15.1.2013   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 11/54

1.1

De Commissie heeft op 22 mei 2012 de Europese consumentenagenda goedgekeurd. De agenda biedt een beleidskader voor het consumentenbeleid gecentreerd rond vier grote doelstellingen: versterking van de consumentenveiligheid, betere voorlichting, betere handhavings- en verhaalmiddelen en aanpassing van de voornaamste wetgevings- en beleidsonderdelen aan de sociaal-economische ontwikkelingen. De agenda maakt deel uit van de Europa 2020-strategie.

1.2

Het EESC deelt het standpunt van de Commissie dat de consument een doorslaggevende rol speelt bij het stimuleren van groei en dat gekeken moet worden naar de context waarin de consument evolueert.

1.3

Het steunt de in de agenda genoemde doelstellingen, maar vraagt zich af in hoeverre de agenda aansluit bij het zgn. consumentenprogramma en of het budget dat ervoor wordt uitgetrokken wel toereikend is. De middelen vallen zijns inziens zeer mager uit vergeleken bij de beleden ambitie.

1.4

Het EESC wil nogmaals nadrukkelijk erop wijzen dat in de uitwerking en tenuitvoerlegging van alle communautaire beleid rekening dient te worden gehouden met de belangen van de consument. Het is alvast een goede zaak dat met de Europese consumentenagenda de meeste initiatieven op het gebied van het consumentenbeleid, die nu nog onderwerp zijn van verschillende documenten, in één tekst worden ondergebracht. Dit is een belangrijke stap, die duidelijk maakt hoe sterk de behoeften en verwachtingen van de consument meewegen in de uitwerking van EU-beleid.

1.5

Daarnaast wordt het belang van de rol van consumentenorganisaties erkend. Ook dit is een goede zaak, al plaatst het EESC hier de kanttekening bij dat de consumentenorganisaties voldoende middelen moeten krijgen om hun taken te kunnen vervullen. Het verheugt het EESC met name dat de Commissie in de agenda aangeeft samen te willen werken met de nationale regeringen om ervoor te zorgen dat er meer erkenning komt voor de rol van de consumentenorganisaties.

1.6

Aandacht voor de meest kwetsbare groepen in onze samenleving, zeker in de huidige sociaal-economische context, heeft voor het EESC prioriteit. De in de agenda voorgestelde initiatieven ter bevordering van de financiële inclusie en toegang tot essentiële diensten hebben zijn volledige steun.

1.7

Het EESC hecht uitdrukkelijk belang aan maatregelen op het vlak van duurzame ontwikkeling en deelt de bekommernissen van de Commissie wat energiebeheer en ecologisch ontwerp aanbelangt. Belangrijk is tevens dat er doeltreffende maatregelen komen voor strengere ethische en ecologische normen voor de productie en distributie van goederen, met name voor goederen afkomstig uit landen buiten de EU.

1.8

Verbetering van de voedselveiligheid is voor het EESC een essentiële voorwaarde om de productveiligheid te waarborgen van de plaats van productie tot de plaats van consumptie en gezonde en eerlijke mededinging mogelijk te maken. De maatregelen die op dit vlak nodig zijn, zullen ook helpen om het consumentenvertrouwen te herstellen, dat door verschillende gezondheidscrises flinke deuken heeft gekregen.

1.9

Het EESC juicht alle initiatieven toe die erop gericht zijn de consument de informatie te verschaffen die hij nodig heeft. Het waarschuwt wel dat betere consumentenvoorlichting nog niet betekent dat ondernemingen hun verplichtingen niet meer hoeven na te komen.

1.10

Tot slot steunt het EESC de initiatieven die de handhaving en ontwikkeling van het consumentenrecht en de invoering van doelmatige verhaalmiddelen moeten bevorderen. Het wijst nogmaals erop dat alternatieve wijzen van geschillenbeslechting onafhankelijk moeten zijn ten opzichte van de betrokken partijen en is uitdrukkelijk voorstander van de invoering van de mogelijkheid van een collectieve actie, zoals het reeds in meerdere adviezen heeft aangegeven. De invoering van een dergelijk instrument van Europese reikwijdte mag niet langer worden opgeschort.

