17.11.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 318/17

(1)

Η οδηγία 80/723/EOK της Επιτροπής, της 25ης Ιουνίου 1980, για τη διαφάνεια των χρηματοοικονομικών σχέσεων μεταξύ των κρατών μελών και των δημοσίων επιχειρήσεων καθώς και για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια εντός ορισμένων επιχειρήσεων (1), έχει επανειλημμένα τροποποιηθεί (2) κατά τρόπο ουσιαστικό. Είναι, ως εκ τούτου, σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας και ορθολογισμού, η κωδικοποίηση της εν λόγω οδηγίας.

(2)

Οι δημόσιες επιχειρήσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική οικονομία των κρατών μελών.

(3)

Τα κράτη μέλη συνήθως χορηγούν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα σε ορισμένες επιχειρήσεις, ή πραγματοποιούν πληρωμές ή παρέχουν άλλης μορφής αντισταθμίσεις στις επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Οι επιχειρήσεις αυτές βρίσκονται συχνά σε ανταγωνισμό με άλλες επιχειρήσεις.

(4)

Το άρθρο 295 της συνθήκης προβλέπει ότι η συνθήκη δεν προδικάζει με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη. Δεν πρέπει να γίνεται αδικαιολόγητη διάκριση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επιχειρήσεων κατά την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού. Η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται αδιακρίτως τόσο στις δημόσιες όσο και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

(5)

H συνθήκη επιφορτίζει την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη δεν χορηγούν ενισχύσεις σε επιχειρήσεις δημόσιες ή ιδιωτικές οι οποίες δεν συμβιβάζονται με την κοινή αγορά.

(6)

Εντούτοις, ο πολύπλοκος χαρακτήρας των οικονομικών σχέσεων του δημοσίου με τις δημόσιες επιχειρήσεις τείνει να εμποδίσει την εκπλήρωση της αποστολής αυτής.

(7)

H ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή των περί ενισχύσεων διατάξεων της συνθήκης στις δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι δυνατή μόνον αν καταστούν διαφανείς αυτές oι οικονομικές σχέσεις.

(8)

Εξάλλου, η διαφάνεια αυτή στον τομέα των δημοσίων επιχειρήσεων πρέπει να επιτρέπει τη σαφή διάκριση μεταξύ της δράσεως του κράτους ως δημοσίου και ως ιδιοκτήτου.

(9)

Το άρθρο 86 παράγραφος 1 της συνθήκης επιβάλλει στα κράτη μέλη υποχρεώσεις ως προς τις δημόσιες επιχειρήσεις ή τις επιχειρήσεις στις οποίες χορηγούν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα. Το άρθρο 86 παράγραφος 2 της συνθήκης εφαρμόζεται στις επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Το άρθρο 86 παράγραφος 3 της συνθήκης προβλέπει ότι η Επιτροπή μεριμνά για την εφαρμογή των διατάξεων του εν λόγω άρθρου και της παρέχει προς το σκοπό αυτό τα αναγκαία ειδικά μέσα. Η Επιτροπή, για να εξασφαλίσει την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 86 της συνθήκης, πρέπει να διαθέτει τις απαιτούμενες πληροφορίες. Αυτό συνεπάγεται τον ορισμό των προϋποθέσεων για την επίτευξη διαφάνειας.

(10)

Πρέπει να αποσαφηνισθεί τι νοείται υπό τους όρους «δημόσιο» και «δημόσιες επιχειρήσεις».

(11)

Η εδαφική διοικητική οργάνωση διαφέρει σε κάθε κράτος μέλος. Η παρούσα οδηγία πρέπει να καλύπτει τις αρχές σε όλα τα επίπεδα σε όλα τα κράτη μέλη.

(12)

Το δημόσιο δύναται να ασκήσει καθοριστική επίδραση στη συμπεριφορά των δημοσίων επιχειρήσεων όχι μόνο όταν έχει κυριότητα επ’ αυτών ή διαθέτει μια πλειοψηφική συμμετοχή αλλά και λόγω των εξουσιών που διαθέτει στα όργανα διοικήσεως ή εποπτείας δυνάμει του καταστατικού ή του τρόπου επιμερισμού των μετοχών.

