontalnych – siedem sektorowych obszarów działania. W przeglądzie zaproponowano działania w obszarze ochrony środowiska i zdrowia, aby ściślej skoordynować wspólne działania w dziedzinie sztucznej inteligencji z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu i środkami UE wprowadzanymi w odpowiedzi na pandemię COVID-19. Taka koordynacja i takie wzmocnienie wspólnych działań są konieczne, aby przyczynić się do zmian systemowych oraz do realizacji zobowiązań UE w zakresie „zazieleniania gospodarki”. Narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję i zastosowania tej technologii, takie jak „cyfrowe bliźniaki” Ziemi, będą niezbędne do osiągnięcia przez UE jej celów w kontekście neutralności klimatycznej, ogólnie niższego zużycia zasobów, większej wydajności i bardziej zrównoważonej UE zgodnie z Agendą 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych i celami zrównoważonego rozwoju.

W walce z COVID-19 sztuczna inteligencja okazała się technologią o wszechstronnych zastosowaniach: np. odegrała rolę w analizowaniu obrazów uzyskanych za pomocą tomografu komputerowego (w celu wykrycia wczesnych oznak zakażenia) oraz do opracowania szczepionek 170 . Pandemia uwypukliła również znaczenie nowych metod pracy opartych na technologiach cyfrowych oraz znaczenie współpracy między państwami członkowskimi na rzecz gospodarki i ogółu społeczeństwa 171 . Aby dostosować się do rozwoju sytuacji rynkowej i działań prowadzonych w państwach członkowskich, w przeglądzie proponuje się również wspólne działania w zakresie robotyki, sektora publicznego, mobilności, spraw wewnętrznych i rolnictwa.

11.Wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze klimatu i ochrony środowiska

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

Celem UE jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 r. i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. 172 . Rozwój i powszechne stosowanie przyjaznych dla klimatu i środowiska rozwiązań w zakresie sztucznej inteligencji może w znacznym stopniu przyczynić się do osiągnięcia tych ambitnych celów. Podkreślono to w ostatnich konkluzjach Rady ds. Środowiska, w których uwypuklono rolę sztucznej inteligencji w osiągnięciu celów określonych w Europejskim Zielonym Ładzie 173 . W konkluzjach podkreślono konieczność skupienia się na potencjalnym bezpośrednim i pośrednim negatywnym wpływie sztucznej inteligencji na środowisko, zachęcano państwa członkowskie do dzielenia się doświadczeniami i wyciągniętymi wnioskami oraz wezwano Komisję do opracowania wskaźników i norm dotyczących negatywnego wpływu transformacji cyfrowej. W marcu 2021 r. 24 państwa członkowskie, Norwegia i Islandia podpisały deklarację, w której zobowiązały się przyspieszyć stosowanie zielonych technologii cyfrowych z korzyścią dla środowiska, tj. poprzez zachęcanie do opracowywania i stosowania energooszczędnych algorytmów 174 .

Oprócz redukcji emisji gazów cieplarnianych, sztuczna inteligencja może również pomóc w zapewnieniu, aby transformacja w kierunku czystej energii wiązała się z mniejszymi kosztami, była akceptowalna i charakteryzowała się w większym stopniu obiegiem zamkniętym. Optymalizacja przyłączy do sieci energetycznych, skomunikowania z sieciami transportowymi i komunikacyjnymi oraz rozwiązanie problemów związanych z klimatem i środowiskiem, w tym z gospodarowaniem odpadami i ponownym użyciem, tworzywami sztucznymi jednorazowego użytku, wyczerpywaniem się zasobów naturalnych, zanieczyszczeniem wody i powietrza, przystosowaniem się do zmiany klimatu i utratą różnorodności biologicznej 175 . W tym kontekście technologie sztucznej inteligencji mogłyby przede wszystkim wspierać osiągnięcie celów określonych w Zielonym Ładzie poprzez cztery główne kanały:

-przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, np. poprzez zwiększenie wydajności oraz zmniejszenie zasobochłonności i energochłonności procesów produkcji;

-lepszą konfigurację, integrację systemu energetycznego i lepsze zarządzanie nim oraz umożliwienie przedsiębiorstwom, organom publicznym i obywatelom wyboru najbardziej zrównoważonych i skutecznych wariantów zaopatrzenia w energię;

-obniżenie emisyjności budynków, rolnictwa i produkcji oraz skuteczniejsze zarządzanie przepływem ruchu transportowego we wszystkich rodzajach transportu: drogowym, kolejowym, powietrznym, a tym samym zmniejszenie zagęszczenia ruchu, ułatwienie intermodalności oraz przyczynienie się do wprowadzenia elektrycznych pojazdów autonomicznych w transporcie publicznym i prywatnym oraz

-umożliwienie zastosowania całkowicie nowych rozwiązań, które nie byłyby możliwe przy użyciu innych technologii.

Sztuczna inteligencja odgrywa kluczową rolę w generowaniu istotnych dla polityki danych, informacji i wiedzy w celu skutecznego i efektywnego osiągnięcia celów określonych w Zielonym Ładzie oraz w umożliwieniu dostosowanych interwencji. Sektor publiczny powinien dawać przykład, jeśli chodzi o rozwój zrównoważonej sztucznej inteligencji i zapotrzebowanie na nią 176 . Rozwiązania miejskie oparte na sztucznej inteligencji są przykładem świadczącym o tym, że miasta i społeczności mogą korzystać z AI, aby osiągnąć cele środowiskowe i klimatyczne. Chociaż sztuczna inteligencja ma duży potencjał i może ułatwić osiągnięcie unijnych celów klimatycznych i środowiskowych, sama technologia charakteryzuje się znaczącym śladem środowiskowym, szczególnie w kontekście zużycia energii. W związku z tym dalsza ocena i dalsze działania są konieczne, aby zapewnić pozytywny wpływ netto sztucznej inteligencji na środowisko.

Perspektywy

W celu wykorzystanie sztucznej inteligencji w obszarze klimatu i ochrony środowiska, Komisja:

-przyspieszy prace badawczo-rozwojowe koncentrujące się na wkładzie sztucznej inteligencji w zrównoważoną produkcję i funkcjonowanie sektorów najważniejszych z punktu widzenia zastosowań AI, w ramach programu „Horyzont Europa”:

-wesprze badania naukowe i innowacje w zakresie sztucznej inteligencji na rzecz produkcji bez wad, przejścia w kierunku produkcji bezodpadowej i bezemisyjnej oraz na rzecz inteligentnej produkcji w 2021 r.;

-wesprze badania naukowe i innowacje w zakresie rozwiązań dotyczących inteligentnego rolnictwa opartych na sztucznej inteligencji, koncentrując się na przyroście wydajności, zastosowaniach dostosowanych do potrzeb oraz ograniczeniu nakładów i emisji w 2021 r.;

-wesprze prace badawczo-rozwojowe nad rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji w dziedzinie monitorowania jakości i dostępności wody oraz

-pomoże MŚP we wdrażaniu zrównoważonych rozwiązań w zakresie sztucznej inteligencji w produkcji w ramach inicjatywy dotyczącej innowacji na rzecz zrównoważonej produkcji w MŚP (I4MS2), która od 2022 r. zapewni finansowanie MŚP chętnym do przeprowadzania eksperymentów zakończonych wprowadzeniem nowych technologii w ich przedsiębiorstwach;

-będzie wspierać badania nad bardziej ekologiczną sztuczną inteligencją, uwzględniając kwestię zużycia energii przez technologie AI w ramach programu „Horyzont Europa”:

-będzie nadal wspierać badania nad oszczędną sztuczną inteligencją w celu opracowania lżejszych, mniej energochłonnych modeli, które w mniejszym stopniu wykorzystują dane, przy czym realizacja projektów rozpocznie się w 2022 r. oraz

-zapewni – w ramach zinstytucjonalizowanego partnerstwa europejskiego na rzecz kluczowych technologii cyfrowych, które zostanie uruchomione w 2021 r. – opracowanie technologii umożliwiających migrację wielu zastosowań sztucznej inteligencji z energochłonnych platform w kierunku bardziej zrównoważonych rozwiązań na obrzeżach sieci, co obejmuje następną generację procesorów o niskim poborze mocy na potrzeby zastosowań sztucznej inteligencji;

-zapewni uwzględnienie wymiaru środowiskowego w działaniach realizowanych w ramach programu „Cyfrowa Europa”, ukierunkowanych na szerokie udostępnienie zastosowań sztucznej inteligencji potencjalnym użytkownikom w całej Europie:

-dzięki projektom, których realizacja rozpocznie się w 2022 r., wesprze ośrodki testowo-doświadczalne na potrzeby zastosowań sztucznej inteligencji w obszarze inteligentnych i ekologicznych społeczności, produkcji, energii i przemysłu rolno-spożywczego, przyczyniając się bezpośrednio do zapewnienia zrównoważenia środowiskowego w tych sektorach, oraz zastosowań AI na obrzeżach sieci oraz

-ułatwi powszechne wprowadzanie kompetencji w zakresie sztucznej inteligencji za pośrednictwem sieci europejskich centrów innowacji cyfrowych, które dotrą również do MŚP i administracji publicznej, umożliwiając im eksperymentowanie z wykorzystaniem AI na rzecz zrównoważonego rozwoju;

-utworzy przestrzeń danych na potrzeby neutralnych dla klimatu i inteligentnych społeczności oraz dokona walidacji proponowanych rozwiązań w ramach projektów pilotażowych ukierunkowanych na obszary działania określone w Europejskim Zielonym Ładzie (zaproszenie do składania wniosków w II kwartale 2021 r., wyniki będą dostępne w III kwartale 2022 r.); 

-opracuje plan działania na rzecz wspólnej przestrzeni danych dotyczących Europejskiego Zielonego Ładu, aby wykorzystać znaczny potencjał danych w zakresie zrównoważonego rozwoju i przystosowania się do zmiany klimatu (zaproszenie do składania wniosków w II kwartale 2021 r.) 177 ;

-opracuje wysokiej jakości cyfrową symulację planety wspieraną sztuczną inteligencją w ramach inicjatywy „Kierunek Ziemia” 178 w celu monitorowania i symulowania działalności człowieka i przyrody oraz opracowywania i testowania scenariuszy przewidujących osiągnięcie bardziej zrównoważonego rozwoju i odporności na zmianę klimatu 179 . Prace nad projektem rozpoczną się w III kwartale 2021 r., a pierwszy etap zakończy do końca 2023 r.;

-będzie promować dialog sektorowy na temat ekologicznej sztucznej inteligencji z kierownictwem europejskich przedsiębiorstw i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami działającymi w różnych sektorach gospodarki w celu określenia konkretnych działań niezbędnych w każdym sektorze do zapewnienia zrównoważonego wdrożenia sztucznej inteligencji z korzyścią dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. W przedsięwzięciu tym wezmą udział stowarzyszenia reprezentujące sektory przemysłowe 180 ;

-zbada efektywne sposoby na określenie kluczowych wskaźników skuteczności działania w celu zidentyfikowania i dokonania pomiaru negatywnego i pozytywnego wpływu sztucznej inteligencji na środowisko, opierając się również na bieżących pracach Komisji nad zasobooszczędną, energooszczędną i zrównoważoną infrastrukturą do przechowywania i przetwarzania danych  181 , łącznością elektroniczną oraz na wcześniejszych szeroko zakrojonych działaniach w tym zakresie 182 . Można tego dokonać m.in. przez ustanowienie grupy zadaniowej, która oceniałaby również możliwość włączenia oceny środowiskowej do kryteriów oceny systemów sztucznej inteligencji (np. w kontekście udzielania zamówień publicznych) oraz

-włączy kwestie środowiskowe w zakres swoich międzynarodowych działań koordynacyjnych i międzynarodowej współpracy w dziedzinie sztucznej inteligencji. Chociaż sztuczna inteligencja może odegrać znaczącą rolę w rozwiązywaniu problemów o skutkach dla całej naszej planety, takich jak zmiana klimatu i zanieczyszczenie mikrodrobinami plastiku, wymaga to koordynacji w kontekście organizacji międzynarodowych i ewentualnie bezpośredniej współpracy z państwami o podobnych poglądach.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-udostępniania wyników krajowych działań w zakresie „ekologicznej sztucznej inteligencji” i działań w dziedzinie klimatu, wymiany najlepszych praktyk z innymi państwami członkowskimi oraz – na podstawie swoich doświadczeń – proponowania projektów transgranicznych, działań informacyjnych i działań, które można podjąć na szczeblu europejskim;

-wymiany wiedzy specjalistycznej i know-how dostępnych na szczeblu lokalnym, które mogą wspierać działania w zakresie szkoleń i wymiany wiedzy, za pośrednictwem sieci europejskich centrów innowacji cyfrowych;

-wspierania włączenia elementu „ekologicznej sztucznej inteligencji” do programów nauczania AI na uniwersytetach i w szkołach wyższych oraz do innych kursów szkoleniowych i programów dotyczących AI oraz

-współpracy z krajowymi zainteresowanymi stronami z sektora ICT i z innych sektorów, w tym z organami normalizacyjnymi, w celu określenia wytycznych wdrażania i znormalizowanych metod oceny, aby wspierać „ekologiczną sztuczną inteligencję” w obszarach takich jak inteligentna sieć, rolnictwo precyzyjne oraz inteligentne i zrównoważone miasta i społeczności.

12.Wykorzystanie sztucznej inteligencji nowej generacji do poprawy opieki zdrowotnej

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

W skali globalnej UE jest jednym z liderów pod względem stosowania sztucznej inteligencji w dziedzinie zdrowia i opieki zdrowotnej 183 . W dziedzinie tej nastąpił szybki rozwój wynikający z coraz większej dostępności danych dotyczących zdrowia połączonej z bezprecedensowymi postępami w zakresie sztucznej inteligencji. Dzięki technologiom AI możliwe jest np. zmniejszenie obciążenia systemów opieki zdrowotnej, usprawnienie przepływu pracy w szpitalach, optymalizowanie przydziału zasobów ludzkich i innych zasobów, zwiększenie skuteczności i efektywności badań klinicznych oraz wspieranie odkrywania nowych leków. Systemy sztucznej inteligencji mogą również wspierać ludzi w podejmowaniu decyzji klinicznych i w wyborze form leczenia 184 , przyczyniać się do poprawy analizy obrazów medycznych, danych laboratoryjnych lub histologicznych, dokładności diagnostycznej oraz dostępu do opieki zdrowotnej 185 , zapewniając w ten sposób znaczące korzyści społeczne. Społeczne i gospodarcze znaczenie zastosowań sztucznej inteligencji w polityce zdrowotnej jest uznawane i zdecydowanie podkreślane na poziomie polityku UE 186 .

Pandemia COVID-19 spowodowała dalszy wzrost znaczenia sztucznej inteligencji dla zdrowia i opieki zdrowotnej oraz ukazała UE i państwom członkowskim korzyści płynące z dalszej współpracy w tej dziedzinie 187 .Sztuczna inteligencja odegrała istotną rolę w reagowaniu na pandemię. Komisja zainwestowała m.in. w szybkie opracowanie narzędzia do analizy tomografii komputerowej (TK) klatki piersiowej przy użyciu AI, eksperymenty w zakresie obliczeń superkomputerowych ukierunkowane na określenie nowych metod leczenia COVID-19 oraz w dostarczenie robotów dezynfekujących promieniami UV w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się koronawirusa 188 .

Dostępność wysokiej jakości danych dotyczących zdrowia oraz możliwość wykorzystywania, łączenia i ponownego wykorzystywania danych z różnych źródeł zgodnie z dorobkiem prawnym UE, w tym RODO i międzynarodowymi zobowiązaniami Unii, stanowią zasadnicze warunki wstępne dotyczące rozwoju i wdrażania systemów sztucznej inteligencji 189 . W związku z tym Komisja zaproponowała 190 ustanowienie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia 191 , a w 2020 r. podjęła działania przygotowawcze w tym zakresie. Komisja pracuje obecnie nad wnioskiem ustawodawczym dotyczącym europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia 192 . Podjęte zostaną działania w celu: uregulowania kwestii związanych z zarządzaniem, bezpieczeństwem, ochroną danych i prywatnością, jakością, infrastrukturą i interoperacyjnością danych, cyfrowymi rozwiązaniami w zakresie zdrowia i sztuczną inteligencją, zapewnienia bezpiecznego swobodnego przepływu danych dotyczących zdrowia oraz promowania wykorzystania cyfrowych rozwiązań w zakresie zdrowia i sztucznej inteligencji w dziedzinie zdrowia. Prace te obejmują ustanowienie odpowiednich ram prawnych i ram zarządzania w odniesieniu do europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia, wdrożenie ogólnoeuropejskiej infrastruktury wymiany danych dotyczących zdrowia i dostępu do nich na potrzeby badań naukowych, kształtowania polityki i działań regulacyjnych, rozbudowę istniejącej infrastruktury wymiany danych dotyczących zdrowia na potrzeby świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej (MyHealth@EU), poprawę jakości danych w sektorze ochrony zdrowia oraz budowanie zdolności. Przestrzeń danych będzie sprzyjać upowszechnianiu i stosowaniu cyfrowych rozwiązań w zakresie zdrowia, w tym sztucznej inteligencji w dziedzinie opieki zdrowotnej, zapewniając tym samym konkretne korzyści dla pacjentów. W ramach europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia wspierane będzie trenowanie i testowanie algorytmów sztucznej inteligencji.

W dniu 25 listopada 2020 r. Komisja opublikowała komunikat w sprawie strategii farmaceutycznej dla Europy 193 . Strategia ta jest kluczowym filarem wizji Komisji dotyczącej utworzenia silnej Europejskiej Unii Zdrowotnej 194 i ułatwienia pacjentom dostępu do innowacyjnych i przystępnych cenowo leków 195 .

Komisja wspiera współpracę między państwami członkowskimi poprzez wspólne działania w zakresie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia, których realizację oficjalnie rozpoczęto na początku 2021 r. Wspiera krajowe inwestycje za pośrednictwem instrumentów finansowania, takich jak Europejski Fundusz Społeczny+, InvestEU i RRF. Działania na szczeblu europejskim są lub zostaną objęte wsparciem w ramach Programu UE dla zdrowia, programu „Cyfrowa Europa” i programu „Horyzont Europa”.

Komisja i państwa członkowskie prowadzą obecnie współpracę w celu wdrożenia europejskiego planu walki z rakiem 196 . Obejmuje on szereg działań, w których sztuczna inteligencja będzie odgrywać zasadniczą rolę w zwiększaniu skuteczności opieki onkologicznej, w tym opracowanie wspólnej bazy danych obrazów medycznych najczęściej występujących form nowotworów w celu poprawy jakości diagnostyki i leczenia wspomaganych sztuczną inteligencją. Aby wesprzeć tę inicjatywę, w 2019 r. Komisja opublikowała zaproszenie do składania wniosków w ramach programu „Horyzont 2020”, udostępniając 35 mln EUR na wsparcie opracowania opartych na sztucznej inteligencji rozwiązań z zakresu analizy obrazów medycznych na potrzeby diagnostyki i leczenia nowotworów 197 .

Komisja analizuje również postępy dotyczące sztucznej inteligencji w odniesieniu do wyrobów medycznych, wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, produktów leczniczych oraz w celu poprawy bazy dowodowej na potrzeby podejmowania decyzji, aby określić potencjał i sprostać pojawiającym się wyzwaniom. Ponadto Komisja bada wprowadzenie AI do codziennej praktyki klinicznej i w różnych placówkach opieki zdrowotnej, również aby określić potencjał i sprostać pojawiającym się wyzwaniom. Potrzebne są punkty odniesienia i dobre przykłady dotyczące gromadzenia danych oraz opracowywania i testowania systemów sztucznej inteligencji, które zapewniają ochronę danych osobowych i prywatności zgodnie z RODO i przepisami krajowymi.

