3.2.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 28/35

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή λαμβάνει υπό σημείωση την πρόταση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία και την επεξεργασία του, έτσι όπως αυτό περιγράφεται στην παρούσα ανακοίνωση της Επιτροπής για τις ευρωπαϊκές πολιτικές σχετικά με τη νεολαία. Η παρούσα ανακοίνωση παρέχει ένα πλαίσιο εργασίας, το οποίο μπορεί να αποτελέσει βάση για τη μελλοντική ανάπτυξη πολιτικών σε τομείς που επηρεάζουν τη νεολαία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.2

Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό από την ικανότητά της να διαμορφώσει κοινωνίες φιλικές προς τα παιδιά και τους νέους. Με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία, που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην εαρινή σύνοδό του το 2005 στο πλαίσιο της αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, αναγνωρίζεται ότι η ένταξη των νέων στην κοινωνία και την επαγγελματική ζωή και η βέλτιστη αξιοποίηση του δυναμικού τους διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί σταθερή πορεία της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη.

1.3

Αναγνωρίζοντας το πλήθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νέοι στη σημερινή κοινωνία, η ΕΟΚΕ συνέβαλλε τακτικά στην ανάπτυξη πολιτικών για τη νεολαία για πάνω από μια δεκαετία (1). Ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή σημαντικών συζητήσεων για βασικά θέματα, όπως η απασχόληση της νεολαίας, η κοινωνική ένταξη, η εκπαίδευση, η κινητικότητα, η συμμετοχή και ο ρόλος των ΜΚΟ. Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται, επίσης, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση και την ανάγκη για ανάκτηση της εμπιστοσύνης.

1.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά να τοποθετηθεί η νεολαία στο επίκεντρο του πλαισίου αυτού, να ενθαρρυνθεί και να της παραχωρηθεί χώρος για ενεργό συμμετοχή στην ανάπτυξη πολιτικών. Η συμβολή στην αλλαγή αποτελεί ουσιώδες κίνητρο για τη συμμετοχή της νεολαίας. Οι κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα οφείλουν να παράσχουν τους πόρους, την υποστήριξη και τους μηχανισμούς που απαιτούνται προκειμένου να διευκολυνθεί η συμμετοχή των νέων σε όλα τα επίπεδα των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και σε δράσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους. Μόνο πραγματική επιρροή μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική υπευθυνότητα.

1.5

Η Ευρώπη χρειάζεται σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, την ακλόνητη δέσμευση της νεολαίας για να οικοδομήσει μια Ευρώπη ολοκληρωμένη, ανταγωνιστική, ασφαλή και χωρίς αποκλεισμούς. Προκειμένου να αποκτήσει η Ευρώπη ένα νόημα για τους νέους, πρέπει να είναι συναφής με τη ζωή τους, να ενδιαφέρεται σαφώς γι' αυτούς και να ανταποκρίνεται με τρόπο ορατό και δημιουργικό στα προβλήματά τους. Παράλληλα, η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής εξαρτάται από τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων και κυρίως των οργανώσεων νεολαίας, των περιφερειακών και τοπικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων. Η ΕΟΚΕ υιοθετεί την ιδέα που προκύπτει από την έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής σε μια διευρυμένη Ευρώπη: «για την ανάγκη να εξευρεθεί μια νέα ισορροπία μεταξύ των γενιών» για να περάσουμε «από ένα σύμφωνο που εστιάζεται στους ηλικιωμένους και στηρίζεται στο φόβο … σε ένα νέο σύμφωνο που εστιάζεται στους νέους και στηρίζεται στην εμπιστοσύνη … και να μετατρέψουμε όλους τους φόβους αυτούς σε μια διαδικασία “όπου όλοι κερδίζουν” που βασίζεται σε μια θετική αντίληψη του μέλλοντος και μια νέα ισορροπία μεταξύ των γενιών».

1.6

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανωτέρω ανακοίνωση θα θέσει τη βάση, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, για μεγαλύτερη συνεργασία των υπεύθυνων λήψης αποφάσεων και των νέων. Η πραγματική και η συνεχής συμμετοχή των νέων και των οργανώσεων νεολαίας στην χάραξη και στην εφαρμογή πολιτικών θα διασφαλίσει την αντιμετώπιση των πραγματικών αναγκών των νέων και τη δημιουργία του συναισθήματος ότι η διαδικασία της Λισσαβόνας τους αφορά άμεσα.

2.1

Στην εαρινή σύνοδο της 22ας — 23ης Μαρτίου, οι επικεφαλείς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ υιοθέτησαν το «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία» (2). Με την πρόταση του εν λόγω Συμφώνου, οι επικεφαλείς κρατών και κυβερνήσεων της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ισπανίας και της Σουηδίας διέκριναν τέσσερα κύρια θέματα: τον εύτρωτο χαρακτήρα της νεολαίας, την ανάγκη ανάπτυξης της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών απέναντι στη γήρανση της κοινωνίας, την ανάγκη να αποκτήσουν εφόδια οι νέοι μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισής τους, την ανάγκη καλύτερου συντονισμού σε όλους τους τομείς πολιτικής που αφορούν τη νεολαία.

