propagowanie stowarzyszenia i dialogu politycznego, a także integracji gospodarczej, w tym poprzez zwiększenie udziału Mołdawii w polityce Unii Europejskiej (UE), jej programach i działaniach jej agencji;
propagowanie, zachowanie i wzmocnienie pokoju i stabilizacji zarówno na poziomie regionalnym, jak i międzynarodowym;
propagowanie i wspieranie współpracy w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w celu wzmocnienia praworządności oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności;
przyczynianie się do wzmocnienia demokracji i praworządności oraz stabilizacji politycznej, gospodarczej i instytucjonalnej w Mołdawii;
wspieranie starań Mołdawii, aby mogła rozwijać swój potencjał ekonomiczny poprzez współpracę międzynarodową, także poprzez zbliżenie jej prawodawstwa do prawodawstwa UE;
osiągnięcie stopniowej integracji gospodarczej Mołdawii z rynkiem wewnętrznym UE, w szczególności przez stworzenie pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu.

Decyzja 2014/492/UE zezwala na podpisanie i tymczasowe stosowanie układu przez UE.

Decyzje 2014/493/Euratom oraz (UE) 2016/839 dotyczą zawarcia przez Unię Europejską, Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) oraz państwa członkowskie UE układu o stowarzyszeniu z Mołdawią.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Układ zawiera 465 artykułów wraz z dodatkowymi załącznikami i protokołami. Obejmuje on poniższe obszary.

Zasady ogólne (Tytuł I), mianowicie:

prawa demokratyczne, prawa człowieka i podstawowe wolności;
gospodarka wolnorynkowa, zrównoważony rozwój i skuteczny multilateralizm;
zasady państwa prawa, dobre rządy, współpraca oraz stosunki dobrosąsiedzkie.

Dialog polityczny, reforma wewnętrzna i współpraca w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (Tytuł II), mianowicie:

stworzenie stabilnych i skutecznych instytucji politycznych;
stopniowe zbliżenie w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;
zobowiązanie do zapobiegania konfliktom, zapewnienia stabilności regionalnej, zwalczania terroryzmu i rozprzestrzeniania broni masowego rażenia.

Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość (Tytuł III), mianowicie:

poszanowanie zasad praworządności, niezawisłość sądownictwa i współpraca prawna;
współpraca w zakresie migracji i zarządzania granicami;
zwalczanie przestępczości zorganizowanej, korupcji, terroryzmu, prania pieniędzy i niedozwolonych środków odurzających.

Współpraca gospodarcza i sektorowa (Tytuł IV), mianowicie:

reforma administracji publicznej i ład korporacyjny;
dialog gospodarczy, finanse publiczne, budżet i opodatkowanie;
zatrudnienie, polityka społeczna i polityka w zakresie przemysłu i przedsiębiorstw;
sektory, m.in. sektor rybołówstwa, transportu, energii elektrycznej i usług finansowych, zdrowie publiczne i działania w dziedzinie klimatu.

Handel i zagadnienia związane z handlem (Tytuł V), mianowicie:

traktowanie narodowe i dostęp towarów do rynku, w tym:
- utworzenie pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu między stronami i zniesienie należności celnych na towary pochodzące z terytorium drugiej strony, z pewnymi wyjątkami (określonymi w załącznikach),
- stopniowe zbliżenie z prawodawstwem UE w dziedzinach barier technicznych w handlu, środków sanitarnych i fitosanitarnych, ułatwień celnych i handlowych, usług i zamówień publicznych,
- zbliżenie z praktyką unijną i międzynarodową w dziedzinach praw własności intelektualnej, konkurencji i energii elektrycznej, jak również z normami międzynarodowymi w dziedzinach środowiska i pracy (handel i zrównoważony rozwój).

W kwestii praw własności intelektualnej zastosowanie ma umowa podpisana w 2012 r. między UE a Mołdawią w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych, która została włączona do układu o stowarzyszeniu. Jednym z priorytetów układu o stowarzyszeniu jest zapewnienie skutecznego egzekwowania mołdawskiego prawodawstwa w tym zakresie oraz odpowiedniego przeszkolenia urzędników właściwych organów administracyjnych i pracowników wymiaru sprawiedliwości. Przedstawiciele UE i Mołdawii regularnie spotykają się w ramach Rady Stowarzyszenia (zob. niżej) w celu omówienia bieżących kwestii i najlepszych praktyk dotyczących tej dziedziny.

Pomoc finansowa oraz środki zwalczania nadużyć finansowych i kontroli (Tytuł VI), mianowicie:

pomoc finansowa dla Mołdawii ze strony UE, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz innych instytucji finansowych;
ramy wieloletnie i roczne programy działania w odniesieniu do obszarów priorytetowych wydatków;
wymiana informacji i współpraca operacyjna;
środki mające na celu zapobieganie nadużyciom finansowym, korupcji i innym nielegalnym działaniom oraz ich zwalczanie.

Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe (Tytuł VII), mianowicie:

utworzenie:
- Rady Stowarzyszenia na szczeblu ministerialnym mającej nadzorować i monitorować realizację układu,
- Komitetu Stowarzyszenia składającego się ze starszych urzędników i mającego pomagać Radzie Unii Europejskiej,
- Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia złożonej z członków Parlamentu Europejskiego i członków Parlamentu Republiki Mołdawii, stanowiącej forum spotkań i wymiany poglądów,
- platformy społeczeństwa obywatelskiego umożliwiającej spotkania i wymianę poglądów;
zobowiązanie Mołdawii do stopniowego zbliżania jej prawodawstwa do prawodawstwa UE i prawa międzynarodowego;
traktat został zawarty na czas nieokreślony i wygasa sześć miesięcy po przekazaniu przez jedną ze stron decyzji o odstąpieniu.

