Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ενθάρρυνση μιας ενιαίας αγοράς που θα ευνοεί την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία — προώθηση νέων οικονομικών προτύπων για την ανταπόκριση στις κοινωνικές προκλήσεις και μεταβάσεις»

(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2019/C 353/02)

Εισηγητής: ο κ. Giuseppe GUERINI

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας	24.1.2019
Νομική βάση	Άρθρο 32 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
Αρμόδιο τμήμα	Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	4.7.2019
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	17.7.2019
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	545
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	185/0/6

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Έχει πλέον αναγνωριστεί η ανάγκη επιδίωξης μιας κοινωνικής οικονομίας της αγοράς που με την έξυπνη εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα μεγάλα προβλήματα που αφορούν τη βιωσιμότητα, την κλιματική αλλαγή και τη μείωση των ανισοτήτων στην Ευρώπη.

1.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια ενεργός και σημαντική συνδρομή για τον σκοπό αυτό μπορεί να έλθει από τον κόσμο της επιχειρηματικότητας, καθώς και από τους δημόσιους φορείς. Ειδικότερα, από όλες τις επιχειρήσεις της πραγματικής οικονομίας που δημιουργούν πραγματική αξία και ευκαιρίες απασχόλησης χωρίς να χρησιμοποιούν με κερδοσκοπικό τρόπο τις χρηματοπιστωτικές μοχλεύσεις.

1.3.

Λαμβανομένης υπόψη της μεγάλης ποικιλίας των οικονομικών προτύπων και των επιχειρηματικών μορφών που υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι σημαντικό οι νομοθετικές προτάσεις που αφορούν τις επιχειρήσεις, την οικονομία και την εσωτερική αγορά να μην είναι τυποποιημένες, απορρίπτοντας την ενιαία προσέγγιση και αξιοποιώντας, αντιθέτως, την «επιχειρηματική βιοποικιλότητα».

1.4.

Είναι αναγκαίο τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και την ορθή χρήση των μαζικών δεδομένων, τόσο με τη θέσπιση κανόνων ικανών να διασφαλίζουν την ανάπτυξη των τεχνολογιών αυτών με σεβασμό στα δικαιώματα του ατόμου, όσο και με συντονισμένες επενδύσεις δημόσιων ευρωπαϊκών και κρατικών πόρων για να εξασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ σε παγκόσμια κλίμακα. Ειδικότερα, τα μαζικά δεδομένα και το δυναμικό τους θα πρέπει επίσης να είναι προσιτά στις ΜΜΕ.

1.5.

Οι αλλαγές που προκαλούν οι νέες τεχνολογίες, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μαζικά δεδομένα στις παραγωγικές διαδικασίες και στην οικονομία γενικότερα, θα αλλάξουν ριζικά και την αγορά εργασίας. Είναι ωστόσο σημαντικό, αυτές οι διαδικασίες αλλαγής να συντελούνται στο πλαίσιο ενός γόνιμου κοινωνικού διαλόγου και με σεβασμό των δικαιωμάτων και της ποιότητας ζωής των εργαζομένων.

1.6.

Τα μέτρα υπέρ της πρόσβασης στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, όπως, επί παραδείγματι, το σχέδιο Juncker, το πρόγραμμα COSME ή, στο μέλλον, το πρόγραμμα InvestEU, θα πρέπει να συνεχίσουν την παροχή στήριξης στις ΜΜΕ και στις κοινωνικές επιχειρήσεις που συχνά δυσκολεύονται να αναπτυχθούν λόγω προβλημάτων ρευστότητας και έλλειψης κεφαλαίων. Θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί ενεργά και η ευρωπαϊκή αγορά του επιχειρηματικού κεφαλαίου.

1.7.

