KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 7.12.2018

COM(2018) 795 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji

1.    WPROWADZENIE – EUROPEJSKA STRATEGIA W ZAKRESIE SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Sztuczna inteligencja (SI) gruntownie zmienia nasz świat, podobnie jak niegdyś czyniła to energia elektryczna. Znajduje się na wyciągnięcie ręki, kiedy tłumaczymy teksty online lub korzystamy z aplikacji mobilnej w celu znalezienia najlepszej drogi do naszego kolejnego celu. W domu inteligentny termostat może pomóc zmniejszyć rachunki za energię nawet o 25 % dzięki analizowaniu zwyczajów mieszkańców i odpowiedniemu dostosowywaniu temperatury 1 . Jeżeli chodzi o opiekę zdrowotną, algorytmy mogą pomóc dermatologom w wystawieniu lepszej diagnozy i, przykładowo, w wykryciu 95 % przypadków nowotworów skóry dzięki „uczeniu się” na podstawie dużych zbiorów zdjęć medycznych 2 .

Dzięki analizie dużych ilości danych w celu zaproponowania wydajnych rozwiązań SI usprawnia produkty, procesy i modele biznesowe we wszystkich sektorach gospodarki. Może ona pomóc przedsiębiorstwom w określeniu, które urządzenia będą wymagały konserwacji – jeszcze zanim się te urządzenia zepsują. SI przekształca również usługi publiczne.

Zmiany wiążące się z SI budzą również obawy. Pracownicy obawiają się utraty pracy z powodu automatyzacji, konsumenci zastanawiają się, kto będzie odpowiedzialny za złą decyzję podjętą przez system oparty na SI, małe przedsiębiorstwa nie wiedzą, jak zastosować SI w swojej działalności gospodarczej, przedsiębiorstwa typu start-up zajmujące się SI nie mogą znaleźć w Europie potrzebnych im zasobów i wykwalifikowanych pracowników, a konkurencja międzynarodowa jest ostrzejsza niż zwykle w kontekście olbrzymich inwestycji w USA i w Chinach.

Aby przezwyciężyć te problemy i w jak największym stopniu skorzystać z możliwości stwarzanych przez SI, Komisja opublikowała strategię europejską 3 w kwietniu 2018 r. Komisja zaproponowała podejście, które w centrum rozwoju SI stawia człowieka (SI ukierunkowana na człowieka) i zachęca do wykorzystywania tej potężnej technologii do rozwiązywania największych globalnych problemów: od leczenia chorób do przeciwdziałania zmianie klimatu i przewidywania klęsk żywiołowych, od zwiększania bezpieczeństwa transportu 4 i walki z przestępczością do poprawy cyberbezpieczeństwa.

Strategia ta wspiera tworzenie w Europie etycznych, bezpiecznych i najnowocześniejszych rozwiązań w zakresie SI . Wykorzystuje ona mocne strony Europy w obszarach nauki i przemysłu 5 i opiera się na trzech filarach: zwiększenie inwestycji publicznych i prywatnych w SI, przygotowanie się na zmiany społeczno-gospodarcze oraz zapewnienie odpowiednich ram etycznych i prawnych. Do osiągnięcia sukcesu niezbędna jest koordynacja na szczeblu europejskim.

2.    SKOORDYNOWANY PLAN W SPRAWIE SI – ZARYS

W swojej strategii w sprawie SI dla Europy Komisja zaproponowała opracowanie wraz z państwami członkowskimi skoordynowanego planu w sprawie SI do końca 2018 r., którego celem jest maksymalizacja wpływu inwestycji na poziomie unijnym i krajowym, wspieranie synergii i współpracy w całej UE, wymiana najlepszych praktyk oraz wspólne określenie dalszych działań w celu zapewnienia, aby UE jako całość mogła sprostać światowej konkurencji. Wniosek w sprawie skoordynowanego planu opracowano na podstawie deklaracji o współpracy w zakresie SI przyjętej w kwietniu 2018 r. podczas Dnia Technologii Cyfrowych i podpisanej przez wszystkie państwa członkowskie i Norwegię 6 . W czerwcu 2018 r. zatwierdziła go Rada Europejska 7 .

Państwa członkowskie (w ramach grupy ds. cyfryzacji europejskiego przemysłu i SI), Norwegia, Szwajcaria oraz Komisja opracowały plan w trakcie szeregu posiedzeń w okresie od czerwca do listopada 2018 r. Rozmowy prowadzono również podczas posiedzeń Rady ds. Konkurencyjności w trakcie austriackiej prezydencji w Radzie UE.

Podczas tych posiedzeń państwa członkowskie i Komisja wskazały szereg wspólnych działań służących zwiększeniu inwestycji, gromadzeniu danych („surowca” wykorzystywanego przez SI), wspieraniu talentów i zapewnieniu zaufania 8 – działań opartych na europejskiej strategii. Określono priorytetowe obszary interesu publicznego, takie jak opieka zdrowotna, transport i mobilność, bezpieczeństwo, ochrona i energia, jak również istotne sektory gospodarki, takie jak produkcja i usługi finansowe.

Rezultat tej wspólnej pracy – skoordynowany plan – załączono do niniejszego komunikatu. Zawiera on szczegółowy opis działań, które mają zostać rozpoczęte w latach 2019–2020, i przygotowuje pole do działań w kolejnych latach. Co roku plan poddawany będzie przeglądowi i aktualizacji.

W niniejszym komunikacie przedstawiono jego główne cele i inicjatywy.

2.1. Główne cele i działania uzupełniające

Skoordynowany plan tworzy ramy strategiczne dla krajowych strategii w zakresie SI. Na dzień dzisiejszy pięć państw członkowskich przyjęło już krajowe strategie w zakresie SI, wraz z przeznaczonymi na ten cel budżetami 9 . Wszystkie pozostałe państwa członkowskie powinny opracować swoje krajowe strategie w zakresie SI do połowy 2019 r., opierając się na pracach przeprowadzonych na poziomie europejskim. Strategie te powinny określać poziomy inwestycji i środki wykonawcze.

Państwa członkowskie i Komisja uzgodnią również w ciągu przyszłego roku wspólne wskaźniki służące do monitorowania wprowadzania i rozwoju SI w Unii oraz poziomu skuteczności istniejących strategii, przy pomocy „AI-Watch” opracowanego przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji 10 .

Obecnie Europa pozostaje w tyle, jeżeli chodzi o inwestycje prywatne w SI 11 . Jeśli UE nie podejmie szeroko zakrojonych działań, ryzykuje zmarnowanie możliwości, jakie oferuje SI, co może doprowadzić do drenażu mózgów i skazać Unię na korzystanie z rozwiązań w zakresie SI opracowanych w innych krajach. Z tego powodu w ramach europejskiej strategii w zakresie SI ustalono ambitne, ale realistyczne cele: ogólnounijne inwestycje publiczne i prywatne w SI trzeba w ciągu najbliższego dziesięciolecia zwiększyć do docelowego poziomu 20 mld EUR rocznie. W pierwszej kolejności Komisja zamierza zwiększyć inwestycje w SI w ramach programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020” do 1,5 mld EUR w latach 2018–2020. Kwota ta stanowi wzrost o 70 % względem okresu obejmującego lata 2014–2017. Jeżeli państwa członkowskie i sektor prywatny podejmą podobne wysiłki, całkowite inwestycje w Unii wzrosną do ponad 20 mld EUR w okresie obejmującym lata 2018–2020 12 . Dałoby to Unii możliwość dalszego zwiększania wysiłków w następnym dziesięcioleciu, a poziom inwestycji zbliżałby się stopniowo do 20 mld EUR rocznie. Odpowiadałoby to rocznym inwestycjom sektora publicznego (państwa członkowskie i Komisja) na poziomie 7 mld EUR, co byłoby porównywalne z innymi kontynentami. Komisja proponuje, aby w następnym okresie programowania 2021–2027 Unia inwestowała w SI co najmniej 1 mld EUR rocznie z programu „Horyzont Europa” i programu „Cyfrowa Europa” 13 .

Państwa członkowskie uwzględniły te cele i zgodziły się, że konieczne są ambitne działania i że należy zwiększyć wysiłki na szczeblu krajowym. Skoordynowane wysiłki w sektorze publicznym pomogą w zwiększeniu inwestycji prywatnych.

Inwestycje publiczne odgrywają wprawdzie ważną rolę, ale równie istotnym obowiązkiem organów regulacyjnych jest wyeliminowanie przeszkód wynikających z rozdrobnionych rynków. Produkty i usługi są w coraz większym stopniu powiązane ze sobą i poddane cyfryzacji. W tym kontekście kwestią najwyższej wagi jest uniknięcie fragmentacji rynku w sektorach strategicznych takich jak sztuczna inteligencja, w tym przez wzmocnienie głównych czynników prorozwojowych (np. jednolite normy i szybkie sieci łączności). Prawdziwy jednolity rynek cyfrowy 14  ułatwi przedsiębiorstwom rozszerzanie swojej działalności i handel transgraniczny, tym samym zwiększając inwestycje.

2.2.     W kierunku europejskiego partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie SI i zwiększenia finansowania dla przedsiębiorstw typu start-up oraz innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw 15

Państwa członkowskie oraz Komisja zwiększą również współpracę z sektorem prywatnym. Ponadto Komisja zgromadzi przedsiębiorstwa i organizacje badawcze w celu opracowania wspólnego programu badań strategicznych w zakresie SI, określenia priorytetów zgodnych z zapotrzebowaniem na rynku i zachęcenia do wymiany informacji między sektorami i ponad granicami. Stworzy to warunki dla nowego partnerstwa na rzecz badań naukowych i innowacji w zakresie SI, zwiększając współpracę między środowiskiem naukowym i przemysłem w Europie. Oczekuje się, że sektor prywatny zobowiąże się w ramach tego umownego partnerstwa do konkretnych i znacznych inwestycji w SI. Partnerstwo to będzie oparte na istniejących partnerstwach na rzecz robotyki i dużych zbiorów danych 16 , odpowiadających inwestycjom w wysokości 4,4 mld EUR, z których większość (3,2 mld EUR) pochodzi z przemysłu. Zainteresowane strony potwierdziły już, że popierają utworzenie partnerstwa na rzecz SI 17 .

Komisja zamierza ponadto udostępnić przedsiębiorstwom typu start-up i innowatorom zajmującym się SI i technologią blockchain (łańcucha bloków) zasoby, które pomogą im w rozwinięciu działalności. W 2020 r. należy wstępnie uruchomić kwotę 100 mln EUR, które można dodatkowo uzupełnić dzięki udziałowi zainteresowanych krajowych banków rozwoju i innych instytucji. Mogłoby to pomóc w przygotowaniach do zwiększenia dostępu do finansowania SI w ramach programu InvestEU od 2021 r.

Jednocześnie Komisja czyni postępy w pracach nad ustanowieniem Europejskiej Rady ds. Innowacji, aby wesprzeć najnowocześniejsze technologie i najbardziej innowacyjne przedsiębiorstwa typu start-up. W odpowiedzi na wezwanie Rady Europejskiej z czerwca 2018 r. 18 na początku 2019 r. zostanie uruchomiona nowa inicjatywa pilotażowa 19 , której elementem będzie wsparcie dla następnej generacji technologii SI ukierunkowanych na człowieka.

2.3.    Wspieranie doskonałości w obszarze godnych zaufania technologii SI i ich szerokiego rozpowszechniania 20

Państwa członkowskie i Komisja dążą do zwiększenia krajowych możliwości badawczych oraz doprowadzenia do tego, aby osiągnęły masę krytyczną dzięki ściślej powiązanym sieciom europejskich centrów doskonałości naukowej w zakresie SI. Celem jest wspieranie współpracy między najlepszymi zespołami badawczymi w Europie, aby dzięki połączeniu swoich sił mogły skuteczniej zmagać się z ważnymi wyzwaniami naukowymi i technologicznymi w zakresie SI.

Wprowadzanie nowoczesnych zastosowań SI na rynek wymaga przeprowadzenia eksperymentów i badań w rzeczywistych warunkach. W ramach wdrażania przyjętej w 2016 r. strategii cyfryzacji europejskiego przemysłu 21 Komisja wspiera już programy pilotażowe i eksperymenty na dużą skalę prowadzone w obszarach takich jak inteligentne rolnictwo, inteligentne miasta oraz pojazdy autonomiczne i połączone z siecią.

