15.1.2016   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 13/40

Relatur:

is-Sur Bernd SCHLÜTER

1.1.

Il-KESE jappella għal impenn strateġiku iktar qawwi min-naħa tal-UE fir-rigward tal-politika soċjali. F’dan il-kuntest għandhom jiġu indirizzati wkoll il-konsegwenzi tal-kriżi, il-politiki tal-kriżi u t-telf ta’ fiduċja fost il-popolazzjoni.

1.2.

Il-Kummissjoni ntalbet sabiex fil-kuntest ta’ programm ta’ ħidma sostanzjali tfassal prinċipji soċjopolitiċi ġenerali li dwarhom il-KESE qed iressaq xi proposti fil-punt 4. Dan jista’ jitwettaq, fost l-oħrajn, fil-qafas ta’ inizjattiva ewlenija, il-linji gwida ta’ governanza jew white paper. Il-bażi hija ġbir imtejjeb tad-data komparattiva fil-livell tal-UE u fl-Istati Membri. L-indikaturi purament ta’ input (kemm qegħdin jintefqu flus fl-Istati Membri individwali għal benefiċċji soċjali partikolari) mhumiex suffiċjenti biex jindikaw il-kwalità tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali.

1.3.

Waqt it-tħejjija tal-prinċipji soċjopolitiċi għall-konverġenza tas-sistemi soċjali ta’ livell ogħla, għandu jittieħed kont tar-responsabbiltajiet tal-Istati Membri u tad-differenzi politiċi kif ukoll kulturali tas-sistemi soċjali u kemm jista’ jkun għandu jintlaħaq kunsens bejn l-Istati Membri.

1.4.

Il-prinċipji soċjopolitiċi għandhom jifformaw bażi sostantiva, fost l-oħrajn għal rakkomandazzjonijiet futuri lill-Istati Membri fil-kuntest ta’ Semestru Ewropew imfassal b’mod iktar effettiv (1). Il-prinċipji għandhom jiġu applikati wkoll għall-Fondi Strutturali, il-metodu miftuħ ta’ koordinazzjoni (MMK) u l-valutazzjoni tal-impatt soċjali skont l-Artikolu 9 tat-TFUE. Bħala parti mill-miżuri għandu jkun immirat ukoll Minimum Social Protection Floor (bażi għall-protezzjoni soċjali) vinkolanti. Għandhom jintużaw il-bażijiet ġuridiċi eżistenti għal dan il-għan.

1.5.

Il-prinċipji soċjopolitiċi għandhom jifformaw ukoll bażi għall-azzjonijiet tal-korpi tal-UE b’mod partikolari għall-governanza ekonomika, il-kontroll tal-baġit u l-ġestjoni ta’ kriżijiet.

1.6.

L-imsieħba soċjali huma atturi ċentrali b’mod partikolari fis-sistemi paritarji tas-sigurtà soċjali u f’sistemi addizzjonali li nħolqu permezz ta’ negozjati bejn l-imsieħba soċjali. Huma għandhom jipparteċipaw fit-tħejjija ta’ prinċipji soċjopolitiċi. L-atturi tas-soċjetà ċivili, l-assoċjazzjonijiet tas-servizzi soċjali, tal-intrapriżi soċjali, tal-awtoritajiet lokali, tal-amministrazzjonijiet soċjali statali, tal-fondi tas-sigurtà soċjali, tal-utenti u l-konsumaturi wkoll għandhom ikunu involuti fl-oqsma ta’ kompetenza tagħhom.

1.7.

Il-KESE hawnhekk qiegħed jippreżenta proposti konkreti għal prinċipji soċjopolitiċi fil-qasam tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali. L-għan huwa li jittejbu l-effettività u l-affidabbiltà tas-servizzi kemm tal-protezzjoni soċjali kif ukoll tas-sigurtà soċjali u tas-sistemi tas-saħħa, irrispettivament mit-tip tal-fornitur tas-servizz u mit-tip tas-servizz. F’dan il-kuntest, il-KESE qiegħed jimmira qabelxejn is-sigurtà soċjali u finanzjarja ta’ servizzi soċjali aġġornati u mmirati lejn l-interess ġenerali fl-Istati kollha tal-UE.

1.8.

Il-KESE jagħraf id-diversità tas-sistemi u jirreferi, fost l-oħrajn, għall-għanijiet, it-tipi u l-kontenut tal-benefiċċji soċjali, ir-relazzjoni tas-solidarjetà u r-responsabbiltà personali, il-garanziji legali, il-finanzjament u l-kwalità. Huwa jirreferi għall-pożizzjoni tal-utenti u tas-servizzi soċjali. Huwa jqis li hemm bżonn lijiġu protetti l-benefiċċji soċjali fundamentali abbażi ta’ regoli komuni fil-livell tal-UE.

2.1.