3.1

Het EESC deelt het standpunt van de Commissie dat de consument een centrale rol toekomt als stimulator van groei en dat gekeken moet worden naar de context waarin de consument evolueert. De koopkracht van de consument lijdt onder de crisis. Ook de consumptiewijzen veranderen. Zij vereisen meer technische kennis en zijn in sommige gevallen met hoge kosten verbonden.

3.2

Er bestaat een degelijke basis aan EU-regelgeving, maar de tenuitvoerlegging verloopt stroef. De consument die zijn consumentenrechten wil uitoefenen beschikt over te weinig middelen, terwijl de klachten alsmaar toenemen. Tegelijkertijd wordt de consument overstelpt met informatie in velerlei vorm, maar is er van betrouwbare consumentenvoorlichting nauwelijks sprake.

3.3

De principeverklaringen in de agenda kunnen uiteraard op de steun van het EESC rekenen. Het EESC vraagt zich evenwel af in hoeverre de agenda aansluit op het consumentenprogramma en hoe het beleid in de praktijk zal worden omgezet.

3.4

In zijn advies van 28 maart 2012 (1) heeft het EESC erop gewezen dat er te weinig middelen worden uitgetrokken voor het consumentenbeleid en zich bezorgd afgevraagd hoe een ambitieus programma als dit moet worden uitgevoerd als het budget duidelijk achterblijft bij de verkondigde doelstellingen.

3.5

De Commissie heeft een grote hoeveelheid initiatieven voorgesteld om de doelstellingen van de agenda te verwezenlijken. Belangrijker is echter dat de initiatieven goed doordacht zijn en toepasbaar zijn om het nodige effect te sorteren en de consument daadwerkelijk een betere bescherming te bieden. Overigens zal de consument er pas de vruchten van kunnen plukken, als de lidstaten en andere belanghebbende partijen zich achter de maatregelen uit de agenda scharen en tot uitvoering ervan overgaan.

3.6

Ook ontbreekt een transparante en doeltreffende procedure voor de evaluatie van de tenuitvoerlegging en de resultaten van de agenda. Het EESC stelt voor dat de Commissie ter evaluatie van de jaarlijkse vooruitgang beoordelingscriteria en kwaliteitsindicatoren in de agenda opneemt en om het anderhalf jaar een verslag over de tenuitvoerlegging van de agenda publiceert.

3.7

De agenda laat zien dat het consumentenbeleid een zeer breed gebied beslaat. Van belang is dus, zoals het EESC reeds eerder heeft benadrukt, dat de consumentenbelangen worden meegenomen in de uitwerking en tenuitvoerlegging van alle onderdelen van EU-beleid. Het verbaast het EESC dat de agenda op medisch terrein geen enkele consumentenbescherming biedt, bijv. voor farmaceutische producten of medische hulpmiddelen, hoewel deze producten in verschillende landen in opspraak zijn gekomen door de schade die consumenten en patiënten hebben geleden. In een alomvattend consumentenbeleid dienen naar de mening van het EESC veiligheid, informatie en de mogelijkheid tot uitoefening van consumentenrechten ook te gelden voor de medische en farmaceutische sector.

3.8

Het EESC stelt met voldoening vast dat de Commissie ondernemingen wil betrekken bij het consumentenbeschermingsbeleid. Het is hoog tijd dat ondernemingen worden onderricht over de rechten van de consument. De betreffende netwerken van verenigingen van ondernemingen moeten worden aangemoedigd om, met steun van de Commissie, zo snel mogelijk desbetreffende opleidingsmodules aan te bieden voor het mkb.

3.9

Het EESC roept de Commissie op de betrokken partijen en belanghebbenden te betrekken bij de uitvoering van de agenda en intensiever met hen, het EESC denkt daarbij in de eerste plaats aan consumentenorganisaties, te overleggen, opdat zij adequaat kunnen deelnemen aan de uitwerking van beleid dat hen aanbelangt.

4.1.1

Het EESC steunt nadrukkelijk de herziening van het wetgevingskader inzake productveiligheid om veilige producten en diensten voor de consument te kunnen waarborgen.

