(1)

Le Rialachán (CEE) Uimh. 2821/71, tugtar de chumhacht don Choimisiún Airteagal 101(3) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh a chur i bhfeidhm trí rialachán i leith aicmí áirithe de chomhaontuithe, cinntí agus cleachtais chomhbheartaithe a thagann faoi raon feidhme Airteagal 101(1) den Chonradh arb é is cuspóir dóibh taighde agus forbairt táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis a fhad le céim an chur i bhfeidhm thionsclaíoch, agus saothrú na dtorthaí, lena n-áirítear forálacha maidir le cearta maoine intleachtúla.

(2)

In Airteagal 179(2) den Chonradh iarrtar ar an Aontas gnóthais, lena n-áirítear gnóthais bheaga agus mheánmhéide, a spreagadh ina ngníomhaíochtaí taighde agus forbartha teicneolaíche ar ardchaighdeán, agus tacú lena n-iarrachtaí comhoibriú le chéile. Is féidir le comhar idir gnóthais maidir le taighde agus forbairt cuidiú le cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip a bhaint amach (3).

(3)

I Rialachán (AE) Uimh. 1217/2010 ón gCoimisiún (4) sainítear aicmí de chomhaontuithe taighde agus forbartha a mheasann an Coimisiún a chomhlíonann na coinníollacha, de ghnáth, a leagtar síos in Airteagal 101(3) den Chonradh. Is é an 30 Meitheamh 2023 is dáta éaga don Rialachán sin. I bhfianaise na taithí dearfaí ar an iomlán maidir le cur i bhfeidhm an Rialacháin sin, agus torthaí na meastóireachta ar an Rialachán, is iomchuí rialachán blocdhíolúine nua a ghlacadh.

(4)

Is é is aidhm don Rialachán seo taighde agus forbairt a éascú agus an iomaíocht a chosaint go héifeachtach ag an am céanna. Ina theannta sin, tá sé d’aidhm ag an Rialachán seo slándáil dhlíthiúil leordhóthanach a sholáthar do ghnóthais. Ba cheart go gcuirfear san áireamh le saothrú na gcuspóirí sin an gá atá leis an maoirseacht riaracháin agus an creat reachtach a shimpliú a mhéid is féidir.

(5)

Faoi bhun leibhéal áirithe cumhachta margaidh, is féidir a thoimhdiú go ginearálta, chun Airteagal 101(3) den Chonradh a chur i bhfeidhm, go sáróidh éifeachtaí dearfacha na gcomhaontuithe taighde agus forbartha aon éifeacht dhiúltach ar an iomaíocht.

(6)

Maidir le cur chun feidhme Airteagal 101(3) den Chonradh trí bhíthin rialacháin, ní gá na comhaontuithe sin a fhéadann teacht faoi raon feidhme Airteagal 101(1) den Chonradh a shainmhíniú. Sa mheasúnú aonair ar na comhaontuithe faoi Airteagal 101(1) den Chonradh, ní mór roinnt tosca a chur san áireamh, go háirithe struchtúr an mhargaidh ábhartha.

(7)

Is é is dóichí go gcuirfeadh comhar i dtaighde agus i bhforbairt chomhpháirteach nó i dtaighde agus i bhforbairt ar íocadh astu agus i saothrú na dtorthaí an dul chun cinn teicniúil agus eacnamaíoch chun cinn má chuireann na páirtithe scileanna, sócmhainní nó gníomhaíochtaí comhlántacha leis an gcomhar.

(8)

Is féidir a bheith ag súil leis go ginearálta go mbainfidh tomhaltóirí leas as méid agus éifeachtacht mhéadaithe an taighde agus na forbartha trí táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis nua a thabhairt isteach, na táirgí, na teicneolaíochtaí nó na próisis sin a sheoladh níos tapa, nó laghdú ar phraghsanna de bharr táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis nua nó feabhsaithe.

(9)

Féadfaidh foirmeacha éagsúla a bheith ag comhshaothrú na dtorthaí amhail táirgeadh agus dáileadh táirgí nó cur i bhfeidhm teicneolaíochtaí nó próisis, nó sannadh nó ceadúnú cearta maoine intleachtúla nó fios gnó a chur in iúl a theastaíonn le haghaidh táirgeadh nó feidhmiú den sórt sin a chuireann go suntasach le dul chun cinn teicniúil nó eacnamaíoch.