Perspektywy

Komisja wspólnie z państwami członkowskimi:

-zaproponuje działania ustawodawcze w zakresie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia. Te działania ustawodawcze będą stanowiły uzupełnienie ustawodawstwa horyzontalnego dotyczącego sztucznej inteligencji i będą ukierunkowane na trenowanie i testowanie algorytmów AI, a także pracy podmiotów regulacyjnych w zakresie oceny AI wykorzystywanej w dziedzinie zdrowia (IV kwartał 2021 r.) 198 ;

-będzie wspierać oparte na współpracy projekty łączące zainteresowane strony w celu dalszego wykorzystania obliczeń wielkiej skali i sztucznej inteligencji w połączeniu z unijnymi danymi dotyczącymi zdrowia na potrzeby innowacji farmaceutycznych, jak przewidziano w komunikacie dotyczącym strategii farmaceutycznej dla Europy (realizacja projektów w latach 2021–2022);

-oceni ogólne prawodawstwo farmaceutyczne i dokona jego przeglądu, aby dostosować je do najnowocześniejszych produktów, osiągnięć naukowych (np. genomiki lub medycyny personalizowanej) i transformacji technologicznej, w tym sztucznej inteligencji (np. analityki danych i narzędzi cyfrowych), oraz zapewni ukierunkowane zachęty sprzyjające innowacjom, jak przewidziano w strategii farmaceutycznej dla Europy (2022 r.) 199 ;

-utworzy do 2022 r. ośrodki testowo-doświadczalne w dziedzinie zdrowia w odniesieniu do technologii sztucznej inteligencji i robotyki w ramach programu „Cyfrowa Europa”, przy czym ewentualne obszary zainteresowania będą obejmować COVID-19, nowotwory, pediatrię, technologie służące wsparciem osobom starszym w prowadzeniu aktywnego trybu życia, wspieranie bezpieczeństwa pacjentów oraz wydajność procesów;

-podejmie działania ukierunkowane na zwiększenie zasięgu geograficznego i transgranicznej wymiany informacji dotyczących zdrowia w ramach MyHealth@EU, w tym w odniesieniu do skróconych kart zdrowia pacjenta, e-recept, obrazów, wyników badań laboratoryjnych i dokumentów wypisowych, a także działania służące wsparciu ponownego wykorzystania danych dotyczących zdrowia do celów badań naukowych, kształtowania polityki i działań regulacyjnych. Działania te będą finansowane w ramach Programu UE dla zdrowia 200 , programu „Cyfrowa Europa” i programu „Horyzont Europa”, a ich celem będzie zapewnienie do 2025 r.:

-aby obywatele ze wszystkich państw członkowskich mogli dzielić się swoimi danymi dotyczącymi zdrowia z wybranymi świadczeniodawcami i organami opieki zdrowotnej;

-utworzenia ogólnounijnej infrastruktury europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia umożliwiającej dostęp do danych dotyczących zdrowia na potrzeby badań naukowych i kształtowania polityki. Sztuczna inteligencja będzie ważną częścią europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia i umożliwi analizę danych, wspierając i przyspieszając badania naukowe;

-będzie nadal wspierać wdrażanie infrastruktury niezbędnej do łączenia i wykorzystywania zasobów europejskich baz danych, np. obrazów medycznych, dotyczących różnych rodzajów nowotworów, oraz do wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w celu stosowania wysokiej jakości repozytoriów obrazowania raka;

-ułatwi wykorzystanie technologii sztucznej inteligencji, z zachowaniem pełnej zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony danych, zasadami etycznymi i regułami konkurencji, w celu identyfikacji nowej wiedzy oraz wsparcia badań klinicznych i procesu decyzyjnego w ramach inicjatywy „1+ million genomes” [„ponad milion genomów”]. Inicjatywy te opierają się na deklaracji państw członkowskich „1+ million genomes” i są ukierunkowane na udostępnienie co najmniej 1 miliona genomów do celów badań naukowych w UE;

-będzie wspierać opracowywanie i wdrażanie zastosowań „cyfrowego bliźniaka w dziedzinie zdrowia i opieki zdrowotnej”, w przypadku których główną rolę będą odgrywać technologie sztucznej inteligencji, poprzez promowanie funkcjonalnego systemu UE sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz

-będzie inwestować w rozwój i walidację kliniczną solidnych, sprawiedliwych i wiarygodnych systemów leczenia i opieki zdrowotnej kierowanych popytem i opartych na sztucznej inteligencji w ramach programu „Horyzont Europa”, w tym spersonalizowanego zapobiegania chorobom i przewidywania ryzyka ich wystąpienia, ze szczególnym naciskiem na skuteczność, bezpieczeństwo, ochronę, zrozumiałość, przekazywanie informacji zwrotnych i wsparcie w zakresie zapobiegania nadużyciom finansowym w opiece zdrowotnej, użyteczność i efektywność (kosztową) rozwiązań w zakresie sztucznej inteligencji oraz wykorzystanie/ponowne wykorzystanie nieustrukturyzowanych danych dotyczących zdrowia.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-podjęcia działań w celu poprawy jakości i interoperacyjności semantycznej danych dotyczących zdrowia, co ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju i wykorzystania sztucznej inteligencji;

-opracowania działań i wspierania inicjatyw na rzecz zwiększenia zrozumienia i poziomu akceptacji technologii cyfrowej przez pracowników służby zdrowia w celu przyspieszenia przyjęcia systemów opartych na sztucznej inteligencji w dziedzinie medycyny;

-realizacji zaleceń, w ramach których promuje się podnoszenie kwalifikacji pracowników służby zdrowia w zakresie e-zdrowia, oraz do uzgodnienia wspólnych europejskich wskaźników jakości dla ustawicznego kształcenia medycznego;

-realizacji inicjatywy „1+ million genomes” [„ponad milion genomów”] w miarę możliwości w ramach krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności, w tym projektów realizowanych przez wiele państw;

-wspierania inwestycji w zakresie wtórnego wykorzystania danych dotyczących zdrowia, w tym do celów sztucznej inteligencji, za pomocą np. finansowania w ramach RRF;

-podjęcia działań w celu ułatwienia integracji innowacyjnych systemów opartych na sztucznej inteligencji (np. uczenia maszynowego, systemów autonomicznych, wirtualnych rozmówców, dużych zbiorów danych, robotyki) w placówkach opieki zdrowotnej i placówkach opieki, takich jak szpitale i domy opieki społecznej, w szczególności w przypadku gdy transformację cyfrową systemów opieki zdrowotnej uwzględniono w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności;

-wspierania europejskich centrów innowacji cyfrowych specjalizujących się w technologiach medycznych i e-zdrowiu, aby pomóc regionalnym/krajowym systemom opieki zdrowotnej oraz przemysłowi w wysiłkach badawczych mających na celu zapewnienie skuteczniejszego leczenia i postępów w zwalczaniu koronawirusa oraz

-współpracy z krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi organami normalizacyjnymi w celu określenia, zdefiniowania i ustanowienia wspólnych norm, w tym w kwestiach takich jak bezpieczeństwo, ochrona, prywatność, interoperacyjność, w dążeniu do aktualizacji istniejących norm dotyczących sztucznej inteligencji w obszarze zdrowia.

13.Utrzymanie wiodącej pozycji Europy: strategia w zakresie robotyki w świecie sztucznej inteligencji

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

Robotyka oparta na sztucznej inteligencji jest kluczowym czynnikiem wspomagającym produktywność, konkurencyjność, odporność i otwartą strategiczną autonomię UE, przy jednoczesnym zachowaniu otwartej gospodarki w ulegającym cyfryzacji świecie. 201 Robotyka rozwija się w szybkim tempie, a roboty wykorzystujące AI są coraz częściej stosowane i odgrywają coraz większą rolę w wielu kluczowych sektorach, takich jak opieka zdrowotna, sektor rolno-spożywczy, inspekcje i konserwacja, logistyka, przestrzeń kosmiczna, budownictwo, produkcja itp. Przyjęcie rozwiązań z zakresu robotyki opartej na sztucznej inteligencji stanie się motorem rozwoju unijnej branży robotyki i rozszerzy zakres działań, w które zaangażowane będą roboty, rozszerzając współpracę człowieka z robotami 202 .

Wpływ COVID-19 na gospodarkę światową uwidocznił, że istnieje potrzeba bardziej odpornych łańcuchów dostaw. Automatyzacja z wykorzystaniem robotyki może umożliwić sprowadzenie części produkcji z powrotem do Europy i przyczynić się do zwiększenia autonomii Europy w krytycznych łańcuchach wartości. Oczekuje się, że robotyka w coraz większym stopniu będzie na różne sposoby wspierać pracowników i poprawiać warunki pracy. Wyzwania demograficzne w Europie zwiększą zapotrzebowanie na roboty i automatyzację 203 , zwłaszcza w sektorze usług (w szczególności w opiece zdrowotnej i w obszarze niezależnego życia dla osób starszych).

Podsumowując, robotyka ma przynieść znaczne korzyści dla społeczeństwa, gospodarki, środowiska i ogółu obywateli.

Zmiany te wiążą się z wieloma wyzwaniami. Zmieniający się krajobraz pracy uwydatnia potrzebę opracowania nowych metod pracy i odpowiednich szkoleń w zakresie umiejętności i kompetencji potrzebnych do pracy z robotami, a także zrozumienia ich możliwości i ograniczeń. Czynniki te, jeśli się ich nie uwzględni, podważą zaufanie do technologii robotyki i wpłyną na jej akceptację. Komisja będzie nadal ściśle monitorować wpływ rozwoju i wykorzystania technologii AI na społeczeństwo, zatrudnienie i warunki pracy.

Z drugiej strony specyfika robotyki związana jest z fizyczną interakcją maszyn z ludźmi i środowiskiem. Roboty będą coraz bardziej autonomiczne i będą wchodzić w interakcje z ludźmi, niezależnie do tego, czy będą to roboty współpracujące, funkcjonujące poza zamkniętymi, przeznaczonymi dla nich środowiskami, czy też roboty świadczące usługi. Wiąże się to z pytaniami o bezpieczeństwo: bliskość ludzi i interakcja z nimi wymaga bardzo wysokich standardów bezpieczeństwa w celu zapobiegania wypadkom i urazom. Powstają również kwestie związane z zapewnieniem dostępności i integracji osób z niepełnosprawnościami. Roboty stają się również coraz bardziej połączone ze sobą i innymi rodzajami urządzeń oraz przetwarzają coraz więcej danych, co stwarza potencjalne ryzyko dla prywatności i cyberryzyko. Wszystkie te względy uwypuklają potrzebę zajęcia się kwestią testowania, co zaplanowano w ramach przyszłych ośrodków testowo-doświadczalnych, oraz uregulowania takich kwestii jak certyfikacja i zgodność z ramami prawnymi, np. za pośrednictwem piaskownic regulacyjnych.

W związku z tym robotyka jest obszarem polityki o dużym potencjale oddziaływania gospodarczego i społecznego, w tym w obszarach kluczowych dla wspierania ekologicznej i cyfrowej transformacji Europy.

Europa jest dobrze przygotowana do wykorzystania tego potencjału i zaradzenia łączącym się z tym wyzwaniom. Branża robotyki i związane z robotyką środowisko naukowe w Europie zajmują wiodącą pozycję w skali globalnej: swoje siedziby ma tutaj wielu producentów robotów, którzy wytwarzają około jednej czwartej wszystkich robotów przemysłowych i usługowych. W niektórych obszarach profesjonalnej robotyki usługowej, takich jak roboty udojowe, producenci europejscy dominują na rynku. Europa jest również liderem w dziedzinie badań nad robotyką, których wyniki mają wymierny wpływ na wiele zastosowań w kluczowych sektorach (np. sektorze opieki zdrowotnej, rolnictwa, inspekcji, przemyśle morskim, produkcji). Dziedziny robotyki przemysłowej i usługowej są zbieżne pod względem rozwoju i wzajemnie się wzmacniają. Przynosi to europejskim twórcom rozwiązań z zakresu robotyki wyjątkową szansę na wzmocnienie swoich zdolności i perspektyw rynkowych.

W celu utrzymania i umocnienia pozycji Europy oraz aby w pełni wykorzystać jej atuty, konieczne są jednak inwestycje finansowe i wzmacniające potencjał intelektualny, a także współpraca szerokiego grona podmiotów publicznych i prywatnych. Ponadto działania Europy w dziedzinie robotyki muszą czerpać z najnowszych osiągnięć w zakresie sztucznej inteligencji w celu rozwiązania problemów związanych z innowacjami i normalizacją, kwestiami zaufania, niedoborem wykwalifikowanej siły roboczej oraz skutkami dla miejsc pracy i dla środowiska, aby umożliwić wprowadzenie bezpiecznych, pewnych i wiarygodnych rozwiązań w obszarze robotyki.

Perspektywy

Komisja:

-wdroży działania, w kontekście niniejszego skoordynowanego planu, mające na celu zapewnienie, aby Europa pozostała światową potęgą w dziedzinie robotyki. Działania te obejmują aspekty związane z badaniami, innowacjami i procesem wdrażania 204 , jak również istotne kwestie związane z bezpieczeństwem i ochroną, testowaniem i walidacją, zagadnieniami społeczno-gospodarczymi, umiejętnościami i kompetencjami oraz zaufaniem i etyką. Podstawą tych działań i celem dalszego rozwoju jest strategiczne podejście przyjęte w ramach przeszłych i istniejących inicjatyw, w szczególności partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinie robotyki w ramach programu „Horyzont 2020” oraz nowego współprogramowanego europejskiego partnerstwa w dziedzinie sztucznej inteligencji, danych i robotyki w ramach programu „Horyzont Europa”.

-w oparciu o informacje pochodzące z istniejących struktur oraz innych istotnych inicjatywy politycznych na szczeblu unijnym i krajowym 205 , a także — jeżeli zostanie to uznane za niezbędne — w celu ich dalszego uzupełniania, oceni i w razie potrzeby utworzy wyspecjalizowane obserwatorium polityki w dziedzinie robotyki w celu monitorowania i wspierania realizacji strategii w obszarze robotyki, mierzenia postępów oraz wspierania koordynacji i współpracy;

-począwszy od 2021 r. przeprowadzi przegląd ewentualnych przeszkód regulacyjnych i wesprze certyfikację, co umożliwi opracowanie i upowszechnienie rozwiązań z zakresu robotyki;

-przetestuje oczekiwaną wydajność i bezpieczeństwo robotów opartych na sztucznej inteligencji dzięki specjalnym, światowej klasy ośrodkom testowo-doświadczalnym w ramach programu „Cyfrowa Europa”, które mają być budowane od 2022 r. Ośrodki testowo-doświadczalne powinny również przyczynić się do opracowania procedur oceny zgodności i działań normalizacyjnych w tym obszarze;

-będzie nadal wspierać opracowywanie rozwiązań z zakresu robotyki, a od 2022 r. ich wdrażanie w ramach ośrodków testowo-doświadczalnych, co przyczyni się do realizacji celów Zielonego Ładu, również z uwzględnieniem innych wyzwań społecznych, takich jak zdrowie i dobrostan człowieka;

-wesprze badania naukowe i innowacje w dziedzinie robotyki w Europie w ramach współprogramowanego europejskiego partnerstwa w dziedzinie sztucznej inteligencji, danych i robotyki, opierając się na sukcesach poprzednich partnerstw 206 . Wspomniane partnerstwo publiczno-prywatne, które ma się rozpocząć w II kwartale 2021 r., będzie się również koncentrować na normalizacji, aby wspierać współpracę między zainteresowanymi stronami w ramach ekosystemu robotyki;

-wykorzysta swoją specjalną sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych do wspierania europejskiego sektora robotyki i zainteresowanych stron oraz do przyspieszenia przyjmowania rozwiązań w tym zakresie; 

-począwszy od 2022 r. włączy robotykę do dziedzin objętych ambitną strategią na rzecz zaawansowanych umiejętności cyfrowych w ramach programu „Cyfrowa Europa”, mianowicie poprzez wspieranie specjalistycznych programów lub modułów edukacyjnych z zakresu robotyki, pośrednictwa pracy i krótkoterminowych szkoleń z zakresu robotyki;

-począwszy od 2022 r. będzie wspierać badania naukowe i innowacje ukierunkowane na nową generację robotyki opartej na sztucznej inteligencji za pośrednictwem projektów w ramach programu „Horyzont Europa”. Odnośne inicjatywy powinny koncentrować się m.in. na tym, aby roboty były lepiej przystosowane do współpracy i lepiej „rozumiały” świat, co umożliwi zapewnienie bezpieczeństwa, efektywności energetycznej i odporności, np. działanie w ekstremalnych warunkach fizycznych oraz

-będzie wspierać wymianę wiedzy, praktycznych rozwiązań i doświadczeń w dziedzinie robotyki, np. w odniesieniu do zastosowań w określonych sektorach lub określonych rodzajów robotów (bezzałogowe statki powietrzne itp.).

Komisja i państwa członkowskie będą:

-wspólnie analizować istotne inicjatywy w zakresie sztucznej inteligencji i robotyki na szczeblu unijnym i krajowym, określając ewentualne luki, priorytety i wskaźniki polityczne;

-współpracować z krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi organami normalizacyjnymi w celu określenia wspólnych norm, w tym dotyczących takich kwestii jak bezpieczeństwo, ochrona, interoperacyjność, systemy wieloagentowe lub autonomia współdzielona lub regulowana, w dążeniu do aktualizacji istniejących norm dotyczących inteligentnej robotyki oraz

-promować robotykę w edukacji we wszystkich grupach wiekowych, i grupach społecznych, bez względu na płeć, aby zwiększyć świadomość i zaufanie, w tym poprzez wykorzystanie robotyki jako narzędzia wspierającego uczenie się i szkolenie, zgodnie z inicjatywami przedstawionymi w sekcji dotyczącej umiejętności i talentów.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-opracowania krajowych planów inwestycyjnych w obszarze robotyki w ramach ich odpowiednich strategii dotyczących sztucznej inteligencji, w oparciu o strategię europejską i przy istotnym udziale zainteresowanych stron krajowych, ze szczególnym uwzględnieniem badań naukowych i innowacji, a także z wykorzystaniem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności do wsparcia transformacji cyfrowej.

14.Uczynienie sektora publicznego pionierem w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji

W niniejszej sekcji skoncentrowano się na środkach wspierających wykorzystanie technologii AI w sektorze publicznym.

Podsumowanie podjętych działań

Zastosowania związane ze sztuczną inteligencją mogą przyczynić się do poprawy jakości usług publicznych, np. dzięki poprawie interakcji na poziomie obywatel-państwo, zapewnieniu inteligentniejszych zdolności analitycznych lub poprawie wydajności w różnych dziedzinach sektora publicznego oraz wspieraniu procesów demokratycznych 207 . Wykorzystanie systemów sztucznej inteligencji może przynieść korzyści we wszystkich kluczowych działaniach sektora publicznego. Dzięki wczesnemu przyjęciu sztucznej inteligencji sektor publiczny może stać się pionierem w stosowaniu AI, która jest bezpieczna, wiarygodna i zrównoważona 208 .

Aby pogłębione i szersze wykorzystanie AI stało się rzeczywistością, europejski sektor publiczny powinien mieć dostęp do odpowiedniego finansowania oraz dysponować środkami, kwalifikacjami i uprawnieniami, które są niezbędne, aby dokonywać strategicznych i zrównoważonych zakupów oraz wdrażać systemy oparte na AI. Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności stanowi bezprecedensową szansę na przyspieszenie wdrażania sztucznej inteligencji w administracji publicznej w całej Europie dzięki inicjatywie przewodniej na rzecz modernizacji, której celem jest pobudzenie inwestycji i reform w obszarze transformacji cyfrowej w administracji publicznej.

Zamówienia publiczne mają kluczowe znaczenie dla przyjęcia sztucznej inteligencji w sektorze publicznym. Mogą one również pomóc w stymulowaniu popytu i podaży wiarygodnych i bezpiecznych technologii AI w Europie. W tym kontekście Komisja opracowuje program służący wprowadzeniu sztucznej inteligencji 209 w celu wspierania zamówień publicznych dotyczących systemów sztucznej inteligencji oraz w celu zapewnienia pomocy w przekształceniu samych procedur udzielenia zamówień publicznych. Celem programu jest wsparcie europejskiego sektora publicznego w wykorzystaniu jego dużej zbiorowej siły nabywczej, dzięki czemu może on pełnić rolę katalizatora i stymulować popyt na wiarygodną sztuczną inteligencję. Sektor publiczny może odgrywać wiodącą rolę w opracowywaniu, zakupie i wdrażaniu wiarygodnych i ukierunkowanych na człowieka zastosowań sztucznej inteligencji, na przykład korzystając z zamówień publicznych na innowacje lub nadając kierunek opracowywaniu nowych rozwiązań z myślą o dostosowaniu ich do swoich potrzeb za pomocą praktyk z zakresu przedkomercyjnych zamówień publicznych.

Niemal wszystkie krajowe strategie państw członkowskich w zakresie AI obejmują działania mające na celu stymulowanie wykorzystania AI w usługach publicznych 210 . Obecnie ponad połowa stosowanych rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji zapewnia przyrostowe lub techniczne zmiany w procesach sektora publicznego 211 . Państwa członkowskie i Komisja zaczęły angażować się we wzajemne uczenie się i ogólnounijną wymianę najlepszych praktyk w zakresie AI w sektorze publicznym 212 .

Wspólne transgraniczne zamówienia publiczne lub przedkomercyjne zamówienia publiczne na innowacyjne rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji niosą ze sobą potencjał wykorzystania synergii i osiągnięcia większej masy krytycznej we wprowadzaniu rozwiązań z zakresu AI na rynek sektora publicznego w całej Europie. Istnieje możliwość podjęcia wspólnych europejskich działań w dziedzinie zamówień publicznych na rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji, wprowadzania do użytku i rozpowszechniania rozwiązań AI wśród państw członkowskich.

Na przykład w listopadzie 2018 r. administracjom publicznym w państwach członkowskich udostępniono portal Komisji eTranslation, który wykorzystuje rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji 213 . Po dwóch latach z portalu internetowego eTranslation korzysta już 6 600 urzędników służby cywilnej we wszystkich państwach członkowskich. Organy krajowe mogą zwrócić się o bezpośredni dostęp do tego serwisu internetowego, z którego korzysta obecnie około 50 organów administracji, w tym szwedzki krajowy portal danych (Swedish National Data Portal), włoskie prezydium izby deputowanych lub instytucje zabezpieczenia społecznego 214 . Komisja zaangażowała się również w działania związane ze sztuczną inteligencją, na przykład w ramach programu ISA² 215 , w tym w projekt pilotażowy dotyczący wykorzystania uczenia się maszyn do przeglądu/klasyfikacji dokumentów w administracji 216 . Inne inicjatywy obejmowały na przykład analizę wykorzystania sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości 217 oraz organizację praktycznych seminariów internetowych na temat wykorzystania zastosowań AI w tym obszarze 218 .

Perspektywy

Komisja:

-uruchomi w 2021 r. program służący wprowadzeniu sztucznej inteligencji, jak zapowiedziano w białej księdze, aby wspierać zamówienia publiczne na systemy sztucznej inteligencji i pomóc w przekształceniu samych procedur udzielania zamówień publicznych 219 ; w szczególności:

-otwarte i przejrzyste dialogi sektorowe pomogą zbudować pomost między publicznymi instytucjami zamawiającymi (które chcą wiedzieć, jakie rozwiązania są dostępne, aby zaspokoić swoje potrzeby) a przemysłem europejskim (który chce dostarczać produkty/usługi administracjom publicznym i musi wiedzieć więcej o ich planach) 220 ;

-będzie to działanie zorganizowane na skalę europejską, co pozwoli państwom członkowskim uczyć się od siebie nawzajem. Europejskie centra innowacji cyfrowych będą wykorzystywane do promowania dialogu między podmiotami branżowymi w całej Europie 221 . Program ten będzie zatem stymulował inwestycje przemysłu w sztuczną inteligencję oraz rozwój nowych technologii i zastosowań AI;

-zaprojektuje w 2021 r. przestrzeń danych dotyczących zamówień publicznych 222 , która zapewni kompleksowy przegląd rynków zamówień publicznych w UE 223 . Przyszłe narzędzie informatyczne ułatwi wykorzystanie metod sztucznej inteligencji do analizy danych dotyczących zamówień publicznych. Dostępne dane w połączeniu ze zaktualizowanymi, wydajnymi narzędziami analitycznymi będą miały kluczowe znaczenie dla poprawy zarządzania zamówieniami publicznymi oraz

-będzie w dalszym ciągu ułatwiać państwom członkowskim wzajemne uczenie się i gromadzenie informacji na temat wytycznych i wdrażania sztucznej inteligencji w usługach publicznych, w oparciu o najlepsze praktyki i analizę potencjału ponownego wykorzystania systemów i rozwiązań opartych na AI, określając możliwości współpracy między odpowiednimi zainteresowanymi stronami z różnych sektorów 224 .

