52020AE0956

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52020AE0956 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 52020AE0956

Help

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Ασφαλής εγκατάσταση του 5G στην ΕΕ — Εφαρμογή της εργαλειοθήκης της ΕΕ» [COM(2020) 50 final]

EESC 2020/00956

ΕΕ C 429 της 11.12.2020, p. 281–289 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

HTML

PDF

Official Journal

11.12.2020

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 429/281

[COM(2020) 50 final]

(2020/C 429/37)

Εισηγητής:	ο κ. Alberto MAZZOLA
Συνεισηγητής:	ο κ. Dumitru FORNEA

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 9.3.2020
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	3.9.2020
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	16.9.2020
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	554
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	217/0/2

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρωτοβουλία των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προβούν σε έλεγχο της κατάστασης εφαρμογής, από τα κράτη μέλη, του συνόλου των μέτρων που προτείνονται στα συμπεράσματα της εργαλειοθήκης στρατηγικών, τεχνικών και βασικών μέτρων όσον αφορά την ασφάλεια στην εγκατάσταση του οικοσυστήματος 5G.

1.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί πως, δεδομένης της αυξανόμενης πολυπλοκότητας και ποικιλίας των εφαρμογών 5G (η Επιτροπή έχει θέσει τους ακόλουθους στόχους συνδεσιμότητας για το 2025: σχολεία, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, νοσοκομεία, κύριοι πάροχοι δημόσιων υπηρεσιών και επιχειρήσεις υψηλής ψηφιακής έντασης θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο με ταχύτητα τηλεφόρτωσης/αποστολής ενός gigabit δεδομένων ανά δευτερόλεπτο· τα αστικά και αγροτικά νοικοκυριά θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στη συνδεσιμότητα με ταχύτητα τηλεφόρτωσης τουλάχιστον 100 megabits ανά δευτερόλεπτο· οι αστικές περιοχές, οι κύριες οδικές αρτηρίες και σιδηροδρομικές γραμμές θα πρέπει να έχουν αδιάλειπτη κάλυψη 5G), ο εν λόγω έλεγχος του οικοσυστήματος 5G όπως και των δράσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διασφάλιση της κυβερνοασφάλειας των δικτύων 5G και μιας διαφοροποιημένης αλυσίδας αξίας στον τομέα των δικτύων 5G, της τυποποίησης των τεχνικών χαρακτηριστικών και της πιστοποίησης, των άμεσων ξένων επενδύσεων και της εμπορικής άμυνας και άμυνας του ανταγωνισμού, της υποχρέωσης παροχής δημοσίων υπηρεσιών, των δημοσίων συμβάσεων και της διπλωματίας στον κυβερνοχώρο, θα πρέπει να καλύπτει τη γεωπολιτική ασφάλεια των υποδομών και των δεδομένων, καθώς και την ασφάλεια της υγείας, σύμφωνα και με το άρθρο 168 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ.

1.3.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, είναι σημαντικό το ευρωπαϊκό οικοσύστημα 5G να διασφαλίζει ακεραιότητα, εμπιστευτικότητα, διαχειριστικές και επιχειρησιακές αρμοδιότητες, ασφάλεια, υποκαταστασιμότητα της παροχής, διαλειτουργικότητα των συνιστωσών υλικού και λογισμικού, κοινά τεχνικοκανονιστικά πρότυπα, συνέχεια της υπηρεσίας, αξιοπιστία της ροής και προστασία των δεδομένων, κάλυψη σε όλες τις περιοχές συμπεριλαμβανομένων των αραιοκατοικημένων περιοχών, σαφή ενημέρωση του χρήστη ως ενεργού παράγοντα στην ψηφιακή αγορά, δυναμική τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών της διεθνούς επιτροπής για την προστασία από τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP) προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία της υγείας του πληθυσμού, μειώνοντας παράλληλα όσο το δυνατόν περισσότερο την ακτινοβολία. Αναλόγως, η διεθνής επιτροπή για την προστασία από τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP) επικαιροποίησε το μέρος των κατευθυντήριων γραμμών του 1998 που αφορά τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων. Το παρόν έγγραφο παρουσιάζει τις εν λόγω αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες παρέχουν προστασία στον άνθρωπο από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία από 100 kHz έως 300 GHz. Health Phys. 118(5):483–524, 2020- ΜΑΡΤΙΟΣ 2020. Η ICNIRP στις κατευθυντήριες γραμμές για το 2020 προέβη σε ορισμένες αλλαγές για να διασφαλίσει ότι νέες τεχνολογίες όπως το 5G δεν θα μπορούν να προκαλέσουν βλάβη. Οι αλλαγές αυτές δεν έχουν συνδεθεί με τις τρέχουσες προσδοκίες μας.

1.4.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την πρόοδο στη διάδοση και την πραγματική χρήση του 5G και καλεί τα κράτη μέλη να επιταχύνουν περαιτέρω τη διαδικασία και να διασφαλίσουν την υπεύθυνη υλοποίησή του λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές ασφάλειας και προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών σχετικά με τον αντίκτυπο των τεχνολογιών 5G στην υγεία του πληθυσμού και των έμβιων οικοσυστημάτων, τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο και αντίκτυπο στον ανταγωνισμό, τον αντίκτυπο σε επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης, την εγγύηση σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

1.5.

Η ΕΟΚΕ ζητεί από της ΕΕ να καταστεί παγκόσμια ηγετική δύναμη στην επόμενη γενιά κινητής τεχνολογίας 5G, διαθέτοντας ασφαλείς ψηφιακές υποδομές, ως στέρεο δομικό στοιχείο μιας νέας σύγχρονης βιομηχανικής στρατηγικής για την Ευρώπη μέσω ριζικής αλλαγής στην κινητή συνδεσιμότητα και με τεράστιο δυναμικό αύξησης της παραγωγικότητας και ανάπτυξης της οικονομίας και των υπηρεσιών για τους πολίτες.

1.6.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι θα γίνεται αξιολόγηση του προφίλ κινδύνου των προμηθευτών και θα εφαρμόζονται οι δέοντες περιορισμοί σε προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, προχωρώντας και σε αποκλεισμούς όταν είναι απαραίτητοι, ώστε να μετριάζονται αποτελεσματικά οι κίνδυνοι και να καθορίζεται η ευθύνη για βασικά στοιχεία που ορίζονται ως ουσιώδη και ευαίσθητα στις συντονισμένες εκτιμήσεις κινδύνου της ΕΕ.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο η Ευρώπη να δώσει έμφαση σε μια μεσοπρόθεσμη προοπτική για την επίτευξη αυτονομίας και αυτάρκειας σε αυτόν τον τομέα μέσω σθεναρής υποστήριξης της έρευνας και του πλουραλισμού των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να αυξηθούν οι κοινοτικοί πόροι για την ψηφιακή έρευνα και καινοτομία και να στηριχθούν οι επενδύσεις των φορέων εκμετάλλευσης και των προμηθευτών σε νέα τεχνικά χαρακτηριστικά ασφάλειας, επενδύσεις που πρέπει να συνδεθούν με την ικανότητα της αγοράς να αναγνωρίζει και να ανταμείβει όλες αυτές τις πρωτοβουλίες που έχουν σκοπό την αύξηση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας των συστημάτων.