Il-politika soċjali Ewropea hija bbażata, fost l-oħrajn, fuq id-drittijiet tal-bniedem, it-tagħlimiet misluta miż-żewġ gwerer dinjija (2), il-prinċipju stabbilit fit-Trattati dwar l-ekonomija tas-suq soċjali, l-għanijiet tal-Istrateġija Ewropa 2020, il-bżonnijiet ta’ ekonomiji nazzjonali produttivi, il-kompitu tal-ġlieda kontra l-faqar, il-kapitoli tat-Trattati dwar il-politika soċjali, l-impjiegi u s-saħħa, l-objettiv tal-koeżjoni soċjali u tar-regoli komuni dwar il-kompetizzjoni skont l-Artikolu 3 tat-TUE. Skont l-Artikolu 151 tat-TFUE, l-għan tal-politika soċjali huwa, fost l-oħrajn, il-promozzjoni tal-impjiegi, it-titjib tal-kundizzjonijiet tal-għajxien, protezzjoni soċjali adegwata u l-ġlieda kontra l-esklużjoni. Il-mudell soċjali Ewropew huwa espressjoni ta’ komunità unika ta’ valuri u kultura (3), li jgħaqqad flimkien id-demokrazija u l-istat tad-dritt mar-responsabbiltà soċjali u s-solidarjetà. Il-KESE jixtieq isaħħaħ dan il-mudell u jagħmlu sostenibbli.

2.2.

Il-KESE huwa konvint li l-politika soċjali għandha tkun pilastru tal-politika tal-UE, kemm mid-dritt tagħha stess kif ukoll bħala mezz għall-promozzjoni sostenibbli tat-tkabbir u l-impjiegi  (4). Huwa japprezza l-progess li diġà sar fil-politika tal-impjiegi, f’ċerti oqsma tal-koordinazzjoni u fis-sikurezza fuq il-post tax-xogħol. Il-KESE jsaħħaħ il-karattru tal-investiment (5) ta’ sistemi tal-benefiċċji soċjali effettivi u jindika l-ispejjeż morali, soċjali u materjali ta’ politika soċjali ttraskurata. Il-KESE jassumi li ekonomiji nazzjonali produttivi, innovattivi u benefiċċji soċjali affidabbli, effiċjenti u effettivi jiddependu minn xulxin. Sistemi soċjali aġġornati jistgħu jagħmlu l-ekonomiji nazzjonali iktar reżistenti għall-kriżijiet, jippromovu l-impjiegi u huma stess joffru potenzjal għoli ta’ impjiegi anki għal reġjuni żvantaġġati (6). Fid-dawl tas-soċejtà tal-informazzjoni mmexxija mit-teknoloġija moderna l-iżviluppi demografiċi (7) u l-migrazzjoni ma jista’ jinkiseb l-ebda vantaġġ kompetittiv sostenibbli minn infiq baxx fost l-oħrajn fil-qasam tal-inklużjoni attiva, l-emanċipazzjoni ta’ dawk li qegħdin ifittxu xogħol u l-opportunitajiet tat-tfal u ż-żgħażagħ. L-iżvilupp ulterjuri tas-sistemi fuq il-bażi ta’ prinċipji komuni jista’ jgħin sabiex sabiex jiġu promossi aktar opportunitajiet indaqs u l-kompetizzjoni ġusta fi ħdan l-UE.

2.3.

Is-sistemi tal-benefiċċji soċjali u tas-saħħa u sistemi simili jservu, fost l-oħrajn, biex jiġu żgurati l-bilanċ soċjali neċessarju, il-ġlieda kontra l-faqar, il-garanzija tal-benefiċċju tas-sussistenza u l-paċi soċjali. Kważi kull ċittadin tal-Unjoni jiddependi mill-assistenza tas-servizzi soċjali f’xi fażijiet partikolari ta’ ħajtu. Is-sistemi soċjali jiżguraw fost l-oħrajn il-proviżjonament adegwat ta’ rtirar u jiżguraw il-kura kkwalifikata għall-persuni li jeħtieġu l-kura u l-għajnuna.

2.4.

L-impjegaturi u l-impjegati huma interessati fost l-oħrajn fir-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja tal-familja, il-promozzjoni tas-saħħa u l-emanċipazzjoni. Is-servizzi soċjali professjonali jippromovu l-kompetenza komunikattiva u tal-ħajja ta’ kuljum, l-akkwist ta’ kwalifiki u l-assistenza fost l-oħrajn f’każ ta’ problemi ta’ vizzju, fi kriżijiet u fil-kura u t-trobbija fil-familja.

2.5.

