(1)

Le Rialachán (AE, Euratom) 2022/2434 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) tugtar isteach an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe mar mhodh cistiúcháin aonair chun oibríochtaí iasachtaíochta agus bainistíochta fiachais arna ndéanamh ag an gCoimisiún a chur chun feidhme i Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 (an “Rialachán Airgeadais”). Tar éis theacht i bhfeidhm Rialachán (AE, Euratom) 2022/2434, beidh feidhm ag an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe maidir le cláir cúnaimh airgeadais a dtiocfaidh na bunghníomhartha i bhfeidhm ina leith an 9 Samhain 2022 nó ina dhiaidh sin.

(2)

Ba cheart don Choimisiún na socruithe is gá a bhunú chun an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe a chur chun feidhme. Chun an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe a chur i bhfeidhm, is gá sraith rialacha a ghlacadh chun leithdháileadh na gcostas faoi seach ar na cláir cúnaimh airgeadais ábhartha a chinneadh, agus ba cheart a áirithiú leis sin go ndéanfar na costais uile arna dtabhú ag an Aontas a bhaineann le cúnamh airgeadais a ghearradh ar an tairbhí.

(3)

Le Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2021/1095 ón gCoimisiún (3), bunaíodh an mhodheolaíocht chun na costais a bhaineann le cur chun feidhme na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe faoi NextGenerationEU (NGEU) a leithdháileadh. Is iomchuí na socruithe sin a leathnú chuig oibríochtaí iasachtaíochta agus bainistíochta fiachais a dhéantar faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe de bhun Airteagal 220a den Rialachán Airgeadais.

(4)

Ba cheart é a bheith d’oibleagáid fós ar thairbhithe an chúnaimh airgeadais na haisíocaíochtaí a dhéanamh, i gcomhréir le hAirteagal 220(5), pointe (e) den Rialachán Airgeadais agus i gcomhréir le prionsabail bhuiséadacha na bainistíochta fónta airgeadais agus na cothromaíochta. Ba cheart na costais uile a mhuirearú ar na tairbhithe bunaithe ar mhodheolaíocht aonair maidir le leithdháileadh costas lena n-áirithítear go leithdháiltear na costais ar bhealach trédhearcach comhréireach.

(5)

Leis an modheolaíocht maidir le leithdháileadh costas, ba cheart a áirithiú nach mbeidh aon tras-fhóirdheonú costas á dhéanamh ag catagóir tairbhí amháin thar ceann catagóir tairbhí eile. Ba cheart costais na n-iasachtaí a chur i leith thairbhithe na n-iasachtaí sin go hiomlán, ar thaobh amháin, agus costais neamh-inaisíoctha a chur i leith Bhuiséad an Aontais, ar an taobh eile, bunaithe ar na costais iarbhír a thabhaítear agus sciar na bhfáltas faoi seach á chruinniú agus á eisíoc leis na tairbhithe éagsúla. Ba cheart na costais uile a thabhaíonn an tAontas i leith oibríochtaí iasachtaíochta agus bainistíochta fiachais a bheith cumhdaithe sa mhodheolaíocht, lena n-áirítear na costais riaracháin uile, agus ba cheart a áirithiú léi go ndéanfaí catagóirí éagsúla costas a ríomh le haghaidh gach eisíocaíochta.

(6)

Chun cóir chothrom agus chomhionann a áirithiú idir tairbhithe, ba cheart don Choimisiún modheolaíocht choiteann aontaithe le haghaidh costas a chur chun feidhme, modheolaíocht a bheidh infheidhme maidir le gach cineál eisíocaíochta (iad sin a aisíocann buiséad an Aontais, agus iad sin a aisíocann tairbhithe), a dhéanfaidh costais a chur i leith na dtairbhithe ar bhonn sciar na bhfáltas a fuarthas.