1.8.

Είναι καίριας σημασίας να υπάρχει εγγύηση της ασφάλειας σε όλα τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων μέσω της διατήρησης ερευνητικών κέντρων σε πλήθος εδαφικών περιοχών της ΕΕ: η ΕΟΚΕ συν τοις άλλοις εμμένει στην πρόταση να υπάρχουν τουλάχιστον δύο προμηθευτές ανά κράτος εκ των οποίων τουλάχιστον ο ένας πρέπει να είναι Ευρωπαίος ικανός να εγγυάται την πολιτική ασφάλεια των δεδομένων και την τήρηση των υγειονομικών περιορισμών.

1.9.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, πρέπει να προσεχθούν περισσότερο τα μέσα για τους χρήστες, τους πολίτες και τις συναφείς οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που είναι περιορισμένα και αναποτελεσματικά, πέραν του βάρους που δίνεται σε ορθά μέτρα που αφορούν την αρμοδιότητα των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και τον ρόλο των φορέων εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών, με στόχο την προώθηση της ενδυνάμωσης του καταναλωτή μέσω της ενίσχυσης της ικανότητάς του να καταστεί προορατικός παράγοντας στην αγορά.

1.10.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών πρέπει να παρέχουν ένα δημοκρατικό πλαίσιο διαβούλευσης, στο οποίο θα μπορούν να παρουσιάζονται στο κοινό επιστημονικά ή τεχνολογικά ζητήματα, οι νομικές εγγυήσεις και οι απαντήσεις των αρμόδιων θεσμικών οργάνων στις ερωτήσεις της κοινωνίας των πολιτών.

1.11.

Η ΕΟΚΕ συστήνει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής τεχνολογικής διπλωματίας έτσι ώστε η ΕΕ να διασφαλίσει πιο ισορροπημένες και αμοιβαίες συνθήκες για το εμπόριο και τις επενδύσεις, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην αγορά, επιδοτήσεις, δημόσιες συμβάσεις, μεταφορά τεχνολογίας, βιομηχανική ιδιοκτησία και κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα.

2. Εισαγωγή

2.1.

Η ασφάλεια των δικτύων 5G είναι ένα ζήτημα στρατηγικής σημασίας για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και για ολόκληρη την ενιαία αγορά και την τεχνολογική αυτοδυναμία της ΕΕ. Ήδη το 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε την εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ μέσω της δημιουργίας μιας σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για το 5G (ΣΔΙΤ 5G) προκειμένου να επιταχύνει την έρευνα και την καινοτομία στην τεχνολογία 5G.

2.2.

Το 5G, με έσοδα που εκτιμάται ότι θα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ το 2025 σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά και η κυβερνοασφάλειά του είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης.

2.3.

Τα δίκτυα 5G βασίζονται στην τρέχουσα 4η γενιά (4G) των τεχνολογιών δικτύου και στις υποδομές οπτικών ινών, με την οποία παρέχουν νέες δυνατότητες υπηρεσιών και καθίστανται κεντρική υποδομή και καταλυτικός παράγοντας για μεγάλο μέρος της οικονομίας της Ένωσης, ώστε να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά ενός ευρέος φάσματος υπηρεσιών που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και τη διατήρηση και διαχείριση οικονομικών και κοινωνικών λειτουργιών ζωτικής σημασίας, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, οι τραπεζικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και τα συστήματα γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης.

2.4.

Δεδομένου του κεντρικού ρόλου των δικτύων 5G στην υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας και της κοινωνίας της ΕΕ, δεδομένης της αλληλένδετης και διακρατικής φύσης των υποδομών που αποτελούν τη βάση του ψηφιακού οικοσυστήματος, και δεδομένης της διασυνοριακής φύσης των υπό εξέταση απειλών, τυχόν σημαντικά τρωτά σημεία και/ή συμβάντα κυβερνοασφάλειας που αφορούν τα δίκτυα 5G και εντοπίζονται σε κάποιο κράτος μέλος θα επηρέαζαν την Ένωση στο σύνολό της. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να προβλεφθούν μέτρα που θα προάγουν ένα υψηλό κοινό επίπεδο κυβερνοασφάλειας των δικτύων 5G.

2.5.

Το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή —στο πλαίσιο ενός συνόλου πρωτοβουλιών, που ξεκίνησαν με την ανακοίνωση «Συνδεσιμότητα για ανταγωνιστική ψηφιακή ενιαία αγορά — Προς μια ευρωπαϊκή κοινωνία των Gigabit» (1) (2), και συμπεριλαμβάνουν: τη μεταρρύθμιση του κανονιστικού πλαισίου για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (3) και των αρμοδιοτήτων του Φορέα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (BEREC) (4), τις προτεραιότητες τυποποίησης στον τομέα των ΤΠΕ για την ψηφιακή ενιαία αγορά (5), καθώς και μέτρα για την προώθηση της συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο στις τοπικές κοινότητες (6)— ενέκρινε σχέδιο δράσης της ΕΕ για το 5G (7), σχέδιο για το οποίο η ΕΟΚΕ είχε εκφράσει θετική γνώμη (8), ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες της ΕΕ για την ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών 5G στην ψηφιακή ενιαία αγορά, με χάρτη πορείας για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε υποδομές 5G στην ΕΕ και με στόχο τη δρομολόγηση εμπορικών δικτύων 5G εντός του 2020.

2.6.

Σύμφωνα με τον ορισμό που παρέχεται στη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (9), ως «δίκτυα 5G» νοείται το «σύνολο όλων των σχετικών στοιχείων των δικτυακών υποδομών για τεχνολογίες κινητών και ασύρματων επικοινωνιών που χρησιμοποιούνται για συνδεσιμότητα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας με προηγμένα χαρακτηριστικά επιδόσεων, όπως πολύ μεγάλες ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων και πολύ μεγάλη χωρητικότητα, για επικοινωνίες μικρού λανθάνοντα χρόνου, για υπερυψηλή αξιοπιστία, ή που υποστηρίζουν μεγάλο αριθμό συνδεδεμένων συσκευών».

2.7.