W załącznikach technicznych szczegółowo opisano sposób realizacji różnych zobowiązań zawartych w układzie. Niektóre z nich, np. obejmujące oznaczenia geograficzne, aspekty dotyczące handlu i środków sanitarnych/fitosanitarnych, uległy nieznacznym zmianom od 2016 r.

Tymczasowe środki liberalizacji handlu

Niesprowokowana i nieuzasadniona agresja wojskowa Rosji wobec Ukrainy od lutego 2022 r. wywiera głęboki negatywny wpływ na zdolność Mołdawii do wymiany handlowej z resztą świata, ponieważ jest ona zależna od tranzytu przez terytorium Ukrainy i od ukraińskiej infrastruktury.
W tej trudnej sytuacji UE udziela wsparcia Mołdawii poprzez zwiększenie stopnia liberalizacji handlu przewidzianej w układzie o stowarzyszeniu, w szczególności w odniesieniu do wybranych produktów rolnych.
Rozporządzenie (UE) 2023/1524 wprowadza tymczasowe środki liberalizacji handlu polegające na pełnej liberalizacji przywozu wszystkich produktów z Mołdawii, zastępując poprzedni akt prawny, rozporządzenie (UE) 2022/1279, które obowiązywało przez okres 1 roku do 23 lipca 2023 roku.
Nowe środki, które obowiązują do 24 lipca 2024 roku, znoszą kontyngenty celne na siedem produktów rolnych, których eksport z Mołdawii do UE nie został jeszcze w pełni zliberalizowany na mocy układu o stowarzyszeniu: śliwki, winogrona, jabłka, pomidory, czosnek, wiśnie i sok winogronowy. Rozporządzenie z 2023 roku znosi również system ustalania cen wejściowych dla niektórych produktów rolnych, a tym samym w pełni liberalizuje import wszystkich tych produktów do UE.
Komisja Europejska ściśle monitoruje skutki rozporządzenia (UE) 2023/1524 i dysponuje uprawnieniami do wydawania aktów wykonawczych w celu tymczasowego zawieszenia środków liberalizacji handlu, w przypadku gdy przywóz ma niekorzystny wpływ na unijnych producentów „podobnych” lub „bezpośrednio konkurujących” produktów. Komitet ds. Środków Ochronnych, ustanowiony na mocy rozporządzenia (UE) 2015/478 w sprawie wspólnych reguł przywozu do UE (zob. streszczenie), będzie wspierał Komisję w tym zakresie.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Niniejszy układ stanowi umowę mieszaną* wymagającą ratyfikacji przez Parlament i każde państwo członkowskie.
Umowa weszła w życie 1 lipca 2016 r.

KONTEKST

UE jest najważniejszym partnerem handlowym Mołdawii i największym inwestorem. W 2021 r. odpowiadała za 61 % całkowitego wywozu i 49 % całkowitej wymiany handlowej Mołdawii.

Więcej informacji:

Mołdawia (Komisja Europejska)
Stosunki między UE a Mołdawią – zestawienie informacji (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
Fakty i liczby dotyczące stosunków między UE a Mołdawią (Rada Unii Europejskiej).

KLUCZOWE POJĘCIA

Umowa mieszana. Jeśli przedmiot umowy nie podlega wyłącznym kompetencjom UE (w tym przypadku umowa obejmuje również Euratom), umowę taką muszą także podpisać państwa członkowskie. Takie umowy określa się mianem umów mieszanych. Oznacza to, że oprócz samej UE państwa członkowskie stają się stronami umowy w stosunku do stron spoza UE. W przypadku umów mieszanych może zaistnieć potrzeba przyjęcia wewnętrznego aktu UE w celu podzielenia się obowiązkami pomiędzy państwami członkowskimi a UE.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 260 z 30.8.2014, s. 4–738).

Kolejne zmiany układu o stowarzyszeniu zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja Rady 2014/492/UE z dnia 16 czerwca 2014 r. w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, i tymczasowego stosowania Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 260 z 30.8.2014, s. 1–3).

Decyzja Rady 2014/493/Euratom z dnia 16 czerwca 2014 r. zatwierdzająca zawarcie przez Komisję Europejską, w imieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 260 z 30.8.2014, s. 739–740).

Decyzja Rady (UE) 2016/839 z dnia 23 maja 2016 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 141 z 28.5.2016, s. 28–29).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1524 z dnia 20 lipca 2023 r. w sprawie środków tymczasowej liberalizacji handlu będących uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do produktów pochodzących z Republiki Mołdawii na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 185 z 22.7.2022, s. 1–6).

Zalecenie Rady Stowarzyszenia UE–Republika Mołdawii nr 1/2017 z dnia 4 sierpnia 2017 r. w sprawie programu stowarzyszeniowego UE–Republika Mołdawii (Dz.U. L 215 z 19.8.2017, s. 3–46).

Wersja skonsolidowana Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Dz.U. C 203 z 7.6.2016, s. 1–112).

Zob. tekst skonsolidowany.

Informacja dotycząca wejścia w życie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 161 z 18.6.2016, s. 1).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/478 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie wspólnych reguł przywozu (tekst jednolity) (Dz.U. L 83 z 27.3.2015, s. 16–33).

Powiadomienie dotyczące tymczasowego stosowania Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (Dz.U. L 259 z 30.8.2014, s. 1).

Ostatnia aktualizacja: 28.08.2023

Góra

Tytuł i odniesienie do publikacji

Układ o stowarzyszeniu z Mołdawią

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

JAKIE SĄ CELE UMOWY I DECYZJI?