(13)

Η διάθεση δημοσίων πόρων σε δημόσιες επιχειρήσεις δύναται να διενεργείται είτε άμεσα είτε έμμεσα. Πρέπει συνεπώς να διασφαλισθεί η διαφάνεια ανεξαρτήτως του τρόπου διαθέσεως των δημοσίων πόρων. Ενδέχεται επίσης να είναι αναγκαία η διασφάλιση της κατάλληλης πληροφόρησης των λόγων για τους οποίους διατίθενται oι πόροι καθώς και η πραγματική χρησιμοποίησή τους.

(14)

Οι πολύπλοκες καταστάσεις που συνδέονται με τις διάφορες μορφές δημοσίων και ιδιωτικών επιχειρήσεων στις οποίες παρέχονται ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα ή που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, καθώς και το φάσμα των δραστηριοτήτων που μπορούν να ασκούνται από μία και μόνο επιχείρηση και ο διαφορετικός βαθμός ελευθέρωσης των αγορών στα διάφορα κράτη μέλη θα μπορούσαν να καταστήσουν πιο δυσχερή την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού, και ιδίως του άρθρου 86 της συνθήκης. Για το λόγο αυτό, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή πρέπει να διαθέτουν λεπτομερείς πληροφορίες για την εσωτερική χρηματοοικονομική και οργανωτική διάρθρωση των επιχειρήσεων αυτών, και ιδίως χωριστούς και αξιόπιστους λογαριασμούς για τις διάφορες δραστηριότητες που ασκεί κάθε επιχείρηση.

(15)

Στους λογαριασμούς πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων, να προκύπτουν οι δαπάνες και τα έσοδα κάθε δραστηριότητας, οι μέθοδοι καταλογισμού και κατανομής των δαπανών και των εσόδων. Οι χωριστοί λογαριασμοί πρέπει να καταρτίζονται, αφενός, για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες για τα οποία το κράτος μέλος έχει χορηγήσει ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα ή έχει αναθέσει στην επιχείρηση τη διαχείριση υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, καθώς και, αφετέρου, για κάθε άλλο προϊόν ή υπηρεσία στα οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Η υποχρέωση τήρησης χωριστών λογαριασμών δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις που περιορίζουν τις δραστηριότητές τους στην παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος και δεν ασκούν δραστηριότητες εκτός του πεδίου αυτών των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Δεν φαίνεται αναγκαίο να επιβληθεί η τήρηση χωριστών λογαριασμών για υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος ή για ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα εάν αυτό δεν είναι αναγκαίο για την κατάλληλη κατανομή των δαπανών και των εσόδων μεταξύ αυτών των υπηρεσιών και προϊόντων και εκείνων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος ή των ειδικών ή αποκλειστικών δικαιωμάτων.

(16)

Η επιβολή στα κράτη μέλη της υποχρέωσης να εξασφαλίζουν την τήρηση των εν λόγω χωριστών λογαριασμών από τις οικείες επιχειρήσεις είναι το πλέον πρόσφορο μέσο για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού στις επιχειρήσεις αυτές. Η Επιτροπή έχει εκδώσει το 1996 ανακοίνωση σχετικά με τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας στην Ευρώπη (3) η οποία συμπληρώθηκε με μία ανακοίνωση το 2001 (4) στην οποία τονίζεται η σημασία των υπηρεσιών αυτών. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η σημασία των σχετικών τομέων, οι οποίοι μπορεί να αφορούν υπηρεσίες κοινής ωφελείας, την ισχυρή θέση που μπορεί να έχουν οι οικείες επιχειρήσεις στην αγορά και τον ευάλωτο χαρακτήρα του ανταγωνισμού που αναπτύσσεται στους τομείς που απελευθερώνονται. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, είναι αναγκαίο και σκόπιμο για την επίτευξη του βασικού στόχου της διαφάνειας να καθοριστούν κανόνες για την τήρηση αυτών των χωριστών λογαριασμών. Η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 τρίτο εδάφιο της συνθήκης.