(7)

Leis an modheolaíocht sin a bhaineann le costais a ríomh agus a leithdháileadh, ba cheart idirdhealú a dhéanamh idir trí chatagóir costais: costas an chistithe, costas na bainistíocha leachtachta agus costais riaracháin. Eascraíonn costas an chistithe as an ráta úis agus as muirir eile nach mór don Choimisiún a íoc ar na hionstraimí éagsúla a eisítear chun na heisíocaíochtaí atá i gceist a mhaoiniú. Is iad costais na bainistíocha leachtachta na costais a thabhaítear mar thoradh ar shuimeanna a eisítear agus a shealbhaítear go sealadach i gcuntais leachtachta mar chúlchistí chun íocaíochtaí atá ag teacht chun cinn a íoc. Is gné dhílis den straitéis chistiúcháin éagsúlaithe é an forchostas oibríochtúil leanúnach sin agus ba cheart é a roinnt go cothrom ar fud na dtairbhithe go léir. Is éard atá sa tríú catagóir costais na costais riaracháin a bhaineann leis an acmhainneacht theicniúil agus oibríochtúil a fhorbairt chun straitéis chistiúcháin éagsúlaithe a chur chun feidhme agus a thagann chun cinn go soiléir mar thoradh ar chur chun feidhme na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe.

(8)

Déanfar leithdháileadh cothrom agus comhréireach na gcostas trí eisíocaíochtaí agus ionstraimí cistiúcháin gaolmhara a roinnt ina dtréimhsí ama (dá ngairtear “urranna ama” anseo feasta). Maidir le heisíocaíochtaí atá ann cheana agus idirbhearta iasachta gaolmhara a eisítear faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe, a sannadh cheana d’urranna ama, ní dhéanfar difear dóibh má thugtar eisíocaíochtaí breise isteach faoi chláir cúnaimh airgeadais faoi raon feidhme Airteagal 220a den Rialachán Airgeadais. Ó thús na n-eisíocaíochtaí iasachta sin ar aghaidh, aon eisíocaíocht a mhaoineofar tríd an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe, déanfar a chostais a ríomh agus a shannadh go comhionann. Is ionann costas an chistithe le haghaidh na n-eisíocaíochtaí uile a shanntar don urrann ama chéanna lena n-áirithítear go bhfuil iasachtaí curtha in oiriúint do riachtanais eisíocaíochta, agus is é sin an buntáiste is mó a bhaineann leis an gcur chuige sin.

(9)

Ba cheart a áirithiú nach mbeidh aon tionchar ar dháileadh costas le haghaidh aon cheann de na cláir ar maidir leo a mbeadh feidhm ag an modheolaíocht maidir le leithdháileadh costas. Bheadh feidhm ag an modheolaíocht maidir le leithdháileadh costas, ón uair a glacadh í, maidir le hiasachtaí NGEU agus maidir leis na hiasachtaí faoi Rialachán (AE) 2022/2463 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4), a bhfuil ré agus struchtúr comhchosúil acu. Dá bhrí sin, is féidir iad a áireamh sna hurranna ama céanna. Má bhunaítear clár nua cúnaimh airgeadais, a bhfuil fad agus struchtúr difriúil aige, ar dócha go mbeidh tionchar aige ar na costais, ba cheart athbhreithniú a dhéanamh ar an modheolaíocht sin de réir mar is iomchuí.

(10)

