Comhar riaracháin i réimse an chánachais

 

ACHOIMRE AR:

Treoir 2011/16/AE maidir le comhar riaracháin i réimse an chánachais

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Leagtar amach i dTreoir 2011/16/AE (treoir maidir le comhar riaracháin – DAC) na rialacha maidir le:

• comhar riaracháin a áirithiú idir údaráis chánach náisiúnta;
• malartú leictreonach faisnéise cánach;
• comhordú agus meastóireacht a dhéanamh ar chomhar idir Ballstáit an Aontais Eorpaigh (AE) agus an Coimisiún Eorpach.

Leasaíonn Treoir (AE) 2023/2226 (ar a dtugtar DAC8) gnéithe áirithe de Threoir 2011/16/AE. Go háirithe, tugann sé isteach malartú faisnéise éigeantach uathoibríoch do sholáthraithe seirbhísí crypto-sócmhainn.

PRÍOMHPHOINTÍ

Tá feidhm ag Treoir 2011/16/AE maidir le gach cáin, cé is moite díobh seo a leanas:

• cáin bhreisluacha (CBL) nó dleachtanna custaim;
• dleachtanna máil clúdaithe ag reachtaíocht eile de chuid an AE;
• ranníocaíochtaí slándála sóisialta éigeantacha;
• táillí ar dheimhnithe agus ar dhoiciméid arna n-eisiúint ag údaráis phoiblí;
• íocaíochtaí le fóntais phoiblí.

Soiléirítear le Treoir leasaitheach (AE) 2021/514 go dtagann CBL agus cánacha indíreacha eile faoi raon feidhme Threoir 2011/16/AE. Dá bhrí sin, féadfar faisnéis a chuirtear in iúl idir na Ballstáit a úsáid freisin chun CBL agus cánacha indíreacha eile a mheasúnú, a riar agus a fhorghníomhú.

Ceapann na Ballstáit údarás chun an treoir a mhaoirsiú. Bunaíonn sé seo oifig lárnach idirchaidrimh, arb é a ról:

• teagmhálacha a choinneáil leis an gCoimisiún agus le contrapháirtithe náisiúnta;
• iarratais ar fhaisnéis a phróiseáil.

Malartú faisnéise ar iarratas

Éilíonn an nós imeachta go:

• roinneann údarás a ndéanann údarás eile teagmháil leis (údarás iarrthach) aon fhaisnéis atá ina sheilbh nó a nochtaíonn sé ina dhiaidh sin;
• úsáid a bhaint as foirmeacha caighdeánacha ríomhairithe arna dtarraingt suas ag an gCoimisiún, i gcás inar féidir;
• sonróidh an t-údarás iarrthach:
  • na cúiseanna cánach taobh thiar dá iarratas,
  • an fhaisnéis a theastaíonn uaidh;
• an t-údarás iarrtha:
  • admháil go leictreonach laistigh de 7 lá oibre go bhfuil an t-iarratas faighte aige,
  • an fhaisnéis a bhailiú, fiú mura bhfuil sé ag teastáil uaidh chun críocha cánach dá chuid féin,
  • an fhaisnéis a sholáthar chomh tapa agus is féidir, agus laistigh de 3 mhí ar a dhéanaí, nó laistigh de 2 mhí má tá an fhaisnéis ina sheilbh aige cheana féin,
  • freagra a thabhairt laistigh de mhí amháin má tá sonraí breise ag teastáil uaidh, mura bhfuil an fhaisnéis aige nó má dhiúltaíonn sé í a roinnt ar fhorais mar rúndacht tráchtála nó beartas poiblí, nó toisc go dtagraíonn sé do chánacha roimh Eanáir 2011.

Gach bliain, malartaíonn údaráis i mBallstát amháin faisnéis go huathoibríoch lena gcontrapháirteanna i mBallstát eile maidir le náisiúnaigh an Bhallstáit sin a bhfuil cónaí orthu ar chríoch an Bhallstáit sin. Baineann an fhaisnéis seo leis na catagóirí seo a leanas:

• ioncam fostaíochta;
• táillí stiúrthóra;
• ioncam ó scéimeanna árachais saoil;
• pinsin;
• úinéireacht agus ioncam ó mhaoin dhochorraithe;
• ríchíosanna (a tugadh isteach in DAC7);
• ioncam díbhinn neamhchoimeádta (a tugadh isteach in DAC8).