(17)

Σε ορισμένους τομείς, οι διατάξεις που έχει θεσπίσει η Κοινότητα επιβάλλουν στα κράτη μέλη και σε ορισμένες επιχειρήσεις την τήρηση χωριστών λογαριασμών. Είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί ίση μεταχείριση για όλες τις οικονομικές δραστηριότητες στο σύνολο της Κοινότητας και να επεκταθεί η υποχρέωση τήρησης χωριστών λογαριασμών σε όλες τις συγκρίσιμες περιπτώσεις. Η παρούσα οδηγία δεν πρέπει να τροποποιήσει τους ειδικούς κανόνες που έχουν θεσπιστεί για τον ίδιο σκοπό με άλλες κοινοτικές διατάξεις, ούτε να εφαρμοστεί στις δραστηριότητες επιχειρήσεων που καλύπτονται από τις διατάξεις αυτές.

(18)

Ορισμένες επιχειρήσεις θα έπρεπε να εξαιρεθούν από την εφαρμογή αυτής της οδηγίας. Πρέπει, πράγματι, να εξαιρεθούν δημόσιες επιχειρήσεις στις οποίες, λόγω της μικρής οικονομικής τους σημασίας, δεν δικαιολογείται η διοικητική επιβάρυνση την οποία συνεπάγονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Λαμβανομένης υπόψη της περιορισμένης δυνατότητας επηρεασμού των συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών, δεν είναι αναγκαίο, επί του παρόντος, να επιβληθεί η τήρηση χωριστών λογαριασμών όσον αφορά την παροχή ορισμένων κατηγοριών υπηρεσιών.

(19)

Η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη άλλων διατάξεων της συνθήκης, και ιδίως του άρθρου 86 παράγραφος 2, των άρθρων 88 και 296 και των κανόνων σχετικά με τη γνωστοποίηση πληροφοριών από τα κράτη μέλη στην Επιτροπή.

(20)

Στις περιπτώσεις στις οποίες η αντιστάθμιση για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος έχει καθοριστεί για κατάλληλη περίοδο με ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία, δεν κρίνεται αναγκαίο να επιβληθεί στις σχετικές επιχειρήσεις η τήρηση χωριστών λογαριασμών.

(21)

Επειδή πρόκειται για επιχειρήσεις που ευρίσκονται σε ανταγωνισμό με άλλες επιχειρήσεις πρέπει να εξασφαλισθεί το επαγγελματικό απόρρητο όσον αφορά τις παρεχόμενες πληροφορίες.

(22)

Ένα σύστημα δήλωσης βασιζόμενο στον εκ των υστέρων έλεγχο των χρηματοδοτικών ροών του δημοσίου προς τις δημόσιες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των μεταποιητικών επιχειρήσεων θα παρείχε στην Επιτροπή τη δυνατότητα να τηρήσει τις υποχρεώσεις της. Το εν λόγω σύστημα ελέγχου πρέπει να καλύπτει ειδικές οικονομικές πληροφορίες.

(23)

Προκειμένου να μην επιβαρυνθούν υπερβολικά οι διοικήσεις των κρατών μελών, το εν λόγω σύστημα ενημέρωσης θα πρέπει να χρησιμοποιεί όχι μόνον τα στοιχεία που κοινοποιούνται στο κοινό αλλά και στις πληροφορίες που κοινοποιούνται στους πλειοψηφικούς μετόχους. Πρέπει να επιτραπεί η υποβολή ενοποιημένων εκθέσεων. Οι ασυμβίβαστες ενισχύσεις που χορηγούνται στις μεγάλες επιχειρήσεις του μεταποιητικού τομέα είναι εκείνες που επιφέρουν τη μεγαλύτερη στρέβλωση του ανταγωνισμού στην κοινή αγορά. Το εν λόγω σύστημα δήλωσης μπορεί συνεπώς να περιοριστεί προς το παρόν στις επιχειρήσεις, ο κύκλος εργασιών των οποίων είναι ανώτερος των 250 εκατομμυρίων ευρώ.

(24)

Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά στις προθεσμίες ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών που εμφαίνονται στο παράρτημα Ι μέρος Β,

α)

οι δημόσιοι πόροι που διατίθενται άμεσα από τις αρχές στις δημόσιες επιχειρήσεις·

β)

οι δημόσιοι πόροι που διατίθενται από τις αρχές μέσω δημόσιων επιχειρήσεων ή χρηματοπιστωτικών οργανισμών·

γ)

η πραγματική χρησιμοποίηση αυτών των δημόσιων πόρων.