Il-KESE jirrikonoxxi differenzi kbar fl-effettività, l-affidabbiltà u l-effiċjenza tas-sistemi soċjali  (8). Minn naħa waħda, f’ħafna Stati Membri jeżistu sistemi li jiffunzjonaw tajjeb, min-naħa l-oħra jinħtieġ djalogu soċjopolitiku komuni għall-Istati Membri kollha. Madankollu, sigurtà tal-għajxien minima permezz tal-benefiċċji soċjali/Minimum Income, servizzi soċjali professjonali kif ukoll l-inkorporazzjoni effettiva fl-impjiegi u s-soċjetà għadhom mhumiex iggarantiti kullimkien. B’mod partikolari, il-kura tas-saħħa ħafna drabi ma tkunx aċċessibbli għal kulħadd, pereżempju meta persuna ma tkunx tista’ tħallas kontribuzzjonijiet addizzjonali uffiċjali jew inuffiċjali, jew meta s-servizzi professjonali, fost l-oħrajn tal-kura out-patient, l-assistenza ta’ persuni b’diżabbiltajiet u ta’ persuni bi problemi edukattivi jew relatati mal-iżvilupp, ma jkunux disponibbli fir-reġjuni u l-Istati Membri kollha. Il-KESE josserva li xi kultant ikun hemm bżonn li jittejbu s-solidarjetà tal-finanzjament u s-salvagwardji legali.

2.6.

Reċentement, l-istudju tal-Fondazzjoni Bertelsmann (9) żvela differenzi kbar fl-effiċjenza tas-sistemi soċjali kif ukoll l-iżvilupp allarmanti tal-faqar u l-ġid fl-UE u fi ħdan l-Istati Membri kollha tagħha, u sejjaħ lill-Unjoni Ewropea sabiex iżżid l-involviment tagħha fil-politika soċjali. L-istudju juri wkoll li sistemi soċjali effettivi huma possibbli, anki meta l-PDG huwa relattivament baxx u li sistemi soċjali insuffiċjenti xorta jistgħu jkunu preżenti fejn il-PDG ikun relattivament għoli. L-iżvilupp tal-faqar qiegħed jipperikola l-paċi soċjali kif ukoll l-iżvilupp ekonomiku (10). Id-diverġenza tal-Istati Membri u t-tendenzi politiċi li huma inkwetanti għandhom jiġu miġġielda wkoll permezz ta’ proposti soċjopolitiċi.

2.7.

Il-bażi sostantiva għal rakkomandazzjonijiet lill-Istati Membri u għall-politiki tal-kriżijiet għandha tittejjeb. Minflok domandi ex post għal miżuri umanitarji, l-UE għandha ssegwi prinċipji soċjopolitiċi konsistenti. Il-bilanċ dubjuż iffinanzjat mit-taxxi ta’ negozji riskjużi min-naħa tal-banek għandu jkun f’relazzjoni responsabbli mal-investimenti fil-vijabbiltà tas-sistemi soċjali. Ir-regoli tas-suq intern, pereżempju l-liġijiet tal-għajnuna mill-istat u tal-akkwist pubbliku, diġà għandhom impatti sinifikanti fuq is-sistemi soċjali u s-servizzi soċjali, mingħajr ma tkejlu b’mod identifikabbli ma’ kunċetti soċjopolitiċi.

2.8.

Taħt l-objettiv tat-Trattat il-ġdid ta’ ekonomija tas-suq soċjali  (11), il-politika tas-suq intern għandha tkun ikkomplementata b’elementi tal-politika soċjali (12). Il-KESE jieħu kont tad-domandi attwali (13) u jħeġġeġ lill-Kummissjoni u lill-Kunsill Ewropew sabiex jikkonkretizzaw u jimplementaw l-istqarrijiet tagħhom fir-rigward tal-politika soċjali (14).

2.9.

Fażi ġdida tal-politika soċjali Ewropea tista’, fost l-oħrajn, tibni fuq il-ħidma preparatorja li ġejja: it-talba tal-Kunsill għal dħul minimu garantit li saret fl-1992. (15) It-twaqqif tal-Aġenda Soċjali fl-2000. L-Artikolu 12 tal-Karta Soċjali Ewropea jirrikjedi li l-Istati Membri jkollhom sistema tas-sigurtà soċjali. It-trattati tal-UE jinkludu, fost l-oħrajn, l-objettivi tal-koeżjoni soċjali u tal-protezzjoni tal-interess ekonomiku ġenerali (16). L-ILO (17) ippubblikat standards minimi għas-sistemi soċjali. Il-White Paper eżistenti tal-UE dwar il-Politika Soċjali kienet ippubblikata fl-1994. Fil-livell tal-UE jeżisti d-dritt għall-garanzija tal-eżistenza  (18). Il-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità tistabbilixxi standards importanti.

2.10.

