27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/44

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επιδοκιμάζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση νέου κανονισμού σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά (μυκητοκτόνα, εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα και άλλα, προοριζόμενα για τη γεωργία και την κηπευτική).

1.2

Παράλληλα με τη διάθεση καλής ποιότητας και ασφαλών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά, ύψιστη προτεραιότητα αποδίδεται και στην βιώσιμη και ασφαλή χρήση αυτών των προϊόντων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι, ταυτοχρόνως με το υπόψη σχέδιο κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε και σχέδιο οδηγίας σχετικά με τη χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

1.3

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι στις αιτιολογικές σκέψεις του σχεδίου δίδεται μεγάλη έμφαση στην πρόληψη και στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ουσιώδες θέμα την πρόληψη των αρνητικών επιπτώσεων των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι σε μια βιώσιμη προοπτική πρέπει να λαμβάνονται εξίσου υπόψη και τα οικονομικά συμφέροντα. Σήμερα, παράλληλα με το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για προϊόντα βιολογικής γεωργίας (οργανική καλλιέργεια), η ευρεία πλειονότητα των καταναλωτών ενδιαφέρονται κυρίως για προϊόντα καλής ποιότητας, διαθέσιμα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και σε προσιτή τιμή. Απόλυτη προϋπόθεση στο πλαίσιο αυτό αποτελεί η ασφάλεια του προϊόντος για τον καταναλωτή. Αυτό απαιτεί την καταβολή έντονων προσπαθειών στην αλυσίδα οικονομικών αριθμητικών στοιχείων της γεωργικής παραγωγής. Στη βάση αυτή η επαρκής διαθεσιμότητα καλής ποιότητας και ασφαλών φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει ζωτική σημασία.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την εισαγωγή κριτηρίων έγκρισης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων με βάση τις εγγενείς ιδιότητες των δραστικών ουσιών και για τις σχετικές συνέπειες στην καινοτομία η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη νέων βελτιωμένων προϊόντων. Αν τηρηθεί άκαμπτη προσέγγιση, είναι δυνατόν να μην εγκριθεί κάποια ουσία η οποία δεν πληροί ένα κριτήριο ενώ η χρήση της συνεπάγεται βελτίωση όσον αφορά όλα τα άλλα κριτήρια. Η ΕΟΚΕ προτείνει εκτίμηση επικινδυνότητας όπου να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη η χρήση στην πράξη και η έκθεση.

1.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση για έγκριση κατά ζώνες και η αμοιβαία αναγνώριση αποτελούν το πρώτο βήμα προς την πλήρη εναρμόνιση των εγκρίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ προτείνει να καταστεί δυνατή η αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων και μεταξύ των ζωνών, στην περίπτωση (όμορων) χωρών με όμοιες συνθήκες από άποψη κλίματος και γεωργίας.

1.6

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα της συγκριτικής αξιολόγησης φυτοπροστατευτικών προϊόντων που περιέχουν ουσίες των οποίων προβλέπεται η υποκατάσταση. Επί πλέον, η ΕΟΚΕ προτείνει μικρότερη συχνότητα διενέργειας εκτιμήσεων και εφαρμογή του κανονικού χρονικού διαστήματος για την προστασία δεδομένων που αφορούν τις ουσίες αυτές ώστε να διατηρηθεί οπωσδήποτε κάποια προθυμία για βιομηχανικές επενδύσεις στις ουσίες αυτές και να αποφευχθούν έτσι δυσχερείς καταστάσεις σε επίπεδο γεωπονικής.

1.7

Κατά την ΕΟΚΕ, το σχέδιο δεν προβλέπει επαρκή κίνητρα σχετικά με την έγκριση φυτοπροστατευτικών προϊόντων για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας. Σαν μέτρα βελτίωσης η ΕΟΚΕ προτείνει τα ακόλουθα δύο. Κατά πρώτον να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα όπου στον πρώτο αιτούντα θα παρέχεται προστασία δεδομένων μεγαλύτερης διάρκειας στο βαθμό που καλύπτονται περισσότερες χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας και κατά δεύτερον ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκολύνει την κατάρτιση ενημερωμένου καταλόγου υπόψη των κρατών μελών όπου θα περιέχονται όλες οι επιτρεπόμενες (δευτερεύουσας σημασίας) χρήσεις.