Te programy pilotażowe i eksperymenty będą źródłem cennych doświadczeń i umożliwią wyciągnięcie istotnych wniosków. Aby zoptymalizować inwestycje i zapobiec powielaniu wysiłków, Komisja proponuje utworzenie szeregu referencyjnych ośrodków badawczych o dużej skali dostępnych dla wszystkich podmiotów w Europie, z wykorzystaniem do 1,5 mld EUR środków z dotyczącej SI części proponowanego programu „Cyfrowa Europa”, opierając się na istniejących centrach doskonałości w państwach członkowskich. Przykłady przygotowywanych przez państwa członkowskie ośrodków badawczych obejmują transgraniczne testy jazdy autonomicznej i połączonej 22 oraz przeprowadzane w skali rzeczywistej eksperymenty w dziedzinie inteligentnych szpitali. W przypadku połączonej i autonomicznej mobilności identyfikacja takich ośrodków badawczych oraz samych testów będzie koordynowana w pierwszej kolejności przez wspólną ogólnounijną platformę, o której mowa w unijnej strategii na rzecz mobilności w przyszłości 23 , a w drugiej kolejności przez odpowiednie partnerstwo, które zostanie ustanowione w ramach programu „Horyzont Europa”.

Równie ważne jest wspieranie jak najszerszego stosowania SI przez podmioty gospodarcze, w szczególności przez przedsiębiorstwa typu start-up oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Dzięki zwiększaniu świadomości publicznej i dzieleniu się najnowszymi wynikami postępów w nauce oraz wypróbowanymi nowoczesnymi technologami, które rozwinięto w Europie, każde przedsiębiorstwo – niezależnie od wielkości i zaawansowania technologicznego – a także sektor publiczny będą mogły korzystać z możliwości, jakie daje ta technologia cyfrowa. Proponowany nowy program „Cyfrowa Europa” przewiduje wspólne inwestycje państw członkowskich i Komisji w centra innowacji cyfrowych w całej Europie, w tym za pośrednictwem środków Funduszu Spójności. Program ten jeszcze bardziej ułatwi rozpowszechnianie zdolności w dziedzinie SI w poszczególnych państwach członkowskich i będzie powiązany z „platformą sztucznej inteligencji na żądanie” 24 . W tym celu państwa członkowskie wskażą w 2019 r. centra innowacji cyfrowych w dziedzinie SI na swoim terytorium.

2.4.    Dostosowanie programów i systemów nauczania i szkoleń, aby lepiej przygotować nasze społeczeństwo na SI 25

Szybki postęp technologiczny oznacza, że świat pracy mocno się zmieni, i stanie się to raczej wcześniej niż później. Zmiany technologiczne pociągną za sobą w szczególności zmiany związane ze zbiorem umiejętności wymaganych od pracowników, co dla potencjalnie bardzo wielu pracowników będzie się wiązało z koniecznością zwiększenia swoich kwalifikacji. W związku z tym należy położyć większy nacisk na uczenie się przez całe życie. Jeden szczególny aspekt zmian dotyczy tych pracowników, którzy będą faktycznie projektować i wdrażać przyszłe rozwiązania oparte na SI. Prawie wszystkie państwa członkowskie borykają się z niedoborem specjalistów w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), a ponad 600 000 stanowisk ekspertów ds. cyfrowych pozostaje obecnie nieobsadzonych 26 . Utalentowani naukowcy i obiecujące przedsiębiorstwa typu start-up często otrzymują ponadto interesujące oferty z zagranicy. Na przykład w 2017 r. w Dolinie Krzemowej pracowało 240 000 Europejczyków 27 , z których wielu przyjechało do USA w celu podjęcia konkretnej pracy w sektorze technologicznym. Europa musi mieć zdolność szkolenia, przyciągania i zatrzymywania tego typu kadr oraz promować przedsiębiorczość, jak również zwiększać w tym kontekście różnorodność i równowagę płci.

Państwa członkowskie będą zatem wymieniały najlepsze praktyki dotyczące sposobów zwiększania doskonałości i zatrzymywania utalentowanych pracowników, jak również zwiększania i przyspieszania wysiłków w celu pełnego wprowadzenia i wykorzystywania możliwości stwarzanych przez obowiązujące przepisy dotyczące legalnej migracji, w tym niebieską kartę 28 w celu przyciągania fachowców. Niebieska karta to pozwolenie na pracę umożliwiające wysoce wykwalifikowanym obywatelom spoza UE podjęcie pracy i zamieszkanie w UE. Kwestia umiejętności powinna zostać również uwzględniona w krajowych strategiach w zakresie SI, które mają zostać opublikowane do połowy 2019 r. Strategie te powinny się skupić na kwestii umiejętności istotnych z punktu widzenia SI w cyklu kształcenia formalnego, w tym w szkoleniu zawodowym i szkolnictwie wyższym, oraz na sposobach zwiększania możliwości dla magistrów i doktorów w dziedzinie SI.

Komisja wesprze osoby z tytułem magistra lub doktora w dziedzinie SI za pomocą proponowanej ściślejszej współpracy między centrami doskonałości naukowej w zakresie SI i, w szerszym ujęciu, między unijnymi programami w zakresie badań naukowych i innowacji. Wsparcie w zakresie interdyscyplinarności zostanie zapewnione dzięki zachęcaniu do łączenia stopni naukowych, np. w dziedzinie prawa lub psychologii i SI. Umiejętności cyfrowe, które sprzyjają rozwojowi i wykorzystaniu SI, należy również włączyć do programów nauczania we wszystkich obszarach kształcenia i szkolenia.

Ponieważ postępy technologiczne często radykalnie wpływają na rzeczywistość, osoby odpowiedzialne za wyznaczanie kierunków polityki wypracują strategie mające na celu poradzenie sobie ze zmianami w sferze zatrudnienia, aby zmiany te sprzyjały włączeniu społecznemu, ponieważ tempo znikania niektórych zawodów i pojawiania się innych prawdopodobnie przyśpieszy wraz ze zmianami modeli biznesowych oraz sposobów, w jaki wykonywane są różne prace lub zadania. Może się to wiązać z koniecznością zmiany obowiązujących uzgodnień dotyczących rynku pracy i ochrony socjalnej, aby wspierać zmiany na rynku pracy. Komisja powołała grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. wpływu transformacji cyfrowej na rynki pracy w UE, która wiosną 2019 r. przedstawi sprawozdanie dotyczące tych kwestii 29 .

2.5.    Rozwijanie europejskiej przestrzeni danych kluczowej dla SI w Europie, w tym dla sektora publicznego 30

Dalszy rozwój SI wymaga sprawnego ekosystemu danych zbudowanego w oparciu o zaufanie, dostępność danych i odpowiednią infrastrukturę 31 . Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) 32 stanowi podstawę zaufania do jednolitego rynku danych. Rozporządzenie to ustanowiło nowy światowy standard charakteryzujący się mocnym naciskiem na prawa osób fizycznych, który odzwierciedla europejskie wartości, i stanowi ono istotny element zapewnienia zaufania do SI. Zaufanie to jest szczególnie ważne w przypadku przetwarzania danych dotyczących opieki zdrowotnej w ramach zastosowań opartych na SI. Komisja zachęca Europejską Radę Ochrony Danych do opracowania wytycznych dotyczących kwestii przetwarzania danych osobowych w kontekście badań. Ułatwiłoby to rozwój dużych transgranicznych zbiorów danych naukowych, które mogą być wykorzystane na potrzeby SI.

Rozwój SI wymaga ogromnej ilości danych. Uczenie się maszyn, które stanowi jeden z rodzajów SI, polega na identyfikacji prawidłowości istniejących w dostępnych danych, a następnie zastosowaniu tej wiedzy w odniesieniu do nowych danych. Im zbiór danych jest większy, tym lepiej SI może się uczyć i znajdować w danych nawet bardzo subtelne powiązania.

Po przeszkoleniu algorytmy mogą poprawnie klasyfikować obiekty, których nigdy nie widziały, coraz częściej będą to czynić z dokładnością większą niż ludzie. Dostęp do danych stanowi zatem kluczowy składnik konkurencyjnego środowiska SI i UE powinna ten dostęp ułatwiać z pełnym poszanowaniem zasad ochrony danych osobowych.

Wejście w życie rozporządzenia w sprawie swobodnego przepływu danych nieosobowych 33 w 2019 r. pomoże w „uwolnieniu” danych, w szczególności danych generowanych maszynowo, i znacznie ułatwi przedsiębiorstwom prowadzenie działalności transgranicznej w Unii. Utrzymane będzie otwarte nastawienie do przepływu danych na szczeblu międzynarodowym, przy pełnym poszanowaniu unijnych przepisów dotyczących ochrony danych osobowych i zgodnie z obowiązującymi instrumentami prawnymi, w tym umowami o wolnym handlu.

Porozumienie w kwestii przeglądu dyrektywy w sprawie informacji sektora publicznego 34 również zwiększy ilość danych dostępnych na potrzeby innowacji.

Utworzenie wspólnych europejskich przestrzeni danych w szeregu obszarów, takich jak produkcja lub energia, stworzy ważne zasoby na potrzeby europejskich innowatorów i przedsiębiorstw. Celem tych wspólnych europejskich przestrzeni danych będzie agregacja danych, zarówno dla sektora publicznego, jak i danych wymienianych między przedsiębiorstwami, w całej Europie i udostępnianie ich na użytek szkolenia SI 35 w skali, która umożliwi rozwój nowych produktów i usług. Niezbędne jest szybkie opracowanie i przyjęcie europejskich zasad, takich jak wymogi i standardy dotyczące interoperacyjności. Unia musi również zapewnić wsparcie w celu zagwarantowania swobodnego dostępu do takich zbiorów danych, ich wymiany i ponownego wykorzystania. Wskazanie przez państwa członkowskie zbiorów danych o wysokiej wartości pomoże w ich ponownym wykorzystaniu w sposób bardziej otwarty. Komisja również wnosi wkład w postaci dużych ilości danych i informacji dotyczących obserwacji Ziemi, uzyskanych w ramach swojej inicjatywy przewodniej – programu Copernicus.

Szczególnie obiecujące są zastosowania SI w dziedzinie opieki zdrowotnej. W 2020 r. Komisja – we współpracy z państwami członkowskimi – wesprze za pośrednictwem programu „Horyzont 2020” rozwój wspólnej bazy danych obrazów zdrowotnych (zanonimizowanych i opartych na dobrowolnym udostępnieniu danych przez pacjentów). Baza ta będzie początkowo poświęcona najbardziej rozpowszechnionym formom nowotworów i będzie wykorzystywać SI do poprawy jakości diagnozy i leczenia. Będzie ona funkcjonować zgodnie ze wszystkimi niezbędnymi wymogami regulacyjnymi, wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i wymogami etycznymi.

Narzędzia wykorzystujące SI mają kluczowe znaczenie dla przyszłego funkcjonowania administracji publicznej. Państwa członkowskie i Komisja będą się wzajemnie uczyć i rozmawiać na temat obszarów, w których możliwe jest wspólne udzielanie zamówień na rozwiązania oparte na SI – w tym dotyczące cyberbezpieczeństwa – jak również na temat problemów charakterystycznych dla sektora publicznego. Szczególne wyzwania prawne i etyczne wyłaniają się na przykład w przypadku wykorzystywania SI w obszarach bezpieczeństwa i egzekwowania prawa. Należy bowiem wówczas uwzględnić, że organy administracji publicznej są zobowiązane do działania zgodnie z przepisami, że muszą one uzasadniać swoje decyzje oraz że ich działania podlegają kontroli sądowej dokonywanej przez sądy administracyjne.

Do przetwarzania danych niezbędna jest ponadto odpowiednia moc obliczeniowa. Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Obliczeń Wielkiej Skali 36 (EuroHPC) łączy zasoby w celu rozwijania superkomputerów nowej generacji służących do przetwarzania dużych zbiorów danych i szkolenia SI. W tym kontekście prowadzona z państwami członkowskimi i sektorem przemysłu współpraca w obszarze mikroelektronicznych podzespołów i układów (ECSEL 37 ) oraz europejska inicjatywa dotycząca procesorów 38 , której celem jest stworzenie technologii procesorów o niskim zużyciu energii na potrzeby obliczeń wielkiej skali, ośrodków przetwarzania danych i pojazdów autonomicznych, są kluczowe do wytworzenia niezależnego i innowacyjnego europejskiego ekosystemu projektowania wysokiej klasy chipów.