Fl-Opinjoni tiegħu SOC/482, il-KESE, bi qbil mal-Parlament (19), il-Kumitat tar-Reġjuni (20) u assoċjazzjonijiet oħrajn jappella għal dħul minimu adegwat (21). Fost l-oħrajn huwa ppromova b’mod attiv it-temi tas-servizzi soċjali, l-intrapriżi soċjali, l-investiment soċjali, l-impjiegi, l-Artikolu 9 tat-TFUE, l-inizjattiva favur iż-żgħażagħ, il-governanza ekonomika u l-interess ekonomiku ġenerali. Din l-Opinjoni hija relatata direttament ma’ għadd ta’ dokumenti oħra tal-KESE u tal-UE li ma jistgħux jissemmew individwalment.

3.1.

Il-KESE hawnhekk qiegħed jikkonċentra fuq parti minn aġenda tal-politika soċjali neċessarja: it-titjib tal-effettività u l-affidabbiltà tal-protezzjoni soċjali kif ukoll tas-sigurtà soċjali u tas-sistemi tas-saħħa. Jirreferi għal “benefiċċji soċjali” li huma ffinanzjati, totalment jew parzjalment, mit-taxxi jew mis-sistemi tas-sigurtà soċjali u huma inklużi fil-politika soċjali pubblika permezz tal-liġi soċjali jew ftehimiet konġunti b’mod li jistgħu jiġu mmonitorjati. F’dan il-kuntest mhuwiex deċiżiv it-tip tal-fornitur tas-servizz. Il-“benefiċċji soċjali” fi ħdan it-tifsira ta’ din l-Opinjoni jistgħu jkunu pprovduti minn amministrazzjonijiet pubbliċi u muniċipali, fondi tas-sigurtà soċjali, intrapriżi soċjali indipendenti, organizzazzjonijiet soċjali u intrapriżi ta’ forom ġuridiċi differenti. Dawn il-fornituri kollha tas-servizzi hawnhekk huma koperti taħt it-terminu “servizzi soċjali”, jekk huma stess jipprovdu servizzi soċjali. It-terminu “benefiċċji soċjali” hawnhekk ikopri t-tipi ta’ benefiċċji kollha, fost l-oħrajn servizzi u benefiċċji tal-flus fis-settur soċjali u tas-saħħa. It-terminu “sigurtà soċjali” jirreferi għall-fondi tas-sigurtà soċjali ta’ natura paritarja u/jew legali u/jew assigurazzjonijiet mutwi li jissodisfaw funzjoni fis-sistemi tas-sigurtà soċjali jew paritarji li huma rregolati mil-liġi soċjali.

3.2.

Id-diversità tas-sistemi soċjali, tal-benefiċċji, tat-termini u l-kunċetti tirrikjedi attenzjoni fid-diskussjoni dwar il-politika soċjali u fix-xogħol tat-traduzzjoni. Is-sistemi tal-Istati Membri jirriflettu l-politika soċjali, il-kultura u l-istorja rispettivi. Għandhom ikunu żviluppati aktar fis-sens tal-mudell soċjali Ewropew. Għandu jinkiseb bilanċ raġonevoli bejn id-diversità tas-sistemi u l-prinċipji komuni neċessarji (22).

3.3.

L-Unjoni għandha tistabbilixxi spazju komuni għad-djalogu dwar il-politika soċjali, tfassal standards aġġornati u tieħu l-inizjattiva hija stess. Għandha tippromovi l-konverġenza fl-iżvilupp ulterjuri tas-sistemi soċjali. Il-prinċipji soċjopolitiċi jistgħu jkunu bażi sostantiva għal rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni, b’mod partikolari fil-kuntest tas-Semestru Ewropew, tal-Istrateġija Ewropa 2020, tal-MMK u għall-applikazzjoni tal-valutazzjoni tal-impatt soċjali skont l-Artikolu 9 tat-TFUE (23). Dawn il-prinċipji għandhom jipprovdu wkoll bażi sostantiva għal Minimum Social Protection Floor vinkolanti u għall-azzjonijiet proprji u l-governanza (24) tal-korpi tal-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari fil-ġestjoni ta’ kriżijiet, fil-kontroll tal-baġit kif ukoll fil-governanza ekonomika.

3.4.

Is-sostenibbiltà futura tas-sistemi tal-benefiċċji soċjali għandha tiġi evalwata. Is-servizzi soċjali għandhom ikunu marbutin ma’ miri tas-sistemi soċjali leġittimizzati demokratikament filwaqt li tiġi salvagwardjata l-awtonomija kunċettwali tagħhom.

3.5.

