Cúlchiste coigeartaithe Brexit

 

ACHOIMRE AR:

Rialachán (AE) 2021/1755 maidir le cúlchiste coigeartaithe Brexit

CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?

Maidir leis an rialachán:

• bunaítear leis cúlchiste coigeartaithe Brexit;
• leagtar síos leis a aidhmeanna, a bhuiséad agus a rialacha.

PRÍOMHPHOINTÍ

Soláthraítear leis an gcúlchiste tacaíocht do bhearta náisiúnta arna dtabhairt isteach idir an 1 Eanáir 2020 agus an 31 Nollaig 2023:

• chun dul i ngleic leis an drochthionchar eacnamaíoch, sóisialta, críochach agus comhshaoil a bhaineann le tarraingt siar na Ríochta Aontaithe as an Aontas Eorpach (AE);
• do Bhallstáit, réigiúin, pobail áitiúla agus earnálacha uile an Aontais Eorpaigh a bhfuil tionchar diúltach orthu.

Is é €5,470,435,000 (praghsanna reatha) buiséad an chiste agus íocfar amach é in dhá bhabhta leithdháilte. Cuirfear an chéad bhabhta (80%) i ngníomh i bhfoirm réamh-mhaoinithe, a íocfar i dtrí thráthchuid, an chéad bhabhta de thart ar €1.7 billiún in 2021, agus €1.3 billiún ina dhiaidh sin faoi Aibreán 2022 agus €1.3 billiún faoi Aibreán 2023; íocfar an tsuim atá fágtha de €1.1 billiún in 2025 chun costais incháilithe arna dtabhú agus arna n-íoc ag na Ballstáit agus iad ag cur chun feidhme beart atá incháilithe le haghaidh tacaíochta a aisíoc.

Tugann Rialachán leasaithe (AE) 2023/435 isteach an fhéidearthacht aistriú a iarraidh chuig an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta faoi choinníollacha áirithe chun aghaidh a thabhairt ar an ngéarchéim fuinnimh a d’eascair as tionchar chogadh ionsaitheach na Rúise i gcoinne na hÚcráine.

Clúdaíonn Eligibility criteriacritéir incháilitheachta bearta le haghaidh, i measc nithe eile:

• gnólachtaí príobháideacha agus poiblí, go háirithe fiontair bheaga agus mheánmhéide, daoine féinfhostaithe, pobail áitiúla agus eagraíochtaí;
• na hearnálacha eacnamaíocha is measa atá buailte;
• gnólachtaí a bhraitheann ar iascach, pobail agus eagraíochtaí réigiúnacha agus áitiúla;
• cruthú agus cosaint post, lena n-áirítear obair ghlas, scéimeanna oibre gearrthéarmacha, athoiliúint agus oiliúint sna hearnálacha atá buailte;
• rialuithe teorann, custaim, sláintíochta, fíteashláintíochta, slándála agus iascaigh, bailiú cánachais indírigh, pearsanra breise, oiliúint agus bonneagar;
• deimhniú agus údarú táirgí;
• cumarsáid, faisnéis agus múscailt feasachta atá dírithe ar shaoránaigh agus ar ghnólachtaí maidir le hathruithe ar a gcearta agus a n-oibleagáidí;
• ath-imeascadh saoránaigh an AE agus na RA incháilithe isteach san AE.

Bunaítear leithdháileadh an mhaoinithe ar an modheolaíocht atá leagtha amach in Iarscríbhinn I:

• sciar na trádála leis an Ríocht Aontaithe (€4,540,461,050);
• luach na n-iasc a gabhadh in uiscí na RA (€656,452,200);
• daonra na réigiún teorann muirí leis an Ríocht Aontaithe (€273,521,750).

Beidh ar na Ballstáit a bhraitheann go mór ar iascaigh céatadán sonrach dá leithdháileadh náisiúnta a dhíriú ar iascaigh chósta ar mhionscála agus ar phobail áitiúla agus réigiúnacha a bhraitheann ar ghníomhaíochtaí iascaireachta.

Sonraítear an méid seo a leanas i rialacha bainistíochta.

• Cuirtear íocaíochtaí chun feidhme faoi chreat bainistíochta comhroinnte an rialacháin airgeadais (Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046).
• Déanfaidh an Coimisiún Eorpach gealltanais bhuiséadacha* i dtráthchodanna do gach Ballstát idir an 1 Eanáir 2021 agus an 31 Nollaig 2023.
• Tíolacfaidh gach Ballstát iarratas ar an méid a leithdháileadh go sealadach do 2025 faoin 30 Méan Fómhair 2024.
• Cuirtear iarratais ar mhaoiniú ón gciste isteach ar theimpléad atá curtha ar fáil in Iarscríbhinn II agus cuimsítear faisnéis ar chaiteachas poiblí iomlán iontu.
• Gabhann tuarascáil maidir le cur chun feidhme le hiarratais ar mhaoiniú ina leagtar amach an méid seo a leanas:
  • tionchar diúltach beartais agus geografach Brexit;
  • bearta arna nglacadh chun na hiarmhairtí díobhálacha a chomhrac;
  • údar maith leis an gcaiteachas incháilitheachta arna thabhú agus arna íoc agus an nasc díreach atá aige leis an Ríocht Aontaithe a tharraingt siar ón AE;
  • socruithe chun maoiniú dúbailte a sheachaint agus lena áirithiú go mbeidh an tacaíocht ag teacht le beartais agus le maoiniú eile de chuid AE;
  • cur síos ar an méid a chuir na bearta le maolú ar an athrú aeráide agus oiriúnú don athrú aeráide.
• Maidir leis an gCoimisiún:
  • áirithíonn sé go bhfuil an t–iarratas iomlán, cruinn agus fíor;
  • socraíonn sé na méideanna le haghaidh caiteachas incháilithe agus cúnamh teicniúil.
• Tá na méideanna go léir ainmnithe i euro.