2.6.    Opracowanie wytycznych w zakresie etyki w perspektywie globalnej i zapewnienie ram prawnych sprzyjających innowacji 39

Aby zdobyć zaufanie niezbędne, by społeczeństwa zaakceptowały SI i z niej korzystały, przedmiotowa technologia powinna być przewidywalna, stosowana odpowiedzialnie, wiarygodna, stosowana z poszanowaniem praw podstawowych i zgodna z zasadami etycznymi. W innym przypadku stosowanie SI może prowadzić do nieprzewidzianych rezultatów, takich jak powstawanie zamkniętych grup, w których ludzie otrzymują tylko informacje zgodne z ich poglądami, lub zwiększanie dyskryminacji, jak w przypadku algorytmu, który w ciągu 24 godzin zaczął powtarzać poglądy rasistowskie w wyniku zetknięcia się z treściami rasistowskimi 40 .

Bardzo istotne jest, aby ludzie zrozumieli, w jaki sposób SI podejmuje decyzje. Europa może się stać światowym liderem w rozwijaniu i wykorzystywaniu SI w słusznych celach oraz wspieraniu podejścia ukierunkowanego na człowieka i zasady „uwzględniania etyki na etapie projektowania”.

Aby w jeszcze większym stopniu rozwijać i wykorzystywać SI w oparciu o te zasady, Komisja powierzyła niezależnej grupie ekspertów wysokiego szczebla ds. SI zadanie przygotowania projektu wytycznych w zakresie etyki związanej z SI. Pierwsza wersja dokumentu zostanie opublikowana pod koniec 2018 r., a w marcu 2019 r. – po przeprowadzeniu szerokich konsultacji za pośrednictwem europejskiego sojuszu na rzecz SI 41 – eksperci przedstawią Komisji końcową wersję wytycznych. Celem jest wprowadzenie europejskiego podejścia w zakresie etyki na fora międzynarodowe. Komisja coraz bardziej otwiera się na współpracę ze wszystkimi państwami niebędącymi członkami UE, które chcą dzielić te same wartości.

Dalszy rozwój SI wymaga również ram prawnych, które są na tyle elastyczne, aby wspierać innowację, ale jednocześnie zapewniają wysoki poziom ochrony i bezpieczeństwa. Komisja sprawdza obecnie, czy w świetle tych nowych wyzwań ramy prawne dotyczące bezpieczeństwa oraz odpowiedzialności na poziomie unijnym i krajowym są odpowiednie, czy też należy zlikwidować ewentualne luki. W tym celu Komisja opublikuje do połowy 2019 r. sprawozdanie dotyczące ewentualnych luk w ramach prawnych dotyczących bezpieczeństwa i odpowiedzialności w odniesieniu do SI oraz kierunków rozwoju tych ram.

2.7.    Aspekty zastosowań i infrastruktury SI związane z bezpieczeństwem oraz międzynarodowa agenda bezpieczeństwa

Należy lepiej zrozumieć, w jaki sposób SI może wpłynąć na bezpieczeństwo w trzech następujących wymiarach: w jaki sposób SI mogłaby wpłynąć pozytywnie na osiągnięcie celów sektora bezpieczeństwa; w jaki sposób można ochronić technologie SI przed atakami; oraz w jaki sposób należy się odnosić do jakiegokolwiek wykorzystywania SI w szkodliwych celach.

Ponieważ rosną możliwości i wrażliwość zastosowań SI w wielu obszarach gospodarki cyfrowej i społeczeństwa, takich jak autonomiczna mobilność lub zapobieganie przerwom w dostawach energii elektrycznej, bardzo ważne jest ustalenie wymogów dotyczących cyberbezpieczeństwa w zakresie SI 42 .

Stosowanie SI w systemach uzbrojenia może gruntownie zmienić charakter konfliktów zbrojnych i budzi w związku z tym poważne obawy i wątpliwości. Unia zamierza nadal podkreślać, że prawo międzynarodowe, w tym międzynarodowe prawo humanitarne i prawo dotyczące praw człowieka, ma pełne zastosowanie względem wszystkich systemów uzbrojenia, w tym autonomicznych systemów uzbrojenia, i że państwa są nadal odpowiedzialne za rozwój i wykorzystanie tych systemów w konflikcie zbrojnym. UE nadal pozostaje na stanowisku, że trzeba zachować kontrolę człowieka nad wszystkimi decyzjami dotyczącymi użycia śmiercionośnej siły i że należy ją włączyć do wszystkich części cyklu życia każdego systemu uzbrojenia 43 .

3.    WNIOSKI

Sztuczna inteligencja już jest częścią naszego codziennego życia, ale ma dużo większe możliwości niż to, co dotychczas zobaczyliśmy. Jeżeli Europa ma zostać liderem w dziedzinie SI, musi wykorzystać swoje mocne strony i wesprzeć rozwój etycznej, bezpiecznej i najnowocześniejszej SI opracowanej w Europie.

Z tego względu Komisja wzywa:

·Radę Europejską do zatwierdzenia skoordynowanego planu;

·państwa członkowskie do zrealizowania skoordynowanego planu, w tym do przygotowania do połowy 2019 r. krajowych strategii w zakresie SI określających poziomy inwestycji i środki wykonawcze;

·współprawodawców do szybkiego przyjęcia pozostałych inicjatyw ustawodawczych, które są niezbędne do zapewnienia sukcesu europejskiej strategii w zakresie SI, w tym wniosków przedłożonych w kontekście następnych wieloletnich ram finansowych.

(1)

      https://www.latribune.fr/entreprises-finance/la-tribune-de-l-energie-avec-erdf/cinq-objets-connectes-pour-economiser-l-energie-545571.html  

(2)

      https://www.theguardian.com/society/2018/may/29/skin-cancer-computer-learns-to-detect-skin-cancer-more-accurately-than-a-doctor  

(3)

     COM(2018) 237.

(4)

     Szacuje się, że około 90 % wypadków drogowych spowodowanych jest błędami ludzkimi, zob. COM(2016) 787.

(5)

     Europa posiada światowej klasy badaczy i przedsiębiorstwa typu start-up w dziedzinie SI, jest liderem w obszarach robotyki i oprogramowania / platform wymiany danych między przedsiębiorstwami. Silne europejskie sektory transportu, opieki zdrowotnej i produkcji powinny znajdować się w pierwszej linii prac nad SI.

(6)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eu-member-states-sign-cooperate-artificial-intelligence  

(7)

      https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2018/06/29/20180628-euco-conclusions-final/  

(8)

     Wszystkie te działania muszą być zgodne z przepisami UE dotyczącymi prawa konkurencji i pomocy państwa.

(9)

     Francja, Finlandia, Szwecja, Zjednoczone Królestwo i Niemcy wprowadziły strategie ukierunkowane na SI. Niektóre kraje, takie jak Dania, Luksemburg, Niderlandy, Irlandia i Norwegia, włączają działania związane z SI do swoich szerszych strategii cyfryzacji. Austria, Belgia, Republika Czeska, Dania, Estonia, Niemcy, Włochy, Łotwa, Polska, Portugalia, Słowenia, Słowacja i Hiszpania są w trakcie opracowywania strategii.

(10)

      https://ec.europa.eu/knowledge4policy/ai-watch_en

(11)

     Europa zainwestowała w sumie około 2,4–3,2 mld EUR w 2016 r., w porównaniu z 6,5–9,7 mld EUR inwestycji w Azji i 12,1–18,6 mld EUR w Ameryce Północnej. Źródło: „10 imperatives for Europe in the age of AI and automation” („10 nadrzędnych celów Europy w epoce SI i automatyki”), McKinsey, 2017.

(12)

     Może to obejmować inwestycje w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Pięć regionów zawarło w swoich strategiach inteligentnej specjalizacji cele priorytetowe związane z SI: Dolna Saksonia [Niemcy], Sawonia Północna [Finlandia], Łódzkie [Polska], region północno-zachodni [Rumunia] oraz region północno-wschodni [Rumunia]. Zob.: http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/map  

(13)

     Wnioski dotyczące następnych wieloletnich ram finansowych – w szczególności programu „Cyfrowa Europa” oraz programu „Horyzont Europa” – najambitniejszego jak dotąd unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji – wspierają europejską strategię w zakresie SI.

(14)

Zob. niedawny komunikat Komisji „Jednolity rynek w zmieniającym się świecie” (COM (2018) 772).

(15)

     Informacje szczegółowe na temat proponowanych działań znajdują się w sekcji B skoordynowanego planu.

(16)

     Partnerstwa publiczno-prywatne na rzecz robotyki („SPARC”) i dużych zbiorów danych („Big Data Value”) odpowiadają 1,2 mld EUR inwestycji publicznych i 3,2 mld EUR inwestycji prywatnych w latach 2014–2020, co daje w sumie 4,4 mld EUR.

(17)

     Stowarzyszenie Big Data Value Association, partner prywatny w partnerstwie publiczno-prywatnym na rzecz dużych zbiorów danych, przyjęło stanowisko negocjacyjne w sprawie SI, w ramach którego zaleca się przejście do partnerstwa na rzecz SI (listopad 2018 r.). http://bdva.eu/sites/default/files/AI-Position-Statement-BDVA-Final-12112018.pdf

(18)

      https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2018/06/29/20180628-euco-conclusions-final/  

(19)

     Tylko w 2018 r. w ramach etapu pilotażowego Europejskiej Rady ds. Innowacji sfinansowano 74 innowacyjne projekty MŚP i przedsiębiorstwa typu start-up w celu opracowywania innowacji związanych z SI.

(20)

     Szczegółowe informacje na temat proponowanych działań znajdują się w sekcji C skoordynowanego planu.

(21)

     COM(2016) 180.

(22)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/cross-border-corridors-connected-and-automated-mobility-cam

(23)

COM(2018) 283.

(24)

      http://ai4eu.org/

(25)

     Informacje szczegółowe na temat proponowanych działań znajdują się w sekcji D skoordynowanego planu.

(26)

      https://www.pocbigdata.eu/monitorICTonlinevacancies/general_info/

(27)

      https://jointventure.org/images/stories/pdf/index2018.pdf

(28)

     Dyrektywa Rady 2009/50/WE w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Komisja przedstawiła wniosek w sprawie zmiany tego aktu – COM(2016) 378.

(29)

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/appointment-members-high-level-expert-group-impact-digital-transformation-eu-labour-markets

(30)

     Szczegółowe informacje na temat proponowanych działań znajdują się w sekcjach E i G skoordynowanego planu.

(31)

     „SI wymaga danych, aby móc działać” zob. rozdział 12 sprawozdania Wspólnego Centrum Badawczego pt. „Sztuczna inteligencja: europejska perspektywa” https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/artificial-intelligence-european-perspective

(32)

     Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych.

(33)

     Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1807 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie ram swobodnego przepływu danych nieosobowych w Unii Europejskiej.

(34)

     Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (wersja przekształcona) COM(2018) 234.

(35)

     Linki do repozytoriów danych będą udostępniane na żądanie za pośrednictwem platformy sztucznej inteligencji, której przeznaczeniem jest świadczenie usług na rzecz społeczności zajmującej się SI.

(36)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/eurohpc-joint-undertaking

(37)

      https://www.ecsel.eu/  

(38)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/european-processor-initiative-consortium-develop-europes-microprocessors-future-supercomputers

(39)

     Szczegółowe informacje na temat proponowanych działań znajdują się w sekcjach F i H skoordynowanego planu.

(40)

      https://www.theguardian.com/technology/2016/mar/24/tay-microsofts-ai-chatbot-gets-a-crash-course-in-racism-from-twitter

(41)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-ai-alliance

(42)

     Zasadę to określono we wspólnym komunikacie w sprawie cyberbezpieczeństwa z września 2017 r. (JOIN(2017) 450).

(43)

     Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa zamierza, przy wsparciu Komisji, wyciągnąć wnioski z konsultacji prowadzonych w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych, Global Tech Panel i innych wielostronnych forów, i koordynować propozycje mające na celu sprostanie tym złożonym wyzwaniom w obszarze bezpieczeństwa. 

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 7.12.2018

COM(2018) 795 final

ZAŁĄCZNIK

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Skoordynowany plan w sprawie sztucznej inteligencji

Skoordynowany plan w sprawie rozwoju i wykorzystania
sztucznej inteligencji opracowanej w Europie – 2018

Sztuczna inteligencja (SI) może pomóc w rozwiązaniu niektórych z największych problemów, przed którymi stoi współczesny świat. Dzięki niej lekarze mają możliwość doskonalenia diagnostyki i opracowywania metod leczenia chorób, dla których takie metody jeszcze nie istnieją, może przyczyniać się do zmniejszenia zużycia energii poprzez optymalizację wykorzystania zasobów, a także do zapewnienia czystszego środowiska poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na pestycydy. Może ona również pomóc w sporządzaniu lepszych prognoz pogody i przewidywaniu klęsk żywiołowych itd. Lista możliwości jest praktycznie nieskończona. SI będzie główną siłą napędową wzrostu gospodarczego i wzrostu wydajności oraz przyczyni się do zrównoważonego rozwoju i zwiększenia rentowności bazy przemysłowej w Europie 1 . SI gruntownie zmienia nasz świat, podobnie jak niegdyś czyniły to silnik parowy lub energia elektryczna.

Unia dąży zatem do opracowania niezawodnej SI, która będzie oparta na wartościach etycznych i społecznych wywodzących się z Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Ludzie powinni nie tylko ufać SI, ale również korzystać z niej w życiu osobistym i zawodowym. Celem Europy jest stworzenie ekosystemu dla SI, który będzie sprzyjał innowacjom: środowiska, które zapewni podmiotom gospodarczym dostęp do infrastruktury, zaplecza badawczego, środowisk testowych, środków finansowych, ram prawnych, a także odpowiednich poziomów umiejętności, które umożliwią im inwestowanie w SI i korzystanie z niej. Zasadniczo ambicją Europy jest stanie się wiodącym regionem na świecie pod względem rozwoju i wykorzystania najnowocześniejszej, etycznej i bezpiecznej SI, przy jednoczesnym promowaniu podejścia ukierunkowanego na człowieka w kontekście globalnym.

Od czasu szczytu cyfrowego zorganizowanego przez prezydencję estońską we wrześniu 2017 r. rozwój SI jest jednym z najważniejszych postulatów w programie prac Rady UE. W komunikacie „Sztuczna inteligencja dla Europy” z dnia 25 kwietnia 2018 r. 2 zaproponowano europejską strategię, aby wesprzeć dążenia do osiągnięcia tego celu. W komunikacie tym zaproponowano również skoordynowany plan w sprawie rozwoju SI w Europie 3 , który ma zostać opracowany wspólnie z państwami członkowskimi do końca 2018 r. Propozycje te zostały zatwierdzone przez Radę Europejską 4 . W odpowiedzi na ten wniosek opracowano niniejszy dokument. Tylko dzięki współpracy państw członkowskich i Komisji możliwe będzie urzeczywistnienie tej wizji w Europie.

Wspomniany skoordynowany plan opiera się na „deklaracji o współpracy”, którą podpisały wszystkie państwa członkowskie UE i Norwegia w kontekście Dnia Technologii Cyfrowych 2018 5 , podkreślając gotowość do ściślejszej współpracy w zakresie SI. Austriacka prezydencja Rady UE również uczyniła SI priorytetem w kontekście transformacji przemysłu 6 .

Główne cele planu to maksymalizacja wpływu inwestycji na poziomie unijnym i krajowym, wspieranie synergii i współpracy w całej UE, w tym w dziedzinie etyki, wspieranie wymiany najlepszych praktyk oraz wspólne określenie dalszych działań. Współpraca może zmaksymalizować konkurencyjność UE w skali światowej.

Grupa państw członkowskich ds. cyfryzacji europejskiego przemysłu i sztucznej inteligencji oraz Komisja omówiły w okresie od czerwca do listopada 2018 r. możliwe aspekty współpracy. Aby dostosować się do szybkiego tempa zmian w społeczeństwach i gospodarkach zachodzących w związku z rozwojem SI, państwa członkowskie, Norwegia i Szwajcaria uzgodniły, że wprowadzą w życie kroczący skoordynowany plan, który będzie corocznie monitorowany i weryfikowany, tak aby pozostał aktualny. Niniejszy dokument stanowi pierwszą wersję tego planu i obejmuje głównie działania na lata 2019 i 2020, z naciskiem na działania planowane na poziomie UE w kontekście obecnych ram finansowych. Przewiduje się, że plan będzie realizowany również w następnej dekadzie, prawdopodobnie do 2027 r., zgodnie z kolejnymi wieloletnimi ramami finansowymi 7 . 

Potrzebę podjęcia skoordynowanych działań stwierdzono w obszarach takich jak inwestycje, doskonałość i rozpowszechnianie SI, dostępność danych, wyzwania społeczne, etyka i ramy prawne. Działania te należy wdrożyć w sektorze zarówno prywatnym, jak i publicznym, przy zapewnieniu wielu efektów synergicznych.

„SI opracowana w Europie” wychodząca naprzeciw aspiracjom obywateli, odpowiadająca na potrzeby społeczne i zwiększająca konkurencyjność

Skoordynowany plan przyczyni się do zmaksymalizowania korzyści, jakie SI przyniesie wszystkim Europejczykom, dzięki zapewnieniu wsparcia dla rozwoju niezawodnej SI, która odpowiada europejskim wartościom etycznym i aspiracjom obywateli. Europa będzie stopniowo zwiększać swoje wysiłki w obszarach interesu publicznego, takich jak opieka zdrowotna, transport, bezpieczeństwo, edukacja i energia, jak również w innych obszarach, takich jak produkcja i usługi finansowe (w tym poprzez technologię blockchain).

Plan ten stanowi połączenie szeregu konkretnych i uzupełniających się działań na poziomie UE, krajowym i regionalnym 8 ze względu na następujące kwestie:

-zwiększenie inwestycji i doskonałości w zakresie technologii i zastosowań SI, które są godne zaufania oraz uwzględniają zasadę „etyka i bezpieczeństwo już w fazie projektowania”. Inwestycje powinny być realizowane przy stanie prawnym, który jest stabilny i umożliwia prowadzenie eksperymentów oraz wspiera innowacje radykalne w całej UE, zapewniając jak najpowszechniejsze i najlepsze wykorzystanie SI w europejskiej gospodarce i w europejskim społeczeństwie;

-wykorzystanie mocnych stron Europy w celu opracowania i wdrożenia wspólnych programów współpracy przemysłu i środowisk akademickich w zakresie badań i rozwoju oraz innowacji, w ramach partnerstwa z przemysłem i państwami członkowskimi;

-dostosowanie programów i systemów kształcenia i szkolenia zawodowego w celu przygotowania społeczeństwa europejskiego i jego przyszłych pokoleń na SI;

-budowanie w Europie podstawowych zdolności, które stanowią podstawę SI, takich jak przestrzenie danych i światowej klasy platformy odniesienia do przeprowadzania testów i eksperymentów;

-uczynienie administracji publicznych w Europie pionierami w dziedzinie wykorzystania SI;

-wdrażanie, w oparciu o prace ekspertów, jasnych wytycznych w zakresie etyki dotyczących rozwoju i wykorzystania SI z pełnym poszanowaniem praw podstawowych, z zamiarem wyznaczania globalnych norm etycznych i stania się światowym liderem w dziedzinie etycznej i niezawodnej sztucznej inteligencji;

-w razie potrzeby przeglądu krajowych i europejskich ram prawnych, tak aby sprostały konkretnym wyzwaniom.

Główne czynniki

Postęp w dziedzinie sztucznej inteligencji stwarza nowe możliwości w dziedzinach takich jak zindywidualizowana i precyzyjna opieka zdrowotna, mobilność (jazda autonomiczna 9 ), technologia finansowa, zaawansowana produkcja, zastosowania satelitarne, inteligentne sieci energetyczne, zrównoważona gospodarka o obiegu zamkniętym i biogospodarka, lepsze wykrywanie i ściganie działalności przestępczej (np. pranie pieniędzy, oszustwa podatkowe), media itd.

Ta cyfrowa transformacja w wielu przypadkach wymaga znacznej modernizacji istniejącej infrastruktury. Skuteczne wdrożenie SI będzie wymagało zakończenia procesu tworzenia jednolitego rynku cyfrowego i jego ram prawnych, w tym szybkiego przyjęcia wniosku Komisji w sprawie Europejskiego Centrum Kompetencji w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa w kwestiach Przemysłu, Technologii i Badań Naukowych oraz sieci krajowych ośrodków koordynacji 10 , zapewnienia lepszej łączności dzięki koordynacji widma, bardzo szybkim sieciom telefonii ruchomej 5G i sieciom światłowodowym, chmurom następnej generacji, a także technologiom satelitarnym 11 . W przyszłości, która przyniesie nowe technologie obliczeniowe, pamięci masowych i komunikacyjne, obliczenia wielkiej skali i SI będą się w coraz większym stopniu uzupełniać i zazębiać. Ponadto infrastruktura powinna być zarówno dostępna, jak i przystępna cenowo, tak aby zapewnić powszechne przyjęcie SI w całej Europie, zwłaszcza przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Przemysł, a w szczególności małe i młode przedsiębiorstwa, będzie musiał zaznajomić się z tymi technologiami i umieć je wykorzystać w nowych produktach, usługach oraz powiązanych z nimi procesach i technologiach produkcyjnych, w tym w drodze zwiększenia kwalifikacji lub przekwalifikowania swojego personelu. Również normalizacja będzie miała zasadnicze znaczenie dla rozwoju SI na jednolitym rynku cyfrowym, w znacznym stopniu przyczyniając się do zapewnienia interoperacyjności.

Zmiana paradygmatu wymagana jest również w przypadkach, gdy dane muszą być przetwarzane lokalnie (na przykład w przypadku połączonej jazdy zautomatyzowanej, która wymaga zdolności do podejmowania szybkich decyzji bez oczekiwania na odpowiedź z oddalonego serwera). Ten trend napędza popyt na zaawansowane technologie półprzewodnikowe o niskim poborze mocy. Pojawiają się już nowe paradygmaty wykraczające poza skalowanie i konieczne będą nowe energooszczędne architektury obliczeniowe (np. neuromorficzne i kwantowe) dla zapewnienia zrównoważonego zużycia energii. Dzięki wspólnym przedsięwzięciom, takim jak ECSEL 12 (dotyczące podzespołów i układów elektronicznych) i EuroHPC (obliczenia wielkiej skali) 13 , jak również inicjatywa przewodnia w dziedzinie obliczeń kwantowych w ramach programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020” (H2020), trwające partnerstwa między państwami członkowskimi a Unią mają kluczowe znaczenie w kwestii przetwarzania dużych zbiorów danych i wspierania dalszego rozwoju SI.

Państwa członkowskie i Komisja będą stale wspierać wdrażanie kluczowych rozwiązań prorozwojowych i uwzględnią SI w głównym nurcie powiązanych inicjatyw.

Skoordynowany plan łączy się ze strategiami realizowanymi równolegle w tych obszarach.

A.Działania strategiczne i koordynacja

W komunikacie „Sztuczna inteligencja dla Europy” opublikowanym w kwietniu 2018 r. Komisja przedstawiła swoje podejście do SI oparte na trzech filarach:

·zwiększenie potencjału technologicznego i przemysłowego UE oraz wdrożenie SI w całej gospodarce, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym;

·przygotowanie do zmian społeczno-gospodarczych związanych z SI;

·zapewnienie odpowiednich ram etycznych i prawnych, opartych na wartościach Unii i zgodnych z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.

Jak ogłoszono w kwietniowym komunikacie, Komisja zleciła grupie ekspertów wysokiego szczebla ds. SI opracowanie wytycznych w zakresie etyki związanej z SI. Grupa ta przedstawi również zalecenia strategiczne dotyczące inwestycji i ram prawnych.

Komisja zleciła również grupie ekspertów ds. odpowiedzialności i nowych technologii wsparcie Komisji w opracowaniu wytycznych dotyczących wdrażania dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkt oraz w opracowaniu ogólnounijnych zasad, które mogą służyć jako wytyczne na potrzeby ewentualnego dostosowania obowiązujących przepisów na poziomie UE i krajowym.

Grupa ekspertów ustanowiona przez Komisję w ramach Obserwatorium Gospodarki Platform Internetowych zbada dodatkowo kwestie strategiczne w dziedzinach prawa związanych z SI, takie jak dostęp do danych 14 , reklama online oraz rola algorytmów w gospodarce platform internetowych.

Ponadto Komisja powołała również grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. wpływu transformacji cyfrowej na rynki pracy UE, która wiosną 2019 r. przedstawi sprawozdanie dotyczące strategii przeciwdziałania zakłóceniom na rynku pracy 15 .

Poziom unijnych inwestycji w SI jest niski i rozdrobniony w porównaniu z innymi częściami świata, takimi jak USA i Chiny. Aby zaradzić temu niedociągnięciu, w kwietniowym komunikacie wyznaczono ambitny cel polegający na zwiększeniu inwestycji i osiągnięciu łącznej kwoty co najmniej 20 mld EUR (sektor publiczny i prywatny łącznie) w latach 2018–2020 oraz stopniowym zwiększaniu inwestycji w ciągu kolejnej dekady do poziomu 20 mld EUR rocznie.

Komisja zwiększa inwestycje w SI w ramach programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020” do 1,5 mld EUR w latach 2018–2020, co stanowi wzrost o 70 % w stosunku do lat 2014–2017. W kolejnych wieloletnich ramach finansowych Komisja zaproponowała przeznaczenie na SI co najmniej 1 mld EUR rocznie z programu „Horyzont Europa” 16 i programu „Cyfrowa Europa” 17 . Trwają analizy wariantów mobilizacji środków z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych oraz europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Oczekuje się na przykład, że Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego będzie inwestował w SI w oparciu o kolejne generacje strategii inteligentnej specjalizacji.

Na dzień dzisiejszy Francja, Finlandia, Szwecja, Zjednoczone Królestwo i Niemcy wprowadziły strategie ukierunkowane na SI. Niektóre kraje, takie jak Dania, Luksemburg, Niderlandy, Irlandia i Norwegia, włączają działania związane z SI do szerszej strategii cyfryzacji. Ponadto Austria, Belgia, Republika Czeska, Dania, Estonia, Niemcy, Włochy, Łotwa, Polska, Portugalia, Słowenia, Słowacja i Hiszpania opracowują obecnie własne strategie 18 . Aby zmaksymalizować inwestycje, połączyć ważne zasoby, np. dane, oraz zapewnić jednolite otoczenie regulacyjne, wszystkie państwa członkowskie muszą ustanowić krajowe strategie w zakresie SI zgodnie ze swoimi intencjami wyrażonymi w deklaracji o współpracy w zakresie SI podpisanej podczas Dnia Technologii Cyfrowych, w tym środki wspierające.

Państwa członkowskie i Komisja będą corocznie monitorować postępy we wdrażaniu planu 19 .

B.Maksymalizacja inwestycji poprzez partnerstwa

Aby ułatwić i wzmocnić inwestycje w SI, a także zmaksymalizować ich skutki w sektorze zarówno publicznym, jak i prywatnym, niezbędne jest podjęcie wspólnych wysiłków przez Komisję, państwa członkowskie i sektor prywatny. Tylko jeżeli zarówno Komisja, jak i państwa członkowskie skierują inwestycje w tym samym kierunku, poprzez wspólne programowanie i pobudzanie istotnych inwestycji prywatnych, Europa jako całość będzie mogła wywierać wpływ i ustanowić swoją strategiczną autonomię w kontekście SI.

·Torowanie drogi do nowego partnerstwa w sprawie SI: Obecnie SI jest przedmiotem różnych partnerstw publiczno-prywatnych (PPP) w ramach programu „Horyzont 2020”, w szczególności PPP dotyczących robotyki i dużych zbiorów danych i posiadających osobne agendy badań naukowych i innowacji. Środowisko badaczy akademickich jest również zorganizowane w ramach sieci takich jak EurAI, tj. europejskie stowarzyszenie na rzecz SI. Komisja, z pomocą państw członkowskich, podejmie współpracę z sektorem przemysłu i środowiskami naukowymi w zakresie wspólnej agendy badań naukowych i innowacji w kontekście SI. Opierając się na mocnych stronach Europy, Komisja będzie dążyć do stworzenia dynamicznego ogólnounijnego ekosystemu innowacji w zakresie SI, zapewnienia wsparcia na rzecz ścisłej współpracy między sektorem przemysłu a środowiskiem naukowym oraz wzmocnienia konkurencyjności w całym łańcuchu wartości SI. W tym celu Komisja będzie prowadzić dyskusje wstępnie z zainteresowanymi stronami z partnerstw publiczno-prywatnych z sektora robotyki i dużych zbiorów danych, a następnie również z przedstawicielami wszystkich stosownych zainteresowanych stron z sektora przemysłu i z instytutów badawczych na potrzeby opracowania wspólnej strategicznej agendy badań naukowych i innowacji w zakresie SI. Komisja planuje powołać Grupę Liderów.

·Łączenie sił w celu inwestowania w SI: Kluczowe znaczenie dla Europy ma identyfikacja nowej generacji SI, inwestowanie w nią oraz jej szerokie rozpowszechnienie. Jednym z istotnych elementów jest udostępnienie wystarczających środków na inwestycje dla przedsiębiorstw typu start-up w ich początkowej fazie rozwoju, a także dla przedsiębiorstw będących na etapie scale-up. W tym celu Komisja dąży do udostępnienia zasobów przedsiębiorstwom typu start-up i innowatorom w zakresie SI i technologii blockchain w ich początkowej fazie rozwoju, a także przedsiębiorstwom będącym na etapie scale-up, wykorzystując istniejące instrumenty takie jak Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych, program „Horyzont 2020” oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny. W 2020 r. powinna zostać wstępnie uruchomiona kwota w wysokości 100 mln EUR. Ponieważ niektóre wczesne zastosowania technologii blockchain wykorzystującej wydobycie (ang. mining) (takie jak wirtualna waluta bitcoin) zużywają duże ilości energii, w kryteriach wyboru inwestycji do takiego programu finansowego Komisja będzie preferować wsparcie na rzecz nowszych energooszczędnych infrastruktur i zastosowań technologii blockchain. Działania mogłyby się koncentrować na (i) finansowaniu portfela innowacyjnych przedsiębiorstw zajmujących się sztuczną inteligencją / technologią blockchain; (ii) rozwoju dynamicznego ogólnounijnego środowiska inwestorów skoncentrowanego na SI; (iii) zwielokrotnieniu inwestycji na poziomie krajowym poprzez zaangażowanie krajowych banków rozwoju, które są chętne uczestniczyć; (iv) zachęcaniu sektora prywatnego do inwestycji; oraz (v) uczynieniu Europy bardziej atrakcyjną dla przedsiębiorstw typu start-up, tak aby mogły się utrzymać i rozwijać. W kolejnych latach SI i technologia blockchain mogłyby być dalej wspierane w ramach Programu InvestEU.

·W ramach działań następczych podjętych w nawiązaniu do konkluzji Rady Europejskiej z czerwca 2018 r. 24 Komisja Europejska przygotowuje udoskonalony projekt pilotażowy przewidujący zapewnienia wsparcia przez Europejską Radę ds. Innowacji na rzecz dalszego rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw (przedsiębiorstw typu start-up oraz małych i średnich przedsiębiorstw), które dokonują innowacji mających przełomowe znaczenie i tworzących rynek, a także przełomowych odkryć naukowych i kluczowych technologii prorozwojowych, które mogłyby doprowadzić do innowacji radykalnych.

C.Z laboratorium na rynek: (i) budowanie doskonałości naukowej, (ii) ustanawianie światowej rangi ośrodków badawczych; oraz (iii) przyspieszanie wdrażania SI poprzez centra innowacji cyfrowych.

Komisja i państwa członkowskie są świadome znaczenia dalszego wzmacniania ich bazy naukowej 25 oraz wspierania badań naukowych i innowacji w celu zapewnienia konkurencyjności technologii, sprostania wyzwaniom w zakresie innowacji, a także ułatwienia transferu wyników badań do przemysłu.

Komisja zwiększy swoje inwestycje w badania naukowe i innowacje w ramach programu „Horyzont 2020” oraz włączy sztuczną inteligencję do głównego nurtu wszystkich tematów, w odniesieniu do których można ją opracować lub wykorzystać jej korzyści. Przykładowo konieczne będzie przeznaczenie znacznych środków na SI związaną z celami bezpieczeństwa, mianowicie aby z jednej strony zapobiec złośliwemu wykorzystaniu technologii SI przez podmioty działające w złej wierze do działań przestępczych lub aktów terrorystycznych, a z drugiej strony, aby rozpowszechniać narzędzia i rozwiązania w zakresie SI w celu wsparcia organów ścigania, aby lepiej wykrywać i badać działalność przestępczą i terroryzm oraz lepiej im zapobiegać 26 .

Ponadto Komisja zamierza dążyć do wzmocnienia europejskich centrów doskonałości w zakresie SI, ustanowienia światowej rangi ośrodków badawczych oraz przyspieszenia wprowadzania SI na rynek poprzez centra innowacji cyfrowych, upewniając się, że Europa odniesie korzyści z wyników prowadzonych działań badawczych.

Komisja będzie zachowywać równowagę geograficzną w ramach starań na rzecz wzmocnienia centrów innowacji cyfrowych oraz będzie zachęcać do zwiększania zasięgu geograficznego sieci centrów doskonałości oraz ośrodków badawczych, a także do poprawy komplementarności względem inwestycji w ramach polityki spójności.Chociaż niezaprzeczalną mocną stroną Europy są jej liczne ośrodki badań naukowych, połączenie sił jest niezbędne, aby zyskać konkurencyjność na poziomie światowym. Europa dąży do zwiększenia krajowych możliwości badawczych oraz doprowadzenia do tego, aby osiągnęły masę krytyczną dzięki ściślej powiązanym sieciom europejskich centrów doskonałości naukowej w obszarze SI 27 . Celem jest wspieranie współpracy między najlepszymi zespołami badawczymi w Europie, aby dzięki połączeniu swoich sił mogły skuteczniej zmagać się z ważnymi wyzwaniami naukowymi i technologicznymi w zakresie SI, oraz zmobilizowanie przemysłu do integracji i osiągnięcia synergii z zespołami badawczymi.

Ustanawianie światowej rangi ośrodków badawczych 28 : Istotnym krokiem w procesie wprowadzania technologii na rynek jest eksperymentowanie i badanie najnowocześniejszych technologii w rzeczywistych warunkach. W celu optymalizacji inwestycji i uniknięcia powielania działań lub wystąpienia konkurencji należy ustanowić ograniczoną liczbę dużych ośrodków referencyjnych wyspecjalizowanych w zakresie SI i udostępnić je wszystkim podmiotom w Europie.

Przykładowo takie ośrodki badawcze zajmują się m.in. przeprowadzaniem transgranicznych testów jazdy połączonej i autonomicznej, tworzeniem miejsc badawczych służących do autonomicznej żeglugi oraz tworzeniem przestrzeni danych. Komisja i państwa członkowskie określą zapotrzebowanie na nowe, duże ośrodki badawcze w zakresie najnowszych technologii SI w kluczowych obszarach, takich jak mobilność, opieka zdrowotna, produkcja, przemysł rolno-spożywczy lub bezpieczeństwo. Działalność takich ośrodków badawczych może wiązać się z nowymi regulacjami (ang. regulatory sandboxes) (tj. obszarami, w których regulacja jest ograniczona lub sprzyja badaniu nowych produktów i usług) w wybranych obszarach, w których prawo zapewnia organom regulacyjnym wystarczającą swobodę działania, łagodząc określone wymogi prawne i regulacyjne na czas funkcjonowania takiej nowej regulacji.

Przyspieszanie wprowadzania SI na rynek poprzez centra innowacji cyfrowych: Równie ważne będzie wspieranie wprowadzania SI na rynek w szeroko pojętej gospodarce, w szczególności przez MŚP. Będzie się to wiązało z przekazywaniem wiedzy i postępu naukowego generowanego w europejskich centrach doskonałości naukowej w zakresie SI, jak również technologii zatwierdzonych w wyżej wymienionych ośrodkach badawczych. Centra innowacji cyfrowych mogą pomóc w zapewnieniu, aby z możliwości, jakie dają technologie cyfrowe, mogło skorzystać każde przedsiębiorstwo – niezależnie od wielkości i zaawansowania technologicznego – jak również sektor publiczny. Centra innowacji cyfrowych, wraz ze stanowiącymi ich podstawę uniwersytetami technicznymi lub organizacjami badawczymi, działają jako punkty kompleksowej obsługi, w których przedsiębiorstwa i sektor publiczny mogą uzyskać dostęp do technologii, badań i wsparcia technicznego, doradztwa finansowego, badania rynku i tworzenia sieci kontaktów. Centrum innowacji cyfrowych, w szczególności w zakresie SI, może pomóc MŚP i administracji publicznej w identyfikacji niezbędnych zbiorów danych, opracowaniu algorytmów, szkoleniu SI i połączeniu z systemami obliczeniowymi opartymi na platformie „sztucznej inteligencji na żądanie”. Centra te mogą pomóc w szkoleniu specjalistów z MŚP w zakresie stosowania rozwiązań z zakresu SI i doradzać w sprawie istniejącego wsparcia finansowego. Powiązane są one zarówno z centrami doskonałości naukowej, jak i z dostępnymi ośrodkami badawczymi.

Podobnie jedenaście istniejących obecnie węzłów cyfrowej wspólnoty wiedzy i innowacji Europejskiego Instytutu Technologii i Innowacji skupia ważne podmioty z sektorów cyfrowych w regionach docelowych.