Przy wsparciu ze strony państw członkowskich Komisja:

-sfinansuje w ramach programu „Cyfrowa Europa” inicjatywy na rzecz przyjęcia sztucznej inteligencji przez administrację publiczną na szczeblu lokalnym, poprzez wzmocnienie europejskiego potencjału w zakresie wdrażania i zwiększania skali lokalnych cyfrowych bliźniaków 225 opartych na sztucznej inteligencji (zaproszenie do składania wniosków w IV kwartale 2021 r., rozpoczęcie projektu w III kwartale 2022 r.);

-wesprze administracje publiczne, w tym miasta i społeczności, w tworzeniu rejestrów algorytmów sztucznej inteligencji w celu zwiększenia zaufania obywateli, a ponadto będzie zachęcać do korzystania z katalogów rozwiązań opartych na AI dla administracji w celu zwiększenia wykorzystania AI przez sektor publiczny, na przykład za pośrednictwem platformy „Sztuczna inteligencja na żądanie” (zaproszenie do składania wniosków w IV kwartale 2021 r., rozpoczęcie projektu w III kwartale 2022 r.) oraz

-będzie nadal wspierać administracje publiczne, w tym miasta i społeczności, w zamawianiu wiarygodnej sztucznej inteligencji poprzez opracowanie zestawu minimalnych funkcji, jakie zapewniać powinny algorytmy, do wykorzystania jako wzór w warunkach umownych (np. minimalne mechanizmy interoperacyjności „sprawiedliwej” AI – Fair AI MIM) 226 z wykorzystaniem ruchu Living-in.EU 227 i innych środków. Minimalny zestaw funkcji mógłby obejmować interfejsy API pozwalające uzyskać dostęp do informacji na temat poziomów zautomatyzowanego podejmowania decyzji.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez RRF poprzez włączenie do krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności środków skupiających się (na przykład) na budowaniu zdolności umożliwiających wykorzystanie zalet analityki predykcyjnej i sztucznej inteligencji w procesie kształtowania polityki i świadczenia usług publicznych. Proponowane reformy i inwestycje w ramach tego komponentu stanowią sztandarowy element inicjatywy przewodniej RRF na rzecz modernizacji, koncentrującej się na transformacji cyfrowej administracji publicznej i usług, w tym systemów sądownictwa i opieki zdrowotnej. Mogą one również odzwierciedlać cele inicjatywy przewodniej RRF na rzecz zmiany kwalifikacji i podnoszenia kwalifikacji dzięki zapewnieniu urzędnikom służby cywilnej i kadrze kierowniczej umiejętności i nowych kompetencji, w szczególności w odniesieniu do dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej oraz w odniesieniu do zwiększania innowacyjności administracji publicznej.

15.Wykorzystywanie sztucznej inteligencji w obszarach egzekwowania prawa, migracji i azylu

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

Systemy sztucznej inteligencji, jeśli są zaprojektowane i wykorzystywane zgodnie z zasadami demokracji i prawami podstawowymi, mogą stać się kluczową technologią wspierającą (ale nie zastępującą) 228 organy odpowiedzialne za sprawy wewnętrzne i wzmacniającą bezpieczeństwo. W szczególności organy ścigania powinny być w stanie skutecznie działać w szybko zmieniającym się i ewoluującym krajobrazie przestępczym, aby zapewnić wszystkim odpowiednio wysoki poziom ochrony i bezpieczeństwa 229 . Sztuczna inteligencja może również poprawić cyberbezpieczeństwo, na przykład pomagając w rozpoznawaniu zagrożeń, zapewniając rozpoznawanie wzorców na podstawie wcześniejszych doświadczeń, skracając czas reakcji na incydenty i ułatwiając zachowanie zgodności z najlepszymi praktykami w zakresie bezpieczeństwa.

Państwa członkowskie w coraz większym stopniu wykorzystują systemy sztucznej inteligencji w obszarze spraw wewnętrznych 230 , ponieważ systemy te okazały się bardzo przydatne we wzmacnianiu porządku publicznego, wspieraniu trafnego podejmowania decyzji oraz zwalczaniu przestępczości i terroryzmu 231 . Niezbędna jest ściślejsza współpraca w zakresie opracowywania i wdrażania technologii sztucznej inteligencji w dziedzinie spraw wewnętrznych. Dzięki połączeniu sił i przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych organy ścigania i inne organy państw członkowskich mogą skuteczniej sprostać nowym wyzwaniom wynikającym z ogromnej ilości danych, coraz bardziej wyrafinowanej i złożonej działalności przestępczej oraz wykorzystywania sztucznej inteligencji przez organizacje przestępcze, w szczególności w odniesieniu do cyberprzestępczości 232 , jak również z rosnących wymagań dotyczących sprawnych, szybkich i przyjaznych dla użytkownika procedur. W związku z tym państwa członkowskie przypomniały, że jednym z priorytetów politycznych i ważnym celem pośrednim we wspieraniu funkcjonowania przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości jest umożliwienie organom ścigania korzystania z technologii sztucznej inteligencji w ich codziennej pracy, z zastrzeżeniem jasno określonych zabezpieczeń  233 . Państwa członkowskie wezwały Komisję do wspierania tworzenia puli talentów w dziedzinie sztucznej inteligencji i ułatwiania opracowania możliwości szkoleniowych z zakresu umiejętności cyfrowych i umiejętności w obszarze egzekwowania prawa 234 .

W dniu 9 grudnia 2020 r. Komisja przyjęła agendę antyterrorystyczną dla UE 235 , w której podkreślono bardzo duży wpływ sztucznej inteligencji na zdolność organów ścigania do reagowania na zagrożenia terrorystyczne z poszanowaniem praw podstawowych i wolności. Również w 2020 r. państwa członkowskie i UE utworzyły europejskie centrum innowacji na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego, które koncentruje się także na narzędziach sztucznej inteligencji 236 , aby służyć jako sieć współpracy. Komisja przyjęła ponadto wniosek dotyczący wzmocnionego mandatu Europolu, aby umożliwić agencji zajęcie się pojawiającymi się zagrożeniami, dzięki czemu będzie ona mogła prowadzić skuteczną współpracę z podmiotami prywatnymi i zwiększy się jej rola w zakresie innowacji 237 . Europol powinien odgrywać kluczową rolę: (1) we wspieraniu państw członkowskich w opracowywaniu nowych rozwiązań technologicznych opartych na sztucznej inteligencji, które przyniosłyby korzyści krajowym organom ścigania w całej Unii oraz (2) w promowaniu etycznej, wiarygodnej i ukierunkowanej na człowieka AI, podlegającej solidnym zabezpieczeniom w zakresie bezpieczeństwa, ochrony i praw podstawowych 238 . W dniu 14 kwietnia 2021 r. Komisja przedstawiła również nową unijną strategię w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej, której celem jest zapewnienie nowoczesnej reakcji na rozwój technologiczny, w tym wykorzystanie sztucznej inteligencji w dochodzeniach w sprawach karnych, np. do analizy dużych ilości danych lub w dochodzeniach dotyczących ciemnej sieci 239 .

Ponadto, aby sprostać szczególnym wyzwaniom w obszarze spraw wewnętrznych, w tym zapewnić zdolność do reagowania na przestępstwa popełnione lub ułatwione dzięki wykorzystaniu technologii sztucznej inteligencji, Komisja opracowała sektorowe komponenty prac dotyczące egzekwowania prawa, migracji i azylu 240 . Działania koordynacyjne UE w tym obszarze polityki koncentrują się na zwiększeniu skuteczności właściwych organów poprzez łączenie zasobów i wiedzy specjalistycznej, wymianę najlepszych praktyk oraz, w stosownych przypadkach, dostosowanie ram prawnych. Służy to również temu, aby technologie wykorzystujące sztuczną inteligencję były w pełni zgodne z wartościami demokratycznymi, praworządnością oraz podstawowymi prawami i zasadami, w tym zasadą niedyskryminacji i wymogami w zakresie ochrony danych. Starania te przyczynią się również do utworzenia „ekosystemu zaufania”.

Perspektywy

W celu zwiększenia przejrzystości, zrozumiałości i zaufania publicznego Komisja:

-ogłosi, w ramach programu „Cyfrowa Europa”, zaproszenie do utworzenia wspólnej europejskiej przestrzeni danych dotyczących bezpieczeństwa na potrzeby egzekwowania prawa 241 (I kwartał 2022 r.). Będzie to wydzielona przestrzeń danych, która wejdzie w zakres szerszych wspólnych europejskich przestrzeni danych dla administracji publicznych, jak ogłoszono w europejskiej strategii w zakresie danych;

-oceni w 2021 r. możliwość przyjęcia ram w zakresie zarządzania danymi i nauki o danych na poziomie UE na potrzeby egzekwowania prawa, aby zwiększyć przejrzystość i zrozumiałość analizy danych opartej na sztucznej inteligencji 242 ;

-w I kwartale 2021 r. sfinansuje projekt Międzyregionalnego Instytutu Narodów Zjednoczonych ds. Badań nad Przestępczością i Wymiarem Sprawiedliwości na rzecz opracowania ogólnoświatowego zestawu narzędzi dla organów ścigania z myślą o promowaniu rzetelnego, zgodnego z prawem i odpowiedzialnego wykorzystywania AI do celów egzekwowania prawa (jak opisano w zmienionym programie prac Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego na 2020 r.);

-będzie nadal przeprowadzać „testy słuszności koncepcji” (ang. proof of concept) w 2021 r. w odniesieniu do konkretnych zastosowań sztucznej inteligencji w dziedzinie regularnej kontroli granicznej, migracji i kontroli policyjnych 243 ;

-rozpocznie w 2021 r. pilotażowy projekt na rzecz jednolitego europejskiego systemu prognozowania migracji opartego na wynikach studium wykonalności dotyczącego narzędzia prognozowania i wczesnego ostrzegania w zakresie migracji w oparciu o technologię sztucznej inteligencji 244 oraz

-w dalszym ciągu będzie finansować badania naukowe i innowacje w dziedzinie AI do celów zastosowań i bazy wiedzy na potrzeby egzekwowania prawa, migracji i azylu, które są prowadzone w Europie z pełnym poszanowaniem praw podstawowych i wartości UE.

Komisja, państwa członkowskie i właściwe agencje UE będą:

-współdziałać w kontekście europejskiego centrum innowacji na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego;

-współpracować w zakresie zastosowań sztucznej inteligencji jako użytecznego środka ułatwiającego wspieranie i zwiększanie skuteczności procedur azylowych oraz

-podejmować działania na rzecz wsparcia egzekwowania prawa ochrony środowiska i zwalczania przestępstw przeciwko środowisku przy użyciu technologii AI 245 .

16.Inteligentniejsza, bezpieczniejsza i bardziej zrównoważona mobilność dzięki sztucznej inteligencji

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

Sztuczna inteligencja i automatyzacja mają zasadnicze znaczenie dla przyszłej mobilności. Mogą one przyczynić się do zwiększenia wydajności i bezpieczeństwa transportu, optymalizacji wykorzystania przepustowości i potoków ruchu oraz ułatwienia interoperacyjności technologicznej i językowej. AI może zoptymalizować łańcuchy transportu multimodalnego i umożliwić obsługę pojazdów zautomatyzowanych. Dzięki coraz większej dostępności danych i coraz liczniejszym narzędziom do analizy wspomaganym sztuczną inteligencja AI ułatwi świadczenie nowych, bezpieczniejszych, bardziej integracyjnych, zrównoważonych i efektywniejszych usług z zakresu transportu pasażerskiego i towarowego oraz mobilności. W celu zapewnienia prawdziwie integracyjnych usług z zakresu transportu i mobilności zbiory danych wykorzystywane do trenowania algorytmów sztucznej inteligencji muszą być reprezentatywne i zrównoważone, aby uniknąć niezamierzonych wyników i potencjalnej dyskryminacji niektórych użytkowników transportu.

Na nieformalnym posiedzeniu Rady w dniu 29 października 2020 r. unijni ministrowie transportu podkreślili znaczenie aktywnej współpracy z instytucjami Unii oraz połączenia sił „w celu zapewnienia, aby Europa wykorzystała możliwości wynikające z rewolucji cyfrowej na rzecz mobilności dostosowanej do przyszłych wyzwań, prężnej gospodarki oferującej bezpieczne i atrakcyjne miejsca pracy oraz przyjaznej do życia i neutralnej dla klimatu przyszłości” 246 .

W grudniu 2020 r. Komisja przyjęła strategię na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności 247 , która przewiduje (między innymi) sporządzenie planu działania w dziedzinie sztucznej inteligencji na rzecz mobilności 248 oraz opracowanie wspólnej europejskiej przestrzeni danych dotyczących mobilności, zgodnie z zapowiedzią zamieszczoną w europejskiej strategii w zakresie danych opublikowanej w lutym 2020 r.

Technologie sztucznej inteligencji mają wpływ na wszystkie rodzaje transportu i UE opracowała już inicjatywy 249 służące wykorzystaniu potencjału tych technologii:

-w sektorze lotnictwa w lutym 2020 r. Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) opublikowała plan działania w dziedzinie sztucznej inteligencji. Eurocontrol wraz z Komisją Europejską i szerokim gronem organizacji partnerskich powołał europejską grupę wysokiego szczebla ds. AI w lotnictwie (EAAI HLG), która w marcu 2020 r. opublikowała plan działania FLY AI 250 . Ponadto EASA realizuje projekt „Data4Safety”, w ramach którego tworzy się duży zbiór danych mogących wspierać zarządzanie zagrożeniami dla bezpieczeństwa na poziomie europejskim 251 ;

-w sektorze kolejowym w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia Shift2Rail (S2R) prowadzone są obecnie prace nad określeniem specyfikacji automatycznej obsługi pociągów, w tym wykorzystania sztucznej inteligencji – stopień automatyzacji 3 i 4. Ponadto wykorzystanie sztucznej inteligencji jest już rozważane w kontekście programów na rzecz innowacji w ramach przedsięwzięcia S2R zarówno w odniesieniu do kolei pasażerskich, jak i towarowych 252 . Wykorzystanie AI będzie w coraz większym stopniu uwzględniane w przedsięwzięciu, które zastąpi S2R, ponieważ transformacja cyfrowa i automatyzacja będą głównymi czynnikami umożliwiającymi transformację kolei z zastosowaniem podejścia systemowego;

-w sektorze śródlądowych dróg wodnych projekt dotyczący wdrożenia zarządzania korytarzem dzięki usługom informacji rzecznej (RIS COMEX) jest projektem finansowanym z instrumentu „Łącząc Europę” skierowanym do wielu beneficjentów 253 . W wielu z tych usług (informacyjnych) związanych z korytarzami opartych na usługach informacji rzecznej wykorzystuje się duże zbiory danych i algorytmy oparte na sztucznej inteligencji do obliczania optymalnych szlaków, natężenia ruchu i szacowanego czasu przybycia oraz

-w sektorze transportu drogowego w pracach platformy mobilności opartej na współpracy, sieci i mobilności zautomatyzowanej oraz przyszłego europejskiego partnerstwa na rzecz mobilności opartej na współpracy, sieci i mobilności zautomatyzowanej uwzględnia się sztuczną inteligencję oraz szczególne kwestie etyczne wynikające z mobilności autonomicznej. W sprawozdaniu grupy ekspertów Komisji Europejskiej – Ethics of Connected and Automated Vehicle [Etyka dotycząca pojazdów połączonych i zautomatyzowanych] – określono zalecenia dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego, prywatności, sprawiedliwości, zrozumiałości i odpowiedzialności 254   255 .

Perspektywy

Przy wsparciu ze strony państw członkowskich Komisja Europejska:

-opracuje w 2021 r. plan działania w dziedzinie sztucznej inteligencji na rzecz mobilności zgodnie z zapowiedzią zawartą w strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

-w 2021 r. i kolejnych latach opracuje działania i zapewni finansowanie wspierania dostępności danych, technologii i zdolności przetwarzania danych, a także udostępniania danych w przestrzeniach danych za pomocą programu „Horyzont Europa”, programu „Cyfrowa Europa” i europejskiej federacji chmur obliczeniowych. Dostępność i integralność danych jest niezbędna do opracowania niezawodnych algorytmów sztucznej inteligencji, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo transportu i zoptymalizować potoki ruchu;

-będzie współpracować i wspierać działania w zakresie normalizacji, odpowiednich procedur zatwierdzania i interoperacyjności na jednolitym rynku, aby ułatwić szybkie wdrożenie zautomatyzowanych funkcji, co przyczyni się również do pobudzenia międzynarodowej konkurencyjności;

-rozważy środki mające na celu przyspieszenie wdrożenia innowacyjnych technologii sztucznej inteligencji w europejskich sektorach transportu i mobilności. W szczególności w odniesieniu do technologii i systemów mobilności opartej na współpracy, sieci i mobilności zautomatyzowanej, współprogramowanego europejskiego partnerstwa na rzecz mobilności opartej na współpracy, sieci i mobilności zautomatyzowanej, w ramach którego będzie się dążyć do synergii ze współprogramowanym europejskim partnerstwem w dziedzinie AI, danych i robotyki oraz przygotowywać do wdrożenia na dużą skalę. Inne działania mogłyby polegać na zbadaniu szczególnych wymogów motoryzacyjnych dotyczących bezpieczeństwa funkcjonalnego i ochrony funkcjonalnej; ponadto wdroży środki służące zwiększeniu zaufania i społecznej akceptacji mobilności opartej na współpracy, sieci i mobilności zautomatyzowanej za sprawą zwiększenia przejrzystości, bezpieczeństwa i wytłumaczalności technologii;

-ustanowi w 2021 r. akty wykonawcze dotyczące specyfikacji technicznych pojazdów zautomatyzowanych i w pełni zautomatyzowanych, w tym kwestii bezpieczeństwa związanych z wykorzystaniem sztucznej inteligencji i cyberbezpieczeństwa 256 oraz

-przedstawi w 2021 r. nowe przepisy dotyczące dostępu do danych pokładowych gwarantujące sprawiedliwy i skuteczny dostęp do danych o pojazdach dla dostawców usług w zakresie mobilności.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-aktywnego promowania rozwoju i testowania technologii sztucznej inteligencji w funkcjach zautomatyzowanych we wszystkich rodzajach transportu we współpracy z odpowiednimi partnerstwami europejskimi;

-analizowania i ułatwiania wdrażania wiarygodnych rozwiązań z zakresu AI we wszystkich rodzajach transportu, które to rozwiązania mogą zwiększyć wydajność za pomocą zautomatyzowanych usług w zakresie mobilności i operacji transportu towarowego w celu zmniejszenia obciążenia dla środowiska;

-udostępniania wniosków wyciągniętych z projektów dotyczących badań naukowych i innowacji oraz projektów pilotażowych na potrzeby utworzenia wspólnej europejskiej bazy wiedzy;

-dokonania oceny potencjału automatyzacji pojazdów w transporcie miejskim i wspierania miast w procesie transformacji przy jednoczesnej ponownej analizie systemów mobilności, w tym usług transportu publicznego, konserwacji infrastruktury, logistyki, opłat i regulacji oraz

-pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez RRF, na przykład zgodnie z działaniami opisanymi w przykładzie elementu „Czysta, inteligentna i sprawiedliwa mobilność miejska” 257 . Ten przykładowy element promuje europejską inicjatywę przewodnią „Ładowanie i tankowanie” oraz propaguje dostosowane do przyszłych wyzwań czyste technologie w celu przyspieszenia korzystania ze zrównoważonego, dostępnego i inteligentnego transportu, pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych, stacji ładowania i tankowania oraz silniejszego i bardziej rozbudowanego transportu publicznego. Element ten związany jest również z wystarczającymi dostawami energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i wodoru odnawialnego w odniesieniu do europejskiej inicjatywy przewodniej „Zwiększenie mocy”. Środki w ramach elementu tego rodzaju mogłyby na przykład wspierać transformację cyfrową transportu, która umożliwi powstawanie innowacyjnych rodzajów działalności i usług związanych z mobilnością, takich jak systemy planowania przepustowości i zarządzania ruchem. Inteligentna mobilność skorzysta na wprowadzeniu sieci 5G, rozwoju sztucznej inteligencji, technologii blockchain i innych technologii cyfrowych, ale także przyczyni się do rozwoju tych technologii.

17.Zapewnianie wsparcia sztucznej inteligencji w obszarze rolnictwa zrównoważonego

Uzasadnienie podjęcia wspólnych działań:

Sektor rolnictwa UE jest jednym z wiodących na świecie producentów żywności, gwarantem bezpieczeństwa żywnościowego i jakości żywności oraz źródłem milionów miejsc pracy dla Europejczyków. Sztuczna inteligencja i inne technologie cyfrowe mają potencjał, aby zwiększyć wydajność gospodarstw rolnych, jednocześnie poprawiając stabilność gospodarczą i zrównoważenie środowiskowe.

Rozwiązania i roboty oparte na AI mogą wspierać rolników na przykład w produkcji zwierzęcej i zapewnianiu dobrostanu zwierząt 258 , w hodowli 259 , zbiorach upraw 260 lub odchwaszczaniu 261 , a także w znacznym zmniejszeniu zużycia czynników produkcji, takich jak nawozy, pestycydy lub woda do nawadniania 262 , tym samym przynosząc znaczne korzyści społeczno-ekonomiczne 263 . Dostępność danych zarówno generowanych w wyniku postępującej transformacji cyfrowej rolnictwa, jak i danych z obserwacji Ziemi czy danych klimatycznych jest istotnym czynnikiem umożliwiającym przyspieszenie wprowadzania rozwiązań opartych na AI i ich rozwoju. Szacuje się, że wartość ekonomiczna rynku rolnictwa precyzyjnego opartego na sztucznej inteligencji będzie rosłą, aby osiągnąć do 2025 r. 11,8 mld EUR w ujęciu globalnym 264 .

W 2019 r. Komisja opracowała wraz z państwami członkowskimi deklarację mającą na celu promowanie kompleksowego podejścia do transformacji cyfrowej oraz inteligentnego i zrównoważonego rolnictwa, w tym poprzez ułatwianie wykorzystania sztucznej inteligencji. Wspomniana deklaracja współpracy, podpisana przez 25 europejskich państw, obejmuje zobowiązanie do ułatwienia wdrażania technologii cyfrowych, w tym AI, w rolnictwie i na obszarach wiejskich 265 .

