Schengenevaluatie en -toezicht

 

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) 2022/922 betreffende de instelling en de werking van een evaluatie- en toezichtmechanisme voor de controle op de toepassing van het Schengenacquis

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

Bij de verordening wordt een evaluatie- en toezichtsmechanisme ingesteld om ervoor te zorgen dat het Schengengebied het Schengenacquis doeltreffend toepassen en een goed functionerend Schengengebied handhaven. Het mechanisme moet ervoor zorgen:

• het wederzijdse vertrouwen tussen de lidstaten van de Europese Unie (EU) en de met Schengen geassocieerde landen te helpen handhaven;
• het vrije verkeer binnen de EU te versterken;
• de veiligheid en bescherming van de grondrechten te waarborgen.

Alle lidstaten nemen tot op zekere hoogte deel aan het gebied zonder binnengrenstoezicht. Momenteel passen 23 lidstaten het Schengenacquis volledig toe, evenals de vier landen van de Europese Vrijhandelsassociatie, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland als met Schengen geassocieerde landen. Bulgarije, Cyprus en Roemenië zullen overeenkomstig hun respectieve akten van toetreding binnenkort deel uitmaken van het Schengengebied. Vanaf 1 januari 2023 is het Schengenacquis volledig van toepassing op Kroatië (Besluit (EU) 2022/2451 van de Raad). Ierland maakt geen deel uit van het Schengengebied, hoewel het deelneemt aan de delen van het acquis die betrekking hebben op politiële en justitiële samenwerking, met inbegrip van het Schengeninformatiesysteem.

KERNPUNTEN

Samenwerking

De lidstaten, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie moeten volledig samenwerken om een doeltreffende uitvoering van de verordening te waarborgen en het Europees Parlement volledig op de hoogte te houden van belangrijke ontwikkelingen. Een van de belangrijkste kenmerken van de Schengenevaluatie is de peer-to-peer aard en de actieve betrokkenheid van de lidstaten.

Evaluaties en toezicht

Evaluaties, waarvan sommige op korte termijn kunnen worden uitgevoerd, kunnen:

• eerste evaluaties zijn;
• periodieke evaluaties zijn;
• onaangekondigde evaluaties zijn:
  • om de toepassing van het Schengenacquis aan de binnengrenzen te beoordelen,
  • volgens systemische problemen met een mogelijk aanzienlijke negatieve invloed op het gebied, waaronder dreigingen voor de openbare orde of binnenlandse veiligheid,
  • wanneer een lidstaat ernstig in zijn verplichtingen tekortschiet of indien er ernstige schending van grondrechten kan plaatsvinden; of
• thematische evaluaties zijn, die beoordelen hoe wetgevingswijzigingen of nieuwe beleidsmaatregelen worden toegepast.

Toezicht omvat:

• herziening van actieplannen en follow-upverslagen die door lidstaten worden ingediend;
• nieuwe bezoeken; en
• controlebezoeken.

Evaluatie en toezicht worden voornamelijk verricht via bezoeken en vragenlijsten, en bij wijze van uitzondering via andere methoden op afstand.

Samenwerking met EU-organen en -agentschappen

De Commissie werkt samen met EU-organen en -agentschappen, met name met het Europees Grens- en kustwachtagentschap (Frontex), het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol), het Europees Agentschap voor het operationele beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (eu-LISA) en het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA).

De Commissie kan aan EU-organen vragen haar statistische gegevens of risicoanalyses te verstrekken om zich beter bewust te zijn van mogelijke toekomstige bedreigingen en om interne EU-veiligheid te waarborgen in de zin van Verordening (EU) 2019/1896.

Samenwerking met Frontex en Europol

Frontex dient jaarlijks een risicoanalyse in die relevante aspecten van het geïntegreerd grensbeheer omvat, ter ondersteuning van het jaarlijkse evaluatieprogramma, met inbegrip van onaangekondigde evaluaties voor het volgende jaar, met aanbevelingen over:

• specifieke delen van de buitengrenzen;
• specifieke grensdoorlaatposten; en
• specifieke locaties om na te gaan of Richtlijn 2008/115/EC inzake de terugkeer van illegaal op het grondgebied verblijvende onderdanen van derde landen (zie samenvatting) wordt nageleefd.

Europol verstrekt deskundigheid, analyse, verslagen en andere informatie.

Evaluatieprogramma’s

De Commissie stelt na overleg met EU-organen en op basis van risicoanalyses en andere informatie het volgende op:

• een meerjarig evaluatieprogramma dat een periode van zeven jaar bestrijkt, waarin elke lidstaat één periodieke evaluatie en, waar passend, thematische of onaangekondigde evaluaties ondergaat.
• een jaarlijks evaluatieprogramma.

Evaluatieteams

De evaluaties worden uitgevoerd door kleine teams, bestaande uit deskundigen uit lidstaten, vertegenwoordigers van de Commissie en waarnemers van EU-organen en -agentschappen.

Alle teamleden en waarnemers moeten voldoende worden gekwalificeerd met gedegen theoretische kennis en ervaring op de gebieden die onder de evaluatie en het toezicht vallen, en met een gedegen kennis van de evaluatiebeginselen, -procedures en -technieken.

Verslagen en follow-up

Het evaluatieverslag analyseert kwalitatieve, kwantitatieve, operationele, administratieve en organisatorische aspecten. De bevindingen kunnen worden beoordeeld als:

• beste praktijk,
• verbetering nodig, of
• niet in overeenstemming.

De Commissie doet het verslag en de aanbevelingen doorgaans binnen een termijn van vier weken toekomen aan de lidstaat, die vervolgens beschikt over een termijn van twee weken om opmerkingen te maken. Het verslag wordt vervolgens binnen vier maanden door middel van een uitvoeringshandeling vastgesteld.

De geëvalueerde lidstaat moet:

• binnen twee maanden na goedkeuring van het verslag een actieplan indienen om alle aanbevelingen ten uitvoer te leggen;
• om de zes maanden verslag uitbrengen aan de Raad en de Commissie over de vooruitgang.

Ernstige tekortkomingen

Lidstaten worden geïnformeerd wanneer een ernstige tekortkoming wordt vastgesteld en de geëvalueerde lidstaat moet onmiddellijk herstelmaatregelen nemen. De Raad keurt aanbevelingen goed en de geëvalueerde lidstaten moeten binnen een maand een actieplan indienen.

Om de vooruitgang te verifiëren, organiseert de Commissie een nieuw bezoek binnen 180 dagen na de evaluatie en een controlebezoek voordat het actieplan kan worden gesloten.

Verslaglegging aan het Parlement en de Raad

De Commissie brengt jaarlijks aan het Parlement en de Raad uitvoerig verslag uit over de in het voorgaande jaar verrichte evaluaties, met inbegrip van de conclusies van de evaluaties, de door de lidstaten genomen herstelmaatregelen en de beste praktijken.

Overgangsbepalingen

Met deze nieuwe verordening wordt Verordening (EU) nr. 1053/2013 (de vorige verordening) ingetrokken.

• De eerste evaluatieprogramma’s ’s in het kader van de nieuwe verordening moeten uiterlijk op 1 december 2022 worden opgesteld en beginnen op 1 februari 2023.
• Het eerste meerjarige evaluatieprogramma moet rekening houden met de evaluaties die zijn uitgevoerd in het kader van het tweede meerjarenprogramma onder de oude verordening en wordt opgesteld als voortzetting van dat programma.
• Verslagen en aanbevelingen voor evaluaties vóór 1 februari 2023 moeten worden aangenomen in overeenstemming met de oude verordening, waarbij de follow-up en het toezicht in het kader van de nieuwe verordening worden uitgevoerd.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

Het besluit is sinds 1 oktober 2022 van toepassing.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Schengenevaluatie en -toezicht (Europese Commissie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EG) 2022/922 van de Raad van 9 juni 2022 betreffende de instelling en de werking van een evaluatie- en toezichtmechanisme voor de controle op de toepassing van het Schengenacquis, en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1053/2013 (PB L 160 van 15.6.2022, blz. 1-27)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Besluit (EU) 2022/2451 van de Raad van 8 december 2022 betreffende de volledige toepassing van de bepalingen van het Schengenacquis in de Republiek Kroatië (PB L 320 van 14.12.2022, blz. 41-46)

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Verslag over de staat van Schengen 2022 (COM(2022) 301 final/2 van 24.5.2022)

Verordening(EU) 2019/1896 van het Europees Parlement en de Raad van 13 november 2019 betreffende de Europese grens- en kustwacht en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1052/2013 en Verordening (EU) 2016/1624 (PB L 295 van 14.11.2019, blz. 1-131)

Verordening (EU) 2018/1725 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2018 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door de instellingen, organen en instanties van de Unie en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 45/2001 en Besluit nr. 1247/2002/EG (PB L 295 van 21.11.2018, blz. 39-98)

Verordening (EU) 2018/1726 van het Europees Parlement en de Raad van 14 november 2018 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (eu-LISA), tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1987/2006 en Besluit 2007/533/JBZ van de Raad en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1077/2011 (PB L 295 van 21.11.2018, blz. 99-137)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) 2018/1726 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2016 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en tot vervanging en intrekking van de Besluiten 2009/371/JBZ, 2009/934/JBZ, 2009/935/JBZ, 2009/936/JBZ en 2009/968/JBZ van de Raad (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53-114)

Zie de geconsolideerde versie.

Verordening (EU) 2016/399 van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2016 betreffende een Uniecode voor de overschrijding van de grenzen door personen (Schengengrenscode) (PB L 77 van 23.3.2016, blz. 1-52)

Zie de geconsolideerde versie.

Richtlijn 2008/115/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 over gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven (PB L 348 van 24.12.2008, blz. 98-107)

Verordening (EG) nr. 168/2007 van de Raad van 15 februari 2007 tot oprichting van een Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (PB L 53 van 22.2.2007, blz. 1-14)

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 23.11.2022