2.1.1

Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα χρησιμοποιούνται για να προστατεύονται και να διατηρούνται υγιείς οι καλλιέργειες. Παρέχουν στους καλλιεργητές τη δυνατότητα να αυξάνουν την απόδοση με μεγαλύτερη ευελιξία. Έτσι εξασφαλίζεται αξιόπιστη παραγωγή προϊόντων (τροφίμων) οικονομικώς προσιτών και ασφαλών, επιτοπίως.

2.1.2

Η ευρεία πλειονότητα των καταναλωτών στην Ευρώπη γίνονται διαρκώς απαιτητικότεροι όσον αφορά την ποιότητα των τροφίμων που καταναλίσκουν και τη διαθεσιμότητα σε όλη τη διάρκεια του έτους, με απόλυτο και αυτονόητο όρο ότι τα τρόφιμα είναι ασφαλή. Το γεγονός αυτό θέτει τις αλυσίδες γεωργικής παραγωγής ενώπιον σημαντικών προκλήσεων. Για να είναι δυνατή η απόκριση στις συγκεκριμένες απαιτήσεις αυτής της μεγάλης ομάδας καταναλωτών, πρέπει να υπάρχει επαρκώς ευρεία δέσμη φυτοπροστατευτικών προϊόντων τα οποία να είναι καλής ποιότητας και ασφαλή.

2.1.3

Όμως η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι δυνατόν να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα αγροοικοσυστήματα, να παρουσιάζει κινδύνους για την υγεία των χρηστών, να επηρεάζει την ποιότητα των τροφίμων με αρνητικές συνέπειες για την υγεία των καταναλωτών, ιδιαιτέρως όταν στα τρόφιμα παραμένουν επιβλαβή κατάλοιπα φυτοπροστατευτικών προϊόντων όταν τα προϊόντα αυτά δεν χρησιμοποιούνται κατά τα προβλεπόμενα (χρήση όχι σύμφωνη προς την ορθή πρακτική).

2.2.1

Το σχέδιο κανονισμού περιλαμβάνει την αντικατάσταση της υφιστάμενης οδηγίας 91/414/EΟΚ σχετικά με τη διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων, της οποίας στόχος είναι η πρόληψη των κινδύνων εν τη γενέσει τους, με εξαιρετικής πληρότητας διαδικασία εκτίμησης επικινδυνότητας για κάθε δραστική ουσία και για τα προϊόντα στα οποία περιέχεται η ουσία αυτή, πριν οι ουσίες και τα προϊόντα αυτά διατεθούν στην αγορά ή καταστεί δυνατό να χρησιμοποιηθούν.

2.2.2

Επίσης το σχέδιο περιλαμβάνει την κατάργηση της υφιστάμενης οδηγίας 79/117/EΟΚ, περί απαγορεύσεως της θέσεως σε κυκλοφορία και της χρησιμοποιήσεως φυτοφαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν ορισμένες δραστικές ουσίες.

2.2.3

Το κοινοτικό κανονιστικό πλαίσιο για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα περιλαμβάνει και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 396/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα ανώτατα όρια καταλοίπων φυτοφαρμάκων μέσα ή πάνω στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές φυτικής και ζωικής προέλευσης και για την τροποποίηση της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου, η οποία ορίζει μέγιστες περιεκτικότητες καταλοίπων (ΜΠΚ) για δραστικές ουσίες σε γεωργικά προϊόντα.

2.2.4

Το σχέδιο κανονισμού συνοδεύεται από σχέδιο οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη αειφόρου χρήσης των φυτοφαρμάκων (COM(2006) 373 τελικό). Ο στόχος είναι η θέσπιση κανόνων για τη χρήση και τη διανομή φυτοφαρμάκων εφόσον οι φάσεις αυτές δεν προβλέπονται στην υπό εξέταση πρόταση κανονισμού.

2.3.1

Σε συνέχεια της αξιολόγησης της οδηγίας 91/414/EΟΚ από την Επιτροπή το έτος 2001, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ζήτησαν την επανεξέτασή της ώστε:

2.3.2

Μετά από πενταετείς εντατικές διαβουλεύσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους και εκτίμηση των επιπτώσεων, τον Ιούλιο του 2006 η Επιτροπή υπέβαλε πρότασή της με αντικείμενο την αναθεώρηση της οδηγίας 91/414/EΟΚ. Με μέλημα την απλούστευση και την περαιτέρω εναρμόνιση της νομοθεσίας των κρατών μελών της ΕΕ, η Επιτροπή αποφάσισε να αντικαταστήσει την οδηγία με κανονισμό.

