28.3.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 114/11

1.

Με επιστολή της 10ης Νοεμβρίου 2017, την οποία έλαβε η Επιτροπή στις 14 Νοεμβρίου 2017 η Δανία κοινοποίησε στην Επιτροπή την επιθυμία της να διατηρήσει (1) στη νομοθεσία της τις εθνικές διατάξεις σχετικά με τη χρήση νιτρωδών προσθέτων σε προϊόντα κρέατος, οι οποίες διαφέρουν από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2). Διάταγμα αριθ. 1044 της 4ης Σεπτεμβρίου 2015 σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων κ.λπ. στα τρόφιμα (BEK nr 1044 af 04.09.2015, Udskriftsdato: 25.09.2017, Fødevarerministeriet). Η κοινοποίηση αφορά τις ουσίες νιτρώδες κάλιο (E 249) και νιτρώδες νάτριο (Ε 250) (νιτρώδη άλατα) στο παράρτημα II μέρος Ε του κανονισμού, κατηγορία τροφίμων 8 (κατάλογος της ΕΕ).

2.

Τα ανώτατα επίπεδα θεσπίστηκαν αρχικά στην οδηγία 2006/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3). Η εν λόγω οδηγία εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 5 Ιουλίου 2006 και βασίζεται στο άρθρο 95 της Συνθήκης ΕΚ (νυν άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης - ΣΛΕΕ). Όσον αφορά τη χρήση νιτρικών αλάτων και νιτρωδών αλάτων στα προϊόντα κρέατος η οδηγία στοχεύει να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ, αφενός, των προστατευτικών ιδιοτήτων των νιτρωδών από τον πολλαπλασιασμό βακτηριδίων που προξενούν αλλαντίαση, ασθένεια που αποτελεί απειλή για τη ζωή και, αφετέρου, του κινδύνου σχηματισμού καρκινογόνων νιτροζαμινών εξαιτίας της παρουσίας νιτρωδών αλάτων στα προϊόντα κρέατος, σύμφωνα με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και της Επιστημονικής Επιτροπής Τροφίμων (ΕΕΤ).

Η οδηγία 95/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) στην αρχική της έκδοση καθόρισε τα μέγιστα επίπεδα καταλοίπων νιτρωδών και νιτρικών αλάτων στα διάφορα προϊόντα κρέατος. Αντιθέτως, η οδηγία 2006/52/ΕΚ εισάγει την αρχή, με βάση γνωμοδότηση της EFSA του 2003, ότι, προκειμένου για το νιτρώδες κάλιο (Ε 249) και το νιτρώδες νάτριο (E 250), ο έλεγχος νιτρωδών θα πρέπει να αφορά τις μέγιστες ποσότητες που επιτρέπεται να προστεθούν κατά την παρασκευή προϊόντων κρέατος. Η ποσότητα είναι 150 mg/kg για τα προϊόντα κρέατος γενικά και 100 mg/kg για τα αποστειρωμένα προϊόντα κρέατος.

Κατ’ εξαίρεση, η οδηγία 2006/52/ΕΚ προβλέπει μέγιστα επίπεδα καταλοίπων για ορισμένα προϊόντα κρέατος που παρασκευάζονται με παραδοσιακό τρόπο, για τα οποία δεν ήταν δυνατόν να ελεγχθούν οι προστιθέμενες ποσότητες λόγω της παραδοσιακής διαδικασίας παρασκευής τους.

Η εγκεκριμένη αυτή χρήση των νιτρωδών αλάτων μεταφέρθηκε στον νέο ενωσιακό κατάλογο προσθέτων τροφίμων που εγκρίνονται για χρήση σε τρόφιμα και καθορίζονται οι όροι χρήσης τους, στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1129/2011 της Επιτροπής (5).

3.

Το δανικό διάταγμα αριθ. 1044 επιτρέπει την προσθήκη νιτρώδους καλίου (Ε 249) και νιτρώδους νατρίου (Ε 250) στα προϊόντα κρέατος μόνον εφόσον δεν γίνεται υπέρβαση των καθορισμένων προστιθεμένων ποσοτήτων. Ανάλογα με τα σχετικά προϊόντα, αυτές οι μέγιστες ποσότητες είναι 0, 60, 100 ή 150 mg/kg. Σε αντίθεση με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1333/2008, οι διατάξεις της Δανίας δεν περιέχουν καμία εξαίρεση από την αρχή του καθορισμού μέγιστων προστιθέμενων ποσοτήτων για νιτρώδη άλατα και, συνεπώς, δεν επιτρέπουν την κυκλοφορία στην αγορά ορισμένων προϊόντων κρέατος που παρασκευάζονται με παραδοσιακό τρόπο από άλλα κράτη μέλη. Στις περιπτώσεις που ισχύουν οι οριακές τιμές μεταξύ 0 και 60 mg/kg, η δανική νομοθεσία, επιπλέον, προβλέπει για τις προστιθέμενες ποσότητες νιτρωδών σε ορισμένα προϊόντα κρέατος χαμηλότερα όρια από αυτά που προβλέπει ο κανονισμός.