Id-deċiżjoni dwar l-għoti tal-benefiċċji soċjali b’mod ġenerali tittieħed mill-amministrazzjonijiet soċjali pubbliċi, il-fondi tas-sigurtà soċjali kif ukoll partijiet terzi bħala fornituri tas-servizzi, pereżempju tobba li jippreskrivu trattament partikolari. Il-kwistjoni tal-provvista tas-servizzi u l-finanzjament tagħha għandha tkun distinta mid-deċiżjoni dwar l-għoti ta’ benefiċċju: fost l-oħrajn jeżistu benefiċċji purament tal-flus li jingħataw lill-utent bl-obbligu jew mingħajru li jintużaw servizzi kkwalifikati partikolari. Jeżistu servizzi soċjali li huma pprovduti direttament mill-awtoritajiet reġjonali muniċipali, amministrazzjonijiet soċjali oħrajn jew mill-fondi tas-sigurtà soċjali. Iżda f’każ li dawn jiġu pprovduti minn provvedituri tas-servizzi soċjali indipendenti, ir-relazzjoni legali u l-finanzjament jistgħu jkunu rregolati b’mod differenti ħafna minn xulxin: jeżistu, fost l-oħrajn, sistemi ta’ akkwist pubbliku, ftehimiet ta’ benefiċċji u arranġamenti ta’ pagament bejn is-servizzi soċjali u l-fornituri finanzjarji, arranġamenti ta’ rimborż sussegwenti tal-ispejjeż, sistemi ta’ kupuni jew assistenza diretta mhux speċifika għall-każ tas-servizzi soċjali, b’mod partikolari għall-konsultazzjoni u l-prevenzjoni. F’każ ta’ sistemi kuntrattwali u tal-kupuni, il-fornitur finanzjarju pubbliku jiffinanzja s-servizz soċjali direttament abbażi tan-numru ta’ każijiet. Is-sistemi kollha għandhom ikunu skrutinizzati dwar jekk teżistix protezzjoni legali suffiċjenti kif ukoll jekk hemmx biżżejjed possibbiltajiet ta’ għażla u involviment għall-utenti.

3.6.

B’mod partikolari fir-rigward tas-sistemi tas-sigurtà soċjali l-imsieħba soċjali għandhom funzjoni ċentrali, Għaldaqstant, dawn għandhom ikunu involuti primarjament fit-tfassil tal-prinċipji soċjopolitiċi. L-amministrazzjonijiet soċjali statali u muniċipali, il-fondi tas-sigurtà soċjali, is-servizzi soċjali indipendenti għandhom rwol ċentrali fost l-oħrajn fil-forniment tal-benefiċċji soċjali. Għaldaqstant, ir-rappreżentanzi tagħhom ukoll għandhom ikunu involuti b’mod konsistenti fl-oqsma ta’ kompetenza tagħhom.

3.7.

Meta wieħed jiftakar li jeħtieġ li jinkiseb bilanċ raġonevoli bejn il-kompetenzi tal-Istati Membri fuq naħa waħda, u l-valuri Ewropej komuni u l-kompetizzjoni ġusta fi ħdan l-UE fuq in-naħa l-oħra, il-prinċipji li ġejjin għandhom jipprovdu stimolu sostantiv għal passi soċjopolitiċi addizzjonali min-naħa tal-Unjoni Ewropea.

4.1.

Il-prinċipju ta’ protezzjoni minima: l-assigurazzjoni ta’ benefiċċji soċjali sussidjarji fundamentali fost l-oħrajn għall-garanzija tal-eżistenza/minimum income għal persuni mingħajr dħul suffiċjenti, pereżempju mill-impjieg, il-pensjonijiet u benefiċċji soċjali oħrajn. Dan jinkludi l-iżvilupp ta’ indikaturi komuni għal benefiċċji soċjali fundamentali (25). Is-sigurtà tal-għajxien finanzjarja għandha tkun tal-inqas suffiċjenti biex tkopri l-ispejjeż reali tal-ikel, l-akkomodazzjoni, il-ħwejjeġ, l-ilma, l-enerġija u l-kura tas-saħħa bażika.

4.2.

Il-prinċipju tad-domanda: l-iżvilupp u l-forniment ta’ servizzi soċjali jew tas-saħħa aġġornati, professjonali għal sitwazzjonijiet problematiċi differenti: fost l-oħrajn għall-familji, persuni b’diżabilità, morda, persuni qiegħda, ġenituri waħedhom, tfal, qraba li joffru kura, refuġjati, żgħażagħ (26) bi problemi fl-iżvilupp, ġenituri bi problemi fit-trobbija, kura domestika u servizzi oħrajn li jappartjenu għall-familja (27), għajnuna f’każ ta’ problemi ta’ dejn (28), fil-każ ta’ vizzji, fil-każ ta’ kundizzjoni ta’ persuna mingħajr dar u problemi psikosoċjali. Servizzi soċjali effettivi fost l-oħrajn jinkludu l-konsultazzjoni, l-appoġġ, il-gwida, l-akkumpanjament, il-kura, l-emanċipazzjoni u l-edukazzjoni, it-trattament u t-terapija (29). Peress li hemm bosta raġunijiet għall-qgħad u għandhom jiġu evitati ċ-ċrieki vizzjużi li jwasslu għall-faqar, jagħmel sens li jitniedu miżuri attivi tas-suq tas-suq tax-xogħol li jkunu legalment garantiti sabiex tiġi appoġġata integrazzjoni mill-ġdid rapida fis-suq tax-xogħol ta’ kull min qed ifittex ix-xogħol – b’mod partikolari ż-żgħażagħ, li jkunu qed ifittxu l-ewwel impjieg, jew in-nisa, li wara interruzzjoni twila fil-karriera jixtiequ jerġgħu jaħdmu – billi jingħata appoġġ aċċettabbli.