Le rialacha bainistíochta agus rialaithe ceanglaítear:

• ar na Ballstáit:
  • na bearta riachtanacha reachtacha, rialúcháin agus riaracháin a ghlacadh chun leasanna airgeadais AE a chosaint,
  • comhlacht a cheapadh chun ranníocaíochtaí airgeadais as an gciste a bhainistiú,
  • córais bhainistíochta agus rialaithe a chur ar bun de réir an teimpléid in Iarscríbhinn III,
  • neamhrialtachtaí agus calaois a chosc, a bhrath agus a cheartú agus coinbhleachtaí leasa a sheachaint,
  • comhoibriú leis an gCoimisiún, leis an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) agus le Cúirt Iniúchóirí na hEorpa;;
• ar chomhlachtaí a bhainistíonn na ranníocaíochtaí airgeadais:
  • feidhmiú córais rialaithe inmheánaigh atá éifeachtach agus éifeachtúil a áirithiú,
  • rialacha soiléire a chur i bhfeidhm maidir le roghnú tionscadal, córais chuntasaíochta leictreonacha agus coinneáil doiciméad ar feadh 5 bliana;
• ar an gCoimisiún:
  • iniúchtaí ar an láthair a dhéanamh agus rochtain a bheith aige ar dhoiciméid ábhartha,
  • aon rioscaí i gcórais náisiúnta bhainistíochta agus rialaithe a shainaithint;
• ceartúcháin airgeadais arna ndéanamh ag Ballstáit a luaithe a aimsítear neamhrialtacht.

Faoi rialacha faisnéise agus cumarsáide, tá an fhreagracht ar na Ballstáit agus ar a n–údaráis réigiúnacha agus áitiúla freagrach as torthaí agus tionchar mhaoiniú AE a chur in iúl don phobal.

Éilíonn bearta meastóireachta agus tuairiscithe ar an gCoimisiún:

• Parlaimint na hEorpa Comhairle agus an Aontais Eorpaigh a chur ar an eolas faoi chur chun feidhme an rialacháin faoi mhí an Mheithimh 2024;
• meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtacht, éifeachtúlacht, ábharthacht, comhleanúnachas agus breisluach AE an mhaoinithe faoin 30 Meitheamh 2027;
• tuarascáil ar chur chun feidhme an chiste a chur faoi bhráid na Parlaiminte, na Comhairle, Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus Choiste Eorpach na Réigiún faoin 30 Meitheamh 2028.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?

Tá sé i bhfeidhm ón 09 Deireadh Fómhair 2021.

CÚLRA

• Tionscnamh éigeandála speisialta aonuaire is ea an ciste chun freagairt ar tharraingt siar gan fasach Ballstáit as AE. Rachaidh an tionchar i bhfeidhm ar an AE ar fad, ach beidh tionchar níos mó ag roinnt Ballstát, réigiúin, pobail áitiúla agus earnálacha eile ná a chéile.
• Tacaíonn an ciste le gnólachtaí poiblí agus príobháideacha a bhfuil aghaidh á tabhairt acu ar chur isteach ar shreafaí trádála, lena n–áirítear costais nua le haghaidh seiceálacha custaim agus nósanna imeachta riaracháin.
• Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
  • Cúlchiste coigeartaithe Brexit (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Rialachán (AE) 2021/1755 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2021 lena mbunaítear an Cúlchiste Coigeartaithe Brexit (IO L 357, 8.10.2021, lgh. 1–26).

Ionchorpraíodh sa bhuntéacs leasuithe i ndiaidh a chéile ar Rialachán (AE) 2021/1755. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Comhaontú maidir le tarraingt siar Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann as an Aontas Eorpach agus as an gComhphobal Eorpach do Fhuinneamh Adamhach (IO C 29, 31.1.2020, lgh. 7–187).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 18 Iúil 2018 maidir leis na rialacha airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais, lena leasaítear Rialacháin (AE) Uimh. 1296/2013, (AE) Uimh. 1301/2013, (AE) Uimh. 1303/2013, (AE) Uimh. 1304/2013, (AE) Uimh. 1309/2013, (AE) Uimh. 1316/2013, (AE) Uimh. 223/2014, (AE) Uimh. 283/2014, agus Cinneadh Uimh. 541/2014/AE agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 966/2012 (IO L 193, 30.7.2018, lgh. 1–222).

Nuashonraithe 15.03.2023