32003D0147

Απόφαση της Επιτροπής

της 16ης Οκτωβρίου 2002

για την κρατική ενίσχυση που η Πορτογαλία προτίθεται να χορηγήσει στην Opel Portugal Comércio e Indústria de Veículos

[κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2002) 3742]

(Το κείμενο στην πορτογαλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2003/147/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 88 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο,

τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, και ιδίως το άρθρο 62 παράγραφος 1 στοιχείο α),

Αφού κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν της παρατηρήσεις τους σύμφωνα με τα προαναφερθέντα άρθρα(1) και έχοντας υπόψη αυτές τις παρατηρήσεις,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

(1) Με επιστολές στις 2 Μαρτίου, 10 Απριλίου και 31 Μαΐου 2001, οι πορτογαλικές αρχές κοινοποίησαν την πρόθεσή τους να χορηγήσουν ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση και μια περιφερειακή ενίσχυση υπέρ της Opel Portugal Comércio e Indústria de Veículos, SA (εφεξής "Opel Portugal"). Στις 19 Ιουλίου 2001, η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες, τις οποίες οι πορτογαλικές αρχές της διαβίβασαν στις 3 Οκτωβρίου. Στις 26 Νοεμβρίου 2001 η Επιτροπή πραγματοποίησε μια επίσκεψη στο εργοστάσιο στην Azambuja και στις 30 Νοεμβρίου έστειλε μια αίτηση συμπληρωματικών πληροφοριών, στην οποία οι πορτογαλικές αρχές απάντησαν στις 28 Ιανουαρίου 2002.

(2) Στις 27 Μαρτίου 2002 η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 88 παράγραφος 2 της συνθήκης (απόφαση κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας), λόγω του ό,τι έτρεφε αμφιβολίες όσον αφορά τη συμβιβασιμότητα αυτής της ενίσχυσης με την κοινή αγορά. Στις 24 Μαΐου 2002 η Πορτογαλία υπέβαλε τις παρατηρήσεις της για την κίνηση της διαδικασίας.

(3) Η απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(2), με πρόσκληση στους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τη συγκεκριμένη ενίσχυση. Η Επιτροπή έλαβε παρατηρήσεις και τις διαβίβασε στην Πορτογαλία, δίνοντας σ' αυτή τη δυνατότητα να τις σχολιάσει, και έλαβε τα σχετικά σχόλια με επιστολή της 30ής Μαΐου 2002.

II. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

(4) Η Opel Portugal είναι θυγατρική του αμερικανικού ομίλου General Motors (εφεξής "GM"), και κατασκευάζει αυτοκίνητα στο εργοστάσιο της Azambuja, δήμο της περιοχής της Λισαβόνας. Το σχέδιο που κοινοποιήθηκε αφορά την παραγωγή ενός νέου μικρού μεικτού αυτοκινήτου το Corsa Combo, που βασίζεται στην πλατφόρμα του Opel Corsa. Πρόκειται για ένα αυτοκίνητο που παράγεται από το 2001 σε αντικατάσταση προηγουμένων μοντέλων που βασίζονταν στην παλαιά πλατφόρμα του Opel Corsa.

(5) Υπέρ της Opel Portugal, προβλέπονται δύο ξεχωριστά μέτρα, ένα σχετικά με την ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση και το άλλο σχετικά με μια περιφερειακή ενίσχυση.

α) Ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση

Το σχέδιο

(6) Το παρόν σχέδιο επαγγελματικής κατάρτισης συνίσταται στο πρόγραμμα της Opel Portugal για την επαγγελματική κατάρτιση των εργαζομένων της (εφεξής "το πρόγραμμα"), για την περίοδο 2000-2003. Οι πορτογαλικές αρχές διαβίβασαν στην Επιτροπή λεπτομερείς πληροφορίες γι' αυτή την επαγγελματική κατάρτιση, καθώς και για τις σχετικές δαπάνες.

(7) Σύμφωνα με τις πληροφορίες που χορήγησαν οι πορτογαλικές αρχές, το πρόγραμμα περιλαμβάνει 327365 ώρες επαγγελματικής κατάρτισης, εκ των οποίων 253099 ώρες γενικής επαγγελματικής κατάρτισης και 74266 ώρες ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης. Η Opel Portugal θα παράσχει άμεσα την επαγγελματική κατάρτιση μαζί με άλλους οργανισμούς επαγγελματικής κατάρτισης πιστοποιημένους από το INOFOR (Instituto para a Inovação na Formação): Ινστιτούτο για την ανανέωση της επαγγελματική κατάρτισης.

(8) Οι ακόλουθες επιλέξιμες δαπάνες επαγγελματική κατάρτισης κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή:

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

(9) Σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές, θα υπάρξουν δύο τύποι μαθημάτων: ο τύπος γενικής επαγγελματικής κατάρτισης και ο τύπος που θα συνδυάζει τη γενική επαγγελματική κατάρτιση με την ειδική επαγγελματική κατάρτιση. Οι κύκλοι μαθημάτων που συμπεριλαμβάνουν μόνο τη γενική επαγγελματική κατάρτιση θα δώσουν στους δικαιούχους γενικά προσόντα που εφαρμόζονται σε διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες, και συνεπώς μεταβιβάσιμου χαρακτήρα: παραδείγματος χάρη διεύθυνση ομάδων παραγωγής, προσόντα σχετικά με την ποιότητα και τις μεθόδους, βασικές γνώσεις παραγωγής, κατάρτιση στην εποπτεία προσωπικού, διεύθυνση, υγιεινή και ασφάλεια, γλώσσες και επιχειρηματική κατάρτιση.