4.1.2

Het EESC meent dat de invoering van controleregelingen, moderne en geüniformeerde praktijken en methoden voor samenwerking, ook met de overheden die op de plaats van productie bevoegd zijn, kan helpen om het markttoezicht te verbeteren en aldus eerlijke mededingingsvoorwaarden te creëren waarvan zowel ondernemingen als consumenten profijt hebben. Het EESC kan uit de agenda niet opmaken welk belang er gehecht wordt aan normalisatie en welke middelen hiervoor worden uitgetrokken.

4.1.3

Veiligere producten en diensten zijn naar de mening van het EESC essentieel om het consumentenvertrouwen te herstellen dat door verschillende gezondheidscrises flinke deuken heeft gekregen. Dit lukt alleen als er efficiëntere uitvoeringsmaatregelen komen en als de lidstaten hun beleid beter op elkaar afstemmen.

4.2.1

Het EESC is het met de Commissie eens dat er weliswaar een overvloed aan informatie is, maar dat dit niet altijd de informatie is die de consument nodig heeft. Het deelt het standpunt van de Commissie dat de consument betrouwbare, duidelijke en vergelijkbare informatie moet krijgen, die niet alleen online verkrijgbaar is maar ook via andere media.

4.2.2

De erkenning van de rol van de consumentenorganisaties is een goede zaak, maar het EESC wil dit graag vertaald zien in toereikende financiële steun van de Europese en nationale overheden om datgene wat er van hen verwacht wordt te verwezenlijken, met name het testen van producten en diensten voor de consument.

4.2.3

Het EESC staat achter alle maatregelen die tot doel hebben de consument te informeren, zolang de maatregelen relevant zijn en daadwerkelijk effect hebben.

4.2.4

Het steunt alle initiatieven die tot doel hebben de consumenteneducatie te bevorderen, en benadrukt dat naast voorlichting het verruimen van de kennis van de consument alle aandacht dient te krijgen. Reeds op school zou een begin moeten worden gemaakt met computervaardigheid en financiële basisvorming. Het spreekt voor zich dat dergelijke initiatieven voor een zekere termijn moeten worden opgezet en dat consumenteneducatie geenszins ter vervanging kan dienen van de informatie die de ondernemingen geacht worden te verstrekken.

4.3.1

Het EESC neemt kennis van het besluit van de Commissie om de handhaving van het consumentenrecht te waarborgen. Zij komt hiermee tegemoet aan een belangrijke verwachting, want het uitbrengen van het ene na het andere wet- of regelgevingsvoorstel volstaat niet om de consumentenbescherming op een hoog niveau te tillen.

4.3.2

Het EESC vindt het goed dat er Europese netwerken bestaan, waarvan het oudste, het Europees justitieel netwerk, in 2001 werd opgericht. Voor een goede werking van de netwerken pleit het voor een regelmatige evaluatie, waarbij lering wordt getrokken uit de bevindingen.

4.3.3

Het EESC staat achter alle maatregelen die tot doel hebben kennis van de EU-wetgeving te bevorderen.

4.3.4

Het EESC steunt co- en zelfreguleringsinitiatieven, zoals de publicatie van richtsnoeren, op voorwaarde dat zij doelstellingen van algemeen belang dienen. Regelmatige controles en evaluaties moeten bovendien ervoor zorgen dat de initiatieven vervangen worden door meer bindende maatregelen als de doelstellingen niet worden bereikt.

4.3.5

Het EESC steunt de stappen van de Commissie om vormen van alternatieve geschillenbeslechting te bevorderen op voorwaarde dat de systemen, zoals het EESC in zijn advies heeft benadrukt (2), onafhankelijk zijn ten opzichte van de partijen bij het geschil en er mogelijkheden zijn om in beroep te gaan.

4.3.6

Het EESC roept de Commissie op doeltreffende maatregelen ter bevordering van het elektronische handelsverkeer te ondersteunen in combinatie met systemen voor online geschillenbeslechting. Bovendien is het verheugd over de geplande oprichting van een platform waar belanghebbenden kunnen discussiëren over een Europees keurmerk voor websites.