4.

Οι δανικές διατάξεις είναι, επομένως, πιο αυστηρές από τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 όσον αφορά την προσθήκη νιτρωδών στα προϊόντα κρέατος.

5.

Το Βασίλειο της Δανίας θεωρεί ότι, σε αντίθεση με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1333/2008, οι ισχύουσες δανικές διατάξεις είναι πλήρως σύμφωνες με τη γνώμη της EFSA (6) ότι ασφαλή προϊόντα κρέατος γενικά μπορούν να παράγονται με την προσθήκη μόλις 50 mg νιτρωδών αλάτων ανά kg.

Η Δανία επίσης επισημαίνει ότι, με τις χαμηλότερες μέγιστες προστιθέμενες ποσότητες που καθορίζονται στις δανικές διατάξεις, αυτές ελαχιστοποιούν περαιτέρω τον κίνδυνο που συνεπάγονται οι νιτροζαμίνες οι οποίες αποτελούν το πρωταρχικό της μέλημα.

Η Δανία τονίζει ότι, αν και οι κανόνες της οι οποίοι προβλέπουν χαμηλότερα επίπεδα νιτρωδών αλάτων που μπορούν να προστεθούν σε προϊόντα κρέατος ισχύουν εδώ και πολλά έτη, δεν έχουν προξενήσει ποτέ προβλήματα όσον αφορά τη συντήρηση των εν λόγω προϊόντων και ότι η Δανία έχει πολύ χαμηλότερο ποσοστό περιπτώσεων αλλαντίασης από ό,τι άλλα κράτη μέλη, καθόσον δεν εμφάνισε ούτε ένα κρούσμα αυτής της ασθένειας από προϊόντα κρέατος ήδη πριν από το 1980 μέχρι σήμερα.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία που παρασχέθηκαν από τη Δανία δείχνουν ότι η τάση στα καταναλωτικά πρότυπα δεν έχει αλλάξει σημαντικά από τις αποφάσεις της Επιτροπής 2010/561/ΕΕ (7) και (ΕΕ) 2015/826 (8). Η κατανάλωση κρέατος στη Δανία αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς συμπεριλαμβανομένων των κρύων τεμαχίων που περιείχαν προστιθέμενα νιτρώδη άλατα και αυξάνονται επίσης οι εισαγωγές προϊόντων κρέατος από άλλα κράτη μέλη.

6.