(10)

Chun údar maith a thabhairt don díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo, ba cheart go mbainfeadh an comhshaothrú le táirgí (lena n-áirítear earraí agus seirbhísí), le teicneolaíochtaí nó le próisis a bhfuil úsáid thorthaí an taighde agus na forbartha fíor-riachtanach ina leith.

(11)

Thairis sin, ba cheart go n-aontódh na páirtithe go léir sa chomhaontú taighde agus forbartha go mbeidh rochtain iomlán acu go léir ar thorthaí deiridh an taighde agus na forbartha comhpháirtí, lena n-áirítear aon chearta maoine intleachtúla agus fios gnó a eascraíonn astu, chun críocha tuilleadh taighde agus forbartha agus chun críche saothraithe, a luaithe a bheidh na torthaí deiridh ar fáil. Níor cheart go ginearálta rochtain ar na torthaí a theorannú maidir le húsáid na dtorthaí chun críocha tuilleadh taighde agus forbartha. Mar sin féin, i gcás ina gcuireann na páirtithe, i gcomhréir leis an Rialachán seo, teorainn lena gcearta saothraithe, go háirithe i gcás ina mbíonn speisialtóireacht acu i gcomhthéacs an tsaothraithe, féadfar rochtain ar na torthaí chun críocha an tsaothraithe a theorannú dá réir sin. Ina theannta sin, i gcás comhlachtaí acadúla, institiúidí taighde nó gnóthais a sholáthraíonn taighde agus forbairt mar sheirbhís tráchtála gan a bheith gníomhach de ghnáth i saothrú na dtorthaí a bheith rannpháirteach i dtaighde agus i bhforbairt, féadfaidh siad a chomhaontú úsáid a bhaint as torthaí an taighde agus na forbartha chun críche tuilleadh taighde agus forbartha amháin.

(12)

Ag brath ar a gcumas agus a riachtanais tráchtála, féadfaidh na páirtithe rannchuidiú míchothrom a dhéanamh lena gcomhar taighde agus forbartha. Dá bhrí sin, chun na difríochtaí i luach nó i gcineál ranníocaíochtaí na bpáirtithe a léiriú, agus chun cúiteamh a dhéanamh ina leith, féadfar a fhoráil le comhaontú taighde agus forbartha a bhaineann leas as an díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo go dtabharfaidh páirtí amháin cúiteamh do pháirtí eile as rochtain a fháil ar na torthaí chun críocha tuilleadh taighde agus forbartha, nó saothraithe. Mar sin féin, níor cheart go mbeadh an cúiteamh chomh hard sin go gcuirfí bac éifeachtach ar rochtain den sórt sin.

(13)

I gcás nach ndéantar foráil sa chomhaontú taighde agus forbartha maidir le comhshaothrú na dtorthaí, ba cheart go gcomhaontódh na páirtithe sa chomhaontú taighde agus forbartha rochtain a thabhairt dá chéile ar an bhfios gnó atá acu cheana, más rud é go bhfuil an fios gnó sin fíor-riachtanach chun críocha shaothrú na dtorthaí ag na páirtithe eile. Aon chúiteamh (táillí ceadúnais, mar shampla) a ghearrtar, níor cheart dó a bheith chomh hard sin go gcuirfí bac éifeachtach ar rochtain na bpáirtithe eile ar an bhfios gnó.

(14)

Ba cheart an díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo a theorannú do chomhaontuithe taighde agus forbartha nach dtugann an deis do ghnóthais deireadh a chur leis an iomaíocht i leith cuid mhór de na táirgí, de na teicneolaíochtaí nó de na próisis atá i gceist. I gcás na n-iomaitheoirí sin a bhfuil a sciar comhcheangailte den mhargadh le haghaidh táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis ar féidir iad a fheabhsú, a ionadú nó a athsholáthar le torthaí an taighde agus na forbartha, níos mó ná leibhéal áirithe an tráth a dhéantar an comhaontú, is gá, dá bhrí sin, iad a eisiamh ó na comhaontuithe blocdhíolúine idir iomaitheoirí.