Η αναγκαιότητα διασφάλισης κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης σε μια διαρκώς γηράσκουσα και αριθμητικώς συρρικνούμενη ευρωπαϊκή κοινωνία αναδεικνύει τον ρόλο που μπορούν να αναλάβουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις αμοιβαίου χαρακτήρα για το μέλλον. Απαιτούνται συνεπώς μεγαλύτερες προσπάθειες για να αναδειχθεί ο ρόλος των επιχειρήσεων αυτών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να οργανώνονται και να συνεργάζονται για να προσφέρουν απαντήσεις στις συνεχώς αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες.

1.8.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί και να υποστηριχτεί ο ρόλος των ΜΜΕ, των οικογενειακών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, των βιοτεχνιών, των μικροεπιτηδευματιών και των γεωργών για την προώθηση και την εξάπλωση ενός επιχειρηματικού πνεύματος που να επικεντρώνεται στον ρόλο των ανθρώπων και των τοπικών κοινοτήτων, για τη δημιουργία του ευρωπαϊκού προτύπου μιας ανοικτής σε όλους ενιαίας αγοράς. Επιπλέον, αυτές οι επιχειρήσεις αυτές καθιστούν δυνατή την ανάληψη οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας σε μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, ευνοώντας την οικονομική δημοκρατία.

2.   Ιστορικό και αντικείμενο της πρωτοβουλίας

2.1.

Η παρούσα γνωμοδότηση πρωτοβουλίας θέλει να συνδράμει τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έτσι ώστε, στο πλαίσιο των δράσεων για την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, να διευκολυνθεί η δημιουργία ενός πρόσφορου πλαισίου για την ανάπτυξη πολλών μορφών επιχειρήσεων ικανών να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινωνία.

2.2.

Έχει πλέον αναγνωριστεί πως είναι αναγκαία η επιδίωξη μιας κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, η οποία, με την έξυπνη εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα μεγάλα προβλήματα που αφορούν τη βιωσιμότητα, τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των ανισοτήτων, τα δημογραφικά προβλήματα, την έντονη μεταναστευτική πίεση στα εξωτερικά σύνορα της EE και την ενεργειακή μετάβαση.

2.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μπορεί να είναι σημαντική η συμβολή των επιχειρήσεων αλλά βεβαίως και των δημόσιων θεσμικών φορέων. Πράγματι, οι μεγάλες αλλαγές που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο μπορούν να αντιμετωπιστούν αναπτύσσοντας το δυναμικό καινοτομίας που χαρακτηρίζει κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα. Ωστόσο, ορισμένα πρότυπα οικονομικής ανάπτυξης και ορισμένοι τύποι επιχειρήσεων έχουν δείξει μεγάλη προθυμία να αξιοποιήσουν τις κοινωνικές καινοτομίες που καθίστανται ολοένα πιο αναγκαίες για να μπορέσει να εδραιωθεί μια πιο βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία.

2.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια ενιαία αγορά ευνοϊκή για την καινοτομία και τη νέα επιχειρηματικότητα μπορεί να έχει σημαντικά κοινά στοιχεία με την Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς οι στόχοι ανάπτυξης και καινοτομίας, που είναι αναγκαίοι για τη διατήρηση της ευημερίας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν πρέπει να είναι μόνο φιλόδοξοι, αλλά και βιώσιμοι.

2.5.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η ΕΟΚΕ έχει υιοθετήσει πολλές ειδικές γνωμοδοτήσεις που αφορούν τα ακόλουθα και θεμελιώδη ζητήματα: — την αναζήτηση νέων οικονομικών προτύπων (1)· — τις ποικίλες μορφές επιχειρηματικότητας (2)· — τους μετασχηματισμούς της ψηφιακής εποχής (3).