4.3.

Il-prinċipju ta’ determinazzjoni: l-iżvilupp ta’ għanijiet soċjopolitiċi ċari tal-benefiċċji soċjali, pereżempju l-ugwaljanza tal-opportunità u l-ġustizzja interġenerazzjonali, l-inklużjoni attiva, il-kumpens għall-iżvantaġġi, ir-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja tal-familja, l-assigurazzjoni kontra r-riskji tal-ħajja, il-prevenzjoni, l-intervenzjoni fil-kriżijiet, il-parteċipazzjoni fl-impjieg u fis-soċjetà, il-proviżjonament materjali ta’ rtirar, l-emanċipazzjoni, u oħrajn. Marbuta ma’ dawn hemm id-determinazzjoni soċjali raġonevoli tat-tipi ta’ benefiċċji: bħal pereżempju flus u/jew servizzi, outpatient, in-patient, u oħrajn. F’dan ir-rigward għandu jinħoloq bilanċ bejn id-dritt għall-awtonomija personali tal-utent u l-għan tal-effettività tal-benefiċċji soċjali.

4.4.

Il-prinċipju tal-aċċessibbiltà: l-assigurazzjoni tal-aċċessibbiltà lokali, fil-ħin, finanzjarja u ħielsa mid-diskriminazzjoni tal-benefiċċji soċjali u b’mod partikolari tas-servizzi soċjali. L-aċċessibbiltà tiġi ffaċilitata permezz ta’ finanzjament sostenibbli u bbażat fuq is-solidarjetà, it-trasparenza tas-servizzi disponibbli u ta’ garanzija legali speċifika b’possibbiltà ta’ appell u lment. Jekk dawn jeżistu, ir-rekwiżiti ta’ kontribuzzjonijiet kontanti għandhom ikunu soċjalment bilanċjati u m’għandhomx ikunu ostaklu għall-aċċess. Testijiet burokratiċi tal-ħtieġa konkreta ta’ assistenza jistgħu jkunu kontroproduttivi fil-każ ta’ benefiċċji partikolari, bħal trattament ta’ vizzji jew sitwazzjonijiet psikosoċjali problematiċi. B’mod partikolari, għandhom jiġu offruti lill-utent b’mod attiv servizzi ta’ konsultazzjoni u prevenzjoni.

4.5.

Il-prinċipju tal-proporzjonalità: il-benefiċċji għandhom ikunu adattati u neċessarji skont it-tip u l-firxa. Id-deċiżjonijiet diskrezzjonali u l-liġijiet soċjali għandhom jikkunsidraw dan. L-ispiża tar-riżorsi u r-riżultat mistenni tal-benefiċċji soċjali għandhom ikunu proporzjonati b’mod raġonevoli. L-obbligi legali taċ-ċittadin għall-użu ta’ benefiċċji soċjali jew għal kwalunkwe aġir ieħor, ir-relazzjoni tad-drittijiet kif ukoll l-obbligi għandhom ikunu konformi mal-prinċipju tal-proporzjonalità.

4.6.

Il-prinċipju tas-solidarjetà: il-finanzjament tal-benefiċċji soċjali essenzjalment għandu jkun ibbażat fuq sistemi solidari tal-assigurazzjoni soċjali u sistemi ta’ tassazzjoni ġusti u solidari. Finanzjament ibbażat fuq is-solidarjetà għandu jinkludi kemm jista’ jkun lill-gruppi soċjali u l-klassijiet soċjali kollha. Dan isaħħaħ l-affidabbiltà, l-aċċettabilità u s-sostenibbiltà ta’ finanzjament. Ix-xogħol mhux iddikjarat (30) u l-evitar tat-taxxa huma ta’ ħsara għas-sistemi soċjali. It-tendenzi demografiċi u ekonomiċi jistgħu jagħmlu xieraq l-inklużjoni tat-tipi kollha ta’ dħul fit-tassazzjoni, bħal pereżempju d-dħul mill-kapital. Koordinazzjoni mtejba bejn is-sistemi tat-taxxa u l-finanzjament fl-UE jistgħu jipprovdu bażi finanzjarja iktar b’saħħitha. L-investimenti privati, id-donazzjonijiet, l-impenn ċivili u reliġjuż u l-użu ta’ fondi minn fondazzjonijiet huma supplimenti milqugħin għall-finanzjament regolari, iżda dawn ma jistgħux jiżguraw drittijiet legali u ma jiżguraw l-ebda infrastruttura.