4.3.7

Wat betreft de mogelijkheid van een collectieve actie, betreurt het EESC dat in de agenda slechts heel voorzichtig de mogelijkheid wordt geopperd om een dergelijk instrument voor de uitoefening van consumentenrechten in te voeren. Gezien de actuele situatie in sommige landen en de stand van zaken m.b.t. grensoverschrijdende geschillen én na alle raadplegingen die hebben plaatsgevonden, mag nu niet langer gedraald worden en moet dit instrument zo snel mogelijk worden ingevoerd.

4.4.3.1

De Commissie heeft besloten het toezicht op financiële diensten voor consumenten, met name voor de meest kwetsbaren onder hen, te versterken. Het EESC steunt deze aanpak. Het zal leiden tot meer transparantie en een betere vergelijkbaarheid van het productenaanbod en prijzen.

4.4.3.2

Daarnaast hecht het EESC belang aan financiële inclusie, in al haar aspecten.

4.4.4.1

Het EESC steunt ten volle de goedkeuring van de verordeningen betreffende de verstrekking van voedselinformatie en voedings- en gezondheidsclaims. In beide gevallen gaat het om zaken waaraan de consument veel belang hecht.

4.4.4.2

De recente problemen in een aantal lidstaten met de illegale distributie van alcoholhoudende dranken illustreren nog eens hoe belangrijk het is om een goed markttoezicht en een dito marktbewaking te hebben.

4.4.4.3

Het EESC staat positief tegenover het voorstel voedselverspilling tegen te gaan door maatregelen te nemen voor de verschillende schakels van de voedselketen.

4.4.5.1

Het EESC wijst erop dat energie een basisgoed is voor de consument, met name voor de meest kwetsbare groepen onder hen, die tegen acceptabele voorwaarden gebruik moeten kunnen maken van deze dienstverlening.

4.4.5.2

Het EESC steunt de initiatieven die tot doel hebben het gebruik van een schaars goed als energie, dat een grote hap uit het gezinsbudget neemt, beter te beheren. Belangrijk is dat de technische oplossingen die de consument worden aangereikt, ook worden getoetst, om er zeker van te zijn dat ze echt innoverend en productief zijn.

4.4.6.1

Het EESC vindt het belangrijk dat de problematiek van de luchtvaartsector en de sector van het openbaar vervoer in de agenda worden meegenomen. Het steunt de aanpak van de Commissie om de passagiersrechten te verbeteren, die moeten worden aangepast aan het productaanbod van maatschappijen en reisorganisatoren. Met name in de luchtvaartsector acht het EESC het van belang dat de geplande herziening van de EU-wetgeving en de maatregelen uit de Akte voor de interne markt (4) de passagiersrechten helpen versterken en tot de reducering van oneerlijke contract- en handelspraktijken bijdragen.

4.4.6.2

Het EESC onderstreept dat – dit probleem wordt in de consumentenagenda niet aan de orde gesteld – er dringend maatregelen moeten worden genomen om reizigers te beschermen die door het faillissement van luchtvaartmaatschappijen hun reis niet kunnen aanvatten c.q. voortzetten.

4.4.6.3

Het EESC staat achter het voorstel voor een strategie ter bevordering van „schone auto's” in de strijd om de CO2-uitstoot in te dammen.

4.4.7.1

Het EESC heeft herhaaldelijk erop gewezen dat een duurzame ontwikkeling van cruciaal belang is voor de toekomst van Europa. Het steunt dan ook de voorstellen van de Commissie om producten duurzamer te maken en ecologisch ontwerp aan te moedigen voor alle producten.

4.4.7.2

Het EESC juicht de aanhoudende inspanningen van de Commissie toe om maatschappelijk verantwoord ondernemen te bevorderen, maar is van mening dat strengere maatregelen nodig zijn om transparantie en verantwoordelijkheid voor strengere ethische en ecologische normen voor de productie en distributie van goederen te waarborgen, met name als het gaat om goederen afkomstig uit landen buiten de EU. Om te garanderen dat goederen uit deze landen voldoen aan de Europese normen, moeten deze landen bindende voorschriften opgelegd worden, zoals de verplichting dat een schriftelijk attest moet kunnen worden voorgelegd dat een product voldoet aan de internationale arbeidsnormen.