2.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι υπάρχουν διάφορα οικονομικά «οικοσυστήματα» που αξίζουν την προσοχή του Ευρωπαίου νομοθέτη, προκειμένου να προωθηθεί η λειτουργικότητα της εσωτερικής αγοράς. Το οικονομικό σύστημα της ΕΕ είναι διαφοροποιημένο και περιλαμβάνει πολυεθνικές επιχειρήσεις, εθνικές επιχειρήσεις και πολλές τοπικές επιχειρήσεις. Συχνά, οι επιχειρήσεις αυτές χωρίζονται σε αλυσίδες παραγωγής: μητροπολιτικές περιοχές με αστικά συστήματα υψηλής πυκνότητας και αγροτικές και περιφερειακές περιοχές, όπου δεν είναι πάντα εύκολο να διασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία και συνοχή αν δεν υπάρξει ειδική μέριμνα για να καταστεί προσβάσιμη η τεχνολογική καινοτομία ακόμη και στις πλέον αποκεντρωμένες ζώνες.

2.7.

Σε όλα αυτά τα πλαίσια είναι αναγκαίο να συμβιώνουν και να συμπράττουν οι διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων, αλλά κάθε τέτοιο επιμέρους πλαίσιο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από πλευράς νομοθετικής παρέμβασης και δημοσίων επενδύσεων. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό οι νομοθετικές προτάσεις και οι οικονομικές ρυθμίσεις για τις επιχειρήσεις, την οικονομία και την εσωτερική αγορά να μην είναι απόλυτα τυποποιημένες, απορρίπτοντας την προσέγγιση ενιαίας αντιμετώπισης.

3.   Προς μια νέα τεχνολογική, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ευρωπαϊκή οικονομία

3.1.

Είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν νέα παραγωγικά υποδείγματα αγαθών και υπηρεσιών με τη βοήθεια της ψηφιακής οικονομίας και των νέων τεχνολογιών που έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τις μεθόδους με τις οποίες αναπτύσσονται οι δραστηριότητες των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

3.2.

Για τον σκοπό αυτό, είναι καθοριστικής σημασίας τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να υποστηρίξουν δεόντως την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, τόσο με τη θέσπιση κατάλληλων κανόνων που θα διασφαλίζουν την ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής με σεβασμό των δικαιωμάτων του ατόμου, όσο και με συντονισμένες επενδύσεις δημόσιων ευρωπαϊκών και κρατικών πόρων για να μπορέσει η Ευρώπη να μην χάσει έδαφος σε διεθνές επίπεδο σε σχέση με ανταγωνιστές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα.

3.3.

Επίσης, η χρήση μαζικών δεδομένων, η επεξεργασία τους και η αποθήκευση τους θα είναι θεμελιώδους σημασίας για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αγοράς, δεδομένου ότι η ικανότητα επεξεργασίας δεδομένων και η δυνατότητα χρήσης τους σε στρατηγικές οικονομικής ανάπτυξης και υπηρεσιών προς τον άνθρωπο αυξάνεται διαρκώς. Είναι ωστόσο αναγκαίο να ληφθούν μέτρα ώστε η επεξεργασία και η ανάπτυξη των δεδομένων αυτών να πραγματοποιούνται με σεβασμό των δικαιωμάτων του ατόμου, των θεμελιωδών ελευθεριών και του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού ΓΚΠΔ.

3.4.

Η ιδιαιτερότητα του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού και οικονομικού ιστού είναι ότι έχει τα στοιχεία για να ανταποκριθεί στον ψηφιακό μετασχηματισμό, αποκτώντας τη δομή ενός λειτουργικού οικοσυστήματος αποτελούμενο από ένα ετερογενές πλήθος διεθνών και τοπικών επιχειρήσεων με παγκόσμιες προσδοκίες. Για να συμβεί αυτό, υπάρχει άμεση ανάγκη για μια ενωμένη, συνδεδεμένη, συνεκτική και ανταγωνιστική Ευρώπη. Μια θετική εμπειρία εν προκειμένω είναι ο κόμβος ψηφιακής καινοτομίας (Digital Innovation Hub) που εφαρμόζεται σε πολλά τοπικά οικονομικά συστήματα.

3.5.