Maidir leis na Ballstáit:

• tá sé mar aidhm aige uimhir aitheantais cánach an duine aonair (TIN) a chur san áireamh mar aon leis an bhfaisnéis thuas ón 1 Eanáir 2024;
• an Coimisiún a chur ar an eolas go bliantúil maidir leis an bhfaisnéis a mhalartaítear, a chumhdaíonn dhá cheann de na catagóirí thuas ar dtús ach a chumhdóidh cúig cinn acu ar a laghad ón 1 Eanáir 2026;
• a cheangal ar an údarás náisiúnta a sholáthraíonn an fhaisnéis faoi DAC2 (“institiúid airgeadais tuairiscithe”) na rialacha mionsonraithe maidir le tuairisciú airgeadais agus pearsanta agus díchill chuí a leagtar amach in Iarscríbhinn I agus in Iarscríbhinn II a chur chun feidhme agus go ndéanfaidh siad na nithe seo a leanas a mhalartú go huathoibríoch:
  • faisnéis maidir le réamhrialuithe trasteorann agus réamhshocruithe praghsála faoi DAC3,
  • tuarascálacha grúpa fiontar ilnáisiúnta de réir tíre, lena n-áirítear sonraí ar gach dlínse cánach ina bhfuil sé gníomhach agus ar bhrabús réamhchánach (liostaítear in Iarscríbhinn III na sonraí a theastaíonn) faoi DAC4,
  • socruithe trasteorann intuairiscithe a bhaineann le níos mó ná Ballstát amháin nó Ballstát agus tír neamh-AE faoi DAC6;
• a cheangal go dtuairisceoidh ardáin dhigiteacha (“oibreoirí ardáin”) faoi DAC7 i mBallstát agus go ndéanfaidh siad na rialacha tuairiscithe agus díchill chuí atá in Iarscríbhinn V a chur chun feidhme maidir le díoltóirí a úsáideann a gcuid seirbhísí le haghaidh:
  • maoin chónaithe agus tráchtála dhochorraithe a fháil ar cíos,
  • seirbhísí pearsanta,
  • díol earraí,
  • cíosanna iompair;
• staidreamh a sholáthar don Choimisiún go bliantúil maidir le malartú uathoibríoch faisnéise;
• taifid a choinneáil ar an bhfaisnéis a fhaightear trí na malartuithe uathoibríocha ar feadh cúig bliana ar a laghad;
• faireachán agus measúnú a dhéanamh ar an gcomhar riaracháin agus a gcuid torthaí a roinnt go bliantúil leis an gCoimisiún;
• pionóis a chinneadh as sáruithe ar an reachtaíocht.

Malartú faisnéise spontáineach

Ní mór d’údaráis náisiúnta faisnéis a sholáthar go spontáineach dá gcomhghleacaithe chomh tapa agus is féidir, agus laistigh de mhí ar a mhéid, má chreideann siad:

• féadfaidh Ballstát eile caillteanas cánach a bheith air;
• má fhaigheann duine éigin sochar cánach i mBallstát amháin a mhéadódh a dhliteanas i mBallstát eile;
• d’fhéadfadh coigilteas cánach a bheith mar thoradh ar dhéileálacha gnó idir beirt i mBallstáit éagsúla do cheachtar díobh nó don dá cheann;
• tá coigilteas cánach bunaithe ar aistrithe saorga brabúis laistigh de ghrúpaí cuideachtaí;
• d’fhéadfadh faisnéis a fhaigheann siad ó údarás eile a bheith ábhartha chun dliteanas cánach sa Bhallstát a mheasúnú.

Comhar riaracháin breise

Féadfaidh na húdaráis náisiúnta:

• iarraidh ar a gcuid oifigeach páirt a ghlacadh i bhfiosrúcháin a dhéantar i mBallstát eile;
• comhaontú seiceálacha comhuaineacha a dhéanamh in dhá Bhallstát nó níos mó ar dhaoine aonair leasa choitinn;
• aischothú a iarraidh ar fhaisnéis a chuir siad ar fáil agus aiseolas bliantúil a thabhairt ar mhalartú uathoibríoch faisnéise dá gcomhpháirtithe.

Faisnéis

• tá cumarsáid idir na Ballstáit clúdaithe ag rialacha oifigiúla rúndachta;
• féadfar í a úsáid don mhéid seo a leanas:
  • reachtaíocht náisiúnta a fhorfheidhmiú maidir le CBL, cánacha indíreacha eile, dleachtanna custaim, sciúradh airgid agus maoiniú sceimhlitheoireachta a chomhrac,
  • cánacha agus dleachtanna eile arna gcumhdach ag socruithe cúnaimh fhrithpháirtigh a mheasúnú,
  • tacú le himeachtaí breithiúnacha agus riaracháin a bhféadfadh pionóis a bheith mar thoradh orthu;
• féadfar é a roinnt le tír neamh-AE má chomhaontaíonn an Ballstát a sholáthraíonn é ar dtús;
• a fhaightear ó thír neamh-AE, lena chomhaontú, a sholáthar do Bhallstát eile má mheastar go bhfuil sé úsáideach.

Cuireann an Coimisiún modhanna leictreonacha agus uathoibrithe ar fáil do na Ballstáit chun a fhíorú an bhfuil TIN duine aonair ceart.

D’aisghair an treoir Treoir 77/799/CEE an 1 Eanáir 2013.