W ramach programu Zielony Ład Komisja przedstawiła w maju 2020 r. strategię „Od pola do stołu” 266 . Celem tej strategii jest ułatwienie zrównoważonej produkcji żywności oraz transformacji łańcuchów żywnościowych w Europie z korzyścią dla konsumentów, producentów, klimatu i środowiska. Zastosowanie AI i inteligentnego rolnictwa mogłoby ułatwić tę transformację, umożliwiając na przykład zrównoważone i efektywne zarządzanie zasobami, takimi jak woda, gleba, różnorodność biologiczna i energia.

W latach 2014–2020 Komisja dofinansowała projekty badawcze w ramach programu „Horyzont 2020” w kwocie niemal 175 mln EUR z myślą o cyfrowej transformacji rolnictwa. Projekty dotyczyły np. zrównoważonego wykorzystania zasobów dzięki wdrożeniu technologii cyfrowych, takich jak AI, robotyka i IoT.

Perspektywy

Komisja wspólnie z państwami członkowskimi:

-utworzy ośrodki testowo-doświadczalne w zakresie AI na potrzeby sektora rolno-spożywczego w ramach programu „Cyfrowa Europa”, ze szczególnym uwzględnieniem inteligentnego rolnictwa, np. w celu zwiększenia opłacalności i zrównoważenia środowiskowego;

-będzie promować rolnictwo jako jeden z obszarów objętych inicjatywą europejskich centrów innowacji cyfrowych mającą na celu wspieranie współdziałania właściwych podmiotów, w tym państw członkowskich, zainteresowanych stron związanych z rolnictwem i uczestników europejskiego systemu sztucznej inteligencji;

-w latach 2023–2024 wdroży wspólną europejską przestrzeń danych dotyczących rolnictwa mającą na celu wsparcie wiarygodnego procesu agregowania i wymiany danych 267 . Wspomniana przestrzeń danych pozwoli uczestnikom na wymianę danych dotyczących rolnictwa. Oczekuje się, że przestrzeń ta umożliwi sektorowi rolnemu poprawę jego zrównoważonego charakteru i konkurencyjności dzięki przetwarzaniu i analizie danych dotyczących produkcji i innego rodzaju danych, umożliwiając precyzyjne i zindywidualizowane stosowanie metod produkcji na poziomie gospodarstwa. Ponadto zostaną w niej uwzględnione doświadczenia zdobyte w kontekście przyjętego przez zainteresowane strony kodeksu postępowania w zakresie wymiany danych dotyczących rolnictwa 268 ;

-utworzy współprogramowane partnerstwo europejskie na rzecz rolnictwa opartego na danych 269 w ramach programu „Horyzont Europa” w latach 2023–2024 i będzie odgrywać w nim aktywną rolę. Celem partnerstwa będzie promowanie wykorzystania sztucznej inteligencji, innych technologii cyfrowych oraz danych geoprzestrzennych i innych danych pochodzących z obserwacji środowiska. Państwa członkowskie i odpowiednie zainteresowane strony z sektora rolnictwa, badań naukowych i przemysłu, w tym społeczność skupiona wokół programu Copernicus i obserwacji Ziemi, będą ściśle zaangażowane w omawiane partnerstwo oraz

-będzie wspierać projekty dotyczące badań naukowych i innowacji w ramach programu „Horyzont Europa” polegające na łączeniu technologii sztucznej inteligencji i robotyki z ich zastosowaniem w sektorze rolnictwa, leśnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki, maksymalizując wykorzystanie danych pochodzących z unijnej infrastruktury satelitarnej, takiej jak program Copernicus.

Państwa członkowskie zachęca się do:

-pełnego wykorzystania finansowania z RRF na potrzeby transformacji cyfrowej sektora rolno-spożywczego, jak przewidziano w planach krajowych, na przykład w celu utworzenia w sektorze rolno-spożywczym dodatkowych ośrodków testowo-doświadczalnych oraz europejskich centrów innowacji cyfrowych w zakresie sztucznej inteligencji i robotyki, oprócz tych, które już zaplanowano w ramach programu „Cyfrowa Europa”;

-przyjęcia aktywnej roli w partnerstwie dotyczącym rolnictwa opartego na danych oraz

-rozważenia finansowania krajowych projektów dotyczących badań naukowych i innowacji polegających na łączeniu technologii AI i robotyki z ich zastosowaniem w sektorze rolnictwa, leśnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki.

Wnioski:

Cele skoordynowanego planu z 2018 r. pozostają aktualne, a ogólny kierunek wyznaczony w skoordynowanym planie okazał się właściwy, aby przyczynić się do realizacji ambicji Europy, jaką jest „stanie się wiodącym regionem na świecie pod względem rozwoju i wykorzystania najnowocześniejszej, etycznej i bezpiecznej AI, przy jednoczesnym promowaniu podejścia ukierunkowanego na człowieka w kontekście globalnym” 270 . Pierwsze dwa lata realizacji potwierdziły, że wspólne działania i zorganizowana współpraca między państwami członkowskimi a Komisją są podstawą konkurencyjności UE na świecie oraz jej wiodącej roli w rozwoju i wdrażaniu sztucznej inteligencji.

Kolejne kroki powinny koncentrować się na wdrożeniu wspólnych działań i zniwelowaniu rozdrobnienia między programami finansowania, inicjatywami i działaniami podejmowanymi na poziomie UE i poziomie państw członkowskich. Aby ułatwić wspomniane wdrożenie, Komisja będzie pomagać w stosowaniu środków omówionych w niniejszym przeglądzie, a także sama je stosować. Dostarczy ona praktycznych i możliwych do zastosowania wytycznych, zapewni współpracę oraz ramy i środki finansowe za pomocą unijnych programów finansowania, takich jak „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”. Dzięki RRF państwa członkowskie mają również wyjątkową okazję do jak najlepszego wykorzystania sztucznej inteligencji w procesie cyfrowej transformacji swojej gospodarki i administracji publicznej.

W szczególności Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, będzie ściśle monitorować postępy w realizacji wspólnych działań uzgodnionych w skoordynowanym planie oraz prowadzić działania następcze w związku z nimi. Wspomniane monitorowanie i działania następcze powinny być zorganizowane, odpowiednio zaplanowane i zapewniać dynamiczny mechanizm gromadzenia i analizowania danych o osiągniętych postępach. Państwa członkowskie wzywa się do wspierania Komisji w tych staraniach i do ścisłej współpracy przez regularne przekazywanie aktualizacji, analiz i sprawozdań na temat podjętych działań i osiągniętych postępów. Powinny one wymieniać się najlepszymi praktykami i proponować działania, które mogłyby jeszcze bardziej wzmocnić synergię. Taki zorganizowany i sprawny dialog jest niezbędny do zapewnienia, aby wspólne działania zaproponowane w skoordynowanym planie przyniosły zamierzone efekty synergii i wartość dodaną.

Z przeglądu skoordynowanego planu oraz z informacji zwrotnych otrzymanych od zainteresowanych stron wynika, że istnieje dalszy potencjał dla działań mających na celu wspieranie ściślejszej współpracy i koordynacji wspólnych priorytetów i inicjatyw w dziedzinie sztucznej inteligencji. W skoordynowanym planie zaproponowano zatem działania mające na celu ograniczenie rozdrobnienia między poszczególnymi instrumentami finansowania, między działaniami podejmowanymi na poziomie krajowym i unijnym, w środowiskach naukowych oraz między środowiskami naukowymi a przemysłem. Takie rozdrobnienie powoduje między innymi generowanie zbędnych kosztów informacji i transakcji, niższy zwrot z inwestycji, marnowanie zasobów, a ostatecznie utratę możliwości przez przedsiębiorstwa UE. W porozumieniu z ogółem społeczeństwa, partnerami społecznymi, organizacjami pozarządowymi, przemysłem, środowiskiem akademickim oraz organami krajowymi/regionalnymi Komisja będzie na bieżąco oceniać, w jaki sposób można jeszcze bardziej ograniczyć rozdrobnienie.

Podsumowując, niniejszy przegląd z 2021 r. opiera się na ścisłej współpracy między UE a państwami członkowskimi oraz na wnioskach wyciągniętych z pierwszych dwóch lat realizacji skoordynowanego planu. Przedstawiono w nim podstawowe działania, za pomocą których można dodatkowo zacieśnić współpracę między państwami członkowskimi a UE. Zmieniony plan stanowi zatem doskonałą okazję do zwiększenia konkurencyjności, zdolności do wprowadzania innowacji i odpowiedzialnego korzystania ze sztucznej inteligencji w UE. Szybki rozwój i wprowadzanie innowacyjnych technologii AI w UE może przyczynić się do sprostania głównym wyzwaniom społecznym i przyspieszyć transformację cyfrową i ekologiczną w czasie, gdy światowy krajobraz sztucznej inteligencji szybko się zmienia.

Dodatek 1 – Harmonogram – główne działania

271 Dodatek 2Analiza krajowych strategii w zakresie AI i inwestycji w AI

1.Przegląd strategii krajowych 

Tabela 1
Krajowe strategie w zakresie AI, państwa członkowskie UE i Norwegia (wg daty początkowego przyjęcia)

Źródło: AI Watch – Komisja Europejska 272 .

Ogółem strategie przyjęło 19 państw członkowskich (ostatnio Hiszpania i Polska w grudniu 2020 r.) oraz Norwegia. Niektóre państwa członkowskie (np. Finlandia, Cypr i Niemcy) dokonały już aktualizacji i przeglądu swoich pierwotnych strategii 273 .

Krajowe strategie w zakresie AI i polityki wspierające różnią się pod względem podejścia strategicznego, poziomu szczegółowości proponowanych działań i koncentracji na poszczególnych sektorach.

Opracowując swoje krajowe strategie w zakresie AI, państwa członkowskie przyjęły różne podejścia, począwszy od zbiorczej strategii na wysokim szczeblu politycznym obejmującej wiele różnych inicjatyw politycznych, po strategie operacyjne przewidujące konkretne działania i posiadające przydzieloną pulę środków budżetowych.

Na przykład zaktualizowana niemiecka strategia na rzecz AI z 2020 r. stanowi odpowiedź na nowe osiągnięcia w dziedzinie AI, określa inicjatywy koncentrujące się na pięciu obszarach działania i zawiera dodatkowe 87 środków, które rząd federalny zamierza wdrożyć do 2022 r. W ramach niemieckiego pakietu na rzecz odbudowy po pandemii COVID-19 niemiecki rząd federalny zwiększył swoje zobowiązanie finansowe w zakresie AI o 2 mld EUR do 5 mld EUR do 2025 r. 274 Strategia Estonii obejmuje kompleksowy przegląd istniejących i proponowanych środków z zakresu polityki wraz z ich celami, terminami i szacowanym budżetem. W strategii Hiszpanii proponuje się 30 środków w sześciu obszarach działania, w tym znaczne finansowanie przedsiębiorstw w formie pomocy i publiczno-prywatnego kapitału wysokiego ryzyka. Strategia ta przewiduje również program dotyczący ekologicznej sztucznej inteligencji, ukierunkowany na wspieranie opracowywania skutecznych algorytmów oraz ich wykorzystania do rozwiązywania problemów związanych ze środowiskiem.

Niektóre państwa członkowskie uwzględniły środki służące wsparciu rozwoju i wdrażania AI jako część innych strategii na rzecz transformacji cyfrowej. Na przykład bułgarska koncepcja rozwoju AI opiera się na krajowym dokumencie strategicznym „Digital Transformation of Bulgaria (2020–2030)” [„Cyfrowa transformacja Bułgarii (2020–2030)”] zatwierdzonym w lipcu 2020 r. i obejmuje środki dotyczące rozwoju i wdrażania AI przewidziane w niektórych strategiach sektorowych. Przygotowywana belgijska strategia krajowa jest połączeniem trzech strategii regionalnych (zgodnie z wewnętrznym belgijskim podziałem kompetencji) obejmującym ich własne cele i priorytety oraz cele i priorytety federalne.

Krajowe warianty strategiczne różnią się również pod względem priorytetowych sektorów działania. Niektóre państwa członkowskie (np. Malta i Słowacja) przyjęły podejście horyzontalne i nie określiły konkretnych sektorów priorytetowych. Inne skoncentrowały się na sektorach gospodarki o dużym potencjale wzrostu lub zapewniających przewagę konkurencyjną, np. Francja i Włochy wymieniają środki mieszczące się w szerokim zakresie dobrze rozwiniętych sektorów istotnych dla ich gospodarek. Sektorami najczęściej uwzględnianymi w krajowych strategiach w zakresie AI są: produkcja, opieka zdrowotna, rolnictwo, administracja publiczna, transport, logistyka, edukacja i energetyka. Oprócz głównych sektorów zastosowania AI szereg państw członkowskich zaplanowało działania na przykład w sektorze morskim (Cypr), prognozowania pogody (Niemcy), sztuki i kultury (Włochy), różnorodności biologicznej (Portugalia), wymiaru sprawiedliwości (Łotwa) i mody (Hiszpania). Niektóre z państw członkowskich bardzo konkretnie koncentrują się na wdrażaniu AI poprzez priorytetowe traktowanie określonych sektorów, np. energii (Litwa) lub wody (Niderlandy).

2.Perspektywy – przyszłe działania krajowe

Austria spodziewa się opublikować swoją strategię do końca II kwartału 2021 r., z zastrzeżeniem ostatecznej koordynacji politycznej. W strategii określono warunki ramowe na rzecz pomyślnego, odpowiedzialnego i bezpiecznego wykorzystania AI we wszystkich dziedzinach życia, zgodnie z europejskimi wymogami dotyczącymi wiarygodnej AI. Cele austriackiej strategii są sformułowane w ścisłej koordynacji i kompleksowym uzgodnieniu z podstawami AI, celami i wspólnymi działaniami Unii Europejskiej. Kluczowe obszary zainteresowania będą obejmować ramy regulacyjne (etyczne, prawne), bezpieczeństwo AI i związaną z nią ochronę, określenie norm, infrastrukturę AI, wykorzystanie i udostępnianie danych, warunki dla BRI, transfer i wdrażanie AI, współpracę między szkolnictwem, badaniami naukowymi i biznesem, dialog społeczny i budowanie świadomości oraz AI w sektorze publicznym.

Belgia: w okresie od 2017 do 2019 roku przyjęto i wdrożono trzy strategie regionalne i programy AI. W czerwcu 2020 r. wszystkie belgijskie podmioty zatwierdziły sprawozdanie mające na celu określenie wspólnego, krajowego planu działania w zakresie AI. Biorąc pod uwagę, że przyjęcie tego planu jest priorytetem dla rządu federalnego, planowane są dyskusje w tym kierunku pomiędzy wszystkimi właściwymi organami. Celem jest utworzenie spójnych ram politycznych, które mogą promować synergię między poszczególnymi obszarami polityki i poszczególnymi właściwymi podmiotami. 

Bułgaria: Rada Ministrów przyjęła krajowy dokument strategiczny (Koncepcja rozwoju AI w Bułgarii do 2030 r.) w grudniu 2020 r.

Chorwacja przygotowała projekt krajowego planu rozwoju sztucznej inteligencji na okres od 2021 do 2025 r. Grupa robocza opracowała projekt krajowego planu i sfinalizuje dokument w drodze opracowania konkretnych działań, które mają być zakończone do końca 2021 r. W projekcie krajowego planu uwzględniono wytyczne zawarte w kluczowych dokumentach strategicznych na poziomie UE: skoordynowanym planie dotyczącym sztucznej inteligencji oraz białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji.

Czechy zaktualizują krajową strategię w zakresie AI zgodnie z nowym skoordynowanym planem.

Dania rozważa obecnie najlepszy sposób podejścia do istniejącej krajowej strategii w zakresie AI od 2019 r. i w razie potrzeby jej zmiany.

Okres realizacji strategii Estonii dobiega końca w lipcu 2021 r. Estonia dokona jej przeglądu i aktualizacji w 2021 r. Strategia przewyższyła oczekiwania Estonii, która obserwuje szerokie przyjęcie i wykorzystanie AI – z ponad 50 zastosowaniami AI wdrożonymi przez sektor publiczny. Wraz ze wzrostem liczby zastosowań AI kompetencje/umiejętności związane z AI uległy znacznej poprawie. Nadal jednak istnieją kwestie legislacyjne, które wymagają rozwiązania i dopracowania, np. usunięcie przestarzałych norm, aby umożliwić automatyzację postępowań administracyjnych.

Finlandia uruchomiła zaktualizowany krajowy program AI w listopadzie 2020 r. Program AI 4.0 służy promowaniu rozwoju i wprowadzania AI oraz innych technologii cyfrowych w przedsiębiorstwach, w szczególności MŚP, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu.

Francja uruchomiła w 2018 r. pierwszy etap francuskiej strategii krajowej na rzecz AI, z budżetem 800 mln EUR na 3 lata, położyła silny nacisk (1/3 wydatków) na wspieranie badań, z utworzeniem interdyscyplinarnych instytutów 3IA, dodatkowym finansowaniem 180 doktoratów i otwarciem ośrodka superkomputerów petaskalowych. W ramach drugiego etapu tej strategii (2021–2022) wyznaczono główne priorytety dotyczące rozwoju wbudowanej AI i wiarygodnej AI w systemach krytycznych w celu wzmocnienia krajowej bazy przemysłowej przy jednoczesnym przyspieszeniu cyfrowej i ekologicznej transformacji przedsiębiorstw dzięki AI. Ważnym kierunkiem będzie również edukacja i przekwalifikowanie w zakresie AI.

Niemcy zaktualizowały swoją strategię w grudniu 2020 r. W ramach przeglądu sporządzono bilans śródroczny, przedstawiono istotne zmiany na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym oraz określono konkretne środki, które należy wdrożyć do 2022 r. Sprawozdanie z aktualizacji dotyczy następujących obszarów działania: badania, wiedza i wiedza fachowa, transfer i zastosowanie, ramy regulacyjne i społeczeństwo. Ponadto nowe inicjatywy będą koncentrować się na zrównoważonym rozwoju, ochronie środowiska/klimatu, zwalczaniu pandemii oraz współpracy międzynarodowej/europejskiej.

Grecja poczyniła postępy na drodze do sfinalizowania krajowej strategii na rzecz AI i szacuje, że strategia będzie gotowa do końca kwietnia 2021 r. Właścicielem i koordynatorem strategii jest greckie Ministerstwo Zarządzania Cyfrowego (MDG). Harmonogram dostosowano w celu uwzględnienia obostrzeń związanych z COVID-19 oraz reformy greckiego rządu, która rozpocznie się w styczniu 2021 r.

Węgierska strategia na rzecz AI została opublikowana we wrześniu 2020 r. i opiera się na wkładzie organizacji członkowskich wchodzących w skład węgierskiej koalicji na rzecz AI. Celem strategii jest kompleksowe podejście w całym łańcuchu wartości AI, obejmujące np. rozwój węgierskiej gospodarki opartej na danych, rozwój niezbędnej infrastruktury, szeroko zakrojone działania edukacyjne i szkoleniowe, zachęcanie do wdrażania rozwiązań z zakresu AI (zarówno w domenie prywatnej, jak i publicznej), a także środowisko regulacyjne, które zapewnia równowagę między bezpieczeństwem a innowacyjnością. Realizacja celów sektorowych opiera się na wielostronnej współpracy pomiędzy odpowiednimi podmiotami, tj. w rolnictwie, transporcie, ochronie zdrowia i administracji publicznej.

Irlandia spodziewa się opublikować swoją strategię w II kwartale 2021 r., pod warunkiem spełnienia niezbędnych warunków. Kluczowe obszary zainteresowania będą obejmować: społeczne możliwości i wyzwania związane z AI; zachęcanie irlandzkich przedsiębiorstw do przyjęcia AI; wykorzystanie AI w sektorze publicznym; silny ekosystem innowacji w zakresie AI; kształcenie, umiejętności i talenty w zakresie AI; wspierającą infrastrukturę danych, infrastrukturę usług cyfrowych i telekomunikacyjną oraz ramy zarządzania i regulacyjne (w tym prawa człowieka, etykę i normy).

Łotwa wdraża swoją strategię, która została opublikowana w lutym 2020 r. Obecnie planowane kluczowe inicjatywy obejmują transformację cyfrową z naciskiem na AI, dodanie nowych par językowych do systemów tłumaczenia maszynowego, doskonalenie umiejętności w dziedzinie przetwarzania języka naturalnego, narzędzia analitycznego uczenia maszynowego na potrzeby dochodzeń w sprawie przestępstw oraz opracowanie opartego na sztucznej inteligencji modelu proaktywnych usług dla obywateli.

Litwa rozważa obecnie przegląd i, w razie potrzeby, aktualizację krajowej strategii w zakresie AI, która istnieje od 2019 r. Planowane są środki inwestycyjne wspierające rozwój zasobów językowych do wykorzystania w rozwiązaniach AI, a także programy wsparcia dla przedsiębiorstw typu start-up specjalizujących się w dziedzinie AI oraz dla przedsiębiorstw dokonujących transformacji AI.

Luksemburg ogłosił w listopadzie 2019 r. skierowane do ministerstw zaproszenie do składania propozycji projektów w celu zgłoszenia pomysłów na inicjatywy oparte na AI, które pomogłyby im zoptymalizować lub rozszerzyć świadczone przez nie usługi. W ramach zaproszenia otrzymano łącznie 14 projektów z siedmiu różnych administracji: sześć zwycięskich zespołów otrzymało fundusze na rozpoczęcie realizacji swoich projektów wraz ze wskazówkami dotyczącymi zamówień, projektowania i wyboru dostawcy usług. Po 6–9 miesiącach prac rozwojowych przeprowadzony test słuszności koncepcji i próbna realizacja pomogą ustalić, czy projekt powinien być kontynuowany. Ponadto zespół ekspertów prawnych w dziedzinie danych i technologii ocenił finalistów i udzielił im wsparcia. To doświadczenie wniosło trwałą wartość do luksemburskiej administracji publicznej. Na początku 2021 r. ogłoszono drugie zaproszenie. Ponadto w Luksemburgu oficjalnie udostępniono bezpłatny kurs „Elementy AI”. Kolejnym ważnym elementem strategii było rozpoczęcie konsultacji publicznych na temat AI pod koniec 2020 r., których wyniki zostaną przedstawione pod koniec kwietnia 2021 r.