2.2

Η ανακοίνωση πραγματεύεται ένα φάσμα θεμάτων και τομέων πολιτικής που αφορούν ιδιαίτερα τους νέους της Ευρώπης και χαρακτηρίζονται ως ζωτικής σημασίας στο Λευκό Βιβλίο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Μια νέα πνοή για την ευρωπαϊκή νεολαία» και στο ψήφισμα του Συμβουλίου, που ακολούθησε στις 27 Ιουνίου 2002, το οποίο θέτει το πλαίσιο της πολιτικής για τη νεολαία της Ευρώπης.

2.3

Αποκρινόμενη στα συμπεράσματα του εαρινού Συμβουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές στις 12 Απριλίου (3). Η εν λόγω δέσμη κατευθυντηρίων γραμμών, η οποία περιλαμβάνει, αφενός, σύσταση για τη θέσπιση γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών και, αφετέρου, πρόταση, η οποία ενεκρίθη, για τη θέσπιση πρότασης απόφασης του Συμβουλίου περί προσανατολισμών απασχόλησης, θα μπορέσει να αποτελέσει βάση για τα εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης τα προσεχή τρία έτη που θα καταρτιστούν από τα κράτη μέλη.

2.4

Στην εισαγωγή των γενικών προσανατολισμών τονίζεται η σημασία της εμπλοκής των ενδιαφερομένων μερών στη στρατηγική της Λισσαβόνας και τονίζεται ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία προκειμένου να εμπλέξουν το περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης, του κοινωνικούς εταίρους, και την κοινωνία των πολιτών στην εφαρμογή των ολοκληρωμένων κατευθυντηρίων γραμμών.

2.5

Ενώ οι γενικοί οικονομικοί προσανατολισμοί εστιάζονται στη συμβολή των οικονομικών πολιτικών για την πραγμάτωση των στόχων της Λισσαβόνας, οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση συνδέονται ειδικότερα με την ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης και στοχεύουν στο συντονισμό των πολιτικών απασχόλησης των κρατών μελών. Στις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, με ιδιαίτερη αναφορά στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία, εντάσσονται ορισμένες δράσεις του συμφώνου. Δυο κατευθυντήριες γραμμές ειδικότερα αντικατοπτρίζουν το περιεχόμενο του Ευρωπαϊκού Συμφώνου: η κατευθυντήρια γραμμή 18 περιλαμβάνει τη δημιουργία οδών απασχόλησης για τους νέους και τη μείωση της ανεργίας των νέων, τον καλύτερο συμβιβασμό του επαγγελματικού βίου και της ιδιωτικής ζωής, και τις υπηρεσίες παιδικής μέριμνας ·η κατευθυντήρια γραμμή 23 περιλαμβάνει τη μείωση του αριθμού των νέων που διακόπτουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση νωρίς, τη βελτίωση της πρόσβασης στην αρχική επαγγελματική εκπαίδευση, τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της μαθητείας και της κατάρτισης για την απόκτηση επιχειρηματικών ικανοτήτων. Εξάλλου η κατευθυντήρια γραμμή 24 περιλαμβάνει τη διεύρυνση της παροχής εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών μέσων, την ανάπτυξη πλαισίων για τη στήριξη της διαφάνειας των προσόντων, την αποτελεσματική αναγνώρισή τους, και την επικύρωση της άτυπης κατάρτισης. Στο τέλος των κατευθυντηρίων γραμμών για την εκπαίδευση επαναλαμβάνεται ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να παγιώσουν μια ευρεία εταιρική σχέση για την αλλαγή εμπλέκοντας τους κοινοβουλευτικούς φορείς και τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βρίσκονται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

2.6

Με την πρωτοβουλία αυτή τονίζεται ο ρόλος των νέων στους βασικούς τομείς της σύμπραξης της Λισσαβόνας για την μεγέθυνση και την απασχόληση, ιδίως μέσω των ευρωπαϊκών στρατηγικών για την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη καθώς και του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2010» και υπογραμμίζεται η ανάγκη συνάφειας των διαφόρων πρωτοβουλιών στους παραπάνω τομείς.

2.7

Η έγκριση του Συμφώνου συμπίπτει με την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου εφαρμογής της Λευκής Βίβλου «Μια νέα πνοή για την ευρωπαϊκή νεολαία» του 2001, που συμπεριλήφθηκε στο ψήφισμα του Συμβουλίου του Ιουνίου 2002. Με τον τρόπο αυτό, εγκαθιδρύθηκε ένα πλαίσιο ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της νεολαίας με σκοπό την ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής των νέων ως πολιτών, μέσω της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού, και την ένταξη της διάστασης της νεολαίας στις άλλες πολιτικές.