2.4.1

Σε επίπεδο ΕΕ, από τη μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων καταρτίστηκε θετικός κατάλογος δραστικών ουσιών. Η έγκριση των δραστικών ουσιών πραγματοποιείται λαμβανόμενης υπόψη δέσμης σαφών κριτηρίων, με τα οποία επιδιώκεται υψηλό επίπεδο προστασίας για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.

2.4.2

Κατά την εκτίμηση των δραστικών ουσιών πρέπει να εντοπιστεί τουλάχιστον μια ασφαλής εφαρμογή για το χρήστη και για τους καταναλωτές ενώ δεν επιτρέπεται καμία μη αποδεκτή επίπτωση στο περιβάλλον. Καθορίζονται σαφείς ημερομηνίες για τις διάφορες φάσεις της αξιολόγησης και της διαδικασίας λήψης απόφασης σχετικά με την έγκριση των δραστικών ουσιών.

2.4.3

Τα κράτη μέλη παραμένουν τα ίδια υπεύθυνα όσον αφορά την εθνική έγκριση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, για τα οποία πρέπει να λαμβάνεται σαν βάση ο κατάλογος εγκεκριμένων δραστικών ουσιών.

2.4.4

Εφόσον απαιτείται, κατά την εξέταση φακέλων για έγκριση σε εθνικό επίπεδο τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν εναρμονισμένα κριτήρια και να λαμβάνουν υπόψη τις συγκεκριμένες περιστάσεις στην επικράτειά τους.

2.4.5

Για ουσίες με χαμηλή και με συνήθη επικινδυνότητα η Επιτροπή εισάγει ένα σύστημα «έγκρισης ανά ζώνη» που προβλέπει την υποχρεωτική αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Στο πλαίσιο της εν λόγω «έγκρισης ανά ζώνη», εντός κάποιας από τις τρεις προτεινόμενες κλιματικές ζώνες (η Επιτροπή διαιρεί την ΕΕ σε τρεις ζώνες) ένα κράτος μέλος προβαίνει σε εκτίμηση για την εθνική έγκριση προϊόντος και το προϊόν πρέπει να θεωρείται εγκεκριμένο μόνο στα κράτη μέλη, όπου ο παραγωγός του προϊόντος έχει υποβάλει αίτηση για αμοιβαία αναγνώριση της έγκρισης.

3.1.1

Στο προοίμιο της οδηγίας παρατίθεται το σκεπτικό που οδήγησε σε πρόταση κανονισμού. Στην πρόταση πρέπει να αναφερθεί ρητά η σημασία της επαρκούς διαθεσιμότητας φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τον ασφαλή εφοδιασμό του απαιτητικού ευρωπαίου καταναλωτή με τρόφιμα ασφαλή και υψηλής ποιότητας.

3.2.1

Η οδηγία δεν προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να χορηγούν προσωρινές εγκρίσεις σε εθνικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση εισαγωγής στην αγορά νέων και βελτιωμένων ουσιών σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Η Επιτροπή επιχειρεί να αντιμετωπίσει το θέμα αυτό με βραχύτερες προθεσμίες έτσι ώστε να καταστεί ταχύτερη η καταχώρηση νέων ουσιών στο θετικό κατάλογο.

3.2.2

Η ΕΟΚΕ προτείνει να προβλεφτεί στον κανονισμό και η δυνατότητα χορήγησης προσωρινής έγκρισης σε εθνικό επίπεδο για περιπτώσεις στις οποίες οι ταχθείσες προθεσμίες δεν έχουν τηρηθεί λόγω καθυστερήσεων οφειλόμενων στη διοίκηση και εφόσον ικανοποιείται η υποχρέωση που τίθεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 396/2005 σχετικά με τα ανώτατα όρια καταλοίπων φυτοφαρμάκων.