4.7.

Il-prinċipju tar-responsabbiltà personali: dawk li qegħdin ifittxu xogħol u persuni b’diffikultajiet ta’ integrazzjoni fis-suq tax-xogħol, u oħrajn għandhom ikunu appoġġjati permezz tas-servizzi soċjali u skemi ta’ inċentivi bil-għan li jiksbu s-sussistenza kompletament jew parzjalment bl-isforz tagħhom stess. Iċ-ċittadin għandu jkun jista’ jirċievi kopertura komplementari fil-qafas tal-ftehimiet konġunti kumplementari mas-sistema pubblika, innegozjati u ġestiti mingħajr skop ta’ qligħ. L-assistenza professjonali fl-iżvilupp ta’ kwalifiki professjonali u kapaċitajiet personali bħall-kompetenza ta’ komunikazzjoni, soċjali u tal-ħajja ta’ kuljum ħafna drabi huma l-prerekwiżit għal abbiltà suffiċjenti ta’ responsabbiltà personali u responsabbiltà soċjali. F’dak li jirrigwarda l-protezzjoni tas-saħħa tal-individwu, stil ta’ ħajja b’saħħtu jista’ jiġi promoss mis-sistemi tas-sigurtà soċjali permezz ta’ servizzi ta’ prevenzjoni, inċentivi u protezzjoni mtejba tal-konsumaturi.

4.8.

Il-prinċipju tal-parteċipazzjoni: il-benefiċċji kollha waħedhom jew f’kombinazzjoni ma’ benefiċċji oħrajn għandhom jikkontribwixxu għall-parteċipazzjoni soċjali taċ-ċittadini. Il-parteċipazzjoni soċjali tkopri wkoll il-parteċipazzjoni professjonali, kulturali u dik politika kif ukoll il-parteċipazzjoni fil-prosperità soċjali.

4.9.

Il-prinċipju strutturali: l-ifformar raġonevoli tar-relazzjoni legali u finanzjarja bejn l-utenti, skont is-sistema ta’ servizzi soċjali pubbliċi jew possibbilment indipendenti, l-amministrazzjoni soċjali pubblika jew il-fondi tas-sigurtà soċjali. Fejn is-servizzi soċjali indipendenti huma involuti fis-sistemi pubbliċi tal-benefiċċji soċjali, pereżempju permezz ta’ leġislazzjoni soċjali u l-finanzjament, is-servizz tagħhom, b’mod partikolari l-finanzjament u l-aċċessibbiltà, għandhom ikunu konformi mal-prinċipji msemmijin hawn. Dawn is-servizzi soċjali għandhom ikunu ffinanzjati b’mod solidari u rregolati mil-liġi soċjali b’tali mod li jistgħu jagħmlu disponibbli benefiċċji ta’ kwalità għolja għall-popolazzjoni sħiħa.

4.10.

Il-prinċipju tal-awtonomija personali tal-utenti: l-utenti mhumiex oġġetti iżda koprodutturi tal-assistenza u individwi li huma intitolati għall-benefiċċji. Fi ħdan baġit adatt, għandu jkollhom l-għażla bejn forom ta’ servizzi differenti, pereżempju out-patient u in-patient u forom oħrajn bħall-għajxien assistit. It-tip xieraq ta’ assistenza jiddependi miċ-ċirkustanzi individwali, il-ħtieġa konkreta, li għandha tiġi vverifikata minn esperti professjonali, ix-xewqat tal-individwu u s-sitwazzjoni lokali. Fejn is-servizzi soċjali indipendenti huma involuti fis-sistemi pubbliċi tal-benefiċċji soċjali, pereżempju permezz ta’ leġislazzjoni soċjali u l-finanzjament, l-utenti għandu jkollhom l-għażla bejn servizzi differenti.

4.11.

Il-prinċipju taċ-ċertezza legali: il-garanzija legali tal-benefiċċji, permezz ta’ liġijiet soċjali jew strumenti legali simili stabbiliti demokratikament tal-Istati Membri. Il-liġi dwar is-sigurtà soċjali għandha tkopri: drittijiet legali, klawżoli diskrezzjonali, rekwiżiti tal-kooperazzjoni għall-utenti, u deskrizzjoni tar-rekwiżiti tas-servizzi, possibbiltajiet ta’ tressiq ta’ ilmenti jew appelli, kontroll pubbliku tal-provvedituri privati ta’ servizzi pubbliċi jekk ikun il-każ, regoli dwar il-kwalità u garanziji ta’ aċċess, rekwiżit tal-infrastruttura, it-tip ta’ finanzjament eċċ. Id-drittijiet legali tal-utenti tal-inqas għandhom ikunu garantiti għas-servizzi soċjali u tas-saħħa bażiċi. Id-deċiżjonijiet diskrezzjonali jistgħu jikkunsidraw aktar iċ-ċirkustanzi f’xi oqsma. Il-benesseri tal-persuni vulnerabbli għandu jkun partikolarment protett bil-liġi (31). Is-servizzi soċjali indipendenti għandhom bżonn status legali protett u aċċess ħieles mid-diskriminazzjoni għall-provvista ta’ servizzi, sakemm is-sistemi ma jkunux ibbażati fuq monopolju. F’xi wħud mill-Istati Membri, il-pożizzjoni tal-politika soċjali hija appoġġjata mill-prinċipju kostituzzjonali tal-istat soċjali li jiżgura benefiċċji soċjali fundamentali anki fi żminijiet ta’ kriżi.