(15)

I gcás ina maoiníonn páirtí amháin roinnt tionscadal taighde agus forbartha a dhéanann iomaitheoirí maidir leis na táirgí, na teicneolaíochtaí nó na próisis chéanna, ní féidir a chur as an áireamh go bhféadfadh éifeachtaí foriaimh fhrithiomaíocha teacht chun cinn, go háirithe i gcás ina bhfaigheann an páirtí sin an ceart eisiach chun na torthaí a shaothrú i leith tríú páirtithe. Dá bhrí sin, a mhéid a bhaineann le comhaontuithe taighde agus forbartha ar íocadh astu, ba cheart tairbhe na díolúine a bhunaítear leis an Rialacháin seo a theorannú do chomhaontuithe faoina bhfanann an sciar comhcheangailte den mhargadh atá ag páirtithe uile atá páirteach sna comhaontuithe nasctha, is é sin an páirtí maoinithe agus na páirtithe uile a dhéanann an taighde agus an fhorbairt, faoi leibhéal áirithe.

(16)

Mar sin féin, an díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo, níor cheart di a bheith faoi réir tairsí maidir leis an sciar den mhargadh i gcás nach gnóthais iomaíocha iad na páirtithe sa chomhaontú taighde agus forbartha i leith táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis ar féidir iad a fheabhsú, a ionadú nó a athsholáthar leis na táirgí, na teicneolaíochtaí nó na próisis a eascraíonn as an gcomhaontú. Áirítear leis sin, mar shampla, comhaontuithe a bhaineann le (i) forbairt táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis lena gcruthófaí éileamh iomlán nua, nó (ii) taighde agus forbairt nach bhfuil dlúthbhaint acu le táirge, teicneolaíocht nó próiseas sonrach, nó nach bhfuil dírithe go fóill ar chuspóir sonrach.

(17)

Níl aon toimhde ann go dtagann na comhaontuithe taighde agus forbartha faoi raon feidhme Airteagal 101(1) den Chonradh nó nach gcomhlíontar leo coinníollacha Airteagal 101(3) den Chonradh i gcás ina sáraítear an tairseach maidir leis an sciar den mhargadh a leagtar amach sa Rialachán seo nó nach gcomhlíontar coinníollacha eile an Rialacháin seo. I gcásanna den sórt sin, is gá measúnú aonair a dhéanamh ar an gcomhaontú taighde agus forbartha faoi Airteagal 101 den Chonradh.

(18)

Chun a áirithiú go gcoimeádfar iomaíocht éifeachtach le linn chomhshaothrú thorthaí an taighde agus na forbartha comhpháirtí nó le linn chomhshaothrú thorthaí an taighde agus na forbartha ar íocadh astu, ba cheart a fhoráil go scoirfidh an bhlocdhíolúine d’fheidhm a bheith aici má tá an sciar comhcheangailte den mhargadh atá ag na páirtithe le haghaidh na dtáirgí, na dteicneolaíochtaí nó na bpróiseas a eascraíonn as an taighde agus forbairt os cionn leibhéal áirithe. Mar sin féin, ba cheart go leanfadh an díolúine d’fheidhm a bheith aici gan beann ar na sciartha den mhargadh atá ag na páirtithe ar feadh tréimhse áirithe tar éis tús a chur le comhshaothrú, chun fanacht le cobhsú a sciartha den mhargadh, go háirithe tar éis táirge iomlán nua a thabhairt isteach, agus chun íostréimhse a ráthú maidir leis an toradh ar na hinfheistíochtaí atá i gceist.

(19)

Níor cheart feidhm a bheith ag an díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo maidir le comhaontuithe ina bhfuil srianta nach bhfuil fíor-riachtanach chun na héifeachtaí dearfacha a thagann mar thoradh ar chomhaontú taighde agus forbartha a bhaint amach. I bprionsabal, comhaontuithe ina bhfuil cineálacha ar leith srianta dochta maidir leis an iomaíocht, amhail srianta ar shaoirse páirtithe chun taighde agus forbairt a dhéanamh i réimse nach bhfuil nasctha leis an gcomhaontú, socrú na bpraghsanna a ghearrtar ar thríú páirtithe, teorannú ar aschur nó díolacháin, agus teorannú ar dhíolacháin éighníomhacha a chur i bhfeidhm le haghaidh táirgí, teicneolaíochtaí nó próisis a eascraíonn as an taighde agus forbairt chomhpháirteach nó as an taighde agus forbairt ar íocadh astu, ba cheart na comhaontuithe sin a eisiamh ó thairbhe na díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo gan beann ar an sciar den mhargadh atá ag na páirtithe. Sa chomhthéacs seo, ní srianta ar aschur nó ar dhíolacháin iad srianta ar an réimse úsáide, agus ní srianta críochacha ná srianta custaiméara iad ach oiread.