Στη σύσταση διευκρινίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποστηρίξει την εφαρμογή μιας ενωσιακής προσέγγισης για την κυβερνοασφάλεια του 5G και θα επιδιώξει, όπως ζητήθηκε από τα κράτη μέλη, να εγγυηθεί την ασφάλεια της υποδομής και της αλυσίδας εφοδιασμού του 5G χρησιμοποιώντας, κατά περίπτωση, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της:

—	κανόνες σχετικά με τις τηλεπικοινωνίες, τα πολυμέσα και την κυβερνοασφάλεια·

—	συντονισμός όσον αφορά στην τυποποίηση και την πιστοποίηση σε επίπεδο ΕΕ·

—	πλαίσιο για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων με σκοπό την προστασία της αλυσίδας εφοδιασμού 5G στην Ευρώπη·

—	μέσα εμπορικής άμυνας·

—	κανόνες ανταγωνισμού·

—	συμβάσεις προμηθειών, διασφαλίζοντας πως λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι πτυχές που αφορούν την ασφάλεια·

—	προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ, διασφαλίζοντας πως οι δικαιούχοι τηρούν τις σχετικές απαιτήσεις ασφάλειας.

2.8.

Τον Ιούλιο του 2019, τα κράτη μέλη υπέβαλαν τα αποτελέσματα των εθνικών τους εκτιμήσεων επικινδυνότητας στην ομάδα συνεργασίας που προβλέπεται από την οδηγία σχετικά με την ασφάλεια συστημάτων δικτύου και πληροφοριών (οδηγία NIS) (10) (η οποία ομάδα απαρτίζεται από αντιπροσώπους κάθε κράτους μέλους), στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA), με πληροφορίες για τις κύριες δραστηριότητες, τις απειλές και τα τρωτά σημεία σύμφωνα με το πρότυπο ISO/IEC 27005, σχετικά με την υποδομή 5G και τα κύρια σενάρια κινδύνου, περιγράφοντας τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους οι παράγοντες απειλής θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν ορισμένα τρωτά σημεία μιας δραστηριότητας: οι εν λόγω εθνικές εκτιμήσεις αποτέλεσαν τη βάση για μια επακόλουθη συντονισμένη εκτίμηση και μια κοινή «εργαλειοθήκη» πιθανών μέτρων μετριασμού του κινδύνου.

2.9.

Τον Οκτώβριο του 2019, η ομάδα συνεργασίας NIS, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ENISA, υπέβαλε έκθεση σχετικά με τη συντονισμένη σε επίπεδο ΕΕ εκτίμηση επικινδυνότητας για την κυβερνοασφάλεια στα δίκτυα πέμπτης γενιάς (5G), στην οποία καθορίζονται διάφορες σημαντικές προκλήσεις ασφάλειας που συνδέονται με βασικές τεχνολογικές καινοτομίες στο λογισμικό, τις εφαρμογές και τις υπηρεσίες, καθώς και ο ρόλος των προμηθευτών στην υλοποίηση και χρήση των δικτύων 5G και ο βαθμός εξάρτησης από μεμονωμένους προμηθευτές:

—	μεγαλύτερη έκθεση σε επιθέσεις και αύξηση του αριθμού των πιθανών σημείων πρόσβασης για τους δράστες των εν λόγω επιθέσεων·

—	αυξημένη ευαισθησία των νέων χαρακτηριστικών αρχιτεκτονικής και λειτουργικότητας των δικτύων 5G·

—	κίνδυνοι που συνδέονται με την εξάρτηση των φορέων εκμετάλλευσης κινητών δικτύων από τους προμηθευτές, με αύξηση του αριθμού των διαδρομών επιθέσεων τις οποίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν παράγοντες απειλής·

—	σημασία του προφίλ κινδύνου των μεμονωμένων προμηθευτών για πιθανές παρεμβολές εκτός της ΕΕ·

—	αύξηση των κινδύνων που προέρχονται από τη σημαντική εξάρτηση από τους προμηθευτές για πιθανές διακοπές του εφοδιασμού λόγω εμπορικών ή άλλων εντάσεων·

—	απειλές για τη διαθεσιμότητα και την ακεραιότητα των δικτύων όσον αφορά την ασφάλεια, την εμπιστευτικότητα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

2.10.

Όλες αυτές οι προκλήσεις δημιουργούν ένα νέο πρότυπο ασφάλειας που αφενός απαιτεί την επαναξιολόγηση του ισχύοντος πλαισίου πολιτικής και ασφάλειας που εφαρμόζεται στον τομέα και το οικοσύστημά του και, αφετέρου, υποχρεώνει τη λήψη των αναγκαίων μέτρων μετριασμού από τα κράτη μέλη.

2.11.

Στις 21 Νοεμβρίου 2019, ο ENISA δημοσίευσε έκθεση με τίτλο «Χαρτογράφηση των απειλών για τα δίκτυα 5G», στην οποία προέβη σε εκτιμήσεις απειλών που σχετίζονται με την πέμπτη γενιά δικτύων κινητών τηλεπικοινωνιών και συμπεριέλαβε την έκθεση των κρατών μελών της ΕΕ.

2.12.

Στις 29 Ιανουαρίου 2020, η ομάδα συνεργασίας NIS δημοσίευσε την έκθεση «Κυβερνοασφάλεια των δικτύων 5G — Εργαλειοθήκη της ΕΕ για μέτρα μετριασμού των κινδύνων» (11) με μια δυνητική κοινή δέσμη μέτρων για τον μετριασμό των κύριων κινδύνων κυβερνοασφάλειας των δικτύων 5G και την παροχή κατευθυντήριων γραμμών για την επιλογή μέτρων που θα έχουν προτεραιότητα στα σχέδια μετριασμού σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΕ. Την ίδια ημέρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία στηρίζει την εργαλειοθήκη (12), η οποία αποτελεί αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης.

2.13.

Τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη της υποδομής δικτύου 5G είναι τα εξής:

—	οι πολίτες, οι καταναλωτές και οι τελικοί χρήστες του 5G·

—	φορείς εκμετάλλευσης κινητών δικτύων (MNO): οντότητες που παρέχουν υπηρεσίες κινητού δικτύου στους χρήστες και διαχειρίζονται το δίκτυό τους με τη βοήθεια τρίτων·

—

προμηθευτές των φορέων εκμετάλλευσης κινητών δικτύων: οντότητες που παρέχουν υπηρεσίες ή υποδομές στους φορείς εκμετάλλευσης κινητών δικτύων με σκοπό την κατασκευή και/ή τη διαχείριση των δικτύων τους. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται: κατασκευαστές τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού· λοιποί τρίτοι προμηθευτές, όπως προμηθευτές υποδομών υπολογιστικού νέφους, συντονιστές συστημάτων, εργολήπτες ασφάλειας και συντήρησης, κατασκευαστές εξοπλισμού μετάδοσης·

—

κατασκευαστές συνδεδεμένων συσκευών και συναφείς προμηθευτές υπηρεσιών: οντότητες που παρέχουν αντικείμενα ή υπηρεσίες που θα συνδέονται με τα δίκτυα 5G (π.χ. έξυπνα τηλέφωνα, συνδεδεμένα οχήματα, ηλεκτρονική υγεία) και συναφείς συνιστώσες υπηρεσιών που συμπεριλαμβάνονται στο σχεδιάγραμμα ελέγχου 5G, όπως ορίζεται στην αρχιτεκτονική που βασίζεται στις υπηρεσίες ή στην κινητή υπολογιστική στα άκρα του δικτύου (Mobile Edge Computing)·

—	άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων παρόχων υπηρεσιών και περιεχομένου.

Όλα αυτά τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελούν σημαντικούς ενδιαφερόμενους φορείς στον τομέα της ασφάλειας, τόσο από άποψη συμβολής στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου των δικτύων 5G όσο και ως πιθανά σημεία εισόδου ή φορείς επίθεσης. Συνεπώς, είναι σημαντικό να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι που συνδέονται με τη θέση τους στο οικοσύστημα 5G.

2.14.

Οι κύριες παραδοσιακές κατηγορίες απειλών συνδέονται με τη διακινδύνευση της εμπιστευτικότητας, της ακεραιότητας και της διαθεσιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι ένα σύνολο σεναρίων απειλών με στόχο τα δίκτυα 5G αφορά συγκεκριμένα:

—	τη διακοπή του τοπικού ή παγκοσμίου δικτύου 5G (διαθεσιμότητα)·

—	κατασκοπεία της διαβίβασης δεδομένων στην υποδομή δικτύου 5G (εμπιστευτικότητα)·

—	τροποποίηση ή επαναδρομολόγηση της διαβίβασης δεδομένων στην υποδομή δικτύου 5G (ακεραιότητα και/ή εμπιστευτικότητα)·

—	καταστροφή ή παραποίηση άλλων ψηφιακών υποδομών ή συστημάτων πληροφοριών μέσω δικτύων 5G (ακεραιότητα και/ή διαθεσιμότητα).

2.15.

Οι απειλές που θέτουν τα κράτη ή οι υποστηριζόμενοι από το κράτος παράγοντες, θεωρούνται ύψιστης σημασίας επειδή αντιπροσωπεύουν εκ των πραγμάτων τους σοβαρότερους και πιθανότερους παράγοντες απειλής, καθώς ενδέχεται να έχουν κίνητρα, προθέσεις και, κυρίως, την ικανότητα διεξαγωγής επίμονων και σύνθετων επιθέσεων κατά της ασφάλειας των δικτύων 5G.

Παρόλο που πολλά από αυτά τα τρωτά σημεία δεν αφορούν αποκλειστικά τα δίκτυα 5G, ο αριθμός και η σημασία τους είναι πιθανό να αυξηθούν με το 5G, λόγω του υψηλότερου επιπέδου τεχνολογικής πολυπλοκότητας και της μεγαλύτερης εξάρτησης στο μέλλον των οικονομιών και των κοινωνιών από την εν λόγω υποδομή.

2.16.

Πιο συγκεκριμένα, δεδομένου ότι τα δίκτυα 5G θα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο λογισμικό, τα κύρια μειονεκτήματα στον τομέα της ασφάλειας, όπως αυτά που προκύπτουν από ανεπαρκείς διαδικασίες ανάπτυξης λογισμικού στο εσωτερικό των προμηθευτών εξοπλισμού, θα μπορούσαν να διευκολύνουν τους φορείς να εισάγουν σκοπίμως κερκόπορτες στα προϊόντα, καθώς και να καταστήσουν πιο δύσκολη την ανίχνευσή τους. Αυτό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να έχει η εκμετάλλευσή τους ιδιαιτέρως σοβαρό και εκτεταμένο αρνητικό αντίκτυπο. Ενώ τα ζητήματα ασφαλείας στον κυβερνοχώρο που σχετίζονται με το 4G δεν έχουν ακόμη επιλυθεί πλήρως, τα προβλήματα που αφορούν το 5G ενδεχομένως να αυξηθούν εκθετικά.

2.17.

Υπάρχουν επίσης τρωτά σημεία που συνδέονται με τη διαδικασία ή τη διαμόρφωση που πρέπει να ληφθούν υπόψη:

—	έλλειψη εξειδικευμένου και καταρτισμένου προσωπικού για την προστασία, την παρακολούθηση και τη συντήρηση των δικτύων 5G·

—	ελλείψεις στους κατάλληλους εσωτερικούς ελέγχους ασφάλειας, πρακτικές παρακολούθησης, συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας και ανεπάρκειες στις πρακτικές διαχείρισης των κινδύνων·

—	ακατάλληλες διαδικασίες ασφάλειας ή συντήρησης σε κατάσταση λειτουργίας, όπως η ενημέρωση λογισμικού / διαχείριση διορθωτικών προγραμμάτων σε δίκτυα 5G·

—	μη συμμόρφωση με τα πρότυπα 3GPP ή εσφαλμένη εφαρμογή των προτύπων·

—	ελλείψεις στον σχεδιασμό ή την αρχιτεκτονική του δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης αποτελεσματικών μηχανισμών έκτακτης ανάγκης και συνέχειας, της ανεπαρκούς ή εσφαλμένης διαμόρφωσης, για παράδειγμα όσον αφορά την εικονική παρουσίαση ή τα δικαιώματα διαχειριστή ή πρόσβασης·

—	ακατάλληλα κριτήρια για την τοπική και εξ αποστάσεως πρόσβαση σε συνιστώσες του δικτύου·

—	ανεπαρκείς απαιτήσεις ασφάλειας κατά τη διαδικασία εφοδιασμού: το εν λόγω τρωτό σημείο μπορεί να λάβει τη μορφή ακατάλληλων στρατηγικών επιλογής προμηθευτών ή έλλειψης του καθορισμού προτεραιοτήτων όσον αφορά την ασφάλεια έναντι άλλων πτυχών.

2.18.

Τα προφίλ κινδύνου των μεμονωμένων προμηθευτών πρέπει να αξιολογούνται με βάση διάφορους παράγοντες, και συγκεκριμένα: την πιθανότητα ο πάροχος να υφίσταται παρεμβολές από μια χώρα εκτός ΕΕ, οι οποίες διευκολύνονται από ισχυρούς δεσμούς μεταξύ του προμηθευτή και της κυβέρνησης συγκεκριμένης τρίτης χώρας· τη νομοθεσία τρίτης χώρας, ιδίως όταν δεν υφίστανται νομοθετικοί ή δημοκρατικοί έλεγχοι και ισορροπίες και όπου, ως εκ τούτου, οι θυγατρικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ ενδεχομένως να αποτρέπονται να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της ΕΕ ή ελλείψει συμφωνιών για την ασφάλεια ή την προστασία των δεδομένων μεταξύ της ΕΕ και της εν λόγω τρίτης χώρας· τα χαρακτηριστικά της εταιρικής κυριότητας του προμηθευτή· την ικανότητα της τρίτης χώρας να ασκεί οποιαδήποτε μορφή πίεσης, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τον τόπο παραγωγής του εξοπλισμού· τη γενική ποιότητα των προϊόντων και τις πρακτικές κυβερνοασφάλειας του προμηθευτή, αξιολογώντας μεταξύ άλλων κατά πόσο ελέγχει την οικεία αλυσίδα εφοδιασμού και αν θέτει κατάλληλες προτεραιότητες στις πρακτικές ασφάλειας.

2.19.

Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να διασφαλίσουν την εφαρμογή μέτρων για την κατάλληλη και αναλογική αντιμετώπιση των σημερινών και μελλοντικών κινδύνων. Ειδικότερα, συμφώνησαν να διασφαλίσουν ότι θα είναι σε θέση να περιορίζουν, να απαγορεύουν και/ή να επιβάλλουν συγκεκριμένες απαιτήσεις ή όρους, σύμφωνα με μια προσέγγιση βάσει επικινδυνότητας, για την προμήθεια, τη διανομή και τη λειτουργία του εξοπλισμού δικτύου 5G.

2.20.

Τα κράτη μέλη πρέπει, εν προκειμένω, να διασφαλίσουν τα εξής:

—	ενίσχυση των απαιτήσεων ασφάλειας για τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών, όπως: αυστηροί έλεγχοι πρόσβασης, κανόνες ασφαλούς λειτουργίας και παρακολούθησης, περιορισμοί στην εξωτερική ανάθεση συγκεκριμένων λειτουργιών·

—

αξιολογήσεις του προφίλ κινδύνου των προμηθευτών με βάση αντικειμενικά και ξεκάθαρα κριτήρια: κατά συνέπεια, πρέπει να εφαρμόζονται οι δέοντες περιορισμοί σε προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου σύμφωνα με τις αρχές της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου, προχωρώντας και σε αποκλεισμούς όταν είναι απαραίτητοι, ώστε να μετριάζονται αποτελεσματικά οι κίνδυνοι για βασικά στοιχεία που ορίζονται ως ουσιώδη και ευαίσθητα στις συντονισμένες εκτιμήσεις κινδύνου της ΕΕ·

—	θέσπιση παγκοσμίως αναγνωρισμένων και εφαρμοσμένων συναινετικών προτύπων και βέλτιστων πρακτικών για την ασφάλεια·

—	κάθε φορέας εκμετάλλευσης πρέπει να διαθέτει κατάλληλη στρατηγική πολλαπλών προμηθευτών για την αποφυγή ή τον περιορισμό τυχόν αυξημένης εξάρτησης από μεμονωμένο προμηθευτή ή προμηθευτές με παρόμοιο προφίλ κινδύνου·

—

στενή παρακολούθηση της πρόσβασης και της διαχείρισης, ασφαλής λειτουργία και παρακολούθηση του δικτύου, βάσει της πιστοποίησης για συνιστώσες και/ή διαδικασίες του δικτύου 5G. Η στρατηγική αυτή πρέπει να βασίζεται σε ανάλυση κινδύνου που διενεργείται από τα κράτη μέλη και τους φορείς εκμετάλλευσης, προκειμένου η επιλογή στρατηγικής πολλαπλών προμηθευτών να μην αυξάνει το επίπεδο κινδύνου για το δίκτυο του φορέα εκμετάλλευσης·

—	κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των προμηθευτών σε εθνικό επίπεδο και αποφυγή της εξάρτησης από προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, μεταξύ άλλων με την προώθηση μεγαλύτερης διαλειτουργικότητας του εξοπλισμού·

—

διατήρηση μιας διαφοροποιημένης και βιώσιμης αλυσίδας εφοδιασμού 5G, προκειμένου να αποφευχθεί η μακροπρόθεσμη εξάρτηση, αξιοποιώντας πλήρως: τα υφιστάμενα εργαλεία της ΕΕ για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων· τα μέσα εμπορικής άμυνας· τις ρυθμίσεις περί ανταγωνισμού· τις ρυθμίσεις της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις·

—

ενίσχυση των ικανοτήτων της ΕΕ στις τεχνολογίες 5G και μεταγενέστερες του 5G, μέσω αξιοποίησης των σχετικών προγραμμάτων και της χρηματοδότησης της ΕΕ· συντονισμός των κρατών μελών όσον αφορά την τυποποίηση, με την ενίσχυση των ικανοτήτων διενέργειας δοκιμών και ελέγχου (auditing), για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ασφάλειας και την ανάπτυξη κατάλληλων συστημάτων πιστοποίησης σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο του νόμου για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την προώθηση της διαλειτουργικότητας.

2.21.

Όπως έχει τονίσει επανειλημμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά είναι και παραμένει ανοικτή σε όσους επιθυμούν να έρθουν στην Ευρώπη, υπό την προϋπόθεση ότι όλοι τηρούν σαφείς και απαιτητικούς κανόνες που βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια.

2.22.

Το Συμβούλιο υπογράμμισε, στις 6 Ιουνίου 2020, τη σημασία της ενίσχυσης της ψηφιακής αυτοδυναμίας και συνεργασίας στην ΕΕ, καθώς και της δημιουργίας συνεργειών μέσω προγραμμάτων της ΕΕ όπως ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» με την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, την ανάπτυξη της οικονομίας των δεδομένων, καθώς και τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης και της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο με ενεργό τον ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας.

3. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

3.1.

Σε απάντηση επί της εργαλειοθήκης για την ασφάλεια του 5G την οποία πρότεινε η ομάδα συνεργασίας NIS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

—	θα επιδιώξει, όπως ζητήθηκε από τα κράτη μέλη, να διασφαλίσει την ασφάλεια της υποδομής 5G και της αλυσίδας εφοδιασμού με την αξιοποίηση, κατά περίπτωση, όλων των εργαλείων που έχει στη διάθεσή της·

—	καλεί τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα να διασφαλίσουν την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών μετριασμού των κινδύνων, να λάβουν περαιτέρω μέτρα συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ για μια εναρμονισμένη προσέγγιση της κυβερνοασφάλειας των δικτύων 5G·

—	καλεί τα κράτη μέλη να προβούν στην εφαρμογή του συνόλου των μέτρων που προτείνονται στα συμπεράσματα της εργαλειοθήκης και να εκπονήσουν κοινή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή τους, ενώ η ομάδα συνεργασίας NIS θα συνεχίσει να εργάζεται για την υποστήριξη της εφαρμογής της εργαλειοθήκης·

—

προβλέπει, στους τομείς της αρμοδιότητάς της, δράσεις για τη διασφάλιση της κυβερνοασφάλειας των δικτύων 5G και μιας διαφοροποιημένης αλυσίδας αξίας στον τομέα των δικτύων 5G, την τεχνική τυποποίηση και πιστοποίηση, τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την εμπορική άμυνα και άμυνα του ανταγωνισμού, τις συμβάσεις και τη διπλωματία στον κυβερνοχώρο, καθώς και τα σχετικά προγράμματα και κονδύλια, ιδίως για την έρευνα και την καινοτομία, τη συνοχή και την ανάπτυξη.

4. Γενικές παρατηρήσεις

4.1.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι οι νέες τεχνολογίες 5G είναι σε θέση να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο, προσφέροντας ευκαιρίες για νέες εφαρμογές, επιχειρηματικά μοντέλα, νέους τρόπους ζωής, προηγμένες βιομηχανικές μεθόδους («έξυπνα» εργοστάσια), υψηλότερη παραγωγικότητα και νέες υπηρεσίες ποιότητας για τον πολίτη, ανοίγοντας ενδεχομένως τις πόρτες σε επαναστατικές τεχνολογίες, όπως τα αυτοματοποιημένα αυτοκίνητα και τα προηγμένα συστήματα παραγωγής και διανομής, και επιτρέποντας επιπλέον σε πολλές χιλιάδες διασυνδεδεμένες συσκευές να εισέλθουν στον καθημερινό μας κόσμο ως μέρος του διαδικτύου των πραγμάτων (IoT). Εντούτοις, η ΕΟΚΕ αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει τις μελέτες αντικτύπου και σκοπιμότητας, καθώς και την ανάλυση κόστους-ωφέλειας του 5G σε σύγκριση με τη χρήση τεχνολογίας 4G ή των οπτικών ινών στις τηλεπικοινωνίες. Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο το 5G να είναι προσανατολισμένο στη χρήση των πόρων κατά τρόπο πιο κυκλικό και στη μείωση του σημαντικού αποτυπώματος CO2 που σχετίζεται με την ενέργεια. Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της αντιμετώπισης των διαρθρωτικών κοινωνικών αλλαγών μέσω της ενίσχυσης της δίκαιης και ομαλής μετάβασης στη νέα κατάσταση και της κάλυψης του χάσματος δεξιοτήτων με στόχο να επιτευχθούν καλύτερα αμειβόμενες και πιο ευέλικτες θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης.

4.2.

Οι τρεις κίνδυνοι —ανεξέλεγκτες πανδημίες, ανεπαρκή οπλοστάσια οικονομικής πολιτικής και γεωπολιτικοί «μαύροι κύκνοι»— θα μπορούσαν να ωθήσουν την παγκόσμια οικονομία σε επίμονη ύφεση και σε κατάρρευση και φυγή από τη χρηματοπιστωτική αγορά, την ίδια στιγμή που οι συνιστώσες της ευρωπαϊκής κοινωνίας συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι για να επιτευχθεί βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και συνεχιζόμενη ψηφιακή επανάσταση —ένα από τα κύρια μέσα της οποίας είναι το 5G— απαιτείται η χρήση μεθόδων που αποσκοπούν ταυτόχρονα στην τεχνολογική αυτοδυναμία, στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην αποτελεσματικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων με την υποστήριξη κατάλληλου νομικού, ρυθμιστικού, οικονομικού και χρηματοπιστωτικού πλαισίου.

4.3.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν την ψηφιακή ενιαία αγορά, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ικανοτήτων για την ολοκλήρωση και τη χρήση των υπηρεσιών 5G με στόχο την προάσπιση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών βιομηχανιών: ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την πρόοδο στη διάδοση και την πραγματική χρήση του 5G και καλεί τα κράτη μέλη να επιταχύνουν περαιτέρω τη διαδικασία λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές της ασφάλειας και της προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών σχετικά με τον αντίκτυπο των τεχνολογιών 5G στην υγεία του πληθυσμού και των έμβιων οικοσυστημάτων, τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο και αντίκτυπο στον ανταγωνισμό, τον αντίκτυπο σε επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης, την εγγύηση σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην ιδιοκτησία ή το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων.

4.4.

Η ΕΟΚΕ ζητεί από την ΕΕ να καταστεί παγκόσμια ηγετική δύναμη στην επόμενη γενιά κινητής τεχνολογίας 5G, διαθέτοντας ασφαλείς ψηφιακές υποδομές, ως στέρεο δομικό στοιχείο μιας νέας σύγχρονης βιομηχανικής στρατηγικής για την Ευρώπη μέσω ριζικής αλλαγής στην κινητή συνδεσιμότητα και με τεράστιο δυναμικό αύξησης της παραγωγικότητας και ανάπτυξης της οικονομίας και των υπηρεσιών για τους πολίτες, την ευημερία τους, καθώς και την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος, θέτοντας την ΕΕ στην πρώτη γραμμή της επανάστασης του 5G.

4.5.

Δεδομένου ότι η κυβερνοασφάλεια και η εθνική ασφάλεια είναι δύο άρρηκτα συνδεδεμένες πτυχές, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι κάθε απόφαση σχετικά με την εθνική ασφάλεια ενός κράτους μέλους της ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνεται εντός του πλαισίου της ΕΕ· πιστεύει ακόμη ότι οι μη τεχνικές εκτιμήσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται αντικειμενικά βάσει καθορισμένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο κριτηρίων εκτίμησης της επικινδυνότητας που είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση ενός προβλέψιμου και εναρμονισμένου ρυθμιστικού περιβάλλοντος σε ολόκληρη την Ευρώπη, το οποίο θα διασφαλίζει την πλήρη διαλειτουργικότητα.

4.6.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ποιότητα των πληροφοριών και οι μέθοδοι επικοινωνίας —η λεγόμενη framing effect, δηλαδή η επίδραση του περιβάλλοντος πλαισίου, καθώς και η θέση ιδιαίτερης σημασίας, δηλαδή η θέση επιρροής/υπεροχής— επηρεάζουν σημαντικά τις επιλογές συμπεριφοράς των αποδεκτών. Ως εκ τούτου, ο στόχος να προωθηθεί η ενδυνάμωση του καταναλωτή εκφράζεται με τον προσδιορισμό μέσων που αποσκοπούν στην εκπαίδευση και την ενίσχυση των ικανοτήτων του, καθιστώντας τον ενεργό παράγοντα στην ψηφιακή αγορά. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη να παρέχονται στους πολίτες επικαιροποιημένες και ορθές πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους του 5G που απορρέουν από τη συναίνεση της συντριπτικής πλειοψηφίας της επιστημονικής κοινότητας, με επισήμανση των τομέων στους οποίους η εν λόγω συναίνεση είναι αβέβαιη.

4.7.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη πως η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή ψηφιακή αγορά πρέπει να παραμείνει ελεύθερη και χωρίς διακρίσεις για κάθε επιχείρηση, αλλά στο πλαίσιο της τήρησης ενός ευρωπαϊκού πλαισίου αυστηρών και σαφών κανόνων, προτύπων και κριτηρίων αξιολόγησης και ασφάλειας που θέτουν στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής στρατηγικής την ανάκτηση και την επαναδρομολόγηση της οικείας ευρωπαϊκής τεχνολογικής αυτοδυναμίας.

4.8.

Παρόλο που μεταξύ των πέντε κύριων προμηθευτών υποδομών περιλαμβάνονται δύο Eυρωπαίοι, δύο Κινέζοι και ένας Kορεάτης προμηθευτής (13), καμία μεγάλη ευρωπαϊκή εταιρεία δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων που παράγουν συσκευές και τσιπ 5G· η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί πλουραλισμός στους προμηθευτές, εκ των οποίων τουλάχιστον ένας πρέπει να αποτελεί μητρική εταιρεία της Ευρώπης, και ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας και πλήρους υποκαταστασιμότητας των στοιχείων υλικού και λογισμικού, προκειμένου επίσης να διασφαλιστεί η πλήρης ευρωπαϊκή τεχνολογική αυτοδυναμία στο πλαίσιο της ισχυρής διεθνούς συνεργασίας και της πλήρους αμοιβαιότητας όσον αφορά το άνοιγμα, την πρόσβαση και τη λειτουργικότητα στις αγορές. Η εν λόγω διαφοροποίηση μπορεί να εφαρμόζεται εφόσον είναι δυνατή η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών και οι κίνδυνοι για την κυβερνοασφάλεια δεν αυξάνονται ως αποτέλεσμα αυτής της πολυμορφίας.

4.9.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο η Ευρώπη να δώσει έμφαση σε μια μεσοπρόθεσμη προοπτική για την επίτευξη αυτονομίας και αυτάρκειας σε αυτόν τον τομέα μέσω σθεναρής υποστήριξης της έρευνας και του πλουραλισμού των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμη μέτρων που συμφωνήθηκε από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των κινδύνων ασφάλειας (ασφάλεια και προστασία), οι οποίοι συνδέονται με την εισαγωγή της τεχνολογίας 5G και έχουν ήδη προσδιοριστεί στην ευρωπαϊκή αξιολόγηση. Ωστόσο, θεωρεί ότι τα αυστηρά και ασφαλή όρια έκθεσης για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως συνιστώνται σε επίπεδο ΕΕ και βάσει επικαιροποιημένων ενδείξεων της διεθνούς επιτροπής για την προστασία από τις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP), η οποία είναι αναγνωρισμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις ζώνες συχνοτήτων που προβλέπονται για το 5G (14): τα όρια της ICNIRP βασίζονται στην αρχή της προφύλαξης, δεδομένου πως είναι 50 φορές χαμηλότερα από τα επίπεδα επιπτώσεων στη δημόσια υγεία που καθορίζονται βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων.

4.10.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές της ICNIRP δεν αναγνωρίζονται από το σύνολο της κοινότητας, με ορισμένους επιστήμονες να προωθούν πολύ αυστηρότερα όρια ως προς την έκθεση του πληθυσμού σύμφωνα με την αρχή του κατώτερου ευλόγως εφικτού επιπέδου (As Low As Reasonably Achievable — «ALARA»). Οι λύσεις που θα μπορούσαν να προταθούν για τη συμπλήρωση της υποδομής επικοινωνιών 5G περιλαμβάνουν τη χρήση σταθερών συνδέσεων δεδομένων με υφιστάμενες μη ραδιοκυματικές τεχνολογίες (καλώδια Ethernet, οπτικές ίνες κ.λπ.), σε καταστάσεις όπου η χρήση είναι σταθερή (π.χ. ATM, τραπεζικά μηχανήματα POS, βιομηχανικά ρομπότ, τηλεχειριζόμενα ιατρικά ρομπότ κ.λπ.) και όπου λειτουργούν μεγάλοι χρήστες μετάδοσης δεδομένων (πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών, εταιρείες/επιχειρήσεις κ.λπ.)· το διαδίκτυο των πραγμάτων που υπάρχει σε σταθερές, μη κινητές τοποθεσίες (ευφυές κτίριο, έξυπνη πόλη, αισθητήρες σε εξοπλισμό κοινής ωφέλειας, κ.λπ.).

4.11.

4.12.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, πρέπει να δοθεί έμφαση σε μέσα για τους χρήστες, τους πολίτες και τις συναφείς οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που είναι περιοριστικά και αναποτελεσματικά, πέραν του βάρους που δίνεται σε ορθά μέτρα όσον αφορά την αρμοδιότητα των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και τον ρόλο των φορέων εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών.

4.13.

Η ΕΟΚΕ αναγνώρισε (15) την ύπαρξη του προβλήματος της ηλεκτρομαγνητικής υπερευαισθησίας (EHS) και εξέφρασε καθαρά την ανησυχία της, ενώ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι βρίσκονται σε εξέλιξη περαιτέρω εις βάθος έρευνες για την κατανόηση του προβλήματος και των αιτίων του και προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει και να επικαιροποιήσει τις εργασίες της σε αυτόν τον τομέα.

4.14.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι σημαντική η αξιοπιστία των παρόχων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών 5G και υπηρεσιών εφαρμογών, δεδομένου ότι η διαχείριση των πληροφοριών στο διαδίκτυο αποτελεί τη βάση υπηρεσιών συγκεντρωτικών δεδομένων που συλλέγονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία από τους χρήστες, μέσω τεχνολογικών, νομικών και φορολογικών μηχανισμών, με άμεση διασύνδεση αντικειμένων, μηχανημάτων και αλγορίθμων.

4.15.

Η ΕΟΚΕ πρότεινε (16) τη μετάβαση από τις έννοιες της ιδιοκτησίας των δεδομένων σε έναν ορισμό των δικαιωμάτων επί δεδομένων για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν τον έλεγχο των δεδομένων που παράγονται από συνδεδεμένες συσκευές, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ιδιωτική ζωή των καταναλωτών με προσβασιμότητα, διαλειτουργικότητα και μεταφορά δεδομένων, εξασφαλίζοντας παράλληλα επαρκή προστασία των δεδομένων και εμπιστευτικότητα, θεμιτό ανταγωνισμό και ευρύτερη επιλογή των καταναλωτών.

4.16.

Ο γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων (GDPR) θα πρέπει να εμπλουτιστεί με σαφείς γραμμές εφαρμογής προκειμένου να επιτευχθεί ομοιόμορφη εφαρμογή και υψηλό επίπεδο προστασίας των δεδομένων και των καταναλωτών υπό το πρίσμα της διασυνδεσιμότητας μηχανημάτων και αντικειμένων και να αναθεωρηθούν οι κανόνες σχετικά με την αστική ευθύνη και την ασφάλιση προϊόντων ώστε να προσαρμοστούν σε μια κατάσταση όπου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται όλο και περισσότερο από το λογισμικό σε ένα πλήρως ασφαλές πλαίσιο.

4.17.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν τις στρατηγικές και τεχνικές συστάσεις της εργαλειοθήκης της ΕΕ, αποφεύγοντας την ανάπτυξη ειδικών εθνικών προσεγγίσεων, όπως πρόσθετες δοκιμές και πιστοποίηση που θα οδηγούσαν σε κατακερματισμό της αγοράς, καθυστερήσεις στην εφαρμογή των τεχνολογιών και ασυνέπειες μεταξύ των αγορών, με κίνδυνο να υπονομευθεί η αξιοπιστία στα συστήματα δοκιμών και πιστοποίησης.