Niderlandy wdrażają działania przewidziane w krajowym strategicznym planie działania w zakresie AI. Ogólna aktualizacja krajowej strategii na rzecz transformacji cyfrowej (i AI) nastąpi w II kwartale 2021 r. Nacisk zostanie położony na wymagania dotyczące sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka, żywy ekosystem badań i innowacji (partnerstwo publiczno-prywatne), kapitał ludzki, współpracę międzynarodową, wdrożenie (MŚP) i zastosowania: wykorzystanie w sektorze publicznym, inteligentny przemysł i AI w odpowiedzi na wyzwania społeczne: zdrowie, transformację energetyczną, rolnictwo, mobilność.

Polska przyjęła „Politykę dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020” w grudniu 2020 r. Polityka koncentruje się na działaniach na rzecz społeczeństwa, kształcenia, nauki, biznesu, spraw publicznych i stosunków międzynarodowych w ramach strategicznej misji ochrony godności człowieka i wspierania warunków uczciwej konkurencji w ramach globalnej rywalizacji. Polska wdraża ramy etyczne wiarygodnej AI oraz uruchamia mechanizm rozwoju polskiego ekosystemu AI w wymiarze etycznym, prawnym, techniczno-operacyjnym i międzynarodowym. Polska ustanowiła centrum skoordynowanego zarządzania pod kierownictwem Prezesa Rady Ministrów pełniącego funkcję Ministra Cyfryzacji. W skład centrum wchodzą: grupa zadaniowa ds. egzekwowania polityki w zakresie AI, doraźny komitet naukowy ds. AI, Obserwatorium AI dla Rynku Pracy, Obserwatorium Międzynarodowej Polityki AI, grupa zadaniowa ds. prawnych oraz Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji.

Rumunia podjęła liczne działania w celu opracowania i wdrożenia krajowych ram polityki w zakresie AI. W 2020 r. Rumunia rozpoczęła realizację finansowanego przez UE projektu dotyczącego utworzenia krajowych ram w dziedzinie sztucznej inteligencji na lata 2021–2027. Ramy AI obejmą takie aspekty, jak rozwój edukacji i umiejętności w zakresie AI, zwiększenie badań i rozwoju oraz innowacji w zakresie AI zarówno w obszarze akademickim, jak i przemysłowym, zacieśnienie współpracy w dziedzinie rozwoju infrastruktury AI, przyjęcie parametrów etycznej AI i ochrony danych na poziomie najlepszych praktyk oraz priorytety w zakresie cyberbezpieczeństwa tych filarów. Działania te obejmą wiedzę fachową pochodzącą z sektora rządowego, naukowego i prywatnego, będą wspierane przez usługi doradztwa technologicznego i prawnego, a ich wynikiem będą krajowe ramy strategiczne dotyczące AI. Cel ten będzie realizowany w latach 2021 i 2022.

Słowacja będzie aktualizować swoje środki w zakresie AI opublikowane w planie działania zgodnie ze zmienionym skoordynowanym planem. 

Słowenia jest na końcowym etapie przyjmowania krajowego programu na rzecz AI na lata 2020–2025, który ma służyć rozpowszechnianiu wiedzy badawczej w zakresie AI, zgromadzonej w ciągu ponad 40 lat krajowych badań nad AI, w nowych innowacyjnych produktach i usługach w sześciu obszarach priorytetowych, ukierunkowanych na cały cykl życia innowacji i budowanie dynamicznego krajowego ekosystemu, który zapewni odpowiednią świadomość społeczną, zestaw umiejętności i zaufanie do AI. W krajowym programie na rzecz AI przewidziano dziesięć celów strategicznych, w tym konkretne działania służące osiągnięciu tych celów. Należą do nich: bezpośrednie wsparcie badań, innowacji i wdrażania; wsparcie rozwoju dynamicznego ekosystemu sprzyjającego innowacjom i wykorzystaniu AI; zapewnienie odpowiednich umiejętności cyfrowych; skuteczna regulacja; zaufanie publiczne oraz właściwa współpraca międzynarodowa.

Celem hiszpańskiej krajowej strategii dotyczącej sztucznej inteligencji na lata 2021–2023 z grudnia 2020 r. jest przyczynienie się AI do umocnienia państwa opiekuńczego przy jednoczesnym zapewnieniu niezbędnych danych i aktywów do stymulowania innowacji i rozwoju technologicznego. W strategii przewidziano kompleksowe podejście, zgodnie z którym społeczeństwo będzie przygotowane na zakłócenia związane z AI dzięki odpowiednim umiejętnościom i wiarygodnym ramom, podczas gdy środowisko naukowe będzie posiadać kompetencje, aby dostarczać innowacyjne rozwiązania, które ostatecznie zostaną uwzględnione w łańcuchach wartości, m.in. MŚP. W ramach programu dotyczącego ekologicznej sztucznej inteligencji jako główny element strategii wspiera się zrównoważony rozwój; celem tego działania jest poprawa skuteczności algorytmów oraz ich użyteczności w rozwiązywaniu problemów związanych ze środowiskiem.

Szwecja opracowuje strategię bezpiecznego dostępu do otwartych danych i wykorzystania danych jako strategicznego zasobu, z poszanowaniem zasad dotyczących ochrony danych i prywatności, a ponadto przy założeniu, że dane stanowią podstawowy warunek wstępny korzystania z potencjału AI i innych innowacji cyfrowych. Strategia zostanie opublikowana w 2021 r. i stanowi ważne uzupełnienie wcześniej opublikowanej krajowej strategii w zakresie AI.

Norwegia opublikowała swoją strategię w styczniu 2020 r. Strategia ta dotyczy tematów, które są ważne z punktu widzenia AI, takich jak dane i zarządzanie danymi, zasoby językowe, infrastruktura łączności i przetwarzania, badania i szkolnictwo wyższe, umiejętności, innowacje stymulowane AI zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. W strategii określono etyczne zasady opracowywania i wykorzystywania wiarygodnej AI w Norwegii. Została ona dobrze przyjęta, a rząd opracowuje działania następcze dotyczące wielu inicjatyw politycznych, które w niej uwzględniono. Jednym z ważnych celów pośrednich było uruchomienie przez organ ochrony danych piaskownicy regulacyjnej w zakresie AI w grudniu 2020 r. Również dane i dostęp do nich otrzymały priorytetowe znaczenie, a w marcu 2021 r. parlamentowi przedstawiono rządową białą księgę dotyczącą gospodarki opartej na danych.

Szwajcaria nie dysponuje specjalną strategią w zakresie AI. Do niektórych aspektów stosowania AI odniesiono się jednak w nowej strategii „Cyfrowa Szwajcaria” z września 2020 r. Co więcej, w listopadzie 2020 r. szwajcarski rząd przyjął specjalne wytyczne dotyczące AI, których celem jest zapewnienie ogólnych ram orientacyjnych oraz spójnej polityki w zakresie AI organom administracji federalnej i agencjom odpowiedzialnym za zadania administracyjne. W planach jest regularna ocena stosowania i dalsze rozwijanie tych wytycznych.

3.Inwestycje państw członkowskich w AI

W wielu krajowych strategiach w zakresie AI uwzględnia się oszacowania dotyczące niezbędnych inwestycji lub przydziela budżet z wyszczególnieniem pozycji na konkretne działania. Liczby znacząco się różnią i trudno je porównać, ponieważ dotyczą różnych ram czasowych i obejmują różny zakres. Poniżej przedstawiono pewne dane, które pozwolą uporządkować przypisane finansowanie według wielkości:

-rząd Niemiec początkowo przeznaczył 3 mld EUR na wdrażanie niemieckiej strategii w latach 2019–2025; obecnie kwotę tę zwiększył do 5 mld EUR;

-do końca 2022 r. francuski rząd przeznaczy 1,5 mld EUR na rozwój AI;

-Dania przeznaczyła 200 mln DKK (około 27 mln EUR) na fundusz inwestycyjny dotyczący testowania, skalowania i zachęcania do wykorzystania AI w sektorze publicznym ze szczególnym naciskiem na opiekę zdrowotną, administrację publiczną i transformację ekologiczną;

-Hiszpania przewidziała 600 mln EUR na lata 2021–2023 i oczekuje, że uda jej się zmobilizować 3,3 mld EUR w formie inwestycji prywatnych. Na 2021 r. w budżecie przewidziano 330 mln EUR;

-w 2020 r. szwedzka agencja innowacji Vinnova sfinansowała projekty w zakresie AI o wartości 675 mln SEK (około 67,5 mln EUR). Łącznie Vinnova pomogła sfinansować projekty dotyczące AI warte 1 350 mld SEK (około 135 mln EUR), z czego 50 % mogły stanowić środki prywatne lub finansowanie z innych programów krajowych. W ramach krajowego budżetu przeznaczonego na innowacje i badania do 2024 r. co najmniej 550 mln SEK (około 55 mln EUR) przeznaczono na badania naukowe i innowacje w zakresie technologii cyfrowych oraz AI i jej zastosowań oraz wpływu na społeczeństwo;

-w załączniku do niderlandzkiej strategii wspomniano, że roczny budżet rządowy przeznaczony na innowacje i badania związane z AI szacuje się na 45 mln EUR. W 2019 r. budżet ten wyniósł 64 mln EUR. W 2020 r. Niderlandy przekazały dodatkowe 23,5 mln EUR na partnerstwo publiczno-prywatne Dutch AI Coalition. W kwietniu 2021 r. rozpoczęto program inwestycyjny, którego celem jest maksymalizacja wynikających z AI możliwości dla niderlandzkiej gospodarki i społeczeństwa poprzez zainwestowanie w nadchodzących latach dodatkowej kwoty w wysokości do 276 mln EUR;

-rząd Finlandii przedstawił dane dotyczące inwestycji w zakresie różnych priorytetowych polityk, np. w 4-letnim okresie przeznaczył 100 mln EUR na program „AI w zastosowaniach biznesowych”. Fińskie Centrum Sztucznej Inteligencji otrzymało 8,3 mln EUR z finansowania na projekty przewodnie na lata 2019–2022;

-w ramach projektu krajowego programu na rzecz AI do 2025 r. Słowenia zainwestuje 110 mln EUR z funduszy publicznych w realizację celów strategicznych dotyczących AI;

-od czasu przyjęcia krajowej strategii w zakresie AI w 2019 r. zrealizowano kilka projektów wspieranych przez Agencję Technologiczną Republiki Czeskiej, Czeską Fundację na rzecz Nauki (środki z budżetu krajowego) itp. wartych łącznie 120 mln EUR.

(1)       Komunikat Komisji Europejskiej „Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji” (COM(2018) 795 final).

(2)      Europejskie podejście do sztucznej inteligencji, w tym wartości, którymi kieruje się UE w dążeniu do przyspieszenia rozwoju i wykorzystania AI, określono w komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie sztucznej inteligencji dla Europy (COM(2018) 237 final) oraz „Białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji – Europejskie podejście do doskonałości i zaufania” (COM(2020) 65 final).

(3)       Deklaracja współpracy w sprawie sztucznej inteligencji , podpisana przez wszystkie państwa członkowskie i Norwegię, kwiecień 2018 r.

(4)      Każdy rozdział niniejszego dokumentu rozpoczyna się od zwięzłego podsumowania działań i dokumentów programowych przyjętych na szczeblu UE po przyjęciu skoordynowanego planu z 2018 r.

(5)      Istnieją również inne instrumenty finansowania unijnego, takie jak programy polityki spójności, które mogłyby odnieść korzyści dzięki opracowaniu i wykorzystaniu technologii sztucznej inteligencji. Komisja jest gotowa udzielić państwom członkowskim wsparcia technicznego, aby ułatwić im dokonanie przeglądu i aktualizacji krajowych strategii w ramach Instrumentu Wsparcia Technicznego. Zob. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/240 z dnia 10 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument Wsparcia Technicznego (Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 1).

(6)      RRF jest największym pakietem stymulacyjnym, jaki kiedykolwiek finansowano z budżetu UE. Zapewni on państwom członkowskim skoncentrowane na początkowych etapach inwestycji wsparcie finansowe w bezprecedensowej kwocie 672,5 mld EUR w postaci pożyczek i dotacji na pierwsze najbardziej istotne lata odbudowy, przy czym 20 % tego finansowania proponuje się przeznaczyć na „cel cyfrowy”. „Cel w zakresie wydatków na technologie cyfrowe”, na który przewidziano kwotę 134 mld EUR w całym cyklu życia RRF, mógłby mieć przełomowe znaczenie dla zwiększenia inwestycji, np. w celu budowy infrastruktury na potrzeby przetwarzania danych oraz infrastruktury chmurowej i obliczeniowej, rozwijania doskonałości badawczej, wspierania innowacji, testów i prowadzenia doświadczeń, a także zwiększenia ich wykorzystania przez administrację publiczną i przedsiębiorstwa.

(7)      Np. w przetwarzaniu języka naturalnego (jednej z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin AI) największe modele zwiększyły swoją objętość ponad 1500 razy (liczba parametrów wzrosła ze 100 mln w 2018 r. do 175 mld w 2020 r.; stateof.ai , 2020 r. ) . Postęp technologii AI wpływa na cały cyfrowy łańcuch dostaw. Opracowuje się nowe komponenty (np. ulepszone graficzne jednostki obliczeniowe i neuromorficzne układy scalone), nowe koncepcje obliczeniowe (przetwarzanie na obrzeżach sieci i oparte na danych), nową infrastrukturę danych i nowe zastosowania, które trafiają na rynek.

(8)      W skali globalnej liczba przedsiębiorstw korzystających ze sztucznej inteligencji w ciągu ostatnich 4 lat wzrosła o 270 % i potroiła się w ciągu ostatniego roku. Gartner, „Gartner survey shows 37 per cent of organisations have implemented AI in some form” [„Z badania Gartner wynika, że 37 % organizacji wdrożyło w jakiejś formie AI”] , 2019 r.

(9)      Zob. np. Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, Dywidenda Europy w wysokości dwóch bilionów euro: zarys kosztów braku działań na poziomie europejskim, 2019–2024 Z przeprowadzonej ostatnio oceny europejskiej wartości dodanej europejskich ram aspektów etycznych sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych z nimi technologii wynika, że już same wspólne ramy UE w zakresie etyki sztucznej inteligencji (w porównaniu z indywidualnymi działaniami państw członkowskich) mogą potencjalnie wytworzyć 294,9 mld EUR dodatkowego PKB i 4,6 mln dodatkowych miejsc pracy do 2030 r. (Evas T., Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, 2020 r.).

(10)       Biała księga w sprawie sztucznej inteligencji – Europejskie podejście do doskonałości i zaufania (COM(2020) 65 final).

(11)      Technologie sztucznej inteligencji w coraz większym stopniu wpływają na wszystkie sektory gospodarki. W niniejszym przeglądzie z 2021 r. dotyczącym skoordynowanego planu zaproponowano sześć obszarów polityki, w których należy podjąć wspólne działania. Wybór obszarów polityki opiera się na analizie krajowych strategii w zakresie AI, konsultacjach dwustronnych, sugestiach państw członkowskich oraz dostępnych dowodach dotyczących wykorzystania AI i rozwoju sytuacji rynkowej. W razie potrzeby w kolejnych przeglądach skoordynowanego planu rozważona zostanie konieczność włączenia kolejnych obszarów wspólnych działań.

(12)      Komisja zobowiązała się do zaproponowania państwom członkowskim przeglądu skoordynowanego planu w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z 2020 r. (COM(2020) 65 final) oraz w skoordynowanym planie w sprawie sztucznej inteligencji z 2018 r. (COM(2018) 795 final) .

(13)      Wszystkie działania muszą być w pełni zgodne z przepisami UE dotyczącymi prawa konkurencji, a w szczególności pomocy państwa.

(14)      Zachętę tę uwzględniono również w konkluzjach Rady z lutego 2019 r.; (Rada Unii Europejskiej, Konkluzje na temat skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji , 6177/19, 11 lutego 2019 r.).

(15)      Zob. dodatek 1 do niniejszego dokumentu oraz przyszłe sprawozdanie AI Watch Wspólnego Centrum Badawczego na temat krajowych strategii w zakresie AI (2021 r.).

(16)      Aby zapoznać się z opisem AI Watch, zob. następna sekcja zawierająca podsumowanie podjętych działań.

(17)      Wsparcie techniczne dla państw członkowskich w celu ułatwienia im dokonania przeglądu i aktualizacji krajowych strategii jest dostępne w ramach Instrumentu Wsparcia Technicznego, jak przewidziano w rozporządzeniu (UE) 2021/240.

(18)      Zob. również obszar działania nr 2 dotyczący partnerstw publiczno-prywatnych i doskonałości w zakresie badań.

(19)

     Ta sekcja dotyczy głównych działań. Komisja zorganizowała również liczne warsztaty techniczne na temat AI z udziałem ekspertów reprezentujących różne grupy zainteresowanych stron. Wyniki warsztatów omówiono bardziej szczegółowo np. podczas konferencji internetowej na temat ekosystemów doskonałości i zaufania w październiku 2020 r.

(20)       Strona internetowa poświęcona grupie ekspertów wysokiego szczebla ds. AI (listopad 2020 r.).

(21)       Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji (2019 r.) . W   wytycznych przedstawiono zestaw siedmiu kluczowych wymogów, które powinny spełniać systemy sztucznej inteligencji, aby można było uznać je za godne zaufania (wiarygodne). Szczegółowa lista kontrolna ma pomóc w weryfikacji stosowania każdego z kluczowych wymogów: 1) przewodnia i nadzorcza rola człowieka; 2) solidność techniczna i bezpieczeństwo; 3) ochrona prywatności i zarządzanie danymi; 4) przejrzystość; 5) różnorodność, niedyskryminacja i sprawiedliwość; 6) dobrostan społeczny i środowiskowy oraz 7) odpowiedzialność.

(22)       Zalecenia dotyczące polityki i inwestycji w zakresie wiarygodnej sztucznej inteligencji (2020 r.).

(23)      Po przeprowadzeniu szeroko zakrojonych konsultacji i testów z przedsiębiorstwami oraz innymi zainteresowanymi stronami, w lipcu 2020 r. grupa opublikowała listę kontrolną godnej zaufania sztucznej inteligencji (ALTAI) do celów samooceny (2020 r.). To narzędzie do samooceny przekłada unijne zasady dotyczące AI na listę kontrolną, która zapewnia wskazówki dla twórców i operatorów systemów AI.

(24)       Sprawozdanie grupy ekspertów ds. wpływu transformacji cyfrowej na rynki pracy UE (kwiecień 2019 r.).

(25)       Odpowiedzialność w zakresie sztucznej inteligencji i innych powstających technologii cyfrowych , sprawozdanie końcowe (2019 r.).

(26)       Ethics of Connected and Automated Vehicle [Etyka dotycząca pojazdów połączonych i zautomatyzowanych] , sprawozdanie niezależnego eksperta (czerwiec 2020 r.).

(27)       Europejska grupa wysokiego szczebla ds. AI w lotnictwie

(28)      Komunikat  „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020) 789 final).

(29)

     Grupa ekspertów ds. sztucznej inteligencji w domenie spraw wewnętrznych (ustanowiona w 2020 r.) zapewnia regularny dialog i wymianę poglądów między organami państw członkowskich i państw stowarzyszonych w ramach Schengen.

(30)       Multidyscyplinarna grupa ad hoc ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) odniosła się do kwestii związanych z AI W opublikowanym w grudniu 2020 r. sprawozdaniu „AI Cybersecurity Challenges: Threat Landscape for Artificial Intelligence” [„Wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem sztucznej inteligencji: krajobraz zagrożeń związanych z AI”] podkreślono potrzebę zabezpieczenia systemów AI przed zewnętrznym ryzykiem w cyberprzestrzeni i nadużyciami oraz zwrócono uwagę na rosnące możliwości wykorzystania AI w celu wsparcia cyberbezpieczeństwa. W ostatniej strategii UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę (JOIN(2020) 18 final) podkreślono, że obecny krajobraz zagrożeń pogarszają napięcia geopolityczne dotyczące kontroli nad potężnymi i strategicznymi technologiami, takimi jak AI.

(31)       AI Watch (przedsięwzięcie prowadzone przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji (JRC)) współpracuje z państwami członkowskimi; w 2019 r. ustanowiono grupę sterującą złożoną z przedstawicieli państw członkowskich, której posiedzenia odbywają się dwa razy w roku.

(32)

     Np. na temat krajowych strategii w zakresie AI, AI i zdrowia, wykorzystania i wpływu AI w dziedzinie usług publicznych, monitorowania rozwoju technologii AI, operacyjnej definicji AI, historii AI oraz analizy światowego krajobrazu AI, w tym interaktywnego zestawu wskaźników.

(33)      Wszystkie sprawozdania i analizy AI Watch są publicznie dostępne na portalu internetowym AI Watch , na którym można również zgłaszać uwagi do ich treści. Aby zapoznać się z przeglądem działań AI Watch, zob. sprawozdanie z działalności z 2019 r . 

(34)      Aby uzyskać więcej informacji na temat platformy IPSO, zob. strona internetowa poświęcona temu działaniu . Platforma ta zawiera obecnie wykaz 43 konkretnych przypadków użycia AI w usługach publicznych w Europie.

(35)       Celem projektu ATI jest prowadzenie analiz i systematyczne monitorowanie wykorzystania zaawansowanych technologii przez przemysł w całej UE. Dostarcza on decydentom, przedstawicielom przemysłu i naukowcom: dane statystyczne dotyczące powstawania i wykorzystania zaawansowanych technologii; sprawozdania z analizy dotyczącej trendów technologicznych, danych sektorowych i produktów; analizy środków z zakresu polityki i narzędzi politycznych związanych z wdrażaniem zaawansowanych technologii; analizy trendów technologicznych w konkurujących gospodarkach oraz zapewnia dostęp do centrów technologicznych i centrów innowacji w państwach UE.

(36)

     Komisja Europejska, Badanie ankietowe wśród europejskich przedsiębiorstw dotyczące wykorzystania technologii opartych na sztucznej inteligencji , strona internetowa (lipiec 2020 r.). Badanie to jest pierwszym ogólnoeuropejskim przeglądem ilościowym dotyczącym wykorzystania technologii AI przez europejskie przedsiębiorstwa. Jest to ważny instrument umożliwiający monitorowanie absorpcji rozwiązań AI w państwach członkowskich i dalszą ocenę wyzwań stojących przed przedsiębiorstwami, zarówno w odniesieniu do ich organizacji wewnętrznej, jak i zewnętrznej.

