(1)

Agus limistéar saoirse, slándála agus ceartais á chomhdhéanamh aige, ba cheart don Aontas a áirithiú nach mbeidh rialuithe teorann inmheánaí ann le haghaidh daoine, ba cheart dó comhbheartas a chumadh maidir le tearmann agus imirce, teorainneacha seachtracha a rialú agus fillteacha, agus gluaiseachtaí neamhúdaraithe idir na Ballstáit a chosc, a bheadh bunaithe ar an dlúthpháirtíocht agus ar chomhroinnt chóir na freagrachta idir na Ballstáit agus a bheadh cothrom freisin do náisiúnaigh tríú tír agus do dhaoine gan stát agus lánurraim á tabhairt do chearta bunúsacha.

(2)

Is é is cuspóir don Rialachán seo socruithe nós imeachta na mBallstát a chuíchóiriú, a shimpliú agus a chomhchuibhiú trí nós imeachta coiteann a bhunú le haghaidh nós imeachta teorann um fhilleadh. Ba cheart feidhm a bheith ag an nós imeachta sin maidir le náisiúnaigh tríú tír agus daoine gan stát ar diúltaíodh dá n-iarratas i gcomhthéacs an nós imeachta teorann um thearmann dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2024/1348 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) (‘an nós imeachta teorann um thearmann’).

(3)

I gcás na mBallstát sin nach bhfuil faoi cheangal ag Rialachán (AE) 2024/1348, ba cheart tagairtí sa Rialachán seo d’fhorálacha i Rialachán (AE) 2024/1348 a thuiscint mar thagairtí d’fhorálacha coibhéiseacha a d’fhéadfadh a bheith tugtha isteach acu ina ndlí náisiúnta.

(4)

Maidir leis an gcaoi a gcaitear le daoine a thagann faoi raon feidhme an Rialacháin seo, tá na Ballstáit faoi cheangal oibleagáidí na n-ionstraimí dlí idirnáisiúnta ar páirtithe iontu iad.

(5)

Ba cheart leas an linbh a bheith ar na dálaí is tábhachtaí atá le cur san áireamh ag na Ballstáit agus forálacha an Rialacháin seo a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do mhionaoisigh, á gcur chun feidhme acu.

(6)

Is iomaí iarratas ar chosaint idirnáisiúnta a dhéantar ag teorainn sheachtrach nó i limistéar idirthurais de chuid Ballstáit, lena n-áirítear ó dhaoine a gabhtar i dtaca le trasnú neamhrialta, thar an teorainn sheachtrach, is é sin le rá, ag tráth an trasnaithe neamhrialta thar an teorainn sheachtrach nó gar di tar éis antrasnaithe, nó ó dhaoine a díbhordáladh tar éis oibríocht chuardaigh agus tarrthála a bheith ar siúl. Ionas go ndéanfar na náisiúnaigh tríú tír agus na daoine gan stát lena mbaineann a dhíriú ar na nósanna imeachta ábhartha, is gá scagadh céannachta, slándála agus sláinte a dhéanamh ag an teorainn sheachtrach. Tar éis an scagtha, ba cheart náisiúnaigh tríú tír agus daoine gan stát a threorú chuig an nós imeachta um thearmann nó an nós imeachta um fhilleadh is iomchuí, nó cead isteach a dhiúltú dóibh. Dá bhrí sin, ba cheart céim réamhiontrála a bhunú arb é a bheidh inti scagadh agus nósanna imeachta teorann um thearmann, de réir mar is infheidhme, agus um fhilleadh. Ba cheart naisc éifeachtúla gan uaim a bheith idir gach céim de na nósanna imeachta ábhartha le haghaidh gach duine a thagann isteach ar bhealach neamhrialta.

(7)

Ní údaraítear dul isteach ar chríoch an Bhallstáit i gcás nach mbeidh aon cheart fanachta ag iarratasóir, i gcás nár iarr sé nó sí cead fanachta chun críoch an nós imeachta achomhairc dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2024/1348, nó i gcás inar chinn cúirt nó binse nár cheart ceadú dó nó di fanacht go dtí go bhfaighfí toradh an nós imeachta achomhairc sin. Sna cásanna sin, chun leanúnachas a áirithiú idir an nós imeachta um thearmann agus an nós imeachta um fhilleadh, ba cheart an nós imeachta um fhilleadh a chur i gcrích freisin i gcomhthéacs nós imeachta teorann a mhairfidh tréimhse nach faide ná 12 sheachtain. Ba cheart tús a chur leis an tréimhse sin ón tráth nach mbíonn ceart fanachta a thuilleadh nó nach bhfuil cead fanachta a thuilleadh ag an iarratasóir, an náisiúnach tríú tír nó an duine gan stát.