Το 2014 η Επιτροπή ολοκλήρωσε μια μελέτη συλλογής στοιχείων για την παρακολούθηση της εφαρμογής από τα κράτη μέλη των κανόνων της ΕΕ σχετικά με τα νιτρώδη άλατα. Η μελέτη βασίστηκε στις απαντήσεις σε ερωτηματολόγιο που υποβλήθηκε σε όλα τα κράτη μέλη. Διαπιστώνεται ότι, με ορισμένες εξαιρέσεις, η τυπική προστιθέμενη ποσότητα νιτρωδών στα μη αποστειρωμένα προϊόντα κρέατος είναι χαμηλότερη από τη μέγιστη ποσότητα της ΕΕ, αλλά υψηλότερη από τα επίπεδα της Δανίας. Συνήχθη το συμπέρασμα ότι η δυνατότητα επανεξέτασης των ισχυόντων μέγιστων επιπέδων νιτρωδών αλάτων θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δρομολόγησε μια ad-hoc μελέτη, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2016, όσον αφορά τη χρήση και την ανάγκη για νιτρώδη άλατα από τη βιομηχανία στις διάφορες κατηγορίες προϊόντων κρέατος, περιλαμβανομένης της προστασίας από το Clostridium botulinum. Με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν μέσω ανασκόπησης της βιβλιογραφίας, της έρευνας και του εργαστηρίου εμπειρογνωμόνων που πραγματοποιήθηκαν για τη συγκεκριμένη μελέτη, προκύπτει ότι υπάρχει δυνατότητα να επανεξεταστούν τα ισχύοντα μέγιστα επιτρεπόμενα επίπεδα νιτρωδών αλάτων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 257/2010 (9) της Επιτροπής απαιτείται η EFSA να αξιολογήσει εκ νέου την ασφάλεια της χρήσης των νιτρωδών αλάτων. Η EFSA εξέδωσε επιστημονική γνώμη για την επαναξιολόγηση του νιτρώδους καλίου (E 249) και του νιτρώδους νατρίου (Ε 250 ως πρόσθετων τροφίμων στις 15 Ιουνίου 2017 (10). Η EFSA υπολόγισε αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ΑΗΠ) 0,07 mg νιτρωδών ιόντων ανά kg σωματικού βάρους ημερησίως και διευκρίνισε ότι η έκθεση στα νιτρώδη άλατα ως αποτέλεσμα της χρήσης ως πρόσθετων τροφίμων δεν ξεπέρασε την εν λόγω αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη για τον γενικό πληθυσμό, εκτός από μια μικρή υπέρβαση στα παιδιά στο υψηλότερο εκατοστημόριο. Ωστόσο, αν όλες οι πηγές διατροφικής έκθεσης σε νιτρώδη άλατα εξεταστούν από κοινού (πρόσθετα τροφίμων, φυσική παρουσία και μόλυνση), η μέση τιμή έκθεσης συνεπάγεται υπέρβαση της ΑΗΠ σε βρέφη, νήπια και μεγαλύτερα παιδιά ενώ η ανώτατη έκθεση συνεπάγεται υπέρβαση της ΑΗΠ σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Η έκθεση στις ενδογενείς νιτροζαμίνες θεωρήθηκε ελάχιστα ανησυχητική, ενώ υπήρξε κάποια ανησυχία όσον αφορά την έκθεση σε εξωγενείς νιτροζαμίνες. Η γνωμοδότηση της EFSA αναφέρει επίσης ότι χρειάζεται μεγαλύτερη έρευνα για την αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων και των κενών γνώσης και ότι δεν ήταν δυνατό να γίνει σαφής διάκριση των νιτροζαμινών που παράγονται από τα προστιθέμενα νιτρώδη άλατα στα επιτρεπόμενα επίπεδα και των νιτροζαμινών της μήτρας του τροφίμου χωρίς προσθήκη εξωτερικών νιτρωδών αλάτων. Σε επιδημιολογικές μελέτες υπήρξαν στοιχεία για τη σύνδεση i) των νιτρωδών αλάτων στη διατροφή και των γαστρικών καρκίνων και ii) του συνδυασμού νιτρωδών αλάτων και νιτρικών ιόντων από μεταποιημένο κρέας και του καρκίνου του παχέος εντέρου και υπήρξαν επίσης στοιχεία για τη σύνδεση προσχηματισμένης N-νιτρωδοδιμεθυλαμίνης και των καρκίνων του παχέος εντέρου/ορθού.

Τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης συλλογής στοιχείων με τα κράτη μέλη, η ad hoc μελέτη όσον αφορά τη χρήση νιτρωδών αλάτων από τη βιομηχανία, η επαναξιολόγηση από την EFSA και τα στοιχεία που αναφέρθηκαν από τη Δανία επιτρέπουν στην Επιτροπή να επανεξετάσει ενδεχομένως τα μέγιστα επίπεδα των νιτρωδών αλάτων.

7.

Η Επιτροπή θα εξετάσει την εν λόγω κοινοποίηση σύμφωνα με το άρθρο 114 παράγραφοι 4 και 6 της ΣΛΕΕ. Το άρθρο 114 παράγραφος 4 προβλέπει ότι όταν, μετά τη θέσπιση μέτρου εναρμόνισης ΕΕ, ένα κράτος μέλος θεωρεί αναγκαίο να διατηρήσει αυστηρότερες εθνικές διατάξεις που δικαιολογούνται από τις επιτακτικές ανάγκες που προβλέπονται στο άρθρο 36 της ΣΛΕΕ ή διατάξεις σχετικές με την προστασία του περιβάλλοντος ή του χώρου εργασίας, τις κοινοποιεί στην Επιτροπή μαζί με τους λόγους διατήρησής τους. Μετά την κοινοποίηση των δανικών διατάξεων η Επιτροπή διαθέτει έξι μήνες για να τις εγκρίνει ή να τις απορρίψει. Στην περίοδο αυτή η Επιτροπή θα εξακριβώσει εάν η διατήρηση της ισχύος των δανικών διατάξεων δικαιολογείται λόγω επιτακτικών αναγκών που προβλέπονται στο άρθρο 36 ή για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και εάν αυτές αποτελούν ή όχι μέσο αυθαίρετων διακρίσεων ή συγκεκαλυμμένο περιορισμό του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών και εάν συνιστούν ή όχι περιττό και δυσανάλογο εμπόδιο στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

8.

Οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο μέρος επιθυμεί να διατυπώσει σχόλια σχετικά με την εν λόγω κοινοποίηση πρέπει να τα διαβιβάσει στην Επιτροπή εντός 30 ημερών από τη δημοσίευση της παρούσας ανακοίνωσης. Τα σχόλια που θα υποβληθούν μετά την ανωτέρω προθεσμία δεν θα ληφθούν υπόψη.

9.

Περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τη δανική κοινοποίηση παρέχονται από την εξής διεύθυνση: