(1)

An 25 Eanáir 2022, ghlac an Chomhairle Moladh (AE) 2022/107 (1). Le Moladh (AE) 2022/107, leantar cur chuige “duinebhunaithe” maidir le srianta ar an tsaorghluaiseacht a bhaineann le paindéim COVID-19, trína fhoráil, i bprionsabal, nár cheart duine a bhfuil deimhniú bailí ina sheilbh aige arna eisiúint ar bhonn Rialachán (AE) 2021/953 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) (“Deimhniú Digiteach COVID AE”) a chur faoi réir srianta breise, mar shampla, tástálacha nó coraintín, is cuma cén áit a mbíonn siad ag teacht as san Aontas. D’fhéadfaí a chur de cheangal ar dhaoine nach bhfuil Deimhniú Digiteach COVID AE acu tástáil a dhéanamh sula dtagann siad nó tráth nach déanaí ná 24 uair an chloig ina dhiaidh sin. Le Moladh (AE) 2022/107, rinneadh oiriúnú freisin ar mhodheolaíocht léarscáil na soilse tráchta lena léirítear an staid eipidéimeolaíoch ar an leibhéal réigiúnach ar fud an Aontais a bunaíodh le Moladh (AE) 2020/1475 ón gComhairle (3) agus arna foilsiú go seachtainiúil ag an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú.

(2)

An 25 Samhain 2021, nuair a ghlac an Coimisiún a thogra (4) as a dtiocfadh Moladh (AE) 2022/107, bhí an staid eipidéimeolaíoch maidir le paindéim COVID-19 an-difriúil ón lá atá inniu ann. An tráth sin, bhí an t-athraitheach Delta, athraitheach ar dhíol imní é, fós forleathan san Aontas. Breis agus deich mí ina dhiaidh sin, is é an t-athraitheach Omicron, an-in-tarchurtha – i bhfoirm fo-athraitheach éagsúil – an t-athraitheach atá chun cinn san Aontas.

(3)

Níl Omicron chomh dian céanna leis an athraitheach Delta a bhí ann roimhe sin, a bhuí, cuid mhaith, d'éifeacht chosanta an vacsaínithe agus ionfhabhtaithe roimhe sin (5). Dá thoradh sin, agus i gcomhar leis na leibhéil níos airde cosanta mar thoradh ar vacsaíniú agus ar ionfhabhtú roimhe sin, tá an brú ar na córais cúraim sláinte inláimhsithe faoi láthair, fiú le linn buaicphointí meandracha ionfhabhtuithe cosúil leis an ráig a d'eascair as fo-athraithigh Omicron BA.4 agus BA.6 le linn shamhradh 2022.

(4)

Aon srian ar shaorghluaiseacht a chuirtear i bhfeidhm mar fhreagairt ar phaindéim COVID-19, ní rachaidh siad thar a bhfuil riachtanach chun an tsláinte phoiblí a chosaint. Mar a tugadh le fios i bpointí 1 agus 2 de Mholadh (AE) 2022/107 ón gComhairle, ba cheart deireadh a chur le haon srian den sórt sin, i gcomhréir le prionsabail an riachtanais agus na comhréireachta, a luaithe is féidir sin i bhfianaise na staide eipidéimeolaíche. Faoi mhí Lúnasa 2022, chuir na Ballstáit uile deireadh leis na bearta uile a dhéanann difear do shaorghluaiseacht daoine san Aontas, lena n-áirítear an ceanglas atá ar thaistealaithe Deimhniú Digiteach COVID AE a bheith acu.

(5)

Dá bhrí sin, ba cheart an cur chuige a leagtar amach i Moladh (AE) 2022/107 a oiriúnú. Go háirithe, ba cheart an Moladh sin a leasú chun foráil a dhéanamh nár cheart do na Ballstáit, i bprionsabal, aon srian a bhaineann le paindéim a fhorchur ar shaorghluaiseacht daoine ar fhorais na sláinte poiblí. Ba é a léiríodh le ráig an tsamhraidh in 2022, tar éis d’athraitheach nua teacht chun cinn ar dhíol imní é, nach gá i gcónaí go gcuirfí brú suntasach ar na córais cúraim sláinte náisiúnta. Léiríonn sé sin a thábhachtaí atá sé a bheith stuama ó thaobh srianta a thabhairt isteach ar shaorghluaiseacht daoine ar bhonn líon na gcásanna nó ar bhonn athraitheach nua a bheith ann.