4.1.1

Παραπέμποντας στο Παράρτημα ΙΙ, το Άρθρο 4 της πρότασης διαλαμβάνει τα κριτήρια έγκρισης για δραστικές ουσίες. Με αυστηρή εφαρμογή των κριτηρίων αυτών είναι μπορεί να μην είναι δυνατή η έγκριση κάποιων δραστικών ουσιών απλώς με βάση μια και μόνο ιδιότητα, εφόσον πρέπει να πληρούνται πάντοτε όλες οι απαιτήσεις.

4.1.2

Η εφαρμογή κριτηρίων έγκρισης για φυτοπροστατευτικά προϊόντα βασιζόμενων μόνο στις εγγενείς ιδιότητες των δραστικών συστατικών των προϊόντων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η χρήση και η έκθεση σε πρακτικό επίπεδο αποβαίνει σε βάρος της αρχής να λαμβάνονται αποφάσεις με βάση την εκτίμηση επικινδυνότητας. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την προοδευτική εξαφάνιση από την αγορά κάποιων υφιστάμενων προϊόντων/χρήσεων που ενδέχεται να είναι απαραίτητα όταν διαγράφεται η ανάγκη διαθεσιμότητας ικανού συνόλου προϊόντων.

4.1.3

Έτσι, το Άρθρο 4 αποτελεί κώλυμα για την θέση στην αγορά καινοτόμων προϊόντων τα οποία, αν και ως προς όλα τα κριτήρια εμφανίζουν βελτίωση, δεν πληρούν τις απαιτήσεις ενός μόνο κριτηρίου. Η ΕΟΚΕ δεν είναι σύμφωνη με την προσέγγιση αυτή η οποία θεωρεί ότι επιβραδύνει χωρίς λόγο την καινοτομία για την ανάπτυξη νέων, βελτιωμένων ουσιών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ τα εγγενή κριτήρια έγκρισης πρέπει να εφαρμόζονται μόνον για τον προσδιορισμό των υποψηφίων προς υποκατάσταση προϊόντων και όχι για την εκ των προτέρων απόρριψη προϊόντων χωρίς διεξοδική αξιολόγηση.

4.2.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το σύστημα της ανά ζώνες εφαρμογής και αμοιβαίας αναγνώρισης αποτελεί σημαντικό βήμα προς ένα πλήρες εναρμονισμένο ευρωπαϊκό σύστημα για την θέση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά.

4.2.2

Με την υιοθέτηση της υποχρεωτικής αμοιβαίας αναγνώρισης των εγκρίσεων σε κράτη μέλη της ίδιας ζώνης, παράλληλα προς την κανονική εγκριτική διαδικασία σε εθνικό επίπεδο, αποφεύγεται η άσκοπη επανάληψη εργασιών στα κράτη μέλη ενώ καθίστανται ταχύτερα διαθέσιμα φυτοπροστατευτικά προϊόντα καινοτόμα και φιλικά προς το περιβάλλον.

4.2.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά να καταστεί η αμοιβαία αναγνώριση εγκρίσεων δυνατή μεταξύ των ζωνών όταν πρόκειται για γειτονικές χώρες με συγκρίσιμες συνθήκες παραγωγής.

4.2.4

Για τη χρησιμοποίηση σε θερμοκήπια ή μετά τη συγκομιδή, η Επιτροπή συνιστά προσέγγιση που προβλέπει υποχρεωτική αμοιβαία αναγνώριση από όλα τα κράτη μέλη σε κάθε ζώνη (Άρθρο 39). Κατά την ΕΟΚΕ στο καθεστώς αυτό πρέπει να υπάγεται και η αγωγή σπόρων προς σπορά, που αποτελεί σημαντικό πυλώνα της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας (ΟΦΠ).

4.3.1

Για φυτοπροστατευτικά προϊόντα που βασίζονται σε ουσίες πιο κρίσιμου χαρακτήρα (υποψήφιες προς υποκατάσταση), το κράτος μέλος οφείλει να διενεργεί συγκριτική αξιολόγηση εντός τετραετίας μετά την έγκριση (Άρθρο 48). Σκοπός της αξιολόγησης αυτής θα είναι να βρεθεί κάποιο εναλλακτικό προϊόν ώστε να καταστεί δυνατή η αντικατάσταση του περισσότερο επιβλαβούς προϊόντος, εκτός αν το τελευταίο παραμένει αναγκαίο για την προστασία της καλλιέργειας σε περίπτωση που εκδηλωθεί ανθεκτικότητα.