D.Umiejętności i uczenie się przez całe życie

Talent jest jednym z podstawowych elementów składowych w kontekście SI, które należy rozwijać i wykorzystywać. SI i cyfryzacja szybko przekształcają społeczeństwo i gospodarkę jako całość, w tym środowisko pracy. W Europie istnieje znacząca i utrzymująca się luka w zakresie umiejętności związanych z ICT. Zapotrzebowanie na umiejętności w rozwijających się obszarach, takich jak SI, jest szczególnie pilne, a skala problemu narasta, ponieważ oferta nie nadąża za zapotrzebowaniem na rynku. Prawie wszystkie państwa członkowskie borykają się z niedoborem specjalistów w dziedzinie ICT, również w obszarze SI 32 . Obecna oferta specjalistycznych programów szkolnictwa wyższego jest ograniczona i nie jest jednakowo dostępna we wszystkich państwach członkowskich 33 . 

Zasadniczo niski poziom wiedzy technicznej w społeczeństwie utrudnia dostęp do rozwiązań opartych na SI i korzystanie z nich. Należy wspierać dostęp do niezbędnych umiejętności w szkołach podstawowych i średnich, chociaż szkolenie nauczycieli wciąż stanowi istotne wyzwanie. Należy opracować programy szybkiej ścieżki przekwalifikowania, aby umożliwić społeczeństwu zdobycie doświadczenia w dziedzinie SI. Technologie takie jak masowe, otwarte kursy internetowe (MOOC) mogą być wykorzystane do upowszechniania uczenia się. Temat SI musi stać się częścią programów studiów nietechnicznych poprzez edukację formalną i nieformalną, tak aby zapewnić przyszłym pracownikom wiedzę niezbędną do działania i nawigacji w środowisku pracy, w którym praca ze sztuczną inteligencją będzie częścią ich codziennych zadań.

Poza umiejętnościami cyfrowymi, inne kompetencje są równie ważne dla rozwoju SI ukierunkowanego na człowieka. Etyka i inne umiejętności niezwiązane z naukami ścisłymi, technologią, inżynierią i matematyką mają równie istotne znaczenie i powinny znaleźć się w krajowych i międzynarodowych strategiach dotyczących SI, w części poświęconej wspieraniu talentów. Ponadto zmiana i podnoszenie kwalifikacji powinny odbywać się wraz z modernizacją rynku pracy i polityki społecznej, aby lepiej radzić sobie z coraz częstszymi zmianami sytuacji na rynku pracy.

Do luki w umiejętnościach przyczyniają się również trudności w przyciągnięciu talentów i zatrzymaniu ich w Europie. Utalentowani naukowcy i obiecujące przedsiębiorstwa typu start-up często otrzymują atrakcyjne oferty z zagranicy. W 2017 r. 38 % populacji Doliny Krzemowej stanowili obcokrajowcy, którzy przyjechali do USA z zamiarem podjęcia konkretnej pracy w branży technologicznej, przy czym 8 % z nich było Europejczykami 34 . Szczególnie potrzebne są działania mające na celu przyciągnięcie najlepszych talentów i zatrzymanie ich w Europie oraz stworzenie konkurencyjnego środowiska. Ściślejsza współpraca z przemysłem pomoże zapewnić, aby treści dydaktyczne były dostosowane do potrzeb rynku pracy.

Komisja przyjęła plan działania na rzecz edukacji cyfrowej 35 , którego celem jest wspieranie korzystania z technologii oraz rozwoju kompetencji cyfrowych w edukacji. Jak ogłoszono w kwietniowym komunikacie, Europejski Instytut Innowacji i Technologii jest w trakcie procesu włączania SI do programów nauczania na wspieranych przez niego kursach edukacyjnych na poziomie magisterskim i doktoranckim, a pilotażowy program staży „Cyfrowe możliwości” (2018–2020) 36 udostępnia studentom programu Erasmus staże w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych. W ramach planu działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności wspiera się opracowanie strategii sektorowych w celu rozwiązania problemu niedoboru kwalifikacji 37 , a także poprawę wielodyscyplinarnego podejścia poprzez włączenie elementów SI do innych dyscyplin.

Ważną kwestią jest wzajemne uznawanie dyplomów i świadectw, w tym w przypadku badań dotyczących nowych dyscyplin, takich jak sztuczna inteligencja. W maju 2018 r. Komisja przedłożyła wniosek dotyczący zalecenia Rady 38 w sprawie propagowania automatycznego wzajemnego uznawania dyplomów szkół wyższych i świadectw ukończenia szkół średnich oraz efektów uczenia się osiągniętych w okresach nauki za granicą. We wspomnianym wniosku dotyczącym zalecenia Rady państwa członkowskie w pierwszej kolejności zaprasza się do podjęcia politycznego zobowiązania, aby poczynić kroki mające na celu wprowadzenie automatycznego uznawania do 2025 r.

E.Dane: podstawa SI – tworzenie wspólnej europejskiej przestrzeni danych

Obecny rozwój SI napędzany jest dostępnością dużych zbiorów danych w połączeniu z rosnącą mocą obliczeniową i polepszoną łącznością. Udostępnianie bezpiecznych i stabilnych danych wysokiej jakości szerokiemu gronu międzynarodowych użytkowników stanowi kamień węgielny polityki europejskiej. Utrzymane będzie otwarte nastawienie do przepływu danych na szczeblu międzynarodowym, przy pełnym poszanowaniu unijnych przepisów dotyczących ochrony danych osobowych i zgodnie z obowiązującymi instrumentami prawnymi, w tym umowami o wolnym handlu zawieranymi przez UE ze swoimi partnerami oraz ustaleniami Komisji dotyczącymi adekwatnego poziomu ochrony danych osobowych w państwach trzecich. Pełne wdrożenie prawodawstwa sektorowego, polepszające dostęp do informacji i ich ponowne wykorzystywanie (np. dyrektywa INSPIRE 40 ), zapewni dane właściwe dla danej dziedziny, niezbędne do wsparcia ogromnych zastosowań SI w sektorze publicznym, do celów analizy lub monitorowania strategii 41 .

W przypadku przetwarzania danych dotyczących osób fizycznych ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) określa zasady mające zastosowanie przy gromadzeniu, wykorzystywaniu i udostępnianiu takich danych osobowych. Ponadto niedawno przyjęte rozporządzenie w sprawie swobodnego przepływu danych nieosobowych dodatkowo ułatwia transgraniczny przepływ danych w całej Unii będący podstawą jednolitego rynku cyfrowego. Rozważone zostaną również rozwiązania oparte na technologii blockchain, w pełni zgodne z RODO i wymogami dotyczącymi prywatności, w zakresie udostępniania i zapewniania dostępu do danych. Proponowane zasady 42 dotyczące praktyk handlowych stosowanych w ramach świadczenia usług pośrednictwa internetowego, takich jak platformy handlowe, sklepy z aplikacjami lub platformy rezerwacji miejsc noclegowych, określają warunki przewidywalnego i przejrzystego wykorzystywania danych przez usługi hostingowe i ich użytkowników biznesowych. Środki te mają na celu zwiększenie uczciwości i pogłębienie zaufania w stosunkach biznesowych, a także efektywnego wykorzystania danych znajdujących się w ekosystemie platform internetowych.

Konieczne jest podjęcie działań ułatwiających wymianę danych będących w posiadaniu sektora publicznego i prywatnego poprzez stworzenie wspólnej europejskiej przestrzeni danych 43 : jednolitego obszaru cyfrowego o skali, która umożliwi rozwój nowych produktów i usług w oparciu o dane. W szczególności dane generowane i przechowywane przez sektor publiczny są często bardzo wysokiej jakości i stanowią ważne zasoby dla europejskich innowatorów i przedsiębiorstw.

W celu zwiększenia wykorzystania należy zapewnić, aby dane w przestrzeni były w jak największym stopniu interoperacyjne, zwłaszcza poprzez zgodne dążenie do uzyskania formatów danych, które są otwarte, odnajdywalne, dostępne, interoperacyjne i nadające się do ponownego wykorzystania (ang. FAIR: findability, accessibility, interoperability, and reusability), nadające się do odczytu maszynowego, znormalizowane i udokumentowane, zarówno w ramach interakcji między sektorem publicznym i prywatnym, w obrębie sektorów, jak i między nimi 44 .

W dyrektywie w sprawie informacji sektora publicznego 45 określono ramy dotyczące ponownego wykorzystywania takich danych przez przedsiębiorstwa. Działania należy ukierunkować na usprawnienie praktycznego dostępu do zbiorów danych, zwłaszcza dla przedsiębiorstw typu start-up i MŚP, a także na ułatwianie agregacji. Szczególne znaczenie ma zaprojektowanie i wdrożenie interoperacyjnych formatów danych i metadanych, a także wdrażanie znormalizowanych interfejsów programowania aplikacji opartych na europejskich ramach interoperacyjności 46 .

Działania te będą stanowić uzupełnienie starań, których dokładają państwa członkowskie w celu promowania dostępności, interoperacyjności i ponownego wykorzystania danych w sektorach o wysokim znaczeniu dla SI, takich jak ochrona zdrowia 47 , (zob. poniższe punkty), ochrona środowiska, mobilność, bezpieczeństwo, migracja, zrównoważona biogospodarka o obiegu zamkniętym oraz system żywnościowy.

F.Uwzględnianie etyki na etapie projektowania i ramy prawne

Odpowiednie i przewidywalne ramy etyczne i prawne, które opierają się na skutecznych gwarancjach ochrony podstawowych praw i wolności, mają zasadnicze znaczenie w kontekście zaufania obywateli do SI oraz dla przedsiębiorstw, które muszą mieć zapewnione bezpieczeństwo inwestycyjne, aby korzystać z nowych możliwości rynkowych. Przewodzenie pod względem etyki przy jednoczesnym wspieraniu innowacji może potencjalnie dać europejskim przedsiębiorstwom przewagę konkurencyjną na rynku światowym. Ponadto wykorzystanie SI w sektorze publicznym spowoduje, że poruszane będą podobne kwestie związane z etyką i prawami podstawowymi, którymi należy zajmować się na wyższym szczeblu.

Jak ogłoszono w strategii „Sztuczna inteligencja dla Europy”, Komisja zleciła grupie ekspertów wysokiego szczebla ds. SI opracowanie wytycznych w zakresie etyki związanej z SI 54 . Pierwszy projekt tych wytycznych będzie gotowy w grudniu 2018 r., a opublikowanie wersji ostatecznej spodziewane jest w marcu 2019 r. po przeprowadzeniu obszernych konsultacji w ramach europejskiego sojuszu na rzecz SI 55 . Jedną z głównych zasad będzie „uwzględnianie etyki na etapie projektowania”, zgodnie z którą zasady etyczne zawiera się w specyfice produktów i usług z zakresu SI już na początku procesu projektowania.

Ważne jest, aby prawodawstwo zawierało właściwe ramy dla innowacji opartych na SI oraz wprowadzania rozwiązań SI na rynek, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwych zagrożeń wynikających ze stosowania tej technologii oraz ze związanych z nią interakcji, w tym kwestii dotyczących cyberbezpieczeństwa. Oznacza to zapewnienie „cyberbezpieczeństwa” rozumianego jako zapobieganie nadużyciom (hakowaniu lub manipulacji algorytmami SI, lub też manipulacji danymi przetwarzanymi przez algorytm SI), jak również włączenie mechanizmów zapewniających bezpieczeństwo konsumentów oraz skuteczne dochodzenie roszczeń poszkodowanych w przypadku szkody, a także ułatwiających prowadzenie dochodzeń w przypadku naruszenia integralności systemu SI. Konieczne będzie określenie wymogów w zakresie cyberbezpieczeństwa SI, które powinny być oparte na systemie certyfikacji przewidzianym w proponowanych europejskich ramach certyfikacji cyberbezpieczeństwa 56 . Ponadto w przypadku przedsiębiorstw działających w dziedzinach, w których bezpieczeństwo odgrywa kluczową rolę (np. instytucji finansowych, producentów materiałów promieniotwórczych itp.), wykorzystanie niektórych produktów i procesów SI służy interesowi publicznemu, dlatego ich stosowanie może stać się obowiązkowe.

Odpowiednie ramy bezpieczeństwa i odpowiedzialności gwarantujące wysoki poziom bezpieczeństwa oraz skuteczne mechanizmy dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych w przypadku szkód są niezbędne w kontekście budowania zaufania do sztucznej inteligencji.