(6)

Fós féin, níl deireadh le paindéim dhomhanda COVID-19 go fóill. Ní féidir a chur as an áireamh go bhféadfadh ráigeanna nua ionfhabhtuithe teacht, lenar measa an staid eipidéimeolaíoch dá mbarr, freisin mar thoradh ar athraitheach nua ar díol imní nó spéise é. Dá bhrí sin, tá sé tábhachtach leanúint d’iarrachtaí ullmhachta a chomhordú ar fud an Aontais. Mar chuid de na hiarrachtaí sin, an 29 Meitheamh 2022, chuir Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle síneadh le tréimhse chur i bhfeidhm Rialachán (AE) 2021/953 maidir le Deimhniú Digiteach COVID AE go dtí an 30 Meitheamh 2023.

(7)

Trí chreat Dheimhniú Digiteach COVID AE a shíneadh, áirithítear gur féidir le saoránaigh an Aontais leanúint de thairbhe a bhaint as deimhnithe idir-inoibritheacha a nglactar leo go frithpháirteach i ndáil le vacsaíniú COVID-19, tástáil COVID-19 agus téarnamh ó COVID-19, i gcásanna ina bhféadfadh na Ballstáit a mheas gur gá srianta áirithe ar an tsaorghluaiseacht a thabhairt isteach arís ar bhonn sealadach bunaithe ar an tsláinte phoiblí. An tráth céanna, tá sé tábhachtach a chur i bhfios go láidir nach gcuireann Rialachán (AE) 2021/953 oibleagáid ar bith ar na Ballstáit cruthúnas ar stádas vacsaínithe, stádas tástála nó stádas téarnaimh a cheangal i gcomhthéacs fheidhmiú na saorghluaiseachta.

(8)

I gcás ina measann Ballstát, mar fhreagairt ar an staid eipidéimeolaíoch a bheith ag dul in olcas go mór, go bhfuil srianta ar shaorghluaiseacht riachtanach mar sin féin chun an tsláinte phoiblí a chosaint agus go bhfuil siad comhréireach, ba cheart na srianta sin a theorannú do cheangal a chur ar thaistealaithe Deimhniú Digiteach COVID bailí de chuid an Aontais a bheith acu. Go háirithe, níor cheart a chur de cheangal ar dhaoine atá ag taisteal laistigh den Aontas agus a bhfuil Deimhniú Digiteach COVID AE bailí acu coraintín, féinleithlisiú nó tástáil bhreise a dhéanamh sa chás sin. Chun a chinneadh ar cheart staid a cháiliú mar staid eipidéimeolaíoch atá ag dul in olcas go mór, ba cheart do na Ballstáit a chur san áireamh go háirithe an brú ar a gcóras cúraim sláinte de dheasca COVID-19, go speisialta ó thaobh líon na n-othar atá ag dul isteach san ospidéal agus líon na n-othar in aonaid dianchúraim, déine athraitheacha SARS-CoV-2 atá i gcúrsaíocht, chomh maith leis an bhfaisnéis arna soláthar ag an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú maidir le forbairt na staide eipidéimeolaíche. Sa chomhthéacs sin, foilsíonn an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú sonraí ábhartha maidir le forbairt na staide eipidéimeolaíche.

(9)

Ba cheart do na Ballstáit a mheas freisin an dócha go mbeadh tionchar dearfach ag srianta den sórt sin ar an staid eipidéimeolaíoch, lena n-áirítear laghdú suntasach ar an mbrú a chuirtear ar chórais cúraim sláinte náisiúnta, ós rud é go n-imríonn tosca intíre tionchar níos láidre ar an staid eipidéimeolaíoch de ghnáth ná an taisteal trasteorann. I gcásanna den sórt sin, d’fhéadfadh bearta neamhchógaisíochta intíre, mar shampla masc a chaitheamh, aeráil agus scaradh fisiciúil, a bheith éifeachtach chun moill a chur ar leathadh COVID-19, má chuirtear chun feidhme iad go luath cuimsitheach agus má chloítear leo go forleathan sa phobal (6).

(10)

Maidir le haon cheanglas a d’fhéadfadh a bheith ann Deimhniú Digiteach COVID AE bailí a bheith ag duine, ba cheart na leasuithe ar Rialachán (AE) 2021/953 a tugadh isteach le Rialachán (AE) 2022/1034 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), a léiriú i Moladh (AE) 2022/107. Ar an gcéad dul síos, ba cheart a lua go bhféadfaidh Ballstáit eile glacadh le Deimhnithe Digiteacha COVID AE arna n-eisiúint do dhaoine atá rannpháirteach i dtrialacha cliniciúla le haghaidh vacsaíní in aghaidh COVID-19 chun srianta ar an tsaorghluaiseacht a tharscaoileadh. Chun feidhmiú na saorghluaiseachta a éascú do shaoránaigh den Aontas a fuair vacsaín in aghaidh COVID-19 a bhfuil an nós imeachta um liostú úsáide éigeandála de chuid EDS curtha i gcrích acu ina leith, moltar do na Ballstáit glacadh le Deimhnithe Digiteacha COVID AE a eisíodh tar éis na vacsaíní sin a thabhairt. Ina theannta sin, is féidir deimhnithe tástála agus téarnaimh a eisiúint anois ar bhonn mearthástálacha antaiginí saotharlann-bhunaithe.

(11)

I bhfianaise a gcúinsí sonracha nó a bhfeidhme bunriachtanaí, ba cheart catagóirí áirithe taistealaithe a dhíolmhú ó aon cheanglas a d’fhéadfadh a bheith ann maidir le deimhniú digiteach COVID AE a bheith ina seilbh acu agus an fheidhm bhunriachtanach sin á feidhmiú acu. I bhfianaise na staide slándála atá ann faoi láthair, tá sé tábhachtach go n-áirítear go sainráite ar an liosta sin taidhleoirí, baill foirne eagraíochtaí idirnáisiúnta, daoine a fhaigheann cuireadh ó eagraíochtaí idirnáisiúnta, pearsanra míleata, oibrithe cabhrach daonnúla agus pearsanra cosanta sibhialta. Daoine a chumhdaítear le hAirteagal 2 de Chinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 ón gComhairle (8), ba cheart iad a bheith ar an liosta freisin agus ba cheart don liosta sin a bheith comhsheasmhach le Moladh (AE) 2022/2548 ón gComhairle (9). Fós féin, níor cheart cosc a bheith ar na Ballstáit leis sin vacsaíniú agus tástáil a thairiscint do na catagóirí daoine sin.

(12)

Chun a bheith in ann freagairt go tapa d’athraithigh SARS-CoV-2 atá ag teacht chun cinn, ba cheart an “coscán éigeandála”, is é sin le rá, an fhéidearthacht bearta eile a dhéanamh sa bhreis ar Dheimhniú Digiteach COVID AE, a choinneáil. D’fhéadfaí úsáid a bhaint as an nós imeachta “coscáin éigeandála” mar fhreagairt ar athraitheach nua SARS-CoV-2 a tháinig chun cinn ar díol imní nó spéise é, agus é mar aidhm aige moill a chur ar a leathadh trí bhíthin srianta taistil, chun go mbeidh am ann don acmhainneacht borrtha ospidéil a shlógadh, agus forbairt vacsaíní a spreagadh. D’fhéadfaí é a úsáid freisin i gcásanna ina dtéann an staid eipidéimeolaíoch in olcas go tapa agus go mór ar bhealach a thugann le tuiscint go bhfuil athraitheach nua SARS-CoV-2 tagtha chun cinn ar díol imní nó spéise é.

(13)

I gcás ina dtabharfaidh Ballstát ceanglas isteach chun Deimhniú Digiteach COVID AE bailí a thaispeáint, nó i gcás ina ndéanfaidh sé bearta breise i gcomhréir leis an nós imeachta coscáin éigeandála, ba cheart dó an Coimisiún agus na Ballstáit eile a chur ar an eolas go pras dá réir sin tríd an líonra freagartha comhtháite polaitiúla ar ghéarchéimeanna, agus faisnéis a sholáthar maidir leis na cúiseanna, an tionchar a mheastar a bheidh aige, teacht i bhfeidhm agus fad aon srianta taistil den sórt sin. Ba cheart faisnéis a chuimsiú leis sin amhail cén fáth a gcomhlíonann tabhairt isteach srianta taistil den sórt sin prionsabail an riachtanais agus na comhréireachta, mar shampla i ngeall ar shuíomh geografach ar leith an Bhallstáit lena mbaineann nó ar leochaileachtaí ar leith a chórais náisiúnta cúraim sláinte féin. Ba cheart a áirithiú leis sin comhsheasmhacht leis na rialacha maidir le taisteal ó thríú tíortha. Chun comhordú éifeachtach ar leibhéal an Aontais a áirithiú, ba cheart do líonra IPCR teacht le chéile go pras chun athbhreithniú a dhéanamh ar an staid má ghníomhachtaíonn Ballstát an coscán éigeandála.

(14)

Chun faisnéis thráthúil, ábhartha agus ionadaíoch a fháil maidir le teacht chun cinn agus scaipeadh athraitheacha SARS-CoV-2 ar díol imní nó spéise iad, ba cheart do na Ballstáit measúnú a dhéanamh ar scaipeadh athraitheach éagsúil SARS-CoV-2 sa phobal trí shamplaí ionadaíocha a roghnú lena seicheamhú, trí thréithriú géiniteach a dhéanamh agus torthaí tíopála athraitheacha a thuairisciú i gcomhréir leis an treoraíocht seicheamhaithe arna foilsiú ag an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú (10).