Leathnaíonn Treoir leasaitheach (AE) 2023/2226 comhar cánach riaracháin chuig cript-sócmhainní trína cheangal:

• comhlíonann soláthraithe seirbhísí cripte-sócmhainní na hoibleagáidí mionsonraithe maidir le tuairisciú agus dícheall cuí in Iarscríbhinn VI;
• Roinneann údaráis náisiúnta an fhaisnéis a fhaigheann siad ó na soláthraithe seirbhíse go huathoibríoch lena gcontrapháirteanna san AE laistigh de 9 mí ó dheireadh na bliana féilire – déanfar an chéad mhalartú ón 1 Eanáir 2026.

Éilíonn sé freisin go gcuirfeadh na húdaráis náisiúnta an fhaisnéis seo a leanas in iúl do gach ceann díobh:

• duine atá clúdaithe faoin reachtaíocht (“duine intuairiscithe”) – ainm, seoladh, Ballstát cónaithe, TIN agus dáta agus áit bhreithe;
• soláthraí seirbhíse crypto-sócmhainn — ainm, seoladh, TIN agus, má tá sé ar fáil, an uimhir aitheantais aonair a cuireadh ar fáil ar chlárú;
• idirbhearta sócmhainní cripte – sonraí amhail an méid a íocadh, na haonaid i gceist agus luach an mhargaidh.

Éilíonn sé go ndéanfadh an Coimisiún:

• an fhoirm ríomhairithe a úsáidfear don mhalartú faisnéise a chaighdeánú;
• na socruithe praiticiúla agus teicniúla a shocrú chun oibreoirí criptithe-sócmhainní a chlárú agus a shainaithint;
• clár cripte-sócmhainní a bhunú faoin 31 Nollaig 2025;
• rochtain a sholáthar do na Ballstáit ar eolaire lárnach slán faoin 31 Nollaig 2026.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?

B’éigean Treoir 2011/16/AE a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 1 Eanáir 2013, seachas forálacha Airteagal 8, a bhí le trasuí faoin 1 Eanáir 2015.

Tá feidhm ag Treoir leasaitheach (AE) 2023/2226 ón 1 Eanáir 2026, cé nach mbeidh feidhm ag cuid dá hairteagail go dtí an 1 Eanáir 2030.

CÚLRA

• Agus aghaidh le tabhairt acu ar shoghluaisteacht cáiníocóirí atá ag méadú, níos mó idirbheart trasteorann agus teacht ionstraimí airgeadais úra, ní mór don lucht riaracháin cánach náisiúnta comhar riaracháin a mhéadú chun comhlíonadh cánach a áirithiú agus imghabháil cánach, seachaint cánach agus calaois chánach a laghdú.
• Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
  • Comhar riaracháin i gcánachas (díreach) san AE (an Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2011/16/AE ón gComhairle an 15 Feabhra 2011 maidir le comhar riaracháin i réimse an chánachais agus lena n–aisghairtear Treoir 77/799/CEE (IO L 64, 11.3.2011, lgh. 1–12).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2011/16/AE a chorprú sa bhundoiciméad. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2023/823 ón gCoimisiún an 13 Aibreán 2023 lena leagtar síos rialacha mionsonraithe maidir le cur chun feidhme forálacha áirithe de Threoir 2011/16/AE ón gComhairle a mhéid a bhaineann le coibhéis faisnéise a mheasúnú agus a chinneadh i gcomhaontú idir údaráis inniúla Ballstáit agus dlínse nach dlínse de chuid an Aontais í (IO L 103, 18.4.2023, lgh. 1–4).

Rialachán (AE) 2023/1113 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 31 Bealtaine 2023 maidir le faisnéis a ghabhann le haistrithe cistí agus le criptea-shócmhainní áirithe agus lena leasaítear Treoir (AE) 2015/849 (IO L 150, 9.6.2023, lgh. 1–39).

Rialachán (AE) 2023/1114 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 31 Bealtaine 2023 maidir le margaí i gcriptea-shócmhainní, agus lena leasaítear Rialacháin (AE) Uimh. 1093/2010 agus (AE) Uimh. 1095/2010 agus Treoracha 2013/36/AE agus (AE) 2019/1937 (IO L 150, 9.6.2023, lgh. 40–205).

Féach an leagan comhdhlúite.

Treoir (AE) 2023/2226 ón gComhairle an 17 Deireadh Fómhair 2023 lena leasaítear Treoir 2011/16/AE maidir le comhar riaracháin i réimse an chánachais (OJ L, 2023/2226, 24.10.2023).

Treoir (AE) 2022/2523 ón gComhairle an 14 Nollaig 2022 maidir le híosleibhéal domhanda cánachais a áirithiú do ghrúpaí ilnáisiúnta fiontar agus do ghrúpaí mórscála intíre san Aontas (IO L 328, 22.12.2022, lgh. 1–58).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2015/2378 ón gCoimisiún an 15 Nollaig 2015 lena leagtar síos rialacha mionsonraithe chun forálacha áirithe de Threoir 2011/16/AE ón gComhairle maidir le comhar riaracháin i réimse an chánachais a chur chun feidhme agus lena n-aisghairtear Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 1156/2012 (IO) L 332, 18.12.2015, lgh. 19–45).

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 24.01.2024