Ba cheart ríomh chostas an chistithe a eascraíonn as idirbhearta iasachtaíochta a bheith bunaithe ar na costais a eascraíonn as gach oibríocht iasachtaíochta le linn na tréimhse ama 6 mhí thart ar dháta na heisíocaíochta. Tá gá leis na costais chistiúcháin sin a roinnt chun a áirithiú go mbeidh dlúthnasc idir costas an chistithe a ghearrtar ar an eisíocaíocht agus na rátaí margaidh atá i réim tráth a dhéantar é. Fágann an cur chuige sin nach socraítear costas beacht an chistithe go dtí go mbeidh an comhthiomsú cistiúcháin críochnaithe tráth a dhúnfar an urrann ama sé mhí, ach beidh praghsanna táscacha ar fáil do thairbhithe iasachta roimh an gcostas deiridh. Ba cheart do thairbhithe iasachta nó, i gcás an ioncaim shannta sheachtraigh faoi Airteagal 3(1) de Rialachán 2020/2094 ón gComhairle (5), do bhuiséad an Aontais an muirear céanna a íoc. Seachnaíonn sé sin an treallachas nó ceist an tseans is dual don mhodh traidisiúnta droim-le-droim, modh inarbh iad na costais a bhí ar aon tairbhí ar leith na téarmaí ab fhéidir a fháil an lá áirithe ar tugadh an iasacht.

(11)

Ba cheart gach urrann ama a bheith gníomhach le linn thréimhse 6 mhí dar tús an 1 Eanáir nó an 1 Iúil. Mar sin féin, ba cheart an tréimhse ón 1 Meitheamh 2021 go dtí an 31 Nollaig 2021 a chumhdach leis an urrann chéaduaire, dá dtagraítear in Airteagal 4 den Chinneadh.

(12)

Cé go bhféadfadh costas an chistithe a bheith éagsúil idir na hurranna ama sé mhí mar gheall ar dhifríochtaí i gcoinníollacha cistiúcháin nach bhfuil neart ag an gCoimisiún orthu, déanfaidh an Coimisiún oibríochtaí iasachtaíochta agus bainistíochta fiachais a bhainistiú chun a áirithiú go mbeidh próifílí aibíochta comhchosúla ag gach urrann ama a mhéid is féidir.

(13)

Le straitéis chistiúcháin an Choimisiúin is féidir riosca ráta úis agus rioscaí airgeadais eile a bhainistiú ar bhealach níos fearr. Cé go mbeidh na rátaí úis a ghearrfar ar thairbhithe iasachta cobhsaí, beidh gá leis na rátaí a athríomh go tréimhsiúil agus go himeallach nuair is gá na hionstraimí sa chistiú comhthiomsaithe atá ag dul in aibíocht a ionadú. Más gá, forbróidh an Coimisiún an cumas atá aige chun díorthaigh amhail babhtálacha a úsáid chun aon riosca ráta úis atá fágtha a bhainistiú agus chun an rogha iasachtaí ar rátaí seasta úis a thairiscint do thairbhí. Ba cheart don tairbhí a fheidhmíonn an rogha seo costais an ráta sheasta úis sin a íoc go hiomlán agus go heisiach.

(14)

Ba cheart méideanna na n-eisíocaíochtaí in urrann ama a bheith cothrom le méid na n-ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a shanntar don urrann ama sin. I bhformhór na gcásanna, tarlóidh eisíocaíocht na bhfáltas san urrann ama chéanna le heisiúint na n-ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a úsáidtear chun na fáltais a thiomsú, agus sannfar eisíocaíocht na bhfáltas sin don urrann ama chéanna sin. Mar sin féin, de dheasca moilleanna gan choinne a bheith ann maidir leis an eisíocaíocht a dhéanamh, d’fhéadfadh cásanna a bheith ann inar tiomsaíodh fáltais an chistiúcháin fhadtéarmaigh ach nach féidir iad a eisíoc mar a bhí sceidealaithe ar dtús. Sa chás sin, féadfar moill a chur ar an eisíocaíocht ó urrann ama amháin go dtí an urrann ama ina dhiaidh sin. Mar sin féin, más rud é gur tiomsaíodh na cistí do na riachtanais chistiúcháin áirithe sin cheana agus gur sannadh iad don urrann ama roimhe sin, ní féidir iad a úsáid le haghaidh riachtanas eile san urrann ama sin. Sna himthosca sin, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann eisíocaíochtaí a shannadh d’urrann ama ar eisíodh na hionstraimí cistiúcháin ina leith. Ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann freisin na hionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a shannadh don urrann ama a leanann an urrann ama roimhe sin sa chás nach leor méid na n-ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha don urrann ama sin chun méid na n-eisíocaíochtaí a chumhdach.