(8)

Chun a ráthú go gcaithfear go cothrom le náisiúnaigh tríú tír agus daoine gan stát ar fad ar diúltaíodh dá n-iarratas i gcomhthéacs an nós imeachta teorann, i gcás ina bhfuil cinneadh déanta ag Ballstát gan forálacha Threoir 2008/115/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) a chur i bhfeidhm de bhun an mhaolaithe ábhartha a leagtar amach inti maidir le náisiúnaigh tríú tír agus daoine gan stát agus i gcás nár eisigh an Ballstát sin cinneadh um fhilleadh don náisiúnach tríú tír lena mbaineann, ba cheart cóireáil agus leibhéal cosanta an iarratasóra, an náisiúnaigh tríú tír nó an duine gan stát lena mbaineann a bheith i gcomhréir le forálacha Threoir 2008/115/CE maidir le forálacha níos fabhraí i ndáil le náisiúnaigh tríú tír a eisítear ó raon feidhme na Treorach sin agus a bheith comhionann leis an gcóireáil agus leis an leibhéal cosanta is infheidhme i gcás daoine atá faoi réir cinneadh um fhilleadh.

(9)

Agus an nós imeachta teorann um fhilleadh á chur i bhfeidhm, ba cheart feidhm a bheith ag forálacha áirithe de Threoir 2008/115/CE de bhrí go rialáiltear leo sin eilimintí den nós imeachta teorann um fhilleadh nach leagtar amach sa Rialachán seo, go háirithe na heilimintí a bhaineann le sainmhínithe, le forálacha níos fabhraí, non-refoulement, le lár leas an linbh, le saol an teaghlaigh agus leis an staid sláinte, leis an riosca éalaithe, leis an oibleagáid maidir le comhar, leis an tréimhse le haghaidh imeacht deonach, leis an gcinneadh um fhilleadh, leis an aistriú, le haistriú a chur ar atráth, le mionaoisigh gan tionlacan a fhilleadh agus a aistriú, le toirmisc ar dhul isteach, le coimircí fad atá filleadh ar feitheamh, leis an gcoinneáil, le coinníollacha coinneála, le mionaoisigh agus teaghlaigh a choinneáil, agus le cásanna éigeandála. Chun an riosca maidir le dul isteach neamhúdaraithe agus gluaiseacht náisiúnach tríú tír agus daoine gan stát atá ag fanacht go neamhdhleathach atá faoi réir an nós imeachta teorann um fhilleadh, ba cheart tréimhse le haghaidh imeacht deonach a dheonú. Níor cheart an tréimhse le haghaidh imeacht deonach a dheonú ach amháin arna hiarraidh sin agus níor cheart an tréimhse sin a bheith níos faide ná 15 lá ná níor cheart di ceart a thabhairt dul isteach ar chríoch an Bhallstáit lena mbaineann. Ba cheart do na daoine lena mbaineann aon doiciméad bailí taistil atá ina seilbh a thabhairt do na húdaráis inniúla fad is gá chun éalú a chosc. Tá na forálacha maidir le filleadh a leagtar amach sa Rialachán seo gan dochar don fhéidearthacht lánroghnach atá ag na Ballstáit cinneadh a dhéanamh tráth ar bith cead cónaithe uathrialach nó údarú eile a dheonú lena dtairgtear ceart fanachta ar chúiseanna atruacha, daonnúla nó eile do náisiúnach tríú tír atá ag fanacht go neamhdhleathach ar a gcríoch.

(10)

I gcás nach bhfilleann an náisiúnach tríú tír nó an duine gan stát, atá ag fanacht go neamhdhleathach, nó nach n-aistrítear é, laistigh d’uastréimhse an nós imeachta teorann um fhilleadh, ba cheart leanúint den nós imeachta um fhilleadh mar a fhoráiltear i dTreoir 2008/115/CE.

(11)

I gcás nach mbeidh ceart fanachta a thuilleadh ag iarratasóir, náisiúnach tríú tír nó duine gan stát a coinníodh le linn an nós imeachta teorann um thearmann dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2024/1348, agus nár ceadaíodh don duine sin fanacht, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann leanúint dá choinneáil chun dul isteach ar an gcríoch a chosc agus nós imeachta um fhilleadh a chur i gcrích, i gcomhréir leis na ráthaíochtaí agus na coinníollacha maidir le coinneáil a leagtar síos i dTreoir 2008/115/CE. Iarratasóir, náisiúnach tríú tír nó duine gan stát nár coinníodh le linn nós imeachta teorann um thearmann den sórt sin, nach bhfuil ceart fanachta aige a thuilleadh agus nár ceadaíodh dó fanacht, ba cheart é a bheith indéanta freisin é a choinneáil má tá riosca éalaithe ann, má sheachnaíonn sé an filleadh nó má chuireann sé bac air, nó más bagairt ar an mbeartas poiblí, ar an tslándáil phoiblí nó ar an tslándáil náisiúnta é. Is ar feadh tréimhse chomh gearr agus is féidir ba cheart an choinneáil a dhéanamh, agus níor cheart í a bheith níos faide ná an uastréimhse le haghaidh an nós imeachta teorann um fhilleadh. I gcás nach bhfilleann an náisiúnach tríú tír nó an duine gan stát atá ag fanacht go neamhdhleathach, nó nár aistríodh é, laistigh den tréimhse sin, agus inar scoir an nós imeachta teorann um fhilleadh d’fheidhm a bheith aige, ba cheart feidhm a bheith ag Treoir 2008/115/CE. Ba cheart a chuimsiú san uastréimhse choinneála a leagtar amach sa Treoir sin tréimhse na coinneála a cuireadh i bhfeidhm le linn an nós imeachta teorann um fhilleadh.