Ponadto dzięki wprowadzeniu odpowiednich zabezpieczeń nowe (próbne) regulacje (ang. regulatory sandboxes) oraz inne metody eksperymentowania i rozwoju polityki mogą odegrać ważną rolę w zachęcaniu do innowacji opartych na SI w dziedzinach, w których prawo zapewnia organom regulacyjnym wystarczającą swobodę działania. W 2019 r. priorytetem będzie przeprowadzenie oceny mającej na celu sprawdzenie, czy ramy prawne w Europie są co do zasady odpowiednio dostosowane do potrzeb technologii wykorzystujących SI, a w szczególności do celów jazdy połączonej i zautomatyzowanej.

Porozumienia na rzecz innowacyjności 57 mogą służyć jako narzędzia w granicach istniejącego prawodawstwa służące do oceny barier regulacyjnych związanych z rozwojem i wdrażaniem SI. Porozumienia na rzecz innowacyjności stanowią dobrowolnie zawierane umowy o współpracy między UE, innowatorami oraz władzami krajowymi, lokalnymi i regionalnymi. Celem porozumienia na rzecz innowacyjności jest dokładne zrozumienie, w jaki sposób przepisy lub regulacje UE funkcjonują w praktyce. Jeżeli dany przepis lub dana regulacja okaże się przeszkodą dla innowacji, porozumienie pozwoli uwidocznić ten fakt i podjąć ewentualne dalsze działania.

Innymi ważnymi elementami tworzenia zintegrowanego europejskiego rynku wewnętrznego produktów, usług i aplikacji wspomaganych przez SI są np. ochrona danych i prywatności 58 , ochrona konsumentów oraz zgodność z prawem konkurencji na etapie projektowania. Ponadto ważne względy dotyczące rozwoju i wykorzystania SI, w szczególności w obszarach o dużym znaczeniu społecznym i politycznym, są związane z uczciwością, przejrzystością i rozliczalnością algorytmicznego procesu decyzyjnego i związanych z nim modeli zarządzania 59 , a także z wpływem SI na zachowania ludzkie 60 .

Ponadto należy zbadać także kwestie dotyczące własności intelektualnej (prawa własności intelektualnej) w celu zapewnienia, aby związane z nią ramy prawne odpowiednio uwzględniały szereg wyzwań charakterystycznych dla SI, a tym samym były w stanie skutecznie wspierać jej rozwój.

G.Sztuczna inteligencja dla sektora publicznego

Zastosowania z zakresu SI mogą przyczynić się do poprawy jakości usług publicznych na wiele sposobów, na przykład poprzez zapewnienie inteligentniejszych zdolności analitycznych i lepszego zrozumienia procesów zachodzących w czasie rzeczywistym (np. dotyczących zaludnienia, gospodarki, środowiska naturalnego i zmiany klimatu) w gospodarce, społeczeństwie i środowisku, w tym do wykrywania działalności przestępczej, takiej jak oszustwa podatkowe i pranie pieniędzy.

Dzięki rozwiązaniom wykorzystującym SI informacje zwrotne mogą być przekazywane szybciej i bogatsze w treść w odniesieniu do wszystkich poziomów zarządzania, co z kolei umożliwi przyspieszenie, poprawę wydajności i skuteczności świadczenia usług. Rozwiązania te pozwalają na:

·poprawę jakości i spójności świadczonych usług;

·poprawę pod względem projektowania i wdrażania środków z zakresu polityki;

·skuteczniejsze i bardziej ukierunkowane interwencje;

·zwiększenie wydajności i skuteczności zamówień publicznych; oraz

·podniesienie poziomu usług dotyczących bezpieczeństwa, zarządzania tożsamością, ochrony zdrowia i zatrudnienia.

W przypadku beneficjentów wsparcia publicznego decyzja podjęta z wykorzystaniem SI może uprościć relacje między organami a beneficjentami poprzez uwzględnienie szerszego interesu publicznego lub względów prawnych w codziennym procesie decyzyjnym (za pomocą ukierunkowanej komunikacji, łagodnych sugestii behawioralnych itp.).

SI może wpłynąć na poprawę interakcji na poziomie obywatel-państwo poprzez systemy konwersacji (w tym asystentów cyfrowych i rządowe chatboty), usługi wielojęzyczne i tłumaczenie maszynowe. Podejmowane są również działania na rzecz stosowania SI w sektorach ochrony zdrowia i opieki społecznej, np. w celu ułatwienia lekarzom podejmowania decyzji lub wcześniejszego rozpoznawania przypadków marginalizacji społecznej młodych ludzi 63 .

Jak wskazano powyżej, proponuje się wdrożenie konkretnych środków w celu otwarcia danych sektora publicznego na potrzeby zastosowań SI w obszarach interesu publicznego, takich jak obrazy medyczne lub genomika.

Państwa członkowskie zachęca się do zaangażowania się we wzajemne uczenie się z innymi państwami członkowskimi, zwłaszcza w obszarze nowych regulacji (ang. regulatory sandboxes) i publicznych rozwiązań dotyczących badań.

H.Współpraca międzynarodowa

Z uwagi na fakt, że SI jest obecnie przedmiotem dyskusji na całym świecie i na wielu forach międzynarodowych, takich jak ONZ, OECD, G-7 lub G-20 67 , kontakty międzynarodowe mają kluczowe znaczenie. Rozwój SI skorzysta na współpracy międzynarodowej, w szczególności między krajami rozwiniętymi posiadającymi mocne strony w dziedzinie badań naukowych i innowacji oraz dokonującymi inwestycji w SI. Wspólne opracowywanie norm międzynarodowych ułatwi wdrożenie i akceptację sztucznej inteligencji. Unia będzie propagować na arenie międzynarodowej wytyczne w zakresie etyki związanej z SI oraz rozpocznie rozmowy i współpracę ze wszystkimi państwami spoza UE i zainteresowanymi stronami z państw trzecich, które pragną szerzyć te same wartości.

Aby jednak starania te zakończyły się sukcesem, państwa członkowskie i Unia powinny podjąć próbę skoordynowania dwustronnych kontaktów związanych z SI między poszczególnymi państwami członkowskimi i państwami trzecimi oraz połączyć ich starania na rzecz odpowiedzialnego rozwoju SI na poziomie światowym. W tej sprawie Unia musi przemawiać jednym głosem do krajów trzecich i całego świata. Działając w synergii z państwami członkowskimi, UE powinna również dążyć do zawarcia sojuszy z zainteresowanymi stronami – przedsiębiorstwami technologicznymi, środowiskiem naukowym i innymi stronami – w celu zaangażowania się w wielostronny sojusz na poziomie globalnym na rzecz odpowiedzialnej SI.

Co więcej, w pierwszej połowie 2019 r. Unia zorganizuje międzynarodowe spotkanie ministerialne w sprawie SI w celu osiągnięcia globalnego konsensusu w kwestii skutków etycznych SI. Ponadto UE wykorzystuje swój instrument polityki zagranicznej na potrzeby współpracy z partnerami międzynarodowymi w kwestiach prawnych i etycznych. Niektóre państwa członkowskie proponują wszczęcie międzyrządowego procesu, podobnego jak w przypadku Zespołu ds. Zmian Klimatu. Jeśli chodzi o wymiar bezpieczeństwa międzynarodowego, polityka SI będzie się opierać na pracach wysokiego przedstawiciela w globalnym zespole technicznym oraz będzie realizowana w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych forów wielostronnych.

Ponadto Unia wniesie swój wkład w postaci wiedzy fachowej i specjalnych środków finansowych w celu silniejszego zakotwiczenia SI w polityce rozwojowej. Celem SI jest wniesienie znaczącego wkładu na rzecz rozwiązania globalnych problemów, jak również na rzecz polityki rozwojowej. Na przykład rolnictwo precyzyjne z wykorzystaniem SI zapewnia zmniejszenie zużycia pestycydów, nawozów i wody, co czyni z niego idealną technologię, która będzie stanowiła wsparcie dla rosnącej populacji w krajach rozwijających się. SI można również wykorzystać do modelowania pogody, klimatu i innych zjawisk naturalnych, tak aby można było na przykład ostrzegać lokalną ludność w przypadku ekstremalnych warunków pogodowych lub zbliżających się klęsk żywiołowych i umożliwić jej przygotowanie się na nie z wyprzedzeniem. SI i technologie cyfrowe mogą stanowić podstawę przystępnych cenowo zaawansowanych rozwiązań technologicznych, w tym dla osób w niepewnej sytuacji, przy jednoczesnym poszanowaniu etyki i prywatności.

Linki:

Komunikat Komisji „Sztuczna inteligencja dla Europy”

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/communication-artificial-intelligence-europe  

Deklaracja współpracy w sprawie sztucznej inteligencji

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eu-member-states-sign-cooperate-artificial-intelligence .

Sojusz na rzecz SI

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-ai-alliance

(1)

     Grupa Strategiczna Wysokiego Szczebla ds. Technologii Przemysłowych zaleciła umieszczenie SI na liście kluczowych technologii prorozwojowych ze względu na jej szeroki potencjał prorozwojowy, który może mieć zasadnicze znaczenie dla przemysłu europejskiego.

https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/28e1c485-476a-11e8-be1d-01aa75ed71a1/language-en

(2)

     COM(2018) 237.

(3)

     Zgodnie z definicją zawartą w wyżej wymienionym komunikacie z dnia 25 kwietnia 2018 r., termin sztuczna inteligencja odnosi się do systemów, które wykazują inteligentne zachowanie dzięki analizie otoczenia i podejmowaniu działań – do pewnego stopnia autonomicznie – w celu osiągnięcia konkretnych celów. Systemy SI mogą być oparte na oprogramowaniu, działając w świecie wirtualnym (np. asystenci głosowi, oprogramowanie do analizy obrazu, wyszukiwarki, systemy rozpoznawania mowy i twarzy), lub mogą być wbudowane w urządzenia (np. zaawansowane roboty, samochody autonomiczne, drony lub aplikacje internetu rzeczy). Z SI korzystamy codziennie, np. do wykonywania tłumaczeń z obcych języków, generowania napisów w filmach wideo lub blokowania spamu. Wiele technologii SI wymaga dostępu do danych w celu poprawy wydajności. Gdy zaczynają sprawdzać się w działaniu, mogą pomóc w usprawnieniu i zautomatyzowaniu procesu podejmowania decyzji w danej dziedzinie. Przykładowo, system SI można odpowiednio przeszkolić, by następnie wykorzystać go do wykrywania ataków cybernetycznych na podstawie danych z określonej sieci lub systemu.

(4)

      https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2018/06/29/20180628-euco-conclusions-final/

(5)

     Dzień Technologii Cyfrowych 2018, który odbył się dnia 10 kwietnia w Brukseli, miał na celu uzyskanie wspólnych zobowiązań państw członkowskich w odniesieniu do cyfrowej przyszłości Europy. Proces podpisania deklaracji w sprawie SI ma charakter dobrowolny i partycypacyjny.

(6)

     Zob. nota prezydencji  11972 /18 z dnia 14 września 2018 r.

(7)

     Wszystkie kwoty budżetowe związane z przewidywanymi wkładami UE począwszy od 2020 r. zależą od przyjęcia przez właściwe organy stosownej podstawy prawnej, programów prac i rocznych budżetów.

(8)

     Wszystkie te działania muszą być zgodne z przepisami UE dotyczącymi prawa konkurencji i pomocy państwa.

(9)

     W komunikacie w sprawie połączonej i zautomatyzowanej mobilności podkreślono na przykład korzyści płynące z postępów w dziedzinie SI, które przyczynią się do otwarcia nowych obszarów przedsiębiorczości i utorują drogę dla nowych usług w zakresie mobilności, zwiększając bezpieczeństwo, dostępność oraz efektywność i trwałość transportu.

(10)

     COM(2018) 630.

(11)

     Np. należący do UE globalny system nawigacji satelitarnej Galileo.

(12)

      https://europa.eu/european-union/about-eu/agencies/ecsel_pl

(13)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/blogposts/eurohpc-joint-undertaking-looking-ahead-2019-2020-and-beyond

(14)

     Duch-Brown et al., The economics of ownership, access and trade in digital data, 2017. Dokument roboczy Wspólnego Centrum Badawczego na temat gospodarki cyfrowej 2017-01. https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/economics-ownership-access-and-trade-digital-data

(15)

https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/appointment-members-high-level-expert-group-impact-digital-transformation-eu-labour-markets

(16)

     COM(2018) 435 i COM(2018) 436.

(17)

     COM(2018) 434.