(15)

Tá sé tábhachtach i gcónaí freisin a áirithiú go mbeidh faisnéis maidir le haon bheart nua ar fáil go poiblí a luaithe is féidir. Go deimhin, mar a thug an Coimisiún le fios sa teachtaireacht uaidh an 2 Meán Fómhair 2022 (11), ba cheart do na Ballstáit a ndícheall a dhéanamh chun a áirithiú go mbeidh eolas maith ag éinne a d'fhéadfadh dul ag taisteal faoi shrianta taistil a d’fhéadfadh a bheith orthu agus iad ag dul isteach i mBallstát eile. Tá an t-ardán gréasáin “Re-Open EU” ina phríomhphointe tagartha i gcónaí d’aon duine atá ag taisteal san Aontas.

(16)

Is iomchuí scor de léarscáil na soilse tráchta atá á foilsiú ag an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú ó glacadh Moladh (AE) 2020/1475 i mí Dheireadh Fómhair 2020. I bhfianaise forbairtí eipidéimeolaíocha, rinneadh modheolaíocht na léarscáile a oiriúnú cúpla uair. Bhí an mhodheolaíocht is déanaí bunaithe ar an taithí a fuarthas leis an athraitheach Delta agus baineadh úsáid as an ráta fógartha 14 lá, arna ualú de réir an glactha vacsaínithe. Mar sin féin, mar thoradh ar an líon ard ionfhabhtaithe de bharr an t-athraithigh Omicron, rinneadh codanna móra den léarscáil a mharcáil i “dúdhearg”, in ainneoin go raibh deireadh curtha ag na Ballstáit uile lena srianta ar shaorghluaiseacht. Ina theannta sin, de réir mar a chuir na Ballstáit a gcórais tástála in oiriúint, bhí an t-iliomad réigiún marcáilte le “dúliath” toisc gur thit na rátaí tástála a tuairiscíodh faoi bhun na tairsí a bunaíodh le Moladh (AE) 2022/107. An t-athrú sin ar straitéisí tástála i dtreo tástáil a dhéanamh ar shamplaí ionadaíocha den daonra, ní athróidh sé sin sna blianta beaga amach romhainn. Dá thoradh sin, níor leor léarscáil na soilse tráchta chun an staid eipidéimeolaíoch san Aontas a chur in iúl. Tar éis plé leis na Ballstáit agus leis an gCoimisiún, chuir an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú foilsiú na léarscáile ar fionraí go sealadach i mí Iúil 2022.

(17)

Dá bhrí sin, ba cheart na tagairtí do bhearta sonracha breise le haghaidh daoine atá ag taisteal ó limistéir “dúdhearg” a bhaint de Mholadh (AE) 2022/107 in éineacht le léarscáil na soilse tráchta.

(18)

Maidir le feidhmiú na saorghluaiseachta, is ceanglas breise é foirmeacha aimsithe paisinéirí (PLF) a chur isteach go héigeantach i gcomhthéacs taisteal laistigh den Aontas chun críocha rianaithe teagmhálaithe. Dá bhrí sin, ní bheidh bonn cirt leis an gceanglas sin ach amháin más gá agus más comhréireach. Go háirithe, níor cheart do na Ballstáit a chur de cheangal ar thaistealaithe a bhaineann úsáid as iompar príobháideach, bíodh sé sin i bhfoirm gluaisteán, rothar nó siúl na gcos, PLF a chur isteach. Is amhlaidh atá toisc nach mbíonn a nochtadh chomh dian céanna ná mar a bhíonn i gcás an iompair phoiblí agus toisc go mbíonn a fhios acu de ghnáth cé hiad a gcomhchompánaigh taistil.

(19)

Fós féin, más mian leis na Ballstáit teagmhálaithe na bpaisinéirí trasteorann a rianú, tá uirlisí comhchoiteanna, cosúil le Foirm Aimsithe Paisinéirí dhigiteach an Aontais agus modúl roghnaitheach malartuithe an Chórais Luathrabhaidh agus Freagartha, ar fáil chun sonraí paisinéirí a mhalartú chun a gcumais rianaithe teagmhálaithe a fheabhsú agus ualaí ar phaisinéirí agus ar oibreoirí iompair a theorannú an tráth céanna. Chun an gá le PLF a chur isteach a sheachaint, d’fhéadfadh na Ballstáit, i gcás inar féidir faoin dlí náisiúnta agus i gcomhréir leis na rialacha maidir le cosaint sonraí, féachaint an bhféadfaí sonraí paisinéirí atá ann cheana a úsáid chun rianú teagmhálaithe a dhéanamh.

(20)

Ba cheart don Choimisiún, le tacaíocht ón Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú, leanúint dá athbhreithniú rialta ar Mholadh (AE) 2022/107, agus a thorthaí a tharchur chuig an gComhairle lena mbreithniú, mar aon le togra chun an Moladh sin a leasú, i gcás inar gá,