Οι μεγάλες αλλαγές που προκαλούν οι νέες τεχνολογίες, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μαζικά δεδομένα στις παραγωγικές διαδικασίες και στην οικονομία γενικότερα, θα αλλάξουν ριζικά και την αγορά εργασίας. Ορισμένες θέσεις εργασίας θα εξαφανιστούν, θα δημιουργηθούν νέες και άλλες θα υποστούν ριζικές αλλαγές. Είναι ωστόσο σημαντικό, αυτές οι διαδικασίες αλλαγής να συντελούνται στο πλαίσιο ενός γόνιμου κοινωνικού διαλόγου και με σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων που θα πρέπει να υποστηρίζονται όσον αφορά την προστασία και τη συνεχή κατάρτιση.

3.6.

Ένας άλλος θεμελιώδης παράγοντας για την ανάπτυξη αφορά τις φορολογικές πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εργαστεί εκτενώς σε θέματα φορολογίας κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αποτελεσματικότητα των φορολογικών κανόνων και το ορθολογικό επίπεδο εναρμόνισής τους αποτελούν θεμελιώδεις παράγοντες για την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς. Οι φορολογικές πολιτικές που προωθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να υποστηρίζουν τα μέσα που εξυπηρετούν την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, όπως, για παράδειγμα, οι επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη και η πρόσβαση σε μετοχικό κεφάλαιο υπό μορφή ιδίων κεφαλαίων.

3.7.

Ακόμη και σήμερα, οι ευρωπαϊκές ΜΜΕ και οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα και στερούνται συνθηκών που να ευνοούν την ανάπτυξή τους, παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες που καταβάλλονται για την υποστήριξή τους. Επίσης, οι ΜΜΕ δραστηριοποιούνται συχνά στην παραγωγή μέσης-χαμηλής τεχνολογίας και σε υπηρεσίες μικρότερης έντασης γνώσης και δυσκολεύονται να εισέλθουν στη διασυνοριακή αγορά. Οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει να υποστηριχτούν ακόμη περισσότερο, δεδομένου ότι, όπως επισημαίνει η Επιτροπή, αντιπροσωπεύουν το 99 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων καθώς και το 67 % της απασχόλησης (4). Για τον λόγο αυτό, παρά την ανάγκη σεβασμού των αρχών της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού, οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να υποστηριχτούν δεόντως από βιομηχανικές και φορολογικές πολιτικές που θα ευνοούν περισσότερο τη δημιουργία κοινής αξίας, παρά τη συγκέντρωση πλούτου.

3.8.

Υπό το πρίσμα αυτό, τα μέτρα υποστήριξης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, όπως, επί παραδείγματι, το σχέδιο Juncker με το σύστημα των δημοσίων εγγυήσεων, το πρόγραμμα COSME ή το πρόγραμμα InvestEU, θα πρέπει να συνεχίσουν να ευνοούν και να ενθαρρύνουν τις ΜΜΕ και τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Για τον σκοπό αυτό, η συμμετοχή των ιδιωτών σε νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να υποστηρίζεται περισσότερο, αναπτύσσοντας μια ευρωπαϊκή αγορά επιχειρηματικού κεφαλαίου και κεφαλαίου υψηλού κινδύνου, η οποία ακόμη και σήμερα έχει πολύ διαφορετικές διαστάσεις σε σχέση με τις ΗΠΑ. Η υιοθέτηση πολιτικών που θα ευνοούν την επένδυση ιδιωτικών κεφαλαίων στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρέπει να συνοδεύεται επίσης από συγκεκριμένες δράσεις για την προσέλκυση ατόμων με ταλέντο και δεξιότητες που διαμένουν εκτός της ΕΕ.

3.9.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, κατά μέσο όρο, η Ευρωπαϊκή Ένωση (5) κατέχει την 53η θέση στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά την ευκολία έναρξης μιας επιχείρησης και την 29η θέση στην κατάταξη της συνολικής ευκολίας με την οποία μπορεί να ασκηθεί μια οικονομική δραστηριότητα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατατάσσονται στην 8η θέση σε σχέση με την ευκολία άσκησης μιας οικονομικής δραστηριότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της υποστήριξης και της ενθάρρυνσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με μέτρα διοικητικής απλούστευσης στον τομέα των παραγωγικών δραστηριοτήτων αγαθών και υπηρεσιών, και μείωσης του γραφειοκρατικού φόρτου των Ευρωπαίων επιχειρηματιών.