(20)

De ghnáth, áirithítear leis an tairseach maidir leis an sciar den mhargadh, le neamhdhíolúine comhaontuithe áirithe agus leis na coinníollacha dá bhforáiltear sa Rialachán seo nach gcuirtear leis na comhaontuithe a bhfuil feidhm ag an mblocdhíolúine maidir leo ar a cumas do na páirtithe iomaíocht a dhíchur maidir le cuid mhór de na hearraí, na teicneolaíochtaí nó na próisis i gceist.

(21)

Comhaontuithe idir gnóthais nach soláthróirí iomaíocha iad de tháirgí, teicneolaíochtaí nó próisis ar féidir iad a fheabhsú, a ionadú nó a athsholáthar le torthaí an taighde agus na forbartha, agus a chomhlíonann coinníollacha an Rialacháin seo, ní chuirfidh siad deireadh le hiomaíocht nuálaíochta éifeachtach ach amháin in imthosca eisceachtúla. Is iomchuí, dá bhrí sin, comhaontuithe den sórt sin a chumasú chun tairbhe a bhaint as an díolúine a bhunaítear leis an Rialachán seo gan beann ar an sciar den mhargadh agus aghaidh a thabhairt ar aon chás eisceachtúil trí thairbhe na díolúine a bhunaítear leis an Rialacháin a tharraingt siar. Maidir le díolúine na gcomhaontuithe sin de bhun an Rialacháin seo, tá sé sin gan dochar do mheasúnú iomaíoch ar chomhaontuithe taighde agus forbartha nach gcomhlíonann coinníollacha an Rialacháin seo nó comhaontuithe ar tarraingíodh siar tairbhe na díolúine a bhunaítear leis an Rialacháin seo ina leith.

(22)

Ba cheart a léiriú sa Rialachán seo cásanna tipiciúla ina bhféadfaí a mheas gurb iomchuí tairbhe na díolúine atá bunaithe aige a tharraingt siar, de bhun Airteagal 29 de Rialachán (CE) Uimh. 1/2003 ón gComhairle (5).

(23)

Toisc gur comhaontuithe de chineál fadtéarmach iad comhaontuithe taighde agus forbartha go minic, go háirithe i gcás ina leathnaítear an comhar chun na torthaí a shaothrú, ba cheart tréimhse bhailíochta an Rialacháin seo a shocrú ag 12 bhliain.

(a)

srian na saoirse atá ag na páirtithe taighde agus forbairt a dhéanamh go neamhspleách nó i gcomhar le tríú páirtithe:

(b)

teorainn le haschur nó díolacháin, cé is moite den méid seo a leanas:

(c)

socrú na bpraghsanna agus na táirgí conartha á ndíol nó na teicneolaíochtaí conartha á gceadúnú do thríú páirtithe, cé is moite de shocrú na bpraghsanna a ghearrtar ar gharchustaiméirí nó de shocrú na dtáillí ceadúnais a ghearrtar ar gharcheadúnaithe i gcás ina mbaineann an méid a leanas le comhshaothrú na dtorthaí:

(d)

srian maidir leis an gcríoch ina bhféadfaidh na páirtithe na táirgí conartha a dhíol go héighníomhach nó na teicneolaíochtaí conartha a cheadúnú, nó srian maidir leis na custaiméirí a bhféadfaidh na páirtithe na táirgí nó na teicneolaíochtaí a dhíol leo, cé is moite den cheanglas maidir le torthaí an taighde agus na forbartha a cheadúnú go heisiach do pháirtí eile.

(e)

srian maidir le díolacháin ghníomhacha na dtáirgí conartha nó na dteicneolaíochtaí conartha i gcríocha nó le custaiméirí nár leithdháileadh go heisiach ar cheann de na páirtithe trí bhíthin speisialtóireacht i gcomhthéacs an tsaothraithe.

(f)

an ceanglas maidir le diúltú freastal ar éileamh ó chustaiméirí i gcríocha na bpáirtithe féin, nó ó chustaiméirí a leithdháiltear ar shlí eile idir na páirtithe trí bhíthin speisialtóireacht i gcomhthéacs an tsaothraithe, i gcás ina ndéanfaidh na custaiméirí sin na táirgí conartha a mhargú i gcríocha eile laistigh den mhargadh inmheánach.

(g)

an ceanglas maidir lena dhéanamh deacair d’úsáideoirí nó d’athdhíoltóirí na táirgí conartha a fháil ó athdhíoltóirí eile laistigh den mhargadh inmheánach.