(18)

     W pięciu regionach obowiązują priorytety związane z SI, które wchodzą w skład ich strategii inteligentnej specjalizacji, a SI może odgrywać rolę w kontekście aspektów cyfrowej przemiany przemysłowej w ramach strategii inteligentnej specjalizacji na poziomie krajowym lub regionalnym w związku z programami EFRR przewidzianymi na okres po 2020 r.: Dolna Saksonia [Niemcy], Sawonia Północna [Finlandia], Łódzkie [Polska], region północno-zachodni [Rumunia] oraz region północno-wschodni [Rumunia]. Zob.: http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/map . Strategie SI realizuje się również w innych regionach w Europie (np. w Belgii).

(19)

     Projekt Wspólnego Centrum Badawczego o nazwie „AI Watch” przyczyni się do poprawy monitorowania rozwoju w obszarze SI oraz dostarczy szeregu analiz niezbędnych do wsparcia wdrażania europejskiej inicjatywy dotyczącej SI. W jego ramach zostaną m.in. opracowane indeksy SI dotyczące wszystkich wymiarów istotnych w kontekście kształtowania polityki. Informacje te będą udostępnione na portalu AI Watch: https://ec.europa.eu/knowledge4policy/ai-watch_en

(20)

     W tym w dziedzinie włączenia społecznego i zatrudnienia, administracji elektronicznej, e-zdrowia, kluczowych technologii prorozwojowych, umiejętności, przemiany przemysłowej / inteligentnej specjalizacji itp.

(21)

     Państwa członkowskie i regiony zachęca się do analizy aspektów cyfrowych (w tym SI) w procesie przeglądu strategii inteligentnej specjalizacji w kontekście przyszłych inwestycji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

(22)

     Przedstawiciele wyznaczeni przez Grupę państw członkowskich ds. cyfryzacji europejskiego przemysłu i sztucznej inteligencji.

(23)

     Opierając się na istniejących grupach i z poszanowaniem szczegółowych kwestii związanych z zarządzaniem różnymi powiązanymi instrumentami UE.

(24)

     EUCO 9/18 – 28 czerwca 2018 r.

(25)

     Przykładowo Europejska Rada ds. Badań Naukowych sfinansowała ponad 150 nowatorskich projektów dotyczących SI prowadzonych przez wiodących badaczy unijnych w dziedzinach takich jak uczenie głębokie, sieci neuronowe, prognozowanie, tłumaczenie maszynowe, przetwarzanie języka naturalnego, rozpoznawanie obrazów, robotyka, czynniki sztuczne i obrazowanie medyczne, a także zarządzanie i normy.

(26)

     Umożliwiłoby to również przedsiębiorstwom zwiększenie ich zdolności w zakresie bezpieczeństwa. Komisja omówi z Komitetem programu „Bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli” włączenie odpowiednich działań do programu prac „Horyzont 2020” na 2020 r.

(27)

     Centrum doskonałości w obszarze SI to ośrodek badań naukowych posiadający obszerną wiedzę ekspercką w zakresie SI. Głównym celem takich centrów jest osiągnięcie postępu w konkretnych dziedzinach nauki i technologii.

(28)

     Ośrodek referencyjny zajmujący się prowadzeniem badań i eksperymentów stanowi infrastrukturę technologiczną posiadającą konkretną wiedzę ekspercką i doświadczenie w badaniu dojrzałej technologii w danym sektorze, w warunkach rzeczywistych lub zbliżonych do rzeczywistych (w inteligentnym szpitalu, czystych pomieszczeniach, inteligentnym mieście, eksperymentalnym gospodarstwie rolnym, korytarzu do jazdy połączonej i zautomatyzowanej itd.).

(29)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/new-5g-cross-border-corridors-connected-and-automated-mobility-baltics-will-allow-testing

(30)

     Wspólne przedsięwzięcie ECSEL jest trójstronnym modelem wspólnych inwestycji Komisji, państw członkowskich i przemysłu mającym na celu wspieranie badań i innowacji, w tym demonstracji na dużą skalę i projektów pilotażowych w dziedzinach mikroelektroniki, integracji małych systemów i oprogramowania wbudowanego, ze szczególnym uwzględnieniem projektów integracyjnych.

(31)

     W nomenklaturze jednostek terytorialnych używanej w odniesieniu do danych statystycznych NUTS 2 definiuje się jako regiony podstawowe, w których stosuje się strategie na poziomie regionalnym.

(32)

     Brakuje ponad 80 000 specjalistów w dziedzinie przetwarzania danych i zarządzania danymi (1 na 20 naukowców) http://www.pocbigdata.eu/monitorICTonlinevacancies/general_info/

(33)

    „W 2018 r. około dwie trzecie państw członkowskich UE posiadało mniej niż 10 programów magisterskich koncentrujących się na sztucznej inteligencji. Chociaż moduły SI stają się stosunkowo bardziej powszechne w różnych dziedzinach edukacji, wciąż tylko jedna trzecia państw członkowskich UE posiada ponad 20 programów magisterskich zawierających co najmniej jeden moduł SI”. López-Cobo et al ., Academic offer and demand for advanced profiles in the EU, 2018. Sztuczna Inteligencja, Obliczenia Wielkiej Skali i Cyberbezpieczeństwo. Sprawozdanie naukowe Wspólnego Centrum Badawczego.

(34)

    https://jointventure.org/images/stories/pdf/index2018.pdf

(35)

     COM(2018) 22.

(36)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/digital-opportunity-traineeships-boosting-digital-skills-job

(37)

      http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=16962&langId=en

(38)

     COM(2018) 270.

(39)

      https://ec.europa.eu/research/mariecurieactions/

(40)

     Dyrektywa 2007/2/WE.

(41)

     Cetl V. et al., Establishing Common Ground Through INSPIRE: The Legally-Driven European Spatial Data Infrastructure, 2019. [W:] Döllner J. et al., Service-Oriented Mapping. Lecture Notes in Geoinformation and Cartography. Springer, Cham.

(42)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/business-business-trading-practices  

(43)

      https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=COM:2018:0232:FIN

(44)

     Zob. praktyki dotyczące europejskiej chmury dla otwartej nauki (EOSC). Działanie to przyczyni się do rozwoju najlepszych praktyk dotyczących możliwości znajdowania i dostępności danych (dane FAIR), https://ec.europa.eu/research/openscience/index.cfm?pg=open-science-cloud

(45)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-legislation-reuse-public-sector-information

(46)

  Interfejsy programowania aplikacji ułatwiają wymianę i wykorzystanie danych publicznych między państwami członkowskimi poprzez opracowywanie wspólnych podejść, które należy promować poprzez prowadzenie eksperymentów i badań stosowanych w zakresie badania interfejsów programowania aplikacji. W 2018 r. odpowiednie badanie (APIs4DGov) zapoczątkowało Wspólne Centrum Badawcze. Ma ono mieć charakter partycypacyjny i czerpać korzyści z pracy wykonywanej przez europejskie administracje publiczne wszystkich szczebli, a także wnieść wkład we wdrażanie europejskich ram interoperacyjności i podejścia modułowego przyjętego w programie telekomunikacyjnym „Łącząc Europę”. https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/new-study-digital-government-apis-apis4dgov-project  

(47)

     W dziedzinie zdrowia taka wymiana danych jest przykładowo istotna dla wspólnych inwestycji w innowacje, które przygotowano w ramach platformy tematycznej dotyczącej inteligentnej specjalizacji o nazwie „Sztuczna inteligencja i interfejs człowiek-maszyna”. Uczestniczą w niej następujące regiony: Emilia-Romania (Włochy), Prowincja Autonomiczna Trydentu (Włochy), Badenia-Wirtembergia (Niemcy), Nawarra (Hiszpania), Brabancja Północna (Niderlandy) i Örebro Län (Szwecja). Zob.: http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/artificial-intelligence  

(48)

      https://www.europeandataportal.eu/pl/homepage

(49)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eu-countries-will-cooperate-linking-genomic-databases-across-borders

(50)

     Komisja wdrożyła już ramową umowę o partnerstwie z państwami członkowskimi, której celem jest wspólne finansowanie wykorzystania i rozpowszechniania danych satelitarnych pochodzących z programu Copernicus i europejskiego systemu nawigacji satelitarnej Galileo w połączeniu z danymi pochodzącymi od państw członkowskich i z innych źródeł.

(51)

     ICT-13-2018-2019 programu prac „Horyzont 2020” na lata 2018–2020 „Technologie informacyjno-komunikacyjne”  

(52)

      https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=COM:2018:0232:FIN

(53)

      https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1539766272141&uri=CELEX%3A52018SC0125  

(54)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/high-level-expert-group-artificial-intelligence . Przy wykorzystaniu prac Europejskiej Grupy ds. Etyki w Nauce i Nowych Technologiach. http://ec.europa.eu/research/ege/pdf/ege_ai_statement_2018.pdf

(55)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/european-ai-alliance

(56)

      https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/eu-cybersecurity-certification-framework

(57)

      https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/law-and-regulations/identifying-barriers-innovation_en

(58)

     Na podstawie istniejących ram prawnych, np. ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, które weszło w życie w maju 2018 r.

(59)

     Wszystkie podejścia regulacyjne zawarte w ogólnym rozporządzeniu w sprawie ochrony danych , dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych , wniosku dotyczącym relacji platforma-biznes i zaleceniu Komisji w sprawie zwalczania nielegalnych treści w internecie stanowią precedens i wyznaczają wzorce na potrzeby zapewnienia miarodajnej przejrzystości i oceny ryzyka, a także miarodajnego zarządzania ryzykiem. Komisja prowadzi dalsze badania (przy wsparciu w ramach projektu pilotażowego Parlamentu Europejskiego o nazwie AlgoAware) dotyczące obaw oraz możliwości związanych z algorytmicznym podejmowaniem decyzji w środowisku platform cyfrowych, gdzie różne podejścia do znaczącej przejrzystości, sprawiedliwości i rozliczalności mogą zwiększyć zaufanie. Podczas analizy starannie rozpatruje się równowagę między istniejącymi ramami prawnymi a egzekwowaniem najnowszych przepisów, jak również rozwój techniczny, rynkowy i społeczny, a także przeprowadza się analizę narzędzi politycznych i prawnych.

(60)

     Celem projektu Wspólnego Centrum Badawczego o nazwie HUMAINT jest zrozumienie wpływu SI na zachowania ludzkie, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności poznawczych, społeczno-emocjonalnych oraz w obszarze podejmowania decyzji ( https://ec.europa.eu/jrc/communities/community/humaint ).

(61)

     Chociaż nowe regulacje (ang. regulatory sandboxes) stanowią bardzo skuteczne i niekiedy potrzebne narzędzie, w innych okolicznościach innowacje można wspierać za pomocą łagodniejszych podejść, np. w centrach innowacji i laboratoriach polityki, których zadaniem jest świadczenie doradztwa i bezpośrednie uczestnictwo w działaniach (w większym lub mniejszym stopniu).

(62)

     W wybranych dziedzinach, w których prawo zapewnia organowi regulacyjnemu wystarczającą swobodę działania.

(63)

https://www.sitra.fi/en/news/artificial-intelligence-based-systems-help-achieve-better-services-cost-savings-social-health-sector/  

(64)

     Przy czym Komisja Europejska będzie kierowała rozmowami oraz podejmowała działania w ramach planu działania AI@EC, aby pomóc we wdrożeniu rozwiązań z zakresu SI w systemach transeuropejskich wspierających kluczowe obszary polityki UE, we współpracy z państwami członkowskimi.

(65)

     Drugim przykładem są działania przewidziane w ramach projektu „AI Watch”, których założeniem jest rozwój metodologii w celu określenia zagrożeń i możliwości oraz czynników napędzających i ograniczających wykorzystanie SI w obszarze świadczenia usług publicznych. W ramach tego projektu opracowany zostanie przegląd wykorzystania i wartości dodanej narzędzi SI wspierających świadczenie usług publicznych dzięki przeanalizowaniu najbardziej istotnych przykładów priorytetowych usług publicznych. Na podstawie wyników tej analizy opracowane zostaną zalecenia dotyczące dalszego rozwoju systemów i rozwiązań opartych na SI na potrzeby administracji publicznej. Innym przykładem są inicjatywy dotyczące wspólnych innowacji podejmowane przez Komisję Europejską i państwa członkowskie na rzecz wdrażania rozwiązań opartych na SI na potrzeby inteligentnych usług publicznych.

(66)

     Np. rozwiązań opartych na prognostyce i zastosowaniach ułatwiających świadczenie usług prawnych (tzw. „LegalTech”).

(67)

     ISO/IEC JTC1/SC 42.