2.8

Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία, έτσι όπως υιοθετήθηκε τελικά κατά την εαρινή σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τονίζει την ανάγκη να επωφεληθούν οι νέοι ευρωπαίοι από μια δέσμη πολιτικών και μέτρων που θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της Λισσαβόνας με στόχο τη βελτίωση της εκπαίδευσης, της κινητικότητας, της επαγγελματικής ολοκλήρωσης και της κοινωνικής ένταξης των νέων, και τη διευκόλυνση του συμβιβασμού του επαγγελματικού βίου και της οικογενειακής ζωής. Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία φιλοδοξεί, επίσης, να διασφαλίσει την γενικότερη συνεκτικότητα των πρωτοβουλιών στους τομείς αυτούς και να παράσχει ένα σημείο εκκίνησης για μια ισχυρή και συνεχή κινητοποίηση υπέρ των νέων. Σημειώνει, επίσης, ότι η επιτυχία του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Νεολαία εξαρτάται από την εμπλοκή όλων των ενδιαφερομένων μερών και πρωτίστως των εθνικών, περιφερειακών, και τοπικών οργανώσεων καθώς και των ευρωπαϊκών, περιφερειακών και τοπικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων. Προτείνονται γραμμές δράσεις των κρατών μελών σε τρεις τομείς: 1) απασχόληση, ολοκλήρωση και κοινωνική προαγωγή, 2) εκπαίδευση, κατάρτιση και κινητικότητα, και 3) συμβιβασμός του επαγγελματικού βίου και της οικογενειακής ζωής.

3.1

Για την κατάρτιση της παρούσας γνωμοδότησης, η ΕΟΚΕ διοργάνωσε διαβούλευση με εκπροσώπους οργανώσεων νεολαίας στις 6 Σεπτεμβρίου 2005. Τα αποτελέσματα της εν λόγω διαβούλευσης περιλαμβάνονται στη γνωμοδότηση.

3.2

Η συμμετοχή των νέων πρέπει να αποτελεί το σημείο εκκίνησης όλων των πολιτικών. Οιαδήποτε πολιτική απευθύνεται στους νέους πρέπει να χαρακτηρίζεται από τη βασική αρχή της συμμετοχής της νεολαίας: αρχή η οποία επαναλαμβάνεται σε ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο (4). Μολονότι η ΕΟΚΕ επικροτεί τα μέτρα περί διαβούλευσης με τους νέους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως μέσω της διοργάνωσης των «Γενικών συνελεύσεων» το 2005, με λύπη της διαπιστώνει ότι η ανακοίνωση δεν περιγράφει πλήρως με συγκεκριμένες συστάσεις τον τρόπο συμμετοχής των νέων και των οργανώσεων νεολαίας σε επίπεδο κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν δημιουργικότερες μεθόδους για να πλησιάσουν τους νέους και να έλθουν σε επαφή μαζί τους.

3.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σπουδαιότητα της ενεργού συμμετοχής και της αυτονομίας της νεολαίας, όχι μόνο στην αγορά εργασίας αλλά στο σύνολο της κοινωνίας. Η ενεργός συμμετοχή των νέων στην κοινωνία και η αυτονομία τους θα πρέπει να αποτελεί, ταυτόχρονα, το στόχο και τη μέθοδο που θα συμβάλει στην προσωπική ανάπτυξη των νέων, στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών, στην κοινωνική τους ένταξη και στην κοινωνική συνοχή γενικώς.

3.4

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη της ότι οι μηχανισμοί για την πραγματική ανάμιξη των νέων και των οργανώσεών τους δεν περιγράφονται με σαφήνεια στην παρούσα ανακοίνωση. Κατά την ακρόαση, της 6ης Σεπτεμβρίου 2005, που αναφέρεται στο σημείο 3.1, τονίστηκε, για παράδειγμα, από τις οργανώσεις των σπουδαστών, κατά πόσο το γεγονός ότι ανατέθηκε στους νέους η διαχείριση θεμάτων κοινής ωφέλειας — στην περίπτωση αυτή το σύστημα υποχρεωτικής προστασίας των σπουδαστών — επιτρέπει στη νεολαία στο σύνολό της — και όχι μόνο στην οργανωμένη νεολαία — να υπευθυνοποιηθεί και να εκπροσωπήσει τον εαυτό της ως ομάδα. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναπτύσσουν και να εφαρμόζουν τις πολιτικές τους σε συνεργασία με τους νέους και τις οργανώσεις τους και να ευνοούν σε κάθε βήμα τη συμμετοχή τους. Πρέπει να ζητείται η γνώμη των νέων και των οργανώσεών τους καθώς και των κοινωνικών εταίρων σχετικά με την ανάπτυξη μέτρων που σχετίζονται με την πρωτοβουλία που αφορά τα εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης της Λισσαβόνας και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους.

3.5

Η ΕΟΚΕ προσδοκά να λάβει τη συγκεφαλαιωτική έκθεση (5) της Επιτροπής, η οποία τεκμηριώνει το έργο που έχει επιτελεσθεί μέχρι σήμερα στα κράτη μέλη στον τομέα της συμμετοχής των νέων ως τμήμα της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού (6). Ελπίζεται ότι η εν λόγω συγκεφαλαιωτική έκθεση θα παράσχει παραδείγματα ορθών πρακτικών που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε άλλα κράτη μέλη.

3.6

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αποσαφηνιστεί ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως των οργανώσεων νεολαίας, στο πλαίσιο του κύκλου της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού. Υπενθυμίζεται ότι στο σημείο 38 των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβόνας περιγράφεται ένας ρόλος για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις στην ανοιχτή μέθοδο συντονισμού (7). Λαμβανομένης υπόψη της εμπειρογνωμοσύνης και τεχνογνωσίας της, η ΕΟΚΕ μπορεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στον τομέα αυτό και να συμβάλει ώστε να εξευρεθεί και να τεθεί σε κίνηση ένας μηχανισμός στο εσωτερικό της για τη συμμετοχή των νέων και των οργανώσεών τους.

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδει το Σύμφωνο στο θέμα της απασχόλησης των νέων. Ωστόσο, το Σύμφωνο για τη Νεολαία πρέπει να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί ως σημαντικός στόχος αυτός καθαυτός και όχι απλώς ως ένα στοιχείο της στρατηγικής της Λισσαβόνας. Εξάλλου, μολονότι η επιτυχία της στρατηγικής της Λισσαβόνας είναι σημαντική για του νέους, οι νέοι είναι εξίσου σημαντικοί για την επιτυχία της στρατηγικής της Λισσαβόνας. Η επένδυση στους νέους είναι ζωτικής σημασίας για να επιτευχθούν υψηλότεροι ρυθμοί μεγέθυνσης και απασχόλησης, συνεχής καινοτομία και ισχυρότερη επιχειρηματικότητα. Η εμπλοκή τους στη στρατηγική, η αίσθηση της ευθύνης και η δέσμευσή τους έναντι των στόχων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την πραγμάτωση της στρατηγικής της Λισσαβόνας.

4.2

Παρομοίως, η απασχόληση αποτελεί κεντρικό θέμα στις ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών και πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για την καταπολέμηση της ανεργίας, το απαράδεκτο επίπεδο της οποίας συνιστά πραγματική απειλή για τις κοινωνίες (8). Το ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ευρώπη παραμένει πάνω από το διπλάσιο του μέσου όρου του ποσοστού ανεργίας. Πολλοί νέοι αντιμετωπίζουν την πολύ πραγματική πιθανότητα της ανεργίας ή του αγώνα της επιβίωσης με ένα χαμηλό εισόδημα. Οι νέοι που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, οι εθνικές μειονότητες, οι μετανάστες, οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες και οι γυναίκες διατρέχουν ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους κοινωνικού αποκλεισμού. Γενικότερα, το σύνολο της νεολαίας είναι αυτό που πλήττεται από τα φαινόμενα της ανασφάλειας, της φτώχειας και των εξαρτήσεων, πράγμα που αποτελεί, ταυτόχρονα, ένα πρωτοφανές ιστορικό δράμα και μια νέα ευκαιρία για να βγει η Ευρώπη από αυτή την πρωτοφανή κατάσταση.

4.3

Οι νέοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παραμείνουν άνεργοι ή, εάν εργάζονται, να ζουν με χαμηλότερο εισόδημα. (9) Η στρατηγική της Λισσαβόνας αποσκοπεί στη δημιουργία όχι μόνο περισσότερων αλλά και ποιοτικών θέσεων απασχόλησης. Για να καταστεί η πρόσβαση στην αγορά εργασίας μία πραγματική δυνατότητα για κάθε νέο, είναι απαραίτητο να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση, εκπαίδευση και μαθητεία, και στις δυνατότητες για τους νέους να αποκτήσουν τα προσόντα που είναι απαραίτητα για τη ζωή. Είναι σημαντικό εξάλλου, η μάθηση που λαμβάνουν στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος να είναι τέτοια που να επιτρέπει στους νέους να διαχειρίζονται τον επαγγελματικό τους βίο και να χρησιμοποιούν με επιτυχία τους μηχανισμούς κατάρτισης καθ' όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού τους βίου.

4.4

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την αναγνώριση των δημογραφικών αλλαγών στην Ευρώπη και τις συνδέσεις με την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής μπροστά στις δημογραφικές αλλαγές (10). Για παράδειγμα, η ηλικιακή ομάδα 0-14 ετών θα μειωθεί σε 11 % από το 2000 έως το 2015 και φτάσει το 6 % έως το 2030. Παράλληλα με τις αλλαγές αυτές, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τις κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές αλλαγές στην Ευρώπη. Οι δημογραφικές αλλαγές δεν εξαντλούνται σε στατιστικές και σε αριθμούς, Η εξέταση των κατάλληλων πολιτικών και δράσεων πρέπει να συνεκτιμάται στο πλαίσιο μίας ευρύτερης προοπτικής. Όπως τονίζεται και από την ομάδα υψηλού επιπέδου για το μέλλον της κοινωνικής πολιτικής σε μια διευρυμένη Ευρώπη, η δημογραφική αυτή κατάσταση, που θα έχει ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση του σχετικού βάρους της ομάδας των νέων μέχρι το 2025 τουλάχιστο, αποτελεί, εάν αξιοποιηθεί, ευκαιρία δεδομένου ότι συνεπάγεται «μείωση της ζήτησης για κοινωνικούς πόρους» και δυνατότητα πραγματοποίησης ουσιαστικών βελτιώσεων στους τομείς αυτούς χωρίς πρόσθετες δαπάνες.

4.5

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ένα Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για και με τους νέους έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες διαβίωσης και τις προοπτικές των νέων στην Ευρώπη και, ταυτόχρονα, θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματική εφαρμογή της στρατηγικής της Λισσαβόνας.

5.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σύμφωνα με τα οποία οι νέοι μπορούν να επωφεληθούν από μια δέσμη πολιτικών και μέτρων πλήρως ενσωματωμένων στην αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβόνας.

5.2

Η ανακοίνωση της Επιτροπής εντοπίζει τις ακόλουθες πτυχές των ολοκληρωμένων κατευθυντηρίων γραμμών ως σημαντικές για την μεγιστοποίηση του αντίκτυπου του Συμφώνου για τη Νεολαία:

5.3

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη της ότι, ενώ εντοπίστηκαν ενέργειες για καθένα από τα παραπάνω μέτρα, η Επιτροπή δεν εντοπίζει σαφείς και μετρήσιμους στόχους ούτε για τα κράτη μέλη ούτε για την Επιτροπή. Σε μια χρονική περίοδο που οι πολίτες διερωτώνται για την αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει ουσιώδη σημασία να φανεί ότι η Ευρώπη αναλαμβάνει αποτελεσματική δράση. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, είναι απαραίτητο οι στόχοι να είναι σαφείς και να εστιάζονται στα αποτελέσματα.

5.4

Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών πρέπει να ενθαρρυνθούν να ποσοτικοποιήσουν τους στόχους τους και να ορίσουν σαφείς σκοπούς στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων. Οι εν λόγω σκοποί και στόχοι δεν πρέπει να ανταποκρίνονται μόνο στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι στους τομείς που προαναφέρθηκαν αλλά και σε θέματα που έχουν σημαντική επίδραση, έστω και έμμεσα, στην υλοποίηση των στόχων αυτών. Η στέγαση καθώς και η ανάγκη για μια οικογενειακή πολιτική η οποία στοχεύει τους νέους γονείς είναι θεμελιώδη θέματα. Εξίσου σημαντική είναι και η εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών συντονισμού, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ώστε να επιτευχθεί συνοχή σε όλους τους τομείς.

5.5

Η ΕΟΚΕ ζητά την εξέταση των παρακάτω στόχων, ώστε να συμπεριληφθούν στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας:

5.6

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει τις εργασίες της για την αναγνώριση του έργου της νεολαίας και προσδοκά την υιοθέτηση πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένου του «Youthpass». Ωστόσο, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι το «Youthpass» από μόνο του δεν επαρκεί για να ενισχυθεί η αναγνώριση της εργασίας των νέων. Κατά συνέπεια, προτείνει να συνεργαστεί η Επιτροπή με οργανώσεις των εργοδοτών, εργαζομένων, εκπροσώπους του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, και αρμόδιους μη κυβερνητικούς οργανισμούς για την ανάπτυξη ευέλικτων μεθοδολογιών για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη συμβολή της εργασίας των νέων για την ανάπτυξή τους, και τις δεξιότητες, τις αξίες, και τη νοοτροπία που αποκτούν οι νέοι από την ενεργό συμμετοχή τους σε οργανώσεις νέων και δραστηριότητες εργασίας των νέων. Η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να διευκολύνει τη διαδικασία αυτή.

5.7

Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες κατέχουν υψηλές θέσεις στην ταξινόμηση της ανταγωνιστικότητας που έχει καταρτίσει το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ έχουν ένα υψηλό επίπεδο επενδύσεων στους τομείς της κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας και παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα ανεργίας και χαμηλά επίπεδα φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβαστικές πληρωμές. (12) Τα βιώσιμα συστήματα κοινωνικής ασφάλειας, που βασίζονται στην αρχή της αλληλεγγύης και έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν προστασία στα άτομα έναντι των σημαντικών κινδύνων που αντιμετωπίζονται στη ζωή, αποτελούν θεμέλιο της επιτυχίας.

5.8

Η ΕΟΚΕ παροτρύνει να εξεταστεί με μεγαλύτερη προσοχή η κατάσταση των νέων στις αγροτικές και στις φτωχές αστικές περιοχές. Οι νέοι συχνά μειονεκτούν εξαιτίας της περιοχής στην οποία διαμένουν. Σε πολλές αγροτικές και φτωχές αστικές περιοχές, οι νέοι δεν έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση, κατάρτιση υψηλής ποιότητας, κινητικότητα, υγειονομικές υπηρεσίες, δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου, δυνατότητες απασχόλησης ή ευκαιρίες συμμετοχής στην οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Πρέπει να θεσπιστούν συγκεκριμένα μέτρα που να διασφαλίζουν ότι οι νέοι σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές μπορούν να επωφελούνται πλήρως από διάφορες δυνατότητες και να επιλέγουν στη ζωή τους. Η απομάκρυνση πολλών αγροτικών περιοχών από τα κέντρα σημαίνει ότι οι νέοι δεν έχουν καλή πρόσβαση στην ενημέρωση, ιδίως σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες.

5.9

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση μελέτης σχετικά με την κοινωνική ένταξη των νέων που βρίσκονται σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση για το 2005. Ωστόσο, τα κράτη μέλη πρέπει να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για την εξάλειψη της παιδικής φτώχειας και να θέσουν άμεσους στόχους. Η εκπλήρωση των προσπαθειών αυτών απαιτεί ένα πλήρες, σταθερό, και πλούσιο πρόγραμμα δράσης που να ανταποκρίνεται στην πολυδιάστατη φύση της παιδικής φτώχειας. Η παιδική φτώχεια έχει έντονο αντίκτυπο στα παιδιά και επιδρά σε ένα πλήθος τομέων όπως η υγεία, η εκπαίδευση και ακόμη οι μελλοντικές «ευκαιρίες ζωής» ενός παιδιού για διαφυγή από την παγίδα της φτώχειας. Τα κράτη μέλη πρέπει να προβούν στην άμεση εφαρμογή πολιτικών οι οποίες αντιμετωπίζουν το πλήρες φάσμα των παραπάνω θεμάτων.

5.10

Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να εντάξει τις ειδικές ανάγκες σε όλες τις πολιτικές, γεγονός που επιβεβαιώνει από το 2003 ρητά στο έγγραφό της «Ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρίες: ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης» (13). Κατά συνέπεια, η Επιτροπή έχει χρέος να συμπεριλάβει την καταπολέμηση των διακρίσεων σε όλες τις δράσεις της. Η ένταξη της πτυχής των ειδικών αναγκών σε όλες τις πολιτικές είναι απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης και ισότιμη συμμετοχή και ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην κοινωνία. Προκειμένου καλυφθούν πλήρως οι νέοι με ειδικές ανάγκες από την πολιτική για τη νεολαία, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι τα ακόλουθα σημεία πρέπει να περιληφθούν στην ανακοίνωση: ισότιμη συμμετοχή στις δραστηριότητες του προγράμματος για τη νεολαία, ισότιμη πρόσβαση στην ενημέρωση σχετικά με την πολιτική για τη νεολαία και τα έργα υπέρ των νέων, και μέτρα ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης.

5.11

Οι νέοι δεν αποτελούν ομοιογενή κατηγορία. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ συνιστά κατά την χάραξη των εθνικών πολιτικών να γίνεται η δέουσα διαφοροποίηση και να λαμβάνονται υπόψη τόσο οι ανάγκες της αγοράς εργασίας όσο και οι ανάγκες των ατόμων. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διεξαγάγει ανάλυση της κατάστασης και των αναγκών των νέων στην Ευρώπη.

6.1

Η ΕΟΚΕ επαινεί την Επιτροπή για τη συμπερίληψη της ενεργού συμμετοχής των νέων ως πολιτών στην παρούσα πρωτοβουλία παρά το γεγονός ότι το στοιχείο αυτό δεν συμπεριλήφθηκε στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής για διατήρηση και παγιοποίηση των τεσσάρων σημερινών σκοπών, δηλ.: της συμμετοχής, της ενημέρωσης, των εθελοντικών δραστηριοτήτων και της γνώσης περί θεμάτων που αφορούν τη νεολαία. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι σημείο εστίασης της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού πρέπει να αποτελεί στο εξής η παραγωγή απτών αποτελεσμάτων. Συνεπώς, όπου εντοπίζονται ελλείψεις στο σύστημα και στη διαδικασία της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού, αυτές θα πρέπει να σημειωθούν και να αντιμετωπιστούν.

6.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα κράτη μέλη θα υποβάλουν έκθεση για τους κοινούς σκοπούς που αφορούν τη συμμετοχή και την ενημέρωση έως το τέλος του 2005 και ότι το 2006 θα ακολουθήσουν εκθέσεις για τις εθελοντικές δραστηριότητες και για την καλύτερη γνώση περί θεμάτων που αφορούν τη νεολαία. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητά μεγαλύτερη συνεργασία και τονίζει την αξία της συμμετοχής όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, ιδίως των νέων και των οργανώσεων νεολαίας, στην κατάρτιση των εκθέσεων προόδου των κρατών μελών. Προς όφελος της διαφάνειας, είναι, επίσης, σημαντικό η κατάρτιση των εν λόγω εκθέσεων να είναι δημόσια ή/και τουλάχιστον να διατίθενται οι εκθέσεις δημοσίως, όταν περατωθούν. Οι ΜΚΟ θα πρέπει, επίσης, να ενθαρρυνθούν και να υποστηριχθούν με οικονομικά μέσα για να προβούν σε δική τους εκτίμηση της διαδικασίας της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού.

6.3

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι κοινωνικοί εταίροι αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα οιασδήποτε πολυφωνικής δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι οργανώσεις των νέων διαδραματίζουν πολύτιμο ρόλο όσον αφορά την ενεργό συμμετοχή των νέων στα κοινά. Επιτελούν το έργο αυτό εργαζόμενες άμεσα με τους νέους, και υπέρ των νέων, αναπτύσσοντας τα προσωπικά τους προσόντα και την αυτοπεποίθηση, έτσι ώστε να αξιοποιήσουν οι νέοι τις δυνατότητές τους και βελτιστοποιήσουν την κατάστασή τους και την ποιότητα ζωής τους. Οι εν λόγω οργανώσεις λειτουργούν σε επίπεδο βάσης, καταπιάνονται με τοπικά θέματα με την υποστήριξη ατόμων και ομάδων στην περιοχή τους. Εργάζονται, επίσης, για να προαγάγουν και να αναπτύξουν την ικανότητα των νέων να επιλύουν τα προβλήματά τους. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις νέων πρέπει να χρηματοδοτούνται κατάλληλα και να τους δοθούν τόσο η απαραίτητη αναγνώριση όσο και τα κατάλληλα μέσα προκειμένου να μπορούν να συμμετέχουν ουσιαστικά στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και στην κοινωνία σε όλα τα επίπεδα.

6.4

Στις συζητήσεις της σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στον αστικό διάλογο, η ΕΟΚΕ τόνισε επανειλημμένα (14) ότι μόνο μια σαφώς αποδεδειγμένη αντιπροσωπευτικότητα μπορεί να δώσει στους φορείς της κοινωνίας των πολιτών το δικαίωμα να συμμετέχουν αποτελεσματικά στη διαδικασία της διαμόρφωσης και προετοιμασίας των κοινοτικών αποφάσεων, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου.

6.5

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη της ότι η κύρια συμβολή των εθελοντών στην κοινωνία, την οποία τόνισε η Επιτροπή, σχετιζόταν με το ρόλο των εθελοντών στις φυσικές καταστροφές. Μολονότι ο ρόλος αυτός είναι αξιόλογος, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να αναγνωρίσουν και να τονίσουν το συνεχή ρόλο που διαδραματίζουν οι εθελοντές σε ένα ευρύ φάσμα μη κυβερνητικών οργανώσεων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν δράσεις εθελοντισμού ακόμη και με κατάλληλες φορολογικές πολιτικές, αναγνωρίζοντας ότι αυτές οι δράσεις εθελοντισμού όχι μόνον ικανοποιούν τις ψυχολογικές και ηθικές απαιτήσεις των νέων, αλλά συμβάλλουν στην ανάπτυξη αναρίθμητων κοινωνικών και βοηθητικών υπηρεσιών ή στη μείωση του κόστους τους.

6.6

Η ΕΟΚΕ λυπάται για το γεγονός ότι οι προτεινόμενες ενέργειες είναι ελάχιστες και δεν διακρίνονται από στόχους ή σαφείς σκοπούς. Πρόκειται για μια χαμένη ευκαιρία προόδου του βασικού αυτού στοιχείου.