3.10.

Η αγορά των δημοσίων συμβάσεων αντιπροσωπεύει σήμερα περίπου το 16 % του ευρωπαϊκού ΑΕγχΠ, με αξία που ανέρχεται σε περίπου 1,9 τρις ευρώ. Οι νέες οδηγίες του 2014 σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις (6) και τις παραχωρήσεις (7), είχαν ως στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα λάμβανε περισσότερο υπόψη τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές στις δημόσιες συμβάσεις που διαχειρίζονται οι εθνικές αρχές. Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια την Επιτροπή, ο στόχος αυτός απέχει πολύ από το να επιτευχθεί. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να ενισχύσει και να καταστήσει αποτελεσματικότερη την εξέταση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πτυχών σε έναν τομέα ο οποίος είναι ιστορικά καθοριστικός για την ενιαία αγορά.

3.11.

Οι αυξανόμενες προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο, αφενός, και η ανάγκη διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης, αφετέρου, αναδεικνύουν τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις στο σημερινό πλαίσιο. Πρέπει συνεπώς να καταβάλλουμε περισσότερες προσπάθειες για να αναδείξουμε την ύπαρξη και τον ρόλο των επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν μια σαφή έκφραση της τάσης των ανθρώπων να οργανώνονται αυτόνομα για να δώσουν απαντήσεις στις κοινωνικές ανάγκες.

3.12.

Στις μικρές επιχειρήσεις και στις κοινωνικές επιχειρήσεις, η ώθηση για ανάληψη πρωτοβουλιών και τα κίνητρα έχουν πάντα ως αφετηρία τον άνθρωπο και όχι το κεφάλαιο, το οποίο κινείται αναζητώντας «χρήσεις» που διασφαλίζουν αποδόσεις. Ξεκινώντας από τον άνθρωπο, οι επιχειρήσεις αυτές ριζώνουν στις τοπικές κοινότητες, δημιουργούν δεσμούς διαρκείας με αυτές και συμβάλλουν στην τοπική ευημερία και την κοινωνική συνοχή. Ως προς αυτό, σημαντικό παράδειγμα αποτελεί το βελγικό και το σουηδικό σύστημα (8) επιταγής πληρωμής υπηρεσιών για παροχή οικιακής βοήθειας. Τα συστήματα αυτά προβλέπουν ειδικές εκπτώσεις φόρου για τους χρήστες και ενθαρρύνουν τη μετατροπή της αδήλωτης εργασίας σε νόμιμη εργασία, προς όφελος των πλέον προστατευμένων παρόχων υπηρεσιών, αφενός, και των κρατικών προϋπολογισμών, αφετέρου.

3.13.

Η σύνδεση με τις τοπικές κοινότητες και την περιοχή γίνεται ανταγωνιστικός παράγοντας, καθώς παράγει κίνητρα και δημιουργεί προστιθέμενη αξία όσον αφορά τις κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις. Με τον τρόπο αυτό οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομία καθιστούν δυνατή την έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας με μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, συμβάλλοντας σε ένα αναπτυξιακό μοντέλο χωρίς αποκλεισμούς.

3.14.

Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα που προσφέρουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις, είναι ασφαλώς η συνεισφορά στην οικονομική δημοκρατία, στον βαθμό που οι ίδιες εγγυώνται σε εκατομμύρια ανθρώπους τη δυνατότητα να ξεκινήσουν μια οικονομική δραστηριότητα και να δημιουργήσουν αυτόνομα μια θέση εργασίας με βάση τις δεξιότητες, τις ικανότητες και τις φιλοδοξίες τους.

3.15.