4.12.

Il-prinċipju ta’ approċċ orjentat lejn l-interess komuni: partikolarment it-tipi ta’ negozji u organizzazzjonijiet orjentati lejn l-interess komuni u parteċipattivi (32), bħal organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ, intrapriżi soċjali, servizzi pubbliċi, assoċjazzjonijiet, ċerti tipi ta’ fondazzjonijiet u kooperattivi, organizzazzjonijiet tal-utenti u atturi oħrajn tas-soċjetà ċivili, għandhom isibu kundizzjonijiet finanzjarji u legali xierqa. Jeħtieġ li jiġi diskuss il-finanzjament ta’ intrapriżi bi skop ta’ qligħ permezz tat-taxxa jew il-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali fi ħdan politika soċjali iktar intensiva u tal-inqas għandu jkun hemm kontrolli adegwati u qafas għat-tqassim tal-profitt.

4.13.

Il-prinċipju tat-trasparenza: l-użu ta’ fondi pubbliċi permezz tas-servizzi soċjali u l-amministrazzjonijiet pubbliċi jeħtieġ ikun imfassal b’mod trasparenti. Il-bażijiet ġuridiċi, ir-raġunijiet għad-deċiżjonijiet ta’ benefiċċji u tal-akkwist pubbliku u oħrajn għandhom ikunu aċċessibbli għaċ-ċittadini.

4.14.

Il-prinċipju tan-netwerking: ir-realtà tal-ħajja ta’ kuljum tal-bnedmin, it-tibdil fl-għażliet tal-ħajja ta’ kuljum, mudelli ġodda tal-familja, it-tixjiħ u l-immigrazzjoni jirrikjedu servizzi integrati u konnessi  (33). Is-segregazzjoni, l-esklużjoni u d-diskriminazzjoni għandhom ikunu evitati.

4.15.

Il-prinċipju tal-istess livell: l-utenti, l-amministrazzjonijiet soċjali u s-servizzi soċjali għandu jkollhom drittijiet u obbligi rregolati legalment u infurzabbli. Is-sanzjonijiet jew il-kumpens li jistgħu jkunu previsti f’każ ta’ ksur m’għandhomx ikunu applikabbli biss għall-utenti, iżda wkoll għall-amministrazzjonijiet soċjali pubbliċi.

4.16.

Il-prinċipju tal-kwalità: is-servizzi soċjali għandhom ikunu marbutin ma’ miżuri għall-garanzija tal-kwalità. L-investigazzjoni tal-ħtiġijiet, l-ippjanar u l-implimentazzjoni ta’ miżuri għandhom jitwettqu fuq il-bażi ta’ għarfien tax-xjenzi soċjali u l-kompetenzi professjonali. Is-servizzi personali għandhom jissaħħu permezz tat-taħriġ, il-professjonalizzazzjoni u r-remunerazzjonijiet u l-kundizzjonijiet tax-xogħol adegwati f’konformità mal-prinċipji tal-awtonomija fin-negozjar kollettiv. Il-Qafas ta’ Kwalità għas-Servizzi ta’ Interess Ġenerali fl-Ewropa (34) jista’ jkun mudell għar-rakkomandazzjonijiet tal-UE fir-rigward tas-servizzi soċjali. Fejn huwa għaqli, ir-reklutaġġ u l-gwida supplimemtari ta’ voluntiera għandhom jitħeġġu.

4.17.

Il-prinċipju ta’ koordinazzjoni: it-trattament ta’ sitwazzjonijiet transkonfinali fir-rigward ta’ benefiċċji tas-sigurtà soċjali u tal-protezzjoni soċjali għandu jittejjeb. F’dan il-kuntest għandu jittieħed kont tal-kapaċità tal-fornituri finanzjarji u tal-kontribwenti u l-kontributuri kif ukoll il-prinċipju tas-solidarjetà soċjali u tal-proporzjonalità. Għandu jiġi evitat li jitqiegħed piż sproporzjonat partikolarment fuq sistemi nazzjonali effiċjenti.