6.7

Τα ευρωπαϊκά προγράμματα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο συμβάλλοντας στους στόχους της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού και του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Νεολαία και ενισχύοντας τη συμμετοχή των νέων σε άλλες πολιτικές που τους αφορούν. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την άποψη της Επιτροπής ότι τα έργα που ενθαρρύνουν τους νέους να καταστούν ενεργοί πολίτες, οι οποίοι συμμετέχουν στα κοινά, και στόχο έχουν να τους βοηθήσουν να αναπτύξουν τις ικανότητές τους, θα πρέπει να αναπτύσσονται σε τοπικό, περιφερειακό, και ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο των διαφόρων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Ωστόσο, μολονότι πολλά προγράμματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν από τους νέους και για τους νέους και τις οργανώσεις των νέων ώστε να καταστούν πιο φιλικά για τους νέους. Η χρήση διαφόρων προγραμμάτων, ειδικότερα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και των διαρθρωτικών ταμείων, αποτελεί σημαντική ευκαιρία για να περάσει η πολιτική για τη νεολαία από τη ρητορική στην πράξη. Διάφορα έργα που αποσκοπούν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης ή την προώθηση της απασχόλησης των νέων συχνά είναι πολύ μικρά ώστε να χρηματοδοτηθούν από τα ταμεία αυτά. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργαστούν με τις οργανώσεις των νέων προκειμένου να διευκολύνουν τη χρήση της κοινοτικής χρηματοδότησης των προγραμμάτων υπέρ των νέων της Ευρώπης.

6.8

Η ΕΟΚΕ φρονεί το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για τη Νεολαία είναι το πρόγραμμα που έχει τις περισσότερες δυνατότητες να προωθήσει την προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη των νέων και να προαγάγει την ενεργό συμμετοχή στα κοινά. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρωτοβουλία για ένα νέο πρόγραμμα «Νεολαία σε δράση» για την περίοδο 2007-2013 και θα συνεχίσει να συμμετέχει ενεργά στην προπαρασκευαστική διαδικασία. Λαμβάνοντας υπόψη την διεύρυνση του προγράμματος και την αυξανόμενη βούληση των νέων να επωφεληθούν από αυτό, η ΕΟΚΕ απευθύνει θερμή έκκληση στο Συμβούλιο να υποστηρίξει την πρόταση για μια μέτρια αύξηση του προγράμματος σε 1,200 δις €. Εξάλλου, κρίνει ότι πρέπει να διεξαχθούν τακτικές διαβουλεύσεις με τους νέους, τις ευρωπαϊκές οργανώσεις των νέων και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ της Νεολαίας σχετικά με την εκτέλεση του προγράμματος. Η ΕΟΚΕ καλεί τα εθνικά οικονομικά και κοινωνικά συμβούλια να συμμετάσχουν σε καινοτόμους πειραματισμούς για να διευκολύνουν τη συμμετοχή των νέων στις διαδικασίες διαβουλεύσεων και να ανταλλάσσουν τις ορθές πρακτικές τους σχετικά με το θέμα της θέσης των νέων στη λειτουργία τους.

7.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για εστίαση του ενδιαφέροντος καταρχήν στους τομείς πολιτικής που καλύπτει το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Νεολαία. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία μίας ολοκληρωμένης και διατομεακής πολιτικής για τη νεολαία κατά την ανάπτυξη πολιτικών στον τομέα αυτό.

7.2

Η οριζόντια προσέγγιση στην ανάπτυξη πολιτικών θα διασφαλίσει μια πιο συντονισμένη και αποτελεσματική στρατηγική. Τα κράτη μέλη διεξάγουν τακτικές διαβουλεύσεις με οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων κατά την ανάπτυξη πολιτικών, όπως είναι οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Ομοίως, τα κράτη μέλη πρέπει να διαβουλεύονται με τους νέους και τις οργανώσεις τους σχετικά με πολιτικές που τους αφορούν.

7.3

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της «Η παχυσαρκία στην Ευρώπη — Ρόλος και ευθύνες των εταίρων της κοινωνίας των πολιτών» (15) τονίζεται πως στην ΕΕ-25 υπάρχουν 14 εκατομμύρια υπέρβαρα παιδιά, μεταξύ των οποίων 3 εκατομμύρια παχύσαρκα. Ακόμα πιο ανησυχητικό, όμως, είναι το γεγονός ότι ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατά περισσότερο από 400.000 το χρόνο. Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση για συλλογική συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων και των νέων.

7.4

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται το πρωταρχικό ενδιαφέρον της Επιτροπής για δράσεις για την υγεία των παιδιών και των νέων και ειδικότερα για τρόπους ζωής που προάγουν την καλή υγεία. Υποστηρίζει ότι οι δράσεις αυτές έχουν πραγματική επίδραση στους πολίτες και είναι επειγόντως απαραίτητες. Γι' αυτό ζητά η πρωτοβουλία στήριξης τέτοιου είδους δράσεων, που προβλέπεται για το 2006, να αρχίσει το 2005, λαμβανομένων, επίσης, υπόψη των διαβουλεύσεων και των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη ξεκινήσει.

7.5

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τη διεξαγωγή έρευνας δυνάμει του 7ου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο της συμμετοχής των νέων στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία και σε εθελοντικές δραστηριότητες. Η έκθεση αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως να ενημερώσει για τον αντίκτυπο της συμμετοχής.