(15)

Beidh roinnt modhanna ag teastáil ón gCoimisiún chun réamh-mheas a dhéanamh, le linn na hurrainne ama roimhe sin, ar na riachtanais eisíocaíochta a thiocfaidh chun cinn go luath i saolré na chéad hurrainne ama eile. Chun freastal ar na cásanna sin agus chun a áirithiú go mbeidh na hacmhainní ar fáil ag an gCoimisiún ar théarmaí buntáisteacha chun eisíocaíochtaí a dhéanamh gar don aistriú idir na hurranna ama, ba cheart an deis a bheith ag an gCoimisiún ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a shannadh don urrann ama ina dhiaidh sin.

(16)

Is gné lárnach den straitéis chistiúcháin éagsúlaithe é an cumas chun leachtacht na n-oibríochtaí cistiúcháin a bhainistiú trí rochtain a fháil ar iasachtaíocht ghearrthéarmach agus trí airgead tirim a shealbhú chun críocha stuamachta, agus is í an ghné is mó a shainíonn an straitéis sin í. Cuirfidh an bainistiú leachtachta sin ar chumas an Choimisiúin na riachtanais íocaíochta uile a chomhlíonadh agus eisiúint a chur in oiriúint do dhálaí an mhargaidh. As an gcumas sin eascraíonn costais a bhaineann le fáltais a thiomsú trí pháipéar gearrthéarmach a eisiúint, agus trí roinnt fáltas a shealbhú ar bhonn sealadach ar chuntas leachtachta chun an chumas chun na híocaíochtaí uile a dhéanamh de réir mar a éilítear iad a ráthú. Le hoibríochtaí bainistíochta fiachais faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe, beifear in ann an ráta úis agus rioscaí airgeadais eile a bhainistiú ar bhealach níos fearr. Féadfar a áireamh leo úsáid díorthach amhail babhtálacha chun ráta úis nó rioscaí airgeadais eile a bhainistiú i ndáil le hiasachtaí do na tairbhithe, nó chun idirbhearta margaidh airgid urraithe nó neamhurraithe a dhéanamh. Na costais a thabhaítear i ndáil le haischeannach agus/nó sealbhú bannaí dílse chun críocha bainistíochta leachtachta, ba cheart iad a mheas mar chostais bainistíochta leachtachta. Ba cheart a bhunú leis an gCinneadh seo bonn chun na costais leachtachta sin a ríomh agus na costais leachtachta sin a mhuirearú ar bhonn cóir cothromasach ar gach tairbhí ábhartha fáltas in imeacht na bliana atá i gceist.

(17)

Maidir le riachtanais eisíocaíochta atá níos airde ná méid na n-ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a leithdháiltear ar an urrann ama nó ar na híocaíochtaí úis faoi seach, féadfaidh easnamh leachtachta urrainne ama a bheith mar thoradh orthu. Maidir le riachtanais eisíocaíochta atá níos ísle ná méid na n-ionstraimí cistiúcháin fadtéarmacha a leithdháiltear ar an urrann ama nó ar na híocaíochtaí fuascailte faoi seach a fhaightear maidir leis na heisíocaíochtaí atá gan íoc agus atá leithdháilte ar an urrann ama sin, féadfaidh barrachas leachtachta a bheith mar thoradh orthu. Is ceanglais dhosheachanta maidir le cur chun feidhme na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe iad na barrachais nó na heasnaimh leachtachta sin a chúiteamh. Níor cheart na costais sin a bheith ar na hurranna ama faoi seach, ach ba cheart iad a leithlisiú agus a bhainistiú mar chuid d’fhorchostas bainistíochta leachtachta ar leith. Ba cheart sásra a bhunú leis an gCinneadh seo chun costais a eascraíonn as easnaimh leachtachta nó barrachais leachtachta a dhínascadh ionas gur féidir iad a ionsú leis an gclár cistiúcháin níos leithne i bhfoirm costais bainistíochta leachtachta. Ba cheart don Choimisiún urrann na bainistíochta leachtachta a úsáid chun aon chomhardú airgid dearfach nó diúltach sna hurranna ama a chothromú le méid iomlán na n-eisíocaíochtaí.

(18)

Chun an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe a chur chun feidhme, ní mór na cumais nua is gá a fháil chun an rochtain is buntáistí a fháil ar mhargaí caipitil agus chun a áirithiú go gcoinneofar an bonneagar sin ar bun ar bhealach leanúnach agus éifeachtach. Áirítear leis sin na costais is gá chun cuntais leachtachta a choinneáil ar bun, chun cumas a fháil ceantanna a reáchtáil do bhillí an Aontais agus do bhannaí an Aontais agus chun cumais próiseála sonraí inmheánacha nua a chur chun feidhme. Ba cheart costais den sórt sin a eascraíonn go díreach as cur chun feidhme oibríochtaí iasachtaíochta agus eisíocaíochta a láimhseáil mar fhorchostais lena ndéantar idirdhealú idir costais a bhaineann le bunú agus costais a bhaineann le cothabháil bhonneagar iasachtaíochta agus íocaíochta. Ba cheart na costais sin a chuimsiú le costas na seirbhíse le haghaidh forchostais riaracháin.

(19)

Cuimsíonn costas seirbhíse na bhforchostas riaracháin na costais riaracháin uile a thabhaítear go díreach i gcur chun feidhme na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe. Tiocfaidh na costais sin chun cinn mar chostais bhunaithe, a bhaineann le costais aonuaire chun acmhainneachtaí oibríochtúla a thógáil nó mar chostais athfhillteacha, ar costais dhosheachanta iad atá insannta go díreach d’oibríochtaí iasachtaíochta agus bainistíochta fiachais faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe agus a tharlaíonn le himeacht ama. Cé gur costais bhliantúla rialta a ghearrtar ar na heisíocaíochta in aon bhliain ar leith na costais athfhillteacha, ba cheart na costais bhunaithe a iontráil go barúlach mar mhuirir aonuaire.

(20)

Ó bhí 2021 ann, tabhaíodh costais a bhaineann le bunú agus fothú acmhainneachta na n-oibríochtaí sin agus tá siad sannta cheana féin do thairbhithe chláir tacaíochta airgeadais NGEU, trí fhorchostas shonrach costais bhunaithe. Dá bhrí sin, tairbhithe clár cúnaimh airgeadais eile faoi raon feidhme Airteagal 220a den Rialachán Airgeadais, níor cheart go n-íocfaidís costais a bhaineann leis an bhfothú acmhainneachta roimhe sin seachas caiteachas amach anseo a bhaineann le cothabháil an bhonneagair sin. Dá bhrí sin, sciar chostais riaracháin na gclár cúnaimh airgeadais faoi raon feidhme Airteagal 220a den Rialachán Airgeadais, seachas NGEU, ba cheart é a theorannú do chostais athfhillteacha, agus ba cheart é a láimhseáil mar thairbhí den straitéis chistiúcháin éagsúlaithe.

(21)

Ba cheart na costais riaracháin a áirítear sa chostas seirbhíse le haghaidh forchostais riaracháin a theorannú do liosta dúnta de chostais incháilithe, a bhaineann go díreach leis an straitéis chistiúcháin éagsúlaithe. Cuirtear táillí conarthacha le haghaidh earcú foirne sainchomhairleoirí seachtracha le liosta na gcaiteachas riaracháin incháilithe tar éis comhaontuithe a baineadh amach i gcomhthéacs an Bhuiséid Bhliantúil do 2023. An leathnú a rinneadh ar liosta na gcaiteachas riaracháin incháilithe, cuireadh in iúl é d’údaráis na mBallstát sular glacadh an Cinneadh seo. Sciar an-teoranta de na costais chomhiomlána ó oibríochtaí na straitéise cistiúcháin éagsúlaithe atá i gcostas comhiomlán na seirbhíse le haghaidh forchostais riaracháin.

(22)

Tá an próiseas sonrascaithe ex post ceaptha chun a áirithiú go ndéanfar costais a aisghabháil an bhliain dár gcionn agus go dtí an tráth nach nginfear costais a thuilleadh trí oibríochtaí iasachtaíochta, fiachais agus bainistíochta íocaíochta faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe.

(23)

Go heisceachtúil i gcás na n-iasachtaí cúnaimh airgeadais don Úcráin a dheonaítear faoi Rialachán (AE) 2022/2463, d’fhéadfadh sé go n-íocfadh an tAontas costas na n-ús agus na gcostas riaracháin a bhaineann le hiasachtaí a fháil agus a thabhairt i gcomhréir le hAirteagal 17 de Rialachán (AE) 2022/2463. Sholáthrófaí na hacmhainní riachtanacha le ranníocaíochtaí ó na Ballstáit i gcomhréir le hAirteagal 5(1) de Rialachán (AE) 2022/2463. Dá bhrí sin, ba cheart sonrascadh na gcostas sin a ailíniú le sonrascadh na gcostas i ndáil le heisíocaíochtaí mar ioncam sannta seachtrach faoi Airteagal 3(1) de Rialachán 2020/2094 agus ba cheart é a ghrúpáil in aghaidh na ráithe den bhliain.

(24)

Ba cheart don Choimisiún fógra deimhniúcháin a eisiúint maidir le gach eisíocaíocht, lena n-áirítear tacaíocht neamh-inaisíoctha de réir bhrí Airteagal 2(2)(a) agus (c) de Rialachán 2020/2094, tacaíocht inaisíoctha do Bhallstáit de réir bhrí Airteagal 2(2)(b) de Rialachán 2020/2094, agus iasachtaí do Bhallstát nó do thríú tír faoi chláir cúnaimh airgeadais faoi raon feidhme Airteagal 220a den Rialachán Airgeadais.

(25)

Cuirfear iasachtaí faoin straitéis chistiúcháin éagsúlaithe chun feidhme ar théarmaí caighdeánacha airgeadais (próifíl aibíochta agus aisíocaíochta) le haghaidh gach eisíocaíochta. Maidir le tacaíocht neamh-inaisíoctha, ba cheart an fógra deimhniúcháin a bheith ina phríomhghné tacaíochta lena gcinntear na téarmaí airgeadais sin do Bhuiséad an Aontais. Is ann don fhógra deimhniúcháin chun an t-éileamh ar chostas a chinneadh bunaithe ar a théarmaí airgeadais. Ba cheart dáta na heisíocaíochta, méid na tacaíochta airgeadais, dáta chostas na n-íocaíochtaí cistiúcháin agus an dáta aibíochta a bheith san áireamh sna téarmaí sin. Is é an fógra deimhniúcháin an bonn bunriachtanach atá ina bhonn taca le pleanáil bhuiséadach an Aontais, le scagchuairdeanna airgeadais agus le tacaíocht neamh-inaisíoctha.

(26)

Soiléireofar le tagairtí iomchuí sna comhaontuithe iasachta go gcinnfear costais na n-eisíocaíochtaí trí chur i bhfeidhm na modheolaíochta a leagtar amach leis an gCinneadh seo.

(27)

Ba cheart feidhm a bheith ag an gCinneadh seo maidir le gach idirbheart iasachtaíochta agus gach eisíocaíocht faoi chlár NGEU, lena n-áirítear na hidirbhearta agus na heisíocaíochtaí sin a rinneadh sular tháinig sé i bhfeidhm.