(12)

Leis an nós imeachta teorann um fhilleadh, ba cheart a éascú, le linn staid cás géarchéime mar a shainítear í i Rialachán (AE) 2024/1359 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), filleadh náisiúnach tríú tír nó daoine gan stát atá ag fanacht go neamhrialta agus ar diúltaíodh dá n-iarratas i gcomhthéacs géarchéim sa nós imeachta teorann um thearmann, agus nach bhfuil an ceart fanachta acu agus nach bhfuil cead acu fanacht, trí na huirlisí riachtanacha agus tréimhse ama leordhóthanach a chur ar fáil do na húdaráis náisiúnta inniúla chun nósanna imeachta um fhilleadh a chur i gcrích le dícheall cuí. Chun a bheith in ann freagairt ar chásanna géarchéime ar bhealach éifeachtach, ba cheart é a bheith indéanta freisin an nós imeachta teorann um fhilleadh a chur i bhfeidhm i gcás géarchéime, maidir le hiarratasóirí, náisiúnaigh tríú tír agus daoine gan stát atá faoi réir an nós imeachta teorann um fhilleadh ar diúltaíodh dá n-iarratas sula nglactar Cinneadh Cur Chun Feidhme ón gComhairle dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2024/1359 lena ndearbhaítear go bhfuil géarchéim sa Bhallstát, agus nach bhfuil aon cheart fanachta acu agus nach bhfuil cead acu fanacht tar éis don Chinneadh sin a bheith glactha.

(13)

I gcomhréir le hAirteagal 72 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), ní dhéanann an Rialachán seo difear d’fheidhmiú na bhfreagrachtaí atá ar na Ballstáit maidir le riail agus reacht a choimeád agus an tslándáil inmheánach a chosaint.

(14)

D’fhonn cur chun feidhme comhleanúnach fhorálacha an nós imeachta teorann um fhilleadh a leagtar amach sa Rialachán seo a áirithiú faoin tráth a chuirfear i bhfeidhm é, ba cheart pleananna cur chun feidhme ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal náisiúnta lena sainaithnítear bearnaí agus céimeanna oibríochtúla do gach Ballstát a fhorbairt agus a chur chun feidhme.

(15)

Ba cheart measúnú a dhéanamh ar chur i bhfeidhm an Rialacháin seo go tráthrialta.

(16)

Leis an Ionstraim le haghaidh Tacaíocht Airgeadais don Bhainistiú Teorainneacha agus don Bheartas Víosaí (IBTV) arna bunú, mar chuid den Chiste um Bainistiú Comhtháite Teorainneacha, le Rialachán (AE) 2021/1148 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), féachtar lena áirithiú go mbeidh bainistiú comhtháite teorainneacha san Eoraip atá láidir agus éifeachtach ag na teorainneacha seachtracha, lena n-áirítear trí inimirce neamhdhleathach a chosc agus a bhrath agus trí shreabha imirce a bhainistiú ar bhealach éifeachtach. Dá ndéanfaí maoiniú na tacaíochta faoin Ionstraim sin le haghaidh gníomhaíochtaí dlúthpháirtíochta a cheadú i gcomhthéacs Rialachán (AE) 2024/1351 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) rannchuideofaí le cuspóirí Rialachán (AE) 2021/1148 a bhaint amach. Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán (AE) 2021/1148 a leasú.

(17)

Ba cheart a bheith in ann acmhainní IBTV agus cistí ábhartha eile de chuid an Aontais (na ‘Cistí’) a shlógadh chun tacaíocht a chur ar fáil d’iarrachtaí na mBallstát Rialachán (AE) 2024/1351 a chur i bhfeidhm, i gcomhréir leis na rialacha lena rialaítear úsáid na gCistí agus gan dochar do thosaíochtaí eile a fhaigheann tacaíocht ó na Cistí. Sa chomhthéacs sin, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann úsáid a bhaint as na leithdháiltí faoina gcláir faoi seach, lena n-áirítear na méideanna a chuirtear ar fáil tar éis an athbhreithnithe meántéarma. Ba cheart a bheith in ann tacaíocht bhreise faoi na Saoráidí Téamacha ábhartha a chur ar fáil, go háirithe do na Ballstáit sin a bhféadfadh sé go gcaithfidís a n-acmhainneacht ag na teorainneacha seachtracha a mhéadú.