(37)      Eurostat, wyniki opublikowane w dniu 21 stycznia 2020 r., zbiór danych ISOC_EB_AI.

(38)      Komisja Europejska, Sprawozdanie podsumowujące wyniki (2020 r.), wszystkie odpowiedzi otrzymane w ramach konsultacji publicznych są dostępne na specjalnej stronie internetowej .

(39)      Zob. poniższa sekcja „Wzmocnienie wymiany i współpracy w ramach zrzeszającej przedstawicieli państw członkowskich grupy ds. sztucznej inteligencji i cyfryzacji przemysłu europejskiego”.

(40)      To forum internetowe zrzesza ponad 4 000 członków reprezentujących środowiska naukowe, przedsiębiorstwa i przemysł, społeczeństwo obywatelskie, obywateli UE i decydentów. Członkowie sojuszu na rzecz sztucznej inteligencji przedstawili na przykład szczegółowe informacje zwrotne na temat wytycznych w zakresie etyki dotyczących godnej zaufania sztucznej inteligencji opracowanych przez grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. AI .

(41)      Aby zapoznać się w ogólnym zarysie z sojuszem na rzecz sztucznej inteligencji, zob. Komisja Europejska, europejski sojusz na rzecz sztucznej inteligencji (strona internetowa, 2020 r.).

(42)      W pierwszym zgromadzeniu sojuszu na rzecz sztucznej inteligencji wzięło udział 500 członków, którzy przedstawili informacje zwrotne na temat realizowanego przez Komisję procesu kształtowania polityki w dziedzinie AI. Podczas drugiego zgromadzenia, w którym wzięło udział ponad 1 900 uczestników, omówiono główne wyniki konsultacji publicznych dotyczących białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji oraz przyszłe perspektywy budowy europejskiego podejścia do doskonałości i zaufania. Warsztaty, które odbyły się podczas tego wydarzenia, obejmowały zagadnienia takie jak identyfikacja biometryczna, AI i odpowiedzialność, wymogi dotyczące wiarygodnej AI, ocena zgodności dotycząca AI, normy i zastosowania AI wysokiego ryzyka.

(43)      Moduł AI został włączony do kwestionariusza na 2021 r., a dane będą dostępne w styczniu 2022 r.

(44)      Takimi jak indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego (DESI) oraz cyfrowy kompas na 2030 r. i powiązane działania monitorujące wprowadzone w komunikacie „Cyfrowy kompas na 2030 r.: europejska droga w cyfrowej dekadzie” (marzec 2021 r.).

(45)      Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii, COM (2021) 206.

(46)      Zgromadzenia grupy odbywały się dwa razy w roku. Posiedzenia świadczącej wsparcie „grupy szerpów” odbywały się co 2–3 miesiące.

(47)      W miarę rozwoju obszarów działania w ramach planu grupa będzie uzupełniać podejście horyzontalne o grupy tematyczne i warsztaty tematyczne/sektorowe.

(48)      Zob. np. niemiecka inicjatywa Digital Hub Initiative.

(49)      Np. niderlandzka koalicja na rzecz AI i węgierska koalicja na rzecz AI .

(50)      Działania w zakresie danych w ramach programu „Horyzont Europa” będą prowadzone we współpracy ze współprogramowanym europejskim partnerstwem w dziedzinie AI, danych i robotyki, zob. rozdział 4. Szereg zagadnień obejmie w szczególności badania i rozwój nowych technologii w zakresie udostępniania danych we wspólnych europejskich przestrzeniach danych.

(51)      Zob. np. sprawozdanie z oceny skutków oraz badanie uzupełniające, które towarzyszy wnioskowi dotyczącemu rozporządzenia w sprawie zarządzania danymi (listopad 2020 r.).

(52)      Aby zacieśnić współpracę i połączyć siły w celu zaangażowania się w działania mające na celu utworzenie chmury nowej generacji, w październiku 2020 r. 27 państw członkowskich podpisało „ Deklarację w sprawie budowy chmury obliczeniowej nowej generacji dla przedsiębiorstw i sektora publicznego w UE” .

(53)      Komisja Europejska, Europejska strategia w zakresie danych , (COM(2020) 66 final).

(54)      Aby uzyskać więcej informacji, zob. Komisja Europejska, Experts say privately held data available in the European Union should be used better and more [Eksperci twierdzą, że dane będące w posiadaniu podmiotów prywatnych dostępne w Unii Europejskiej należy wykorzystywać skuteczniej i na większą skalę] (strona internetowa, czerwiec 2020 r.).

(55)       Aby uzyskać więcej informacji, zob. Komisja Europejska, Meetings of the Expert Group on Business-to-Government Data Sharing [Posiedzenia grupy ekspertów ds. udostępniania danych przez przedsiębiorstwa organom administracji publicznej], (strona internetowa, wrzesień 2020 r.).

(56)      Komisja Europejska, wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie europejskiego zarządzania danymi (COM(2020) 767 final).

(57)      Aby wspierać wymianę danych między przedsiębiorstwami, Komisja w ramach programu „Cyfrowa Europa” zamierza również wspomóc tworzenie sektorowych przestrzeni danych, które będą wyposażone w mechanizmy techniczne i mechanizmy zarządzania umożliwiające wymianę danych między przedsiębiorstwami, naukowcami i organizacjami publicznymi.

(58)      Np. w 2021 r. Komisja przyjmie przepisy regulujące europejską przestrzeń danych dotyczących zdrowia, które uzupełnią akt w sprawie zarządzania danymi o przepisy szczegółowe dotyczące wykorzystywania danych w sektorze zdrowia.

(59)      Zob. program prac Komisji na 2021 r. (s. 4) i załącznik do niego (pkt 6).

(60)      Na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz.U. L 172 z 26.6.2019, s. 56). Zob. również rozdział 14 poświęcony sztucznej inteligencji w sektorze publicznym.

(61)      Zob. np. informacje na temat projektu GAIA-X: sfederowana infrastruktura danych dla Europy , a także deklaracja z października 2020 r.: „Budowa chmury obliczeniowej nowej generacji dla przedsiębiorstw i sektora publicznego w UE” .

(62)      Komisja Europejska, Europejska strategia w zakresie danych , (COM(2020) 66 final).

(63)      Komisja może rozważyć uruchomienie dodatkowych wspólnych europejskich przestrzeni danych w innych sektorach.

(64)      Przykłady elementów reform i inwestycji – zwiększenie skali

(65)      Uznaje się, że ilość danych generowanych przez instytucje publiczne, przedsiębiorstwa i obywateli wzrośnie w latach 2018–2025 pięciokrotnie.

(66)      Również moc obliczeniowa zwiększa się wykładniczo. Coraz bardziej wyrafinowana AI będzie wymagała większej mocy obliczeniowej. Zadanie polegające na uczeniu maszynowym może wymagać mocy tysięcy komputerów. Zastosowania takie są możliwe dzięki specjalnym akceleratorom uczenia maszynowego, takim jak graficzne jednostki obliczeniowe (GPU).

(67)       Odkąd do uczenia maszynowego zaczęto wykorzystywać specjalne akceleratory, moc obliczeniowa AI podwaja się co 3–4 miesiące, przede wszystkim za sprawą optymalizacji sprzętu.

(68)      Maksymalna energooszczędność ma kluczowe znaczenie szczególnie w zastosowaniach technologii Edge AI (biorąc pod uwagę gwałtowny wzrost liczby podłączonych urządzeń w miejscu zastosowania danego rozwiązania), w związku z czym implementacja wielu funkcji AI musi odbywać się na poziomie sprzętu, a nie oprogramowania komputerowego.

(69)      W tym obszarze badań przełomową efektywność energetyczną mogą na przykład zapewnić nowatorskie technologie inspirowane funkcjonowaniem ludzkiego mózgu, takie jak obliczenia neuromorficzne.

(70)      Aby uzyskać więcej informacji, zob. strona internetowa Komisji poświęcona RRF .

(71)      Komisja Europejska, komunikat „Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021” (COM(2020) 575 final).

(72)       Member States join forces for a European initiative on processors and semiconductor technologies [Państwa członkowskie łączą siły na rzecz europejskiej inicjatywy dotyczącej procesorów i technologii półprzewodnikowych] .  

(73)      „AI for digitising industry” [„AI na potrzeby cyfryzacji przemysłu”] ( AI4DI ).

(74)      „Development of process technology and hardware platforms for neuromorphic computing” [„Rozwój technologii przetwarzania oraz platform sprzętowych na potrzeby obliczeń neuromorficznych”] ( TEMPO ).

(75)      „AI for new devices and technologies at the edge” [„AI do nowych urządzeń i technologii brzegowych”] ( ANDANTE ).

(76)      Aby uzyskać więcej informacji, zob. strona internetowa Wspólnego Przedsięwzięcia ECSEL .

(77)      Zob. „ Wspólna deklaracja w sprawie procesorów i technologii półprzewodnikowych ” .

(78)      W odniesieniu do kluczowych technologii cyfrowych zob. również rozdział czwarty, „Perspektywy”.

(79)      Partnerstwa wprowadzono po raz pierwszy w 2002 r. w ramach europejskiej przestrzeni badawczej w celu zaradzenia rozdrobnieniu wysiłków badawczych. Są one finansowane w ramach programu „Horyzont 2020”, a od 2021 r. w ramach programu „Horyzont Europa”.

(80)       BDVA jest stowarzyszeniem europejskiej społeczności dużych zbiorów danych, w której skład wchodzą wiodące europejskie organizacje i przedsiębiorstwa zajmujące się badaniami naukowymi i innowacjami, w tym dostawcy danych, użytkownicy i analitycy. Było ono wdrażane w latach 2016–2020 na podstawie zaproszeń do składania wniosków w ramach komponentu programu „Horyzont 2020” „Wiodąca pozycja w przemyśle”.

(81)       Celem SPARC było podjęcie długoterminowego zobowiązania do inwestowania w tej dziedzinie, aby opracować wspólny plan działania w zakresie robotyki w Europie oraz określić środki do realizacji tego planu przy wsparciu publicznym. Inicjatywa obejmowała działania dotyczące całego cyklu innowacji, od badań naukowych, przez badania i rozwój prowadzone przez branżę, po testowanie innowacyjnych technologii robotyki oraz pilotażowe stosowanie ich w warunkach rzeczywistych.

(82)      Obliczenia eksaskalowe odnoszą się do możliwości wykonywania miliarda miliardów (tryliona) operacji na sekundę.

(83)      Umowne partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz HPC połączyło dostawców i użytkowników technologii w ramach stowarzyszenia ETP4HPC oraz centrów doskonałości w zakresie zastosowań technologii obliczeniowych . Partnerstwo koncentrowało się na technologiach, wykorzystaniu i zastosowaniach europejskiej strategii w zakresie HPC , a także na szkoleniach, kształceniu i rozwoju umiejętności. Komisja Europejska, wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie ustanowienia Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali , COM(2020) 569 final.

(84)       Wspólne Przedsięwzięcie ECSEL .

(85)       Photonics 21 .

(86)       Factories of the Future Roadmap [Plan działania dotyczący fabryk jutra] , The European Factories of the Future Research Association (strona internetowa, styczeń 2021 r.).

(87)      Partnerstwa współprogramowane i zinstytucjonalizowane w ramach programu „Horyzont Europa”, zob. strona internetowa poświęcona partnerstwom europejskim w programie „Horyzont Europa”

(88)      Współprogramowane partnerstwo, zob. strona poświęcona europejskiemu partnerstwu w dziedzinie sztucznej inteligencji, danych i robotyki  

(89)      We wniosku dotyczącym partnerstwa publiczno-prywatnego podkreślono m.in. znaczenie zaangażowania partnerów społecznych w to partnerstwo.

(90)      Wizję partnerstwa publiczno-prywatnego, jego ogólne cele, główne priorytety techniczne/nietechniczne, obszary inwestycji oraz plan działania w zakresie badań, innowacji i wdrażania określono w strategicznym programie badań, innowacji i wdrażania , który będzie nadawał kierunek działaniom partnerstwa od 2021 r. Przewiduje się, że protokół ustaleń przewidujący rozpoczęcie działalności partnerstwa publiczno-prywatnego zostanie podpisany w kwietniu 2021 r.

(91)      Dzięki procesom obrazowania wykorzystującym rozwiązania z zakresu fotoniki AI jest w stanie „widzieć”. Technologie fotoniczne stosowane w AI obejmują systemy czujników fotonicznych i mechanizmy przetwarzania obrazu, np. rozpoznawanie o niskim opóźnieniu i wysokiej niezawodności w przypadku robotów/systemów autonomicznych oraz platform inteligentnych kamer z wbudowanym przetwarzaniem obrazu; aby uzyskać więcej informacji, zob. europejskie partnerstwo na rzecz fotoniki (projekt wniosku, 26 maja 2020 r.).

(92)      Aby zapoznać się z przeglądem wszystkich partnerstw publiczno-prywatnych w ramach programu „Horyzont Europa”, zob. Komisja Europejska, Coherence and synergies of candidate European partnerships Horizon Europe [Spójność i synergie kandydatów do partnerstw europejskich w ramach programu „Horyzont Europa”] (październik, 2020 r.). W ramach klastra 4 („Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna”) zaplanowano 10 partnerstw publiczno-prywatnych.

(93)      Jako jeden z uczestników prywatnych Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC i kluczowy partner w europejskim partnerstwie w dziedzinie AI, danych i robotyki BDVA wniesie znaczący wkład w koordynację strategii i planów działania w dziedzinie HPC, dużych zbiorów danych i AI w Europie. Partnerstwo będzie dalej współpracować i dążyć do ustanowienia ściślejszych powiązań z innymi partnerstwami europejskimi o istotnym znaczeniu strategicznym, np. w dziedzinie kluczowych technologii cyfrowych, spółdzielni „Made in Europe”, opartej na sieci i zautomatyzowanej mobilności oraz sojuszu na rzecz innowacji w dziedzinie internetu rzeczy.

(94)      Wymiar międzynarodowy omówiono w rozdziale 7. W sprawozdaniu AI Watch „TES analysis of AI Worldwide system in 2009-2018” [Analiza światowego systemu AI z zastosowaniem metody TES (ang. techno-economic segments) w latach 2009–2018] zwrócono uwagę na silne europejskie środowisko badawcze w dziedzinie AI, przy czym UE jest światowym liderem pod względem liczby podmiotów prowadzących badania pionierskie nad AI. W przygotowywanym sprawozdaniu, które obejmuje lata 2009–2020, wskazano UE jako region, w którym występuje najwięcej strategicznych podmiotów prowadzących badania w sieci współpracy w zakresie patentów i publikacji.

(95)      Szacunki na podstawie danych z września 2020 r.

(96)      Sieci te dążą do rozwoju badań, zrzeszając różnorodną społeczność badaczy zajmujących się AI w Europie oraz rozwijając nowe talenty. Działają one przez okres 3 lat (z wyjątkiem jednej, która działa 4 lata). Prace te opierają się na silnym wsparciu UE na rzecz badań naukowych finansowanych w ramach programu „Horyzont 2020” i przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych.

(97)      Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach internetowych projektów AI4Media , ELISE , Humaine-AI-net , TAILOR i VISION (CSA).

(98)      Aby uzyskać więcej informacji, zob. klaster 4 programu „Horyzont Europa”: („AI, dane i robotyka w miejscu pracy”).

(99)      Aby uzyskać więcej informacji, zob. BDVA, Release of the SRIDA for the AI, Data and Robotics PPP [Publikacja strategicznego programu badań, innowacji i wdrażania w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinie AI, danych i robotyki] , (strona internetowa, 2020 r.).

(100)      Tylko 17 % MŚP z powodzeniem wdrożyło technologie cyfrowe w porównaniu z 54 % dużych przedsiębiorstw. ( Grupa robocza ds. centrów innowacji cyfrowych nr 1, Report from the working group meeting on access to finance [Sprawozdanie z posiedzenia grupy roboczej w sprawie dostępu do finansowania] , marzec 2018 r.).

(101)      Ośrodki testowo-doświadczalne zapewnią wsparcie MŚP, aby ułatwić równy dostęp.

(102)      DIH to punkty kompleksowej obsługi, które pomagają przedsiębiorstwom poprawić swoją konkurencyjność w odniesieniu do ich procesów biznesowych/produkcyjnych, produktów lub usług dzięki wykorzystaniu technologii cyfrowych.

(103)      Europejski Trybunał Obrachunkowy, Cyfryzacja przemysłu europejskiego: ambitna inicjatywa, której powodzenie zależy od trwałego zaangażowania ze strony UE, rządów i przedsiębiorstw , sprawozdanie specjalne nr 19 (2020 r.).

(104)      Komisja Europejska, Europejskie centra innowacji cyfrowych w programie „Cyfrowa Europa” (22 października 2020 r.).

(105)      Europejskie centra innowacji cyfrowych będą ściśle współpracować z Europejską Siecią Przedsiębiorczości, Europejską Platformą Współpracy Klastrów, Startup Europe i innymi właściwymi podmiotami. Zob. strategia MŚP na rzecz zrównoważonej i cyfrowej Europy (COM(2020) 103 final).

(106)      W ramach finansowanego z programu „Horyzont 2020” projektu AI4EU , który uruchomiono w 2019 r., opracowywana jest obecnie pierwsza europejska platforma „Sztuczna inteligencja na żądanie”. W programie „Cyfrowa Europa” przewidziano przyszłe działania związane z wdrażaniem platformy oraz powiązania z ośrodkami testowo-doświadczalnymi oraz europejskimi centrami innowacji cyfrowych.

(107)      Np. algorytmy, platformy programistyczne, narzędzia programistyczne, komponenty, moduły, dane, zasoby obliczeniowe, funkcje prototypowania.

(108)      Jest to zgodne z zasadami współfinansowania zawartymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym program „Cyfrowa Europa” na lata 2021–2027 (COM(2018) 434 final – 2018/0227 (COD); po osiągnięciu porozumienia w dniu 15 grudnia 2020 r. publikacja w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wciąż jest w toku).

(109)      Środki z RRF/EFRR lub środki krajowe można wykorzystać w celu utworzenia regionalnej lub krajowej platformy cyfrowej zrzeszającej ekspertów ds. AI, dostawców rozwiązań i przedsiębiorstwa (w tym MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up). W kolejnej sekcji przedstawiono, w jaki sposób twórcy AI mogą również skorzystać z Programu InvestEU lub innych istniejących struktur finansowania.

(110)       Wraz z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) i Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI).

(111)       W ramach sześciu pierwszych funduszy na rzecz sztucznej inteligencji i technologii blockchain objętych wsparciem InnovFin pozyskano łącznie 700 mln EUR (październik 2020 r.).

(112)      Wspomniany instrument finansowania wspiera przedsiębiorstwa działające w sektorze AI oraz technologie, które stanowią bezpośrednie uzupełnienie sztucznej inteligencji, takie jak technologia blockchain, internet rzeczy i robotyka. Zob. strona internetowa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, aby uzyskać dalsze informacje, EIB Group provides EUR 150 million to support artificial intelligence companies [Grupa EBI przeznacza 150 mln EUR na wsparcie przedsiębiorstw z branży sztucznej inteligencji] (2020 r.).

(113)      Większość finansowania ze strony Europejskiej Rady ds. Innowacji opiera się na podejściu oddolnym ukierunkowanym na umożliwienie wsparcia wszelkich technologii i innowacji obejmujących różne dziedziny nauki, technologii, sektory i zastosowania lub reprezentujących nowe paradygmaty naukowe i technologiczne.

(114)      Całkowity budżet pilotażowego instrumentu „Akcelerator” EIC wyniósł w latach 2019–2020 ponad 1,3 mld EUR. Zob. Komisja Europejska, Europejska Rada ds. Innowacji , strona internetowa.

(115)       EIC – EIT: Ściślejsza współpraca na rzecz europejskich innowatorów (styczeń 2021 r.).

(116)      W wytycznych inwestycyjnych Programu InvestEU zawartych w sekcji poświęconej strategicznym inwestycjom w infrastrukturę krytyczną uwzględniono AI jako priorytet inwestycyjny w zakresie technologii cyfrowej.

(117)      Pierwsze takie wydarzenie zostanie zorganizowane podczas Zgromadzenia Cyfrowego podczas prezydencji portugalskiej (pierwsza połowa 2021 r.).

(118)       „EU Startup Nation Standard” to inicjatywa ukierunkowana na strategie polityczne państw członkowskich, które umożliwiają rozwój przedsiębiorstw typu start-up w Europie.

(119)      Według firmy konsultingowej McKinsey ( S haping the digital transformation in Europe [Kształtowanie transformacji cyfrowej w Europie] , 2020 r.) łączny dodatkowy wkład nowych technologii cyfrowych, w tym sztucznej inteligencji, w PKB może wynieść w UE do 2030 r. 2,2 bln EUR (wzrost o 14,1 % w porównaniu z 2017 r.). W swoim opracowaniu ( Sizing the prize: What’s the real value of AI for your business and how can you capitalise? [Skala korzyści: jaka jest rzeczywista wartość sztucznej inteligencji dla Twojego przedsiębiorstwa i jak możesz ją wykorzystać?] , 2017 r.) PwC dochodzi do niemal identycznych wniosków na temat prognozowanego wzrostu na szczeblu globalnym (15,7 bln USD).

(120)      Zob. np. ocena skutków towarzysząca wnioskowi w sprawie europejskiego podejścia do sztucznej integracji (w przygotowaniu).

(121)       Biała księga w sprawie sztucznej inteligencji – Europejskie podejście do doskonałości i zaufania (COM(2020) 65 final).

(122)      „Ekosystem zaufania” koncentruje się na środkach zapewniających etyczny rozwój sztucznej inteligencji; „ekosystem doskonałości” koncentruje się na środkach służących promowaniu odpowiedzialnych inwestycji, innowacji i wdrażania sztucznej inteligencji. Aby wzmocnić „ekosystem zaufania”, Komisja wraz z niniejszym przeglądem skoordynowanego planu w sprawie sztucznej inteligencji przedstawia wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii, COM(2021) 206.