4.3.2

Σύμφωνα με την άποψη της EOKE, η αξιολόγηση ανά τετραετία καθώς και η επί οκταετία τήρηση της εμπιστευτικότητας των φακέλων για ουσίες υποψήφιες προς υποκατάσταση δεν προσφέρουν στη βιομηχανία επαρκή ασφάλεια ενώ αναμένεται πως θα έχουν σαν αποτέλεσμα την πρώιμη απόσυρση των προϊόντων αυτών από την αγορά με αναμενόμενες αρνητικές συνέπειες για την επαρκή διαθεσιμότητα προϊόντων σε περιπτώσεις ανθεκτικότητας και για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας.

4.3.3

Η EOKE τάσσεται υπέρ μειωμένης συχνότητας αξιολόγησης και υπέρ εφαρμογής της κανονικής περιόδου προστασίας δεδομένων για ουσίες υποψήφιες προς υποκατάσταση ώστε να διατηρηθεί κάποια προθυμία εκ μέρους της βιομηχανίας για επενδύσεις στις ουσίες αυτές και έτσι να αποφευχθούν δυσχερείς καταστάσεις σε επίπεδο γεωπονικής και άλλες δυσκολίες στην αλυσίδα οικονομικών αριθμητικών στοιχείων με επιπτώσεις στον καταναλωτή.

4.4.1

Το Άρθρο 49 προσφέρει, μεταξύ των άλλων στους επαγγελματίες χρήστες και στις επαγγελματικές οργανώσεις, τη δυνατότητα να ζητούν επέκταση της έγκρισης φυτοπροστατευτικού προϊόντος για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας. Επίσης, το άρθρο αυτό ζητεί από τα κράτη μέλη να τηρούν ενημερωμένο κατάλογο των χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το άρθρο αυτό αλλά διαπιστώνει ότι τα κίνητρα που προβλέπει δεν είναι επαρκή ώστε οι κάτοχοι εγκρίσεων να εργαστούν για την επέκταση χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.3

Η ΕΟΚΕ προτείνει την επιβράβευση των κατόχων εγκρίσεων με την χορήγηση παράτασης της περιόδου προστασίας των δεδομένων στις περιπτώσεις στις οποίες είναι οι πρώτοι που ζητούν, μετά τη χορήγηση της έγκρισης, περισσότερες από μία επεκτάσεις για χρήσεις δευτερεύουσας σημασίας.

4.4.4

Η ΕΟΚΕ προτείνει να αναληφθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι αναγκαίες ενέργειες για την τήρηση σε κεντρικό επίπεδο καταλόγου χρήσεων δευτερεύουσας σημασίας, διαθέσιμου στα κράτη μέλη, αντί του καταλόγου σε επίπεδο κρατών μελών όπως ορίζεται στο Άρθρο 49 παράγραφος 6.

4.5.1

Ο κανονισμός προβλέπει την ενδεχόμενη υποχρέωση ενημέρωσης, πριν από τη χρήση του προϊόντος, γειτόνων οι οποίοι έχουν ζητήσει να ενημερώνονται σχετικά και που μπορεί να εκτεθούν στο νέφος ψεκασμού (Άρθρο 30).

4.5.2

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση φυτοφαρμακευτικών προϊόντων αποτελεί πολύ θετικό στοιχείο αλλά η προτεινόμενη υποχρέωση παροχής πληροφοριών υποσκάπτει την εμπιστοσύνη στη νομοθεσία στην οποία βασίζεται η κυκλοφορία φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά. Σημειώνεται ότι πρόκειται για χρήση προϊόντων που κρίθηκαν ασφαλή και η υποχρέωση παροχής πληροφοριών αφήνει να νοηθεί το αντίθετο.

4.5.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι στην εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου αυτού δεν λαμβάνεται υπόψη η εξασφάλιση αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ χρηστών και γειτόνων ενώ είναι δυνατή η διατάραξη της κοινωνικής συνοχής στις αγροτικές περιοχές καθώς με την υποχρέωση της παροχής πληροφοριών είναι δυνατόν να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι χρησιμοποιούνται προϊόντα όχι ασφαλή. Συνεπώς η διάταξη αυτή αποβαίνει αντιπαραγωγική.