4.18.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη τη χρήση παγκόσμιων προτύπων, με αυξημένη υποστήριξη από την πλευρά της Ευρώπης, και κοινών και αναγνωρισμένων βέλτιστων πρακτικών για την αποτελεσματική διαχείριση των απειλών, τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, την αποφυγή του κατακερματισμού και τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των ευρωπαϊκών συστημάτων. Οι συζητήσεις σχετικά με τα τεχνικά πρότυπα είναι αναγκαίος παράγων διευκρίνισης που θα επιτρέψει στις εταιρείες να ανταγωνιστούν εκ νέου και να ηγηθούν αυτών των βασικών δραστηριοτήτων διευκολύνοντας την εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών, όπως το 5G και η τεχνητή νοημοσύνη (AI), σε όλες τις αγορές.

4.19.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι θα γίνεται αξιολόγηση του προφίλ κινδύνου των προμηθευτών και θα εφαρμόζονται οι δέοντες περιορισμοί σε προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, προχωρώντας και σε αποκλεισμούς όταν είναι απαραίτητοι, ώστε να μετριάζονται αποτελεσματικά οι κίνδυνοι για βασικά στοιχεία που ορίζονται ως ουσιώδη και ευαίσθητα στις συντονισμένες εκτιμήσεις κινδύνου της ΕΕ.

4.20.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να αυξηθούν οι επενδύσεις των φορέων και των προμηθευτών σε νέα τεχνικά χαρακτηριστικά ασφάλειας, επενδύσεις που πρέπει να συνδεθούν με την ικανότητα της αγοράς να αναγνωρίζει και να ανταμείβει όλες αυτές τις πρωτοβουλίες που έχουν σκοπό την αύξηση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας των συστημάτων. Η μεγαλύτερη προβολή των επενδύσεων στον τομέα της ασφάλειας θα βοηθούσε να εισαχθούν στην αγορά νέες παράμετροι ανταμοιβής της αριστείας.

4.21.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά τις κοινές δράσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης και εγκατάστασης δικτύων 5G: αξιολόγηση πιθανών αδυναμιών ή κενών της αγοράς σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των δικτύων 5G, ώστε να τεκμηριώνονται στοχευμένες δράσεις στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό ή σε πιθανό σχέδιο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για την κυβερνοασφάλεια των δικτύων 5G (ασφάλεια και προστασία).

4.22.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι, αν και οι ψηφιακές υποδομές αποδείχθηκαν ανθεκτικές και ισχυρές κατά τη διάρκεια της κρίσης της νόσου COVID 19, απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις σε υποδομές 5G προκειμένου να καλυφθεί το ψηφιακό χάσμα που υπάρχει ακόμα και μπορεί να περιορίσει την πρόσβαση των πολιτών στην ηλεκτρονική υγεία, την ηλεκτρονική μάθηση και την εξ αποστάσεως εργασία.

4.23.

Όσον αφορά την τεχνολογική διπλωματία, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο η ΕΕ να διασφαλίσει πιο ισορροπημένες και αμοιβαίες συνθήκες για το εμπόριο και τις επενδύσεις, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην αγορά, τις επιδοτήσεις, τις δημόσιες συμβάσεις, τη μεταφορά τεχνολογίας, τη βιομηχανική ιδιοκτησία και τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα, ιδιαίτερα για «συστημικούς αντιπάλους που προωθούν εναλλακτικά μοντέλα διακυβέρνησης», με παράλληλη προώθηση του πλήρους ανταγωνισμού και της τεχνικής καινοτομίας στην αγορά.

4.24.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την ανάγκη διατήρησης μιας διαφοροποιημένης και βιώσιμης αλυσίδας εφοδιασμού 5G, προκειμένου να αποφευχθεί η μακροπρόθεσμη εξάρτηση, θεσμοθετώντας τον πλουραλισμό των προμηθευτών σε ένα πλαίσιο υποκαταστασιμότητας και διαλειτουργικότητας. Τονίζει επίσης την ανάγκη να ενισχυθούν περαιτέρω, στο πλαίσιο του δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027, τα προγράμματα και οι πρωτοβουλίες ανάπτυξης ικανοτήτων, καθώς και η ευρωπαϊκή τεχνολογική αυτοδυναμία στα δίκτυα 5G και τα μεταγενέστερα του 5G.

4.25.

Στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης της Ευρώπης που εγκρίθηκε στις 27 Μαΐου 2020, ο Δείκτης ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας για το 2020 (DESI), θα τροφοδοτήσει με στοιχεία την ειδική ανά χώρα ανάλυση προς υποστήριξη των ψηφιακών συστάσεων του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να στοχοθετήσουν και να ιεραρχήσουν τις μεταρρυθμιστικές και επενδυτικές τους ανάγκες, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση στο μέσο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ύψους 560 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το μέσο θα παράσχει στα κράτη μέλη τα κεφάλαια για να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο ανθεκτικές και να διασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις στηρίζουν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Δεδομένου ότι η πανδημία είχε σημαντικό αντίκτυπο και στις πέντε διαστάσεις του DESI, τα συμπεράσματα του 2020 για το 5G πρέπει να εξεταστούν σε συνδυασμό με τα πολυάριθμα μέτρα που έλαβαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη για τη διαχείριση της κρίσης και τη στήριξη της ανάκαμψης.

Βρυξέλλες, 16 Σεπτεμβρίου 2020.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Luca JAHIER

(1) Άρθρο 168 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ «Η δράση της Ένωσης, η οποία συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές…»

(2) COM(2016) 587.

(3) COM(2016) 590.

(4) COM(2016) 591.

(5) COM(2016) 176.

(6) COM(2016) 589.

(7) COM(2016) 588.

(8) EE C 125 της 21.4.2017, σ. 74.

(9) Σύσταση (ΕΕ) 2019/534 της Επιτροπής, της 26ης Μαρτίου 2019, Κυβερνοασφάλεια δικτύων 5G (ΕΕ L 88 της 29.3.2019, σ. 42).

(10) Οδηγία (EE) 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Ιουλίου 2016, σχετικά με μέτρα για υψηλό κοινό επίπεδο ασφάλειας συστημάτων δικτύου και πληροφοριών σε ολόκληρη την Ένωση (ΕΕ L 194 της 19.7.2016, σ. 1).

(11) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/cybersecurity-5 g-networks-eu-toolbox-risk-mitigating-measures

(12) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/secure-5 g-deployment-eu-implementing-eu-toolbox-communication-commission

(13) Οι 5 κύριοι παγκόσμιοι προμηθευτές είναι επί του παρόντος οι εξής: Ericsson, Nokia, Huawei, ZTE, Samsung.

(14) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — E-003040/2019 Απάντηση που δόθηκε από την Επίτροπο κ. Κυριακίδου εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (17.1.2020)

(15) ΕΕ C 242 της 2.7.2015, σ. 31.

(16) ΕΕ C 353 της 18.10.2019 σ. 79.

Top

Choose the experimental features you want to try