(18)

Ba cheart Rialachán (AE) 2021/1148 a leasú chun ranníocaíocht iomlán ó bhuiséad an Aontais le caiteachas incháilithe iomlán na ngníomhaíochtaí dlúthpháirtíochta a ráthú, chomh maith le ceanglais shonracha tuairiscithe a thabhairt isteach i ndáil leis na gníomhaíochtaí sin, mar chuid de na hoibleagáidí tuairiscithe atá ann cheana maidir le cur chun feidhme na gCistí. Ba cheart an Rialachán sin a leasú freisin chun go mbeidh na Ballstáit in ann ranníocaíochtaí airgeadais a sholáthar don IBTV i bhfoirm ioncam sannta seachtrach.

(19)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo eadhon nós imeachta teorann um fhilleadh a bhunú chun a áirithiú go mbeidh na Ballstáit in ann aghaidh a thabhairt ar ghéarchéimeanna agus le gur féidir tacaíocht faoi Rialachán (AE) 2021/1148 a mhaoiniú le haghaidh gníomhaíochtaí dlúthpháirtíochta i gcomhthéacs Rialachán (AE) 2024/1351, a bhaint amach go leordhóthanach, agus gur fearr is féidir, de bharr scála agus éifeachtaí an Rialacháin seo, iad a bhaint amach ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE) é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(20)

I gcomhréir le hAirteagail 1 agus 2 de Phrótacal Uimh. 22 maidir le seasamh na Danmhairge, atá i gceangal le is an gConradh ar an Aontas Eorpach agus leis an gConradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, níl an Danmhairg rannpháirteach i nglacadh an Rialacháin seo agus níl sí faoi cheangal aige ná faoi réir a chur i bhfeidhm. Ós rud é go gcuireann an Rialachán seo le acquis Schengen, cinnfidh an Danmhairg, i gcomhréir le hAirteagal 4 den Phrótacal sin, laistigh de thréimhse 6 mhí tar éis don Chomhairle cinneadh a dhéanamh ar an Rialachán seo, an gcuirfidh sí chun feidhme ina dlí náisiúnta é.

(21)

Is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen nach bhfuil Éire rannpháirteach iontu, i gcomhréir le Cinneadh 2002/192/CE ón gComhairle (9); dá bhrí sin, níl Éire rannpháirteach i nglacadh an Rialacháin seo agus níl sí faoi cheangal aige ná faoi réir a chur i bhfeidhm.

(22)

Maidir leis an Íoslainn agus leis an Iorua, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Chomhaontaithe arna thabhairt i gcrích ag Comhairle an Aontais Eorpaigh agus Poblacht na hÍoslainne agus Ríocht na hIorua maidir le comhlachas an dá thír sin le acquis Schengen (10) a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt, ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE ón gComhairle (11).

(23)

Maidir leis an Eilvéis, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Chomhaontaithe arna thabhairt i gcrích idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach agus Cónaidhm na hEilvéise maidir le comhlachas Chónaidhm na hEilvéise le acquis Schengen (12) a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt, ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 3 de Chinneadh 2008/146/CE ón gComhairle (13).

(24)

Maidir le Lichtinstéin, is é atá sa Rialachán seo forbairt ar fhorálacha acquis Schengen de réir bhrí an Phrótacail idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach, Cónaidhm na hEilvéise agus Prionsacht Lichtinstéin maidir le haontachas Phrionsacht Lichtinstéin leis an gComhaontú idir an tAontas Eorpach, an Comhphobal Eorpach agus Cónaidhm na hEilvéise maidir le comhlachas Chónaidhm na hEilvéise le acquis Schengen (14) a chur chun feidhme, a chur i bhfeidhm agus a fhorbairt, ar forálacha iad a thagann faoi réim an réimse dá dtagraítear in Airteagal 1, pointe A, de Chinneadh 1999/437/CE arna léamh i gcomhar le hAirteagal 3 de Chinneadh 2011/350/AE ón gComhairle (15),

(25)

Leis an Rialachán seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus na prionsabail a aithnítear go háirithe i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’). Go háirithe, féachann an Rialachán seo le lánurraim a áirithiú do dhínit an duine agus le cur i bhfeidhm Airteagail 1, 4, 8, 18, 19, 21, 23, 24 agus 47 den Chairt a chur chun cinn,