α)

οι δαπάνες και τα έσοδα που συνδέονται με τις διαφορετικές δραστηριότητες·

β)

όλες οι λεπτομέρειες των μεθόδων καταλογισμού ή επιμερισμού των δαπανών και των εσόδων μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων.

α)

«αρχές»: όλες οι δημόσιες αρχές, περιλαμβανομένου του κράτους και των περιφερειακών, των τοπικών και όλων των άλλων εδαφικών διοικητικών αρχών·

β)

«δημόσια επιχείρηση» κάθε επιχείρηση στην οποία οι αρχές μπορούν να ασκούν άμεσα ή έμμεσα αποφασιστική επιρροή λόγω κυριότητας ή χρηματοοικονομικής συμμετοχής τους σε αυτήν ή δυνάμει των κανόνων που την διέπουν.

Η άσκηση αποφασιστικής επιρροής από τις δημόσιες αρχές στην επιχείρηση τεκμαίρεται όταν, άμεσα ή έμμεσα, οι αρχές αυτές:

γ)

«δημόσια επιχείρηση του τομέα της μεταποιητικής βιομηχανίας»: κάθε επιχείρηση της οποίας η κύρια δραστηριότητα, οριζόμενη ως αντιπροσωπεύουσα το 50 % τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών της, είναι μεταποιητική. Πρόκειται για τις επιχειρήσεις των οποίων οι δραστηριότητες περιλαμβάνονται στον τίτλο Δ — Μεταποιητική βιομηχανία (υπότιτλοι ΔΑ έως και ΔΝ) της ταξινόμησης δραστηριοτήτων NACE (αναθ. 1) (5)·

δ)

«επιχείρηση που υποχρεούται να τηρεί χωριστούς λογαριασμούς»: κάθε επιχείρηση στην οποία έχει χορηγηθεί ειδικό ή αποκλειστικό δικαίωμα από κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 1 της συνθήκης ή στην οποία έχει ανατεθεί η διαχείριση υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 2 της συνθήκης, η οποία λαμβάνει αντιστάθμιση οιασδήποτε μορφής σε σχέση με την εν λόγω υπηρεσία, και η οποία ασκεί επίσης άλλες δραστηριότητες·

ε)

«διάφορες δραστηριότητες»: αφενός όλα τα προϊόντα ή υπηρεσίες για τα οποία χορηγείται σε επιχείρηση ειδικό ή αποκλειστικό δικαίωμα ή όλες οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος με τις οποίες είναι επιφορτισμένη μια επιχείρηση και, αφετέρου, κάθε άλλο προϊόν ή υπηρεσία που εμπίπτει στο πεδίο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης·

στ)

«αποκλειστικά δικαιώματα»: τα δικαιώματα που χορηγούνται από κράτος μέλος σε μια επιχείρηση με νομοθετική, κανονιστική ή διοικητική πράξη που της απονέμει κατ’ αποκλειστικότητα το δικαίωμα να παρέχει μια υπηρεσία ή να αναλάβει μια δραστηριότητα εντός δεδομένης γεωγραφικής περιοχής·

ζ)

«ειδικά δικαιώματα»: τα δικαιώματα που χορηγούνται από κράτος μέλος σε περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων με νομοθετική, κανονιστική ή διοικητική πράξη η οποία, εντός δεδομένης γεωγραφικής περιοχής:

α)

συμψηφισμό ζημιών διαχειρίσεως·

β)

εισφορά στο κεφάλαιο ή επιχορηγήσεις·

γ)

μη επιστρεπτέες εισφορές ή δάνεια με προνομιακούς όρους·

δ)

χορήγηση οικονομικών ευεργετημάτων διά παραιτήσεως εκ του δικαιώματος επί των κερδών ή διά της μη ασκήσεως ενοχικών απαιτήσεων·

ε)

παραίτηση από την κανονική απόδοση των δεσμευμένων δημοσίων πόρων·

στ)

συμψηφισμό των εκ του δημοσίου επιβληθέντων βαρών.

α)

οι εσωτερικοί λογαριασμοί που αντιστοιχούν στις διάφορες δραστηριότητες να είναι χωριστοί·

β)

όλες οι δαπάνες και τα έσοδα να καταλογίζονται ή να κατανέμονται ορθά με βάση αρχές αναλυτικής λογιστικής που εφαρμόζονται με συνέπεια και δικαιολογούνται αντικειμενικά·

γ)

να έχουν ορισθεί σαφώς οι αρχές της αναλυτικής λογιστικής με βάση τις οποίες τηρούνται οι χωριστοί λογαριασμοί.

α)

των δημόσιων επιχειρήσεων ως προς τις παροχές των οποίων η παροχή δεν ενδέχεται να επηρεάσει αισθητά τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών·

β)

των κεντρικών τραπεζών·

γ)

των δημόσιων πιστωτικών ιδρυμάτων ως προς τις καταθέσεις δημόσιων πόρων που πραγματοποιούν σε αυτά αρχές με τους κανονικούς όρους της αγοράς·

δ)

των δημόσιων επιχειρήσεων των οποίων ο συνολικός καθαρός ετήσιος κύκλος εργασιών στην περίοδο των δύο διαχειριστικών χρήσεων πριν από εκείνη στην οποία διατίθενται ή χρησιμοποιούνται οι πόροι που αναφέρονται στο άρθρο 1 παράγραφος 1 ήταν χαμηλότερος από 40 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, για τα δημόσια πιστωτικά ιδρύματα, το αντίστοιχο όριο είναι συνολικός ισολογισμός ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ.

α)

στις επιχειρήσεις ως προς τις υπηρεσίες των οποίων η παροχή δεν ενδέχεται να επηρεάσει αισθητά τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών·

β)

στις επιχειρήσεις των οποίων ο συνολικός καθαρός ετήσιος κύκλος εργασιών στην περίοδο των δύο διαχειριστικών χρήσεων πριν από το έτος κατά το οποίο απολαμβάνουν ειδικού ή αποκλειστικού δικαιώματος που τους έχει χορηγήσει κράτος μέλος δυνάμει του άρθρου 86 παράγραφος 1 της συνθήκης, ή κατά το οποίο είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 2 της συνθήκης, είναι χαμηλότερος από 40 εκατομμύρια ευρώ για τα δημόσια πιστωτικά ιδρύματα το αντίστοιχο όριο είναι συνολικός ισολογισμός ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ·

γ)

στις επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 2 της συνθήκης, εάν η αντιστάθμιση την οποία λαμβάνουν με οποιαδήποτε μορφή, περιλαμβανομένης κάθε επιχορήγησης, στήριξης ή αντιστάθμισης, έχει καθοριστεί για κατάλληλη περίοδο με ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία.

α)

εισφορές σε μετοχικό κεφάλαιο ή οιονεί κεφάλαιο εξομοιούμενο με εταιρικό κεφάλαιο· πρέπει να διευκρινίζονται οι όροι υπό τους οποίους πραγματοποιείται η εισφορά (κοινές μετοχές, προνομιούχες, με απόδοση υπό αίρεση ή μετατρέψιμες και επιτόκια, μερίσματα ή σχετικά δικαιώματα μετατροπής)·

β)

μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις ή επιστρεπτέες μόνον υπό ορισμένους όρους·

γ)

χορήγηση δανείων προς την επιχείρηση, συμπεριλαμβανομένων των υπερβάσεων και των προκαταβολών έναντι των εισφορών κεφαλαίου· πρέπει να διευκρινίζονται τα επιτόκια και οι όροι του δανείου και, κατά περίπτωση, οι εγγυήσεις που παρέχονται στο δανειστή από την επιχείρηση που λαμβάνει το δάνειο·

δ)

εγγυήσεις που παρέχει στην επιχείρηση το δημόσιο για την κάλυψη του χορηγούμενου δανείου· πρέπει να διευκρινίζονται οι όροι και τα ενδεχόμενα τέλη που καταβάλει η επιχείρηση για τις εν λόγω εγγυήσεις·

ε)

καταβληθέντα μερίσματα και μη διανεμηθέντα κέρδη·

στ)

κάθε άλλη μορφή κρατικής παρέμβασης, ιδίως η παραίτηση του κράτους από οφειλές των δημοσίων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων της επιστροφής δανείων, των επιχορηγήσεων, της καταβολής του φόρου επί των εταιρειών, των κοινωνικών επιβαρύνσεων ή παρομοίων οφειλών.