(123)      Komisja Europejska, Badanie ankietowe wśród europejskich przedsiębiorstw dotyczące wykorzystania technologii opartych na sztucznej inteligencji (lipiec 2020 r.). Jako poważną barierę brak umiejętności wśród obecnych pracowników wskazało 45 % respondentów, a trudności z zatrudnieniem nowych pracowników posiadających odpowiednie umiejętności – 57 % respondentów. Według niektórych szacunków branżowych europejska populacja ekspertów w dziedzinie sztucznej inteligencji mogłaby wzrosnąć ponad dwukrotnie, gdyby zapewniono nowe i konkretne możliwości w zakresie uczenia się, LinkedIn 2020 r.

(124)      Craglia (red.) Artificial intelligence – A European perspective [Sztuczna inteligencja – europejska perspektywa] , sprawozdanie JRC „Nauka dla polityki”, 2018 r.

(125)      Także instytucje akademickie państw członkowskich poszerzyły swoją ofertę kształcenia specjalistycznego w zakresie sztucznej inteligencji na poziomie szkolnictwa wyższego. Na przykład liczba kursów specjalistycznych z zakresu sztucznej inteligencji na poziomie studiów magisterskich wzrosła o 10 % w okresie od 2018 r. do 2019 r. Obecnie w ofercie znajduje się około 260 takich kursów. Aby zapoznać się z analizą, zob. np. Righi, R. i in. Academic Offer of Advanced Digital Skills in 2019–20. International Comparison. Focus on Artificial Intelligence, High Performance Computing, Cybersecurity and Data Science [Akademicka oferta w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych w latach 2019–2020. Porównanie międzynarodowe. Nacisk na sztuczną inteligencję, obliczenia wielkiej skali, cyberbezpieczeństwo i naukę o danych] , sprawozdanie techniczne JRC , 2020 r.

(126)      Aby zapoznać się z analizą, zob. np. Righi, R. i in. Academic Offer of Advanced Digital Skills in 2019–20. International Comparison. Focus on Artificial Intelligence, High Performance Computing, Cybersecurity and Data Science [Akademicka oferta w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych w latach 2019–2020. Porównanie międzynarodowe. Nacisk na sztuczną inteligencję, obliczenia wielkiej skali, cyberbezpieczeństwo i naukę o danych] , sprawozdanie techniczne JRC , 2020 r.

(127)      Komisja Europejska, komunikat pt. „Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na rok 2021” (COM(2020) 575 final). W art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności wezwano do uwzględnienia kwestii równouprawnienia płci i równych szans dla wszystkich w krajowym planie odbudowy i zwiększania odporności. Jest to szczególnie ważne np. w odniesieniu do rozwoju i podnoszenia kwalifikacji w zakresie umiejętności cyfrowych i umiejętności w dziedzinie sztucznej inteligencji wśród kobiet i dziewcząt.

(128)      W szczególności plan obejmuje szereg działań wspierających, które m.in. powinny w sposób pośredni ułatwić rozwój umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji, w tym działania ukierunkowane na: poprawę dostępu do szybkiego internetu do celów kształcenia, zwiększenie potencjału cyfrowego szkół i wspieranie innowacji przez wykorzystanie nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, w celu skuteczniejszego uczenia się i nauczania, poprawę w zakresie nauczania informatyki i myślenia komputacyjnego w kształceniu, przedłużanie udanych projektów, takich jak staże „Cyfrowe możliwości”, w ramach których wspierane są wyjazdy studentów na zagraniczne staże w celu doskonalenia umiejętności cyfrowych w środowisku pracy. W wersji pilotażowej program objął 16 000 studentów w ciągu dwóch lat.

(129)       Europejski Tydzień Kodowania jest inicjatywą oddolną, która ma w ciekawy sposób rozpowszechnić wśród Europejczyków umiejętność kodowania i umiejętności cyfrowe (2021 r.). Dla początkujących nauczycieli dostępne są również materiały instruktażowe i sylabusy dotyczące majsterkowania i robotyki.

(130)

      Europejski Tydzień Kodowania ; do końca 2020 r. ponad 14 mln młodych osób wzięło udział w Europejskim Tygodniu Kodowania, z czego prawie połowa to dziewczęta. W 2021 r. w ramach Europejskiego Tygodnia Kodowania dla szkół i nauczycieli zorganizowany zostanie bezpłatny, masowy, otwarty kurs internetowy (MOOC) dotyczący podstaw sztucznej inteligencji. Dostępne są również materiały instruktażowe i sylabusy pokazujące, jak uczyć o sztucznej inteligencji.

(131)      Komisja Europejska, Universities, SMEs and researchers join forces to deliver new Master courses in AI [Uniwersytety, MŚP i naukowcy łączą siły, aby wprowadzić nowe kursy magisterskie z zakresu sztucznej inteligencji] , 2021 r.

(132)      Inicjatywa będzie objęta wsparciem w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, którego wdrożenie zaplanowano na 2021 r.

(133)      Zob. sekcja 1.2 dotycząca grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. AI.

(134)      Zob. Skills-OVATE: Narzędzie internetowe do analizy wakatów w Europie (ang. Skills Online Vacancy Analysis Tool for Europe) .  

(135)      Jedną z propozycji przedstawionych w dokumencie roboczym JRC z 2021 r. (w przygotowaniu) ukierunkowaną na ułatwienie wzajemnego uznawania jest np. opracowanie unijnego oznaczenia programów studiów magisterskich obejmujących niezbędne treści z zakresu sztucznej inteligencji, które można uznać za „unijne studia magisterskie w zakresie sztucznej inteligencji”.

(136)       Towards a vibrant European network of AI excellence [W kierunku dynamicznej europejskiej sieci doskonałości w dziedzinie sztucznej inteligencji] (październik 2020 r.).

(137)      W przeszłości (w latach 2014–2020) indywidualne stypendia w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie” i wymiany pracowników sektora badań naukowych i innowacji przyciągały najwięcej projektów związanych ze sztuczną inteligencją (odpowiednio 384 i 76), a na kolejnej pozycji znalazły się sieci szkoleń innowacyjnych (102) i COFIND (12). W celu uzyskania ogólnych i bardziej szczegółowych informacji na temat projektów w zakresie sztucznej inteligencji finansowanych w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie” wchodzących w zakres programu „Horyzont 2020” zob. np. Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych, Meeting Report and Key Messages for Policy Consideration Artificial Intelligence Cluster Meeting [sprawozdanie z posiedzenia i główne przesłania do rozważenia w kontekście polityki, posiedzenie klastra sztucznej inteligencji], 2020 r.

(138)      Komisja Europejska, komunikat pt. „Nowa europejska przestrzeń badawcza na rzecz badań naukowych i innowacji” (COM(2020) 628 final). Zob. również Komisja Europejska, Gender Equality a Strengthened Commitment in Horizon Europe [Równouprawnienie płci: większe zobowiązanie w ramach programu „Horyzont Europa”] , luty 2021 r.

(139)      Tylko 3 % wszystkich biznesowych studiów magisterskich obejmuje moduły dotyczące sztucznej inteligencji ( Academic offer of advanced digital skills in 2019-2020 [Oferta akademicka w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych w latach 2019–2020] , JRC).

(140)    Zob. powyżej, s. 24.

(141)      Zob. sekcja 1.2.

(142)

     Propozycje Komisji przedstawione w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji z 2020 r. doprowadziły do szeroko zakrojonych konsultacji publicznych na temat sposobów rozwijania ekosystemów doskonałości i zaufania do sztucznej inteligencji w Europie.

(143)      Przeprowadzono również konsultacje z państwami członkowskimi na temat ewentualnych barier ograniczających rozwój sztucznej inteligencji wynikających z reguł konkurencji i zasad pomocy państwa. Wyniki nie dostarczyły dowodów, które wskazywałyby na to, że te reguły i zasady stanowią bariery.

(144)      Zob. sekcja 1.2.

(145)    Komisja zatwierdziła wytyczne w komunikacie w sprawie budowania zaufania do sztucznej inteligencji ukierunkowanej na człowieka , (COM(2019) 168 final) .

(146)      Grupa ekspertów wysokiego szczebla Komisji Europejskiej ds. AI, Lista kontrolna godnej zaufania sztucznej inteligencji do celów samooceny, 2020 r.

(147)      Nastąpiło to po opublikowaniu w grudniu 2018 r. pierwszego projektu wytycznych, w odniesieniu do którego w ramach otwartych konsultacji wpłynęło ponad 500 uwag. Zob. grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. AI, Wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji , (2019 r.).

(148)      Dodatkowo prace JRC są skoncentrowane na wiarygodnej sztucznej inteligencji i jej wpływie na aspekty związane z badaniami nad ludzkim zachowaniem (m.in. wpływ AI na pracę, roboty społeczne i rozwój społeczny, różnorodność w ramach AI). HUMAINT. Understanding the impact of Artificial intelligence on human behaviour [Zrozumienie wpływu sztucznej inteligencji na zachowanie człowieka] .

(149)      Na przykład w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji wskazano, że Komisja bada konkretne wyzwania związane z AI w sektorze opieki zdrowotnej.

(150)      JOIN(2020) 18 final.

(151)

     Komisja Europejska, komunikat pt. „Pełne wykorzystanie potencjału innowacyjnego UE. Plan działania w zakresie własności intelektualnej wspierający odbudowę i odporność UE”. Zob. np. M. Iglesias, i in., „Intellectual property and artificial intelligence – a literature review” [„Własność intelektualna a sztuczna inteligencja – przegląd literatury”] (sprawozdanie JRC, 2019 r.), gdzie omówiono możliwe skutki wykorzystania sztucznej inteligencji w ramach prawnych dotyczących własności intelektualnej. Zob. również „Copyright and new technologies: copyright data management and artificial intelligence” [„Prawo autorskie i nowe technologie: zarządzanie danymi dotyczącymi praw autorskich i sztuczna inteligencja”] (SMART 2019/0038) oraz „Trends and development in AI: challenges to the IPR framework” [„Tendencje i rozwój sztucznej inteligencji: wyzwania związane z ramami dotyczącymi prawa własności intelektualnej”] (SMART 2018/0052). W tej ostatniej pracy przedstawiono najnowszy stan wiedzy na temat obowiązującej na gruncie prawa autorskiego i prawa patentowego ochrony utworów tworzonych przy wsparciu sztucznej inteligencji i będzie ona stanowiła punkt wyjścia do bardziej szczegółowego opracowania wariantów strategicznych i rozwiązań oraz dyskusji na ich temat. Zob. również badanie dotyczące stosowania dyrektywy w sprawie tajemnic przedsiębiorstwa w kontekście gospodarki opartej na danych (GRO/SME/20/F/206).

(152)      W jednej z sekcji konsultacji publicznych dotyczących białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji, a także w konsultacjach poprzedzających ocenę skutków na potrzeby wniosku dotyczącego ram regulacyjnych, skoncentrowano się szczególnie na tej kwestii.

(153)      Zob. SWD(2018) 157 final, ocena dyrektywy Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, towarzysząca sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego dotyczącemu stosowania tej dyrektywy (COM(2018) 246); zob. również sprawozdanie na temat wpływu sztucznej inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność (COM(2020) 64).

(154)      Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie produktów maszynowych, COM(2021) 202.

(155)      Komisja zamierza przyjąć wniosek dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów w II kwartale 2021 r. Ponadto oczekuje się, że Komisja wkrótce przyjmie akty delegowane na mocy dyrektywy 2014/53/UE w sprawie urządzeń radiowych w celu wprowadzenia określonych nowych wymogów dotyczących ochrony danych i prywatności, cyberbezpieczeństwa i szkód w sieci oraz przeciwdziałania nadużyciom finansowym.

(156)      Na przykład Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) może dostarczać aktualnych informacji na temat sytuacji dotyczącej zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją w świetle rozwoju technologicznego i nowych wyzwań.

(157)       Strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę (JOIN(2020) 18 final).

(158)      Wspólny komunikat w sprawie zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach (luty 2021 r.).

(159)      Na przykład zasady OECD dotyczące sztucznej inteligencji przyjęte przez państwa członkowskie OECD w Rekomendacji Rady OECD w sprawie sztucznej inteligencji (OECD/LEGAL/0449) w maju 2019 r., prowadzony pod egidą prezydencji saudyjskiej w grupie G-20 dialog w sprawie sztucznej inteligencji w ramach Grupy Zadaniowej ds. Gospodarki Cyfrowej, ukierunkowany na pomoc w promowaniu zasad grupy G-20 dotyczących sztucznej inteligencji (2019 r.), projekt zalecenia UNESCO w sprawie etyki sztucznej inteligencji , oraz światowy szczyt Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego „AI for Good” , wiodącej, ukierunkowanej na działanie, globalnej i sprzyjającej włączeniu społecznemu platformy Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie sztucznej inteligencji.

(160)       Malicious uses and abuses of artificial intelligence [Złośliwe zastosowania i nadużycia sztucznej inteligencji], Europol, wspólne sprawozdanie UNICRI i Trend Micro (2021 r.).

(161)      Plonck, A., The Global Partnership on AI takes off – at the OECD [Globalne Partnerstwo na rzecz Sztucznej Inteligencji nabiera rozpędu – w OECD], 9 lipca 2020 r.

(162)      OECD, sieć ekspertów OECD ds. sztucznej inteligencji (ONE AI) , strona internetowa (2020 r.).

(163)      Zob. Komisja Europejska: European Commission and OECD collaborate on global monitoring and analysis of Artificial Intelligence developments [Komisja Europejska i OECD współpracują w dziedzinie globalnego monitorowania i analizy rozwoju sztucznej inteligencji], strona internetowa, (luty 2020 r.).

(164)      Zob. art. 5, art. 10 i art. 26 ust. 2 stanowiska Parlamentu Europejskiego P9_TC1-COD(2016) 295 w sprawie wstępnego porozumienia osiągniętego w listopadzie 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie ostatecznego tekstu rozporządzenia Rady (WE) nr 428/2009 z dnia 5 maja 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania (wersja przekształcona). Oczekuje się, że Rada zatwierdzi zaktualizowane rozporządzenie w kwietniu 2021 r., po czym będzie ono mogło wejść w życie (90 dni po jego publikacji).

(165)      JOIN(2020) 22 final.

(166)      Komisja Europejska, Joint Statement on the 17th European Union – United States Information Society Dialogue [wspólne oświadczenie w sprawie 17. dialogu między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi na temat społeczeństwa informacyjnego], strona internetowa , (lipiec 2020 r.).

(167)      Obejmuje to dyskusje prowadzone na szczeblu roboczym i na wysokim szczeblu z Narodową Komisją Bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych ds. Sztucznej Inteligencji , wkład w proces dialogu transatlantyckiego CEPS/Brookings oraz wkład w finansowane w ramach German Marshall Fund wydarzenia dotyczące przetwarzania danych biometrycznych i rozpoznawania twarzy.

(168)      WIPO, WIPO begins public consultation process on artificial intelligence and intellectual property policy [WIPO rozpoczyna proces konsultacji publicznych w sprawie sztucznej inteligencji i polityki własności intelektualnej], strona internetowa (13 grudnia 2019 r.).

(169)      Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat projektów, zob. Komisja Europejska: Advancing Collaboration and Exchange of Knowledge Between the EU and Japan for AI-Driven Innovation in Manufacturing [Rozwijanie współpracy i wymiany wiedzy między UE a Japonią na rzecz wspieranych przez sztuczną inteligencję innowacji w procesie produkcji]. Strona internetowa , 2020 r.

(170)      Aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje, zob. na przykład: „ Imaging COVID-19 AI initiative ” [Inicjatywa na rzecz obrazowania COVID-19 za pomocą sztucznej inteligencji]. Jest to projekt europejski realizowany przez wiele ośrodków w celu poprawy skuteczności tomografii komputerowej (TK) w diagnostyce COVID-19 poprzez wykorzystanie technologii sztucznej inteligencji opartej na głębokim uczeniu do automatycznego wykrywania i klasyfikowania COVID-19 na obrazach uzyskanych za pomocą TK oraz do oceny dotkliwości choroby u pacjentów przez ilościowe określenie zajęcia płuc. Projekt jest objęty wsparciem European Society of Medical Imaging Informatics (EuSoMII).

(171)      Zob. np., De Nigris S. i in. „ AI and digital transformation: early lessons from the COVID-19 crisis ” [„Sztuczna inteligencja i transformacja cyfrowa: pierwsze wnioski z kryzysu związanego z COVID-19”], sprawozdanie JRC „Nauka dla polityki”, 2020 r.

(172)      Komisja Europejska, Europejski Zielony Ład COM(2019) 640 final, grudzień 2019 r.

(173)      Rada ds. Środowiska w dokumencie „Cyfryzacja na rzecz środowiska – konkluzje Rady” z dnia 17 grudnia 2020 r. odniosła się do dwojakiego wyzwania społecznego, jakim jest transformacja cyfrowa i transformacja ekologiczna, tj. zwróciła uwagę na potencjalny bezpośredni i pośredni negatywny wpływ sztucznej inteligencji na środowisko, znaczenie wymiany doświadczeń i wniosków przez państwa członkowskie w kontekście opracowywania i stosowania sztucznej inteligencji z myślą o środowisku.

(174)      Deklaracja ministerialna, A Green and Digital Transformation of the EU [Transformacja ekologiczna i cyfrowa UE], marzec 2021 r.

(175)      Zob. np. Komisja Europejska, „Digital solutions for zero pollution” [Rozwiązania cyfrowe na rzecz zerowego poziomu zanieczyszczeń] w celu zapoznania się z szerszym omówieniem rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w różnych środowiskach, w tym w przemyśle wytwórczym i rolnictwie, mającym pomóc w realizacji ambicji „zerowego poziomu zanieczyszczenia” (w przygotowaniu, wiosna 2021 r.).

(176)      Więcej informacji na temat sztucznej inteligencji w sektorze publicznym znajduje się w rozdziale 14.

(177)      W ramach programu „Cyfrowa Europa”. Więcej szczegółowych informacji na temat europejskich przestrzeni danych znajduje się w rozdziale 2 i w dokumencie Komisja Europejskiej, Europejska strategia w zakresie danych , luty 2020 r.

(178)      W inicjatywie „Kierunek Ziemia” będą szeroko wykorzystywane zasoby danych z programu Copernicus dostarczane przez satelity Sentinel i produkty, których źródłem są usługi programu Copernicus. Rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji opracowane w ramach inicjatywy „Kierunek Ziemia” przyczynią się z kolei do udoskonalenia programu Copernicus.

(179)      Cyfrowe bliźniaki zapewnią użytkownikom będącym i niebędącym ekspertami dostosowany do potrzeb dostęp do wysokiej jakości informacji, usług, modeli, scenariuszy, prognoz i wizualizacji (np. modelowanie strategii przystosowania się do zmiany klimatu i scenariuszy dotyczących zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi w odniesieniu do ekstremalnych zdarzeń meteorologicznych i geograficznych). Sfederowana, oparta na chmurze platforma modelowania i symulacji zapewni dostęp do danych, zaawansowanej infrastruktury obliczeniowej, oprogramowania, zastosowań sztucznej inteligencji i analityki. Zob. Komisja Europejska, strona internetowa poświęcona inicjatywie „Kierunek Ziemia” (DestinE) .

(180)      Partnerstwo publiczno-prywatne w dziedzinie AI, danych i robotyki (zob. rozdział 4) przyczyni się również do ożywienia dialogu sektorowego na temat sztucznej inteligencji poprzez swój wkład w realizację założeń Zielonego Ładu.

(181)      Zob. Komisja Europejska, Green public procurement [Zielone zamówienia publiczne] i Green public Procurement criteria for Data centres, server rooms and cloud services [Kryteria dotyczące zielonych zamówień publicznych w odniesieniu do centrów danych, serwerowni i usług w chmurze], strony internetowe, 2020 r. .

(182)      Na przykład działalność Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego ( International standards for an AI-enabled future [Międzynarodowe normy na rzecz przyszłości opartej na sztucznej inteligencji], 2020 r.).

(183)      Aby zapoznać się ze szczegółową analizą, zob. De Nigris S. i in., „ AI uptake in health and Healthcare , 2020” [„Wykorzystanie sztucznej inteligencji do celów ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej, 2020 r.”], sprawozdanie techniczne JRC AI Watch, 2020 r.

(184)      Sztuczna inteligencja może pomóc skuteczniej wykorzystać dostępne dane w celu wsparcia diagnostyki i leczenia, ale ostatecznych wyborów powinien zawsze dokonywać lekarz klinicysta (nadzór ze strony człowieka).

(185)      Systemy sztucznej inteligencji umożliwiają pacjentom monitorowanie ich stanu zdrowia i usprawniają dostęp do opieki zdrowotnej również w regionach oddalonych lub na obszarach o niewielkich zasobach. „Cyfrowe bliźniaki” ludzi (tj. aktualne, spersonalizowane modele odzwierciedlające docelowe aspekty fizjologii, funkcji, zachowania itp. człowieka) mogą przyczynić się do poprawy profilaktyki, wczesnej diagnozy i skutecznego leczenia chorób.

(186)      Np. w komunikacie Komisji towarzyszącym deklaracji współpracy w zakresie sztucznej inteligencji (z dnia 10 kwietnia 2018 r.), białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji, wytycznych w zakresie etyki dotyczących godnej zaufania sztucznej inteligencji (z dnia 8 kwietnia 2019 r.) oraz w skoordynowanym planie z 2018 r.

(187)

     Narzędzia sztucznej inteligencji są również wykorzystywane do usprawniania nadzoru i opieki; aby zapoznać się z przeglądem projektów objętych wsparciem Komisji, zob. The digital health technologies addressing the pandemic [Cyfrowe technologie medyczne w walce z pandemią], strona internetowa (2020 r.).

(188)      Systemy sztucznej inteligencji wykorzystano do rozwiązania różnych problemów wynikłych w związku z pandemią, np. projekt przewodni Exscalate4CoV jest ukierunkowany na przyspieszenie opracowywania nowych metod leczenia COVID-19. Zob. strona internetowa Komisji dotycząca działań w odpowiedzi na pandemię koronawirusa: dane, sztuczna inteligencja i superkomputery .

(189)      Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1).

(190)       Priorytety Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen na lata 2019–2024 .

(191)      Informacje na temat celów i podjętych kroków znajdują się na stronie internetowej Komisji dotyczącej europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia .

(192)      Plan działania Komisji, Cyfrowe dane i usługi dotyczące zdrowia – europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia , 2020 r.

(193) Komisja Europejska, Strategia farmaceutyczna dla Europy , 2020 r.

(194) Pakiet dotyczący Europejskiej Unii Zdrowotnej: COM(2020) 724, COM(2020) 725, COM(2020) 726, COM(2020) 727.

(195)      Transformacja cyfrowa wpływa na odkrywanie, opracowywanie, wytwarzanie, ocenę, dostarczanie i stosowanie leków oraz na gromadzenie dowodów na ich skuteczność. Obejmuje to systemy oparte na sztucznej inteligencji służące zapobieganiu, diagnozowaniu, skuteczniejszemu leczeniu, terapeutycznemu monitorowaniu oraz dane dotyczące leków spersonalizowanych i innych zastosowań w opiece zdrowotnej.

(196)      https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/IP_21_342

(197)      W ramach tego zaproszenia w 2020 r. wybrano cztery projekty i rozpoczęto ich realizację ( ProCAncer-I , CHAIMELEON , EuCanImage oraz INCISIVE ) .

(198)      Więcej szczegółowych informacji na temat planowanej inicjatywy znajduje się w dokumencie: Cyfrowe dane i usługi dotyczące zdrowia – europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia , 2020 r.

(199)      Komisja Europejska, Ocena i przegląd ogólnego prawodawstwa farmaceutycznego , 2021 r.

(200)      Program UE dla zdrowia na lata 2021–2027 – wizja zdrowszej Unii Europejskiej.

(201)      Na temat koncepcji otwartej strategicznej autonomii zob. sekcja 2.1 komunikatu Komisji „Otwarta, zrównoważona i asertywna polityka handlowa”.

(202)      Robotyka wesprze wzrost wydajności, optymalizację, jakość i zrównoważoność, zarówno w przemyśle, jak i w usługach. Por. Duch-Brown, N. i Rossetti, F. (2021 r.), „Evolution of the EU market share of robotics: data and methodology”. [„Ewolucja udziału robotyki w rynku UE: dane i metodyka.”], sprawozdanie techniczne JRC.

(203)      Odsetek ludności europejskiej w wieku powyżej 65 lat wzrośnie z 20 % w 2018 r. do 31 % w 2100 r. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej Eurostatu .

(204)      Zillner, S., i in. „Strategic Research, Innovation and Deployment Agenda, AI, Data and Robotics Partnership . Third release” [„Program badań strategicznych, innowacji i wdrożeń, partnerstwo w dziedzinie AI, danych i robotyki. Wydanie trzecie.”], wrzesień 2020. BDVA, euRobotics, ELLIS, EurAI i CLAIRE.

(205)      Komisja Europejska, komunikat „Plan działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym” (COM(2021) 70 final). Plan działania przewiduje, że „Komisja stworzy w ramach swoich służb unijne obserwatorium technologii krytycznych”.

(206)      Zob. rozdział 4.

(207)      Sztuczna inteligencja może wspierać procesy demokratyczne, na przykład poprzez usprawnienie procesów decyzyjnych, poprawę analizy danych lub zwiększenie udziału i zaangażowania obywateli. Aby zapoznać się z przykładami dotyczącymi udziału obywateli, zob. Savaget, P., Chiarini, T., i Evans, S, „Empowering political participation through artificial intelligence”. [„Wzmocnienie uczestnictwa w życiu politycznym dzięki sztucznej inteligencji”], Science and Public Policy, 46(3), 2019.

(208)      Zob. rozdział 9 dotyczący działań sektora publicznego dotyczących zrównoważonej AI.

(209)      Zgodnie z propozycją zawartą w białej księdze w sprawie sztucznej inteligencji .

(210)      Sprawozdanie AI Watch JRC dotyczące krajowych strategii w zakresie AI (planowana publikacja w 2021 r.).

(211)      Misuraca, G. i Van Noordt, C., AI Watch – „Artificial intelligence in public services” [„Sztuczna inteligencja w usługach publicznych”], sprawozdanie JRC „Nauka dla Polityki” (2020).

(212)      Projekt realizowany wspólnie z JRC w ramach badania AI Watch. W ramach badania zostanie również opracowany przegląd odpowiednich zastosowań już wdrożonych w państwach członkowskich, a samo badania ma pomóc w zrozumieniu wpływu i wartości dodanej wsparcia na rzecz świadczenia usług publicznych.

(213)      Aby uzyskać szczegółowe informacje, zob. platforma eTranslation stworzona w ramach instrumentu „Łącząc Europę” .

(214)      W marcu 2020 r. rzeczony portal internetowy został udostępniony również małym i średnim przedsiębiorstwom; wśród użytkowników jest obecnie prawie tyle samo MŚP, co organów administracji publicznej.

(215)      Zob. Komisja Europejska, strona internetowa programu ISA² – Bringing new technologies in the public sector – AI related actions in ISA² programme (Interoperability solutions for public administrations, businesses and citizens) [Wprowadzanie nowych technologii do sektora publicznego – działania związane ze sztuczną inteligencją w ramach programu ISA² (rozwiązania interoperacyjne dla administracji publicznej, przedsiębiorstw i obywateli)] (2018 r.).

(216)      Zob. Komisja Europejska, Innovative public services action [Innowacyjne działania w zakresie usług publicznych] , strona internetowa (2018 r.).

(217)      Komisja Europejska, Study on the use of innovative technologies in the justice field [Badanie na temat wykorzystania innowacyjnych technologii w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości] , wrzesień 2020.

(218)       Seminaria internetowe są organizowane na podstawie komunikatu w sprawie cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości w Unii Europejskiej z dnia 2 grudnia 2020 r. (COM(2020) 710 final).

(219)      Zob. biała księga w sprawie sztucznej inteligencji .

(220)      Program służący wprowadzeniu sztucznej inteligencji zbuduje taki pomost dzięki organizowaniu wydarzeń i możliwości kojarzenia podaży i popytu. Instrumenty takie jak dialogi, hakatony i przedkomercyjne zamówienia publiczne umożliwią dostawcom lepsze reagowanie na zaproszenia do składania wniosków, a organom publicznym lepsze zrozumienie rynku i formułowanie ukierunkowanych zamówień.

(221)      Zgodnie z art. 40 dyrektywy w sprawie zamówień publicznych (2014/24/UE) nabywcy publiczni będą publikować wstępne ogłoszenia informacyjne na portalu Tenders Electronic Daily (TED), co umożliwi rozpoczęcie ogólnounijnych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych wstępnych konsultacji rynkowych.

(222)

     Zob. Komisja Europejska, Europejska strategia w zakresie danych , (COM(2020) 66 final).

(223)      Dane na szczeblu UE (ogłoszenia o udzieleniu zamówienia na stronie TED) oraz otwarte zbiory danych państw członkowskich.

(224)      Oczekiwany wynik bieżących prac AI Watch dotyczących przyjęcia sztucznej inteligencji przez sektor publiczny .  

(225)      Lokalne cyfrowe bliźniaki są wirtualną reprezentacją fizycznych zasobów miasta połączonych z danymi. Te cyfrowe bliźniaki mogą koncentrować się na ekstremalnych zdarzeniach pogodowych, planowaniu przestrzeni miejskiej lub zarządzaniu kryzysowym. Aby pomóc miastu działać bardziej skutecznie, można wykorzystać uczenie się maszyn, tworząc symulacje, modele lub prowadząc monitoring w czasie rzeczywistym. Komisja Europejska, „Workshop Report: Digital Twins of cities” [„Sprawozdanie z warsztatów: cyfrowe bliźniaki miast”], 2020 r.

(226)      „Open and agile smart cities (OASC)”, MIM 5: Fair AI and Algorithms [„Otwarte i sprawne inteligentne miasta, MIM5: sprawiedliwa sztuczna inteligencja i algorytmy”] (2020 r.).

(227)      „Join, boost, sustain — the European way of digital transformation in cities and communities” [Dołącz, pobudzaj, podtrzymuj — europejski sposób na transformację cyfrową w miastach i społecznościach]; szczegóły dostępne są na stronie internetowej ruchu Living-in.EU .

(228)      Ze względu na znaczenie tego obszaru polityki oraz konieczność zapewnienia ochrony praw podstawowych, egzekwowania prawa rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję nigdy nie stosuje się w obszarze migracji i azylu jako samodzielnego „decydenta”. Systemy sztucznej inteligencji są wykorzystywane do pomocy, na przykład dostarczania wskazówek przy prowadzeniu dochodzeń lub oceny w określonym kontekście, ale ostateczną decyzję zawsze podejmuje człowiek.

(229)      W sprawie zastosowań sztucznej inteligencji w obszarze spraw wewnętrznych w państwach członkowskich, zob. np. Wspólne Centrum Badawcze, „Artificial Intelligence in public services” , [„Sztuczna inteligencja w usługach publicznych”], JRC (2020 r.).

(230)

      „Artificial intelligence in public services” [„Sztuczna inteligencja w usługach publicznych”], JRC (2020 r.) — zgodnie z tym sprawozdaniem 11 państw członkowskich korzysta z 25 zastosowań AI w obszarze spraw wewnętrznych. 

(231)      Np. technologie AI wykorzystuje się do analizy danych; rzeczywistość rozszerzona i wirtualna służy do modelowania bezpieczeństwa publicznego podczas imprez masowych, automatycznego wykrywania zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa, pomaga w operacjach poszukiwawczo-ratowniczych z wykorzystaniem dronów i robotyki, kontroli bezpieczeństwa podróżnych i ułatwia składanie wniosków o udzielenie azylu (wirtualni asystenci i programy tłumaczeniowe).

(232)      Wspólne sprawozdanie Europolu, UNICRI i Trend Micro „Malicious uses and abuses of Artificial Intelligence” [„Złośliwe zastosowania i nadużycia sztucznej inteligencji”], opublikowane 19 listopada (https://www.europol.europa.eu/publications-documents/malicious-uses-and-abuses-of-artificial-intelligence).

(233)      Konkluzje Rady w sprawie bezpieczeństwa wewnętrznego i europejskiego partnerstwa policyjnego (2020 r.).

(234)      Konkluzje Rady w sprawie bezpieczeństwa wewnętrznego i europejskiego partnerstwa policyjnego (2020 r.).

(235)      Komisja Europejska, komunikat „Plan dla UE w dziedzinie zwalczania terroryzmu: przewidywanie, zapobieganie, ochrona i reagowanie” (COM(2020) 795 final). Zob. również wspólne sprawozdanie Europolu, UNICRI i Trend Micro, „Malicious uses and abuses of Artificial Intelligence” , [„Złośliwe zastosowania i nadużycia sztucznej inteligencji”], 2021.

(236)      Zgodnie z wnioskiem Rady centrum zapewni przede wszystkim mechanizm koordynacji między unijnymi agencjami ds.: współpracy organów ścigania (Europol), służb granicznych (Frontex) i systemów informatycznych w dziedzinie spraw wewnętrznych (eu-LISA) a Komisją. Grupie sterującej będzie przewodniczył przedstawiciel państwa członkowskiego wyznaczony przez Stały Komitet Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego na okres 3 lat oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej (DG ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych). Celem centrum jest wspieranie uczestniczących podmiotów w wymianie informacji i wiedzy, ustanawianiu wspólnych projektów oraz rozpowszechnianiu wyników i opracowanych rozwiązań technologicznych, zgodnie z założeniami strategii UE w zakresie unii bezpieczeństwa. Zob. również: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-5757-2020-INIT/en/pdf

(237)      Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2016/794 w odniesieniu do współpracy Europolu z podmiotami prywatnymi, przetwarzania danych osobowych przez Europol w celu wspierania postępowań przygotowawczych oraz roli Europolu w zakresie badań naukowych i innowacji (COM(2020) 796 final).

(238)      Wniosek Komisji COM(2020) 796 final, motyw 38.

(239)      Komisja Europejska, komunikat w sprawie unijnej strategii zwalczania przestępczości zorganizowanej 2021–2025 (COM(2021) 170 final)

(240)      Działania następcze w ramach projektu „Migracja 4.0: transformacja cyfrowa w zarządzaniu migracją” zainicjowanego w ramach prezydencji niemieckiej.

(241)      Inicjatywa ta umożliwi prowadzenie badań, opracowywanie, testowanie, trenowanie i walidację algorytmów dla systemów opartych na sztucznej inteligencji na potrzeby organów ścigania i agencji bezpieczeństwa w oparciu o zróżnicowane rodzaje zbiorów danych, w tym pseudo-operacyjne i zanonimizowane zbiory danych.

(242)      Działanie to zostało ogłoszone w dniu 17 grudnia 2020 r. na forum grupy ekspertów ds. AI w zakresie spraw wewnętrznych.

(243)      Podstawą tej inicjatywy jest sprawozdanie Opportunities and challenges for the use of artificial intelligence in border control, migration and security [Możliwości i wyzwania związane z wykorzystaniem AI w obszarze kontroli granicznej, migracji i bezpieczeństwa] (2020 r.). Działanie to zostało ogłoszone przez Komisję na forum ds. interoperacyjności w dniu 28 października 2020 r. Pierwszy test słuszności koncepcji zainicjowano w dniu 19 lipca 2020 r., a zakończono w grudniu 2020 r. W ramach badania wskazano możliwe sposoby zastosowania sztucznej inteligencji, z których część będzie realizowana pilotażowo w 2021 r. w formie testu słuszności koncepcji.

(244)      Komisja Europejska, Feasibility study on a forecasting and early warning tool for migration based on artificial intelligence technology [Studium wykonalności dotyczące narzędzia prognozowania i wczesnego ostrzegania w zakresie migracji w oparciu o technologię AI] , 2021.

(245)      Zob. Cyfryzacja na rzecz środowiska – konkluzje Rady z dnia 17 grudnia 2020 r., sekcja dotycząca wykorzystania AI do osiągania postępów w zakresie ochrony środowiska; Good practice document on combatting environmental crime [Dokument zawierający dobre praktyki dotyczące zwalczania przestępstw przeciwko środowisku] , kwiecień 2020 r., na temat realizowanych projektów państw członkowskich oraz publikacja prawna CMS Artificial Intelligence in environmental monitoring [Wykorzystanie sztucznej inteligencji do monitoringu środowiska] , sierpień 2019 r.

(246)       Deklaracja z Pasawy z dnia 29 października 2020 r. „Smart deal for mobility: shaping the mobility of the future with digitalisation — sustainable, safe, secure and efficient” [„Inteligentny ład na rzecz mobilności: kształtowanie przyszłej mobilności dzięki transformacji cyfrowej – zrównoważona, bezpieczna i efektywna mobilność”]. Deklaracja została sporządzona przez państwa członkowskie oraz Komisję i podpisana przez 30 państw UE i EFTA.

(247)      Komisja Europejska, komunikat „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020) 789 final).

(248)      Obecnie sektor nie dysponuje kompleksowym planem działania, który pozwoliłby mu uwolnić pełen potencjał AI (wykraczający również poza kwestie związane z danymi) i sprostać związanym z nią wyzwaniom w transporcie i logistyce.

(249)      Zob. komunikat Komisji COM(2020) 789 final.

(250)      Eurocontrol: Fly AI Report – Demystifying and Accelerating AI in Aviation/ATM [Sprawozdanie z realizacji planu działania Fly AI – wyjaśnienie i przyspieszenie rozwoju AI w lotnictwie/zarządzaniu ruchem lotniczym] , marzec 2020 r.

(251)      Do gromadzonych danych należą: dane na temat bezpieczeństwa lotów, dane z nadzoru lotniczego (kontrola ruchu lotniczego), dane meteorologiczne i satelitarne do celów powszechnego przetwarzania i inteligentnej analizy danych na potrzeby analizowania i zwiększania bezpieczeństwa lotniczego, ochrony lotnictwa i efektywności środowiskowej oraz bezpiecznych operacji.

(252)      Aby zapoznać się ze szczegółowymi informacjami na temat programów na rzecz innowacji, zob. S2R R&I Programme [Program badań naukowych i innowacji w ramach przedsięwzięcia S2R] . Programami konkretnie związanymi ze sztuczną inteligencją są: IP4 – Rozwiązania informatyczne zwiększające atrakcyjność usług kolejowych (np. projekt My-Trac), IP3 – Infrastruktura (np. konserwacja infrastruktury na podstawie stanu technicznego oraz robotyka), IP 2 – Zarządzanie ruchem (wyniki w zakresie przepustowości, automatyczna obsługa pociągu).

(253)      W projekcie uczestniczy 13 państw i dotyczy on określenia, specyfikacji, wdrożenia i zrównoważonej eksploatacji usług związanych z korytarzami opartych na usługach informacji rzecznej.

(254)       Sprawozdanie końcowe (2020 r.).

(255)      Również w badaniu przeprowadzonym przez ENISA i Wspólne Centrum Badawcze podkreślono znaczenie cyberbezpieczeństwa przy aktualizacji technologii AI w pojazdach autonomicznych oraz jej potencjalny wpływ na bezpieczeństwo i ochronę ruchu drogowego: ENISA, Wspólne Centrum Badawcze, „Cybersecurity Challenges in the Uptake of Artificial Intelligence in Autonomous Driving” [„Wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem przy wprowadzaniu sztucznej inteligencji w obszarze jazdy autonomicznej”], 2021 r.

(256)      Nowe przepisy dotyczące pojazdów zautomatyzowanych, cyberbezpieczeństwa i aktualizacji oprogramowania pojazdów będą mieć zastosowanie w ramach prawodawstwa w zakresie homologacji typu pojazdu i nadzoru rynku od dnia 6 lipca 2022 r.

(257)      Przykład elementu reform i inwestycji – czysta, inteligentna i sprawiedliwa mobilność miejska.

(258)      Zob. np. projekt CYBELE w ramach programu „Horyzont 2020”, w którym proponuje się skalowalną analizę dużych zbiorów danych na potrzeby rolnictwa precyzyjnego i hodowli zwierząt, a także projekt IoF 2020 , którego celem jest przyspieszenie wprowadzenia internetu rzeczy w sektorze rolno-spożywczym.

(259)      Zob. np. projekt GenTORE w ramach programu „Horyzont 2020”, w którym proponuje się narzędzia zarządzania genomicznego służące optymalizacji odporności i wydajności.

(260)      Zob. np. projekt BACCHUS w ramach programu „Horyzont 2020”, w którym proponuje się inteligentny system robotyczny do zautomatyzowania zbiorów w rolnictwie.

(261)      Zob. np. projekt ROMI w ramach programu „Horyzont 2020” dotyczący rolnictwa precyzyjnego, w ramach którego prowadzone są prace nad rozwiązaniami pozwalającymi skrócić o 25 % czas, jaki rolnicy muszą poświęcić na odchwaszczanie pól.

(262)      Zob. np. projekt PANTHEON w ramach programu „Horyzont 2020” dotyczący rolnictwa precyzyjnego na plantacjach orzechów laskowych.

(263)       Federating platforms: helping European agriculture to become more green, productive and competitive [Platformy federacyjne: wspieranie rolnictwa europejskiego w zwiększaniu ekologiczności, wydajności i konkurencyjności] , wrzesień 2020 r.

(264)      Sektorowy punkt obserwacyjny Komisji Europejskiej (2020), Technological trends of the agri-food industry [Tendencje technologiczne w przemyśle rolno-spożywczym] , wrzesień 2020 r.

(265)      Deklaracja, A smart and sustainable digital future for European agriculture and rural areas [Inteligentna i zrównoważona przyszłość cyfrowa dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Europie] , 2019 r.; zob. również, np. EU Member States join forces on digitalisation for European agriculture and rural areas [Państwa członkowskie UE łączą siły w dziedzinie transformacji cyfrowej rolnictwa i obszarów wiejskich w Europie] , kwiecień 2019 r.

(266)      Komisja Europejska, komunikat, Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego  (COM(2020) 81 final).

(267)      W ramach programu „Cyfrowa Europa” Komisja zamierza wspierać wdrażanie technologii, procesów i norm niezbędnych do uruchomienia takiej przestrzeni danych dotyczących rolnictwa, obejmującej dane prywatne i publiczne (Komisja Europejska, Europejska strategia w zakresie danych COM(2020) 66 final).

(268)       Kodeks postępowania w zakresie wymiany danych dotyczących rolnictwa na podstawie umownej, Copa-Cogeca i CEMA ( 2018).

(269)      Zob. wykaz projektów kandydujących do partnerstw europejskich w dziedzinie żywności, biogospodarki, zasobów naturalnych, rolnictwa i środowiska proponowanych przez Komisję Europejską.

(270)      Komisja Europejska, załącznik do komunikatu „Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji” (COM(2018) 795 final), s. 1.

(271)      Informacje zawarte w sekcjach 2 i 3 niniejszego dodatku opierają się na danych otrzymanych od państw członkowskich. Sekcje 2 i 3 obejmują wszystkie państwa członkowskie, które przekazały informacje na wniosek służb Komisji.

(272)      Informacje zamieszczone w tabeli opierają się na danych pochodzących z krajowych punktów kontaktowych lub źródeł publicznych pozyskanych w kontekście AI Watch . Oprócz państw członkowskich UE w tabeli uwzględniono również Norwegię jako kraj stowarzyszony. Ostatnia aktualizacja tabeli miała miejsce w dniu 14 kwietnia 2021 r.

(273)      Wdrażając swoją strategię na rzecz AI, Finlandia zaktualizowała swoją strategię w 2020 r., uruchamiając krajowy program AI („AI 4.0”) w listopadzie 2020 r. Program służy promowaniu rozwoju i wprowadzania AI oraz innych technologii cyfrowych w przedsiębiorstwach, w szczególności MŚP, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu. W aktualizacji przedstawiono wykaz konkretnych środków z zakresu polityki oraz plan wdrożenia na najbliższe lata, a także wizję AI do 2025 r. Po przeprowadzeniu regularnego przeglądu krajowej strategii na rzecz AI Cypr ogłosił w czerwcu 2020 r. zaproszenie do składania ofert na opracowanie planu działania, w którym zostaną przedstawione szczegółowe informacje na temat postępów i wdrażania krajowej strategii w zakresie AI. Niemcy przyjęły zaktualizowaną strategię na rzecz AI w grudniu 2020 r.

(274)      W pierwotnej strategii na rzecz AI z 2018 r. na inwestycje w AI przeznaczono 3 mld EUR; w zaktualizowanej wersji zobowiązano się do zwiększenia tej kwoty do 5 mld EUR do 2025 r.