Με αυτό τον στόχο λειτουργούν, για παράδειγμα, οι συνεταιρισμοί, οι επιχειρήσεις αλληλασφάλισης, τα ιδρύματα συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων και οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Η αναγνώριση αυτών των επιχειρήσεων ενισχύεται επίσης από την «Πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα» που θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2011, η οποία θα μπορούσε ίσως να διευρυνθεί σήμερα με μια πιο τολμηρή και οργανική πρωτοβουλία.

3.16.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις περιφερειακές και τοπικές τράπεζες, οι οποίες παρέχουν ένα αναντικατάστατο μέσον πρόσβασης στη χρηματοδότηση για εκατομμύρια ανθρώπους. Σε σχέση με τις τράπεζες αυτές, η προσέγγιση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας φαίνεται να είναι ιδιαίτερα δυσμενής και να μην συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας, στον βαθμό που υπάγει στους ίδιους τεχνικούς κανόνες τόσο τις συστημικές τράπεζες όσο και εκείνες που έχουν αποκλειστικά τοπικό χαρακτήρα, εφαρμόζοντας την προσέγγιση της ενιαίας αντιμετώπισης.

4.   Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στο μακροπρόθεσμο κοινωνικό και παγκόσμιο πλαίσιο

4.1.

Θα πρέπει να καταστεί συνείδηση ότι το παγκόσμιο πλαίσιο θα αλλάξει σημαντικά τα προσεχή έτη, ιδίως όσον αφορά τα δημογραφικά στοιχεία, την παραγωγική ικανότητα και το οικονομικό βάρος μεταξύ εθνών και ηπείρων.

4.2.

Στην αλλαγή αυτή, η Ευρώπη με τα 500 εκατ. κατοίκους της, θα χάσει τον κεντρικό της ρόλο καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί από τα σημερινά 7,6 στα 9,8 δισεκατ. το 2050, με μια αύξηση που θα συγκεντρωθεί σε 9 χώρες (Ινδία, Νιγηρία, Κονγκό, Πακιστάν, Αιθιοπία, Τανζανία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ουγκάντα και Ινδονησία) (9).

4.3.

Παράλληλα, το ποσοστό των ηλικιωμένων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο και ο αριθμός των ανθρώπων που θα είναι άνω των 80 ετών το 2050 θα τριπλασιαστεί από τα σημερινά 137 εκατ. σε πάνω από 425 εκατ. και θα συγκεντρωθεί στην Ευρώπη, όπου η μέση ηλικία είναι ήδη σήμερα τα 40-45 έτη, ενώ στις «αναδυόμενες χώρες» είναι 25-30 έτη.

4.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται καθιστούν πλέον αναγκαία μια ολιστική προσέγγιση που να συντονίζει τις ευρωπαϊκές οικονομικές και κανονιστικές πολιτικές με τις πολιτικές κοινωνικής συνοχής και προστασίας των πιο αδύναμων κατηγοριών, και που να μην εγκαταλείπει τους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρία, τις μειονεκτούσες και τις πιο ευπαθείς κατηγορίες.

4.5.

Εκτός από τα σχέδια βιομηχανικής ανάπτυξης και τις οικονομικές πολιτικές, η πρόκληση για τη δημιουργία μιας αγοράς ευνοϊκής στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα συνίσταται στην αξιοποίηση της μοναδικής μεγάλης βεβαιότητας στην οποία μπορούμε να βασιστούμε σε έναν συνεχώς πιο ανασφαλή κόσμο: τον άνθρωπο.

4.6.

Από την αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου θα μπορεί να ωφεληθεί όλο το οικονομικό σύστημα, καθώς επιβεβαιώνει ότι η συμπεριφορά ανθρώπων και επιχειρήσεων στον οικονομικό τομέα δεν έχει ως αποκλειστικό σκοπό τη μεγιστοποίηση του οικονομικού κέρδους. Με τον τρόπο αυτό εδραιώνεται η ιδέα ότι αυτό που κινεί την οικονομική δραστηριότητα και την επιθυμία ανάληψης πρωτοβουλίας υπερβαίνει κατά πολύ την απλή ανάγκη συσσώρευσης κεφαλαίων. Αυτό δεν σημαίνει υποβάθμιση της σημασίας της οικονομικής επιτυχίας, αλλά διαφορετική μέτρηση της αξίας.

4.7.

Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες, η επιτυχία των επιχειρήσεων, ιδίως των μεγάλων επιχειρήσεων της ψηφιακής οικονομίας, αξιολογήθηκε και μετρήθηκε κατά κύριο λόγο σε σχέση με τη δυνατότητα εξαγωγής αξίας με χρηματοοικονομικά κριτήρια και όχι με τη δυνατότητα παραγωγής αξίας και απασχόλησης μέσω της εργασίας.

4.8.

Τέλος, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να επενδύσουμε στη συνεχή κατάρτιση των Ευρωπαίων πολιτών, έτσι ώστε να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις συνεχείς αλλαγές της παρούσας ιστορικής περιόδου. Είναι συνεπώς αναγκαίο να επενδύσουμε σε προγράμματα κατάρτισης που θα υποστηρίζουν την επιχειρηματική πρωτοβουλία και θα παρέχουν στους νέους μέσα και δεξιότητες αυτοοργάνωσης, καθώς και γνώσεις που θα μπορούν να ενθαρρύνουν το πνεύμα πρωτοβουλίας, τη δημιουργικότητα και την τόλμη ανάληψης κινδύνου. Παράλληλα, οι πολιτικές κατάρτισης και υποστήριξης σε μια διαρκώς πιο γερασμένη (λόγος για τον οποίο μιλάμε σήμερα για την «οικονομία της τρίτης ηλικίας») και αριθμητικώς συρρικνούμενη ευρωπαϊκή κοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να διασφαλίζουν μια καλή ποιότητα ζωής και να συμβάλλουν ενεργά.

4.9.

Κάθε άνθρωπος πρέπει να θεωρείται προτεραιότητα, όπως αποδεικνύουν οι επιτυχείς εμπειρίες των κοινωνικών επιχειρήσεων εργασιακής ένταξης που δημιούργησαν σταθερές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις απασχολώντας ευπαθείς, περιθωριοποιημένους ή αποκλεισμένους εργαζόμενους από την παραδοσιακή αγορά εργασίας.

---

(1)  ΕΕ C 81 της 2.3.2018, σ. 57, ΕΕ C 75 της 10.3.2017, σ. 33, ΕΕ C 75 της 10.3.2017, σ. 1 και ΕΕ C 303 της 19.8.2016, σ. 28.

(2)  ΕΕ C 288 της 31.8.2017, σ. 20, ΕΕ C 283 της 10.8.2018, σ. 1, ΕΕ C 13 της 15.1.2016, σ. 8, ΕΕ C 13 της 15.1.2016, σ. 152, ΕΕ C 458 της 19.12.2014, σ. 14 και ΕΕ C 345 της 13.10.2017, σ. 15.

(3)  ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 73, ΕΕ C 81 της 2.3.2018, σ. 102, ΕΕ C 62 της 15.2.2019, σ. 33, ΕΕ C 227 της 28.6.2018, σ. 70, ΕΕ C 75 της 10.3.2017, σ. 6 και ΕΕ C 62 της 15.2.2019, σ. 131.

(4)  https://ec.europa.eu/growth/smes/business-friendly-environment/performance-review_en

(5)  http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/media/Annual-Reports/English/DB2019-report_print-version.pdf

(6)  ΕΕ L 94 της 28.3.2014, σ. 65.

(7)  ΕΕ L 94 της 28.8.2014, σ. 1.

(8)  http://impact-phs.eu/national-practices/sweden-rot-rut-avdrag/

(9)  United Nations, World Population Prospects 2017 revision; https://population.un.org/wpp/Publications/Files/WPP2017_KeyFindings.pdf