(10) Οι κύκλοι μαθημάτων που περιλαμβάνουν γενική και ειδική επαγγελματική κατάρτιση επικεντρώνονται στα προσόντα που είναι πιο άμεσα συνδεδεμένα με ειδικά καθήκοντα που οι εργαζόμενοι οφείλουν να πράξουν κατά την άσκηση των τρεχουσών λειτουργιών τους: παραδείγματος χάρη κατάρτιση στις δραστηριότητες συναρμολόγησης, στη λειτουργία ειδικών μηχανημάτων, στις διαδικασίες βαφής. Σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές, αυτοί οι κύκλοι μαθημάτων περιέχουν ένα στοιχείο γενικής επαγγελματικής κατάρτισης, εφόσον χορηγούν γνώσεις στους τομείς της "τεχνικής και κοινωνικής επιδεξιότητας" οι οποίες έχουν μεταβιβάσιμο χαρακτήρα. Ως παράδειγμα των γενικών προσόντων που χορηγούνται απ' αυτούς τους κύκλους μαθημάτων, οι πορτογαλικές αρχές αναφέρουν μεταξύ άλλων την ικανότητα ερμηνείας των οδηγιών, την ικανότητα παρακολούθησης μιας δεδομένης αλληλουχίας καθηκόντων, τη συνειδητοποίηση στις μορφές ασφάλειας και ποιότητας και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.

Νομική βάση και ποσά της ενίσχυσης

(11) Νομική βάση της προταθείσας ενίσχυσης είναι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 68/2001της Επιτροπής(3) και οι ακόλουθες πορτογαλικές νομοθετικές πράξεις: "Portaria" (βούλευμα) αριθ. 229/2001 της 19ης Μαρτίου· "Decreto Regulamentar" (κανονισμός εκτέλεσης) αριθ. 12-A/2000, της 15ης Σεπτεμβρίου· "Despacho Normativo" (νομοθετικό διάταγμα) αριθ. 42-B/2000, της 20ής Σεπτεμβρίου.

(12) Οι πορτογαλικές αρχές προτίθενται να χορηγήσουν στην Opel Portugal ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση ύψους 3414010 ευρώ εκ των οποίων 3028621 ευρώ (που αντιστοιχούν στο 55 % των επιλέξιμων δαπανών) θεωρούνται ως ενίσχυση στη γενική επαγγελματική κατάρτιση και 385389 ευρώ (που αντιστοιχούν στο 30 % των επιλέξιμων δαπανών) ως ενίσχυση στην ειδική επαγγελματική κατάρτιση.

Λόγοι για την κίνηση της διαδικασίας

(13) Η Επιτροπή, στην απόφασή της της 19ης Δεκεμβρίου 2001 να κινήσει τη διαδικασία(4), εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με τη δυνατότητα να θεωρηθούν ως γενική επαγγελματική κατάρτιση οι κύκλοι μαθημάτων που, σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές, παρέχουν ταυτόχρονα γενική και ειδική επαγγελματική κατάρτιση. Όσον αφορά αυτούς τους κύκλους μαθημάτων, Οι ακόλουθες επιλέξιμες δαπάνες επαγγελματική κατάρτισης κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή (τα ποσά εκφράζονται σε ευρώ): η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες και ένα πιο λεπτομερή κατάλογο των επιλέξιμων δαπανών τους.

β) Περιφερειακή ενίσχυση στις επενδύσεις

Το σχέδιο

(14) Η επένδυση θα πραγματοποιηθεί στο εργοστάσιο της Azambuja δήμο της περιοχής της Λισαβόνας. Στην περιφέρεια της Azambuja εφαρμόζεται το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ). Το 2000, το ανώτατο περιφερειακό όριο ανερχόταν στο 47,68 % του καθαρού ισοδύναμου επιχορήγησης (περίπου το 65,80 % του ακαθάριστου ισοδύναμου επιχορήγησης)· το 2001, αυτό το ανώτατο περιφερειακό όριο ανερχόταν στο 40,76 % του ΚΙΕ (περίπου το 56,25 % του ΑΙΕ), ενώ για το 2002 ανέρχεται στο 33,84 % του ΚΙΕ (περίπου το 46,70 % του ΑΙΕ).

(15) Το σχέδιο υποδιαιρείται σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο (από τον Αύγουστο 1998 έως και ολόκληρο το έτος 1999) έγινε η εγκατάσταση της νέας μονάδας βαφής, με υδροχρώματα, σε αντικατάσταση της παλαιάς μονάδας, η οποία δεν πληρούσε πλέον τους ποιοτικούς και περιβαλλοντικούς κανόνες. Στη δεύτερη φάση (από το έτος 2000 έως το Δεκέμβριο 2003) θα γίνει η εγκατάσταση των γραμμών παραγωγής του νέου μοντέλου Opel Combo. Η παραγωγική ικανότητα του εργοστασίου της Azambuja θα αυξηθεί περίπου από 60000 σε 70000 μονάδες ετησίως. Κατά την ίδια περίοδο θα μειωθεί η παραγωγική ικανότητα του ομίλου GM σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως συνέπεια του σχεδίου αναδιάρθρωσης "Olympia" το οποίο είναι στο στάδιο υλοποίησης.

(16) Σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές πρόκειται για ένα σχέδιο κινητικού χαρακτήρα: ο όμιλος GM εξέτασε ως δυνατή εναλλακτική λύση την εγκατάσταση στο Gliwice, στην Πολωνία.

(17) Η Opel προτίθεται να επενδύσει το ονομαστικό ποσό των 124299613 ευρώ (108701829 ευρώ σε σημερινές αξίες με έτος βάση το 1998 και ένα ποσοστό αναγωγής σε σημερινές αξίες της τάξης του 6,42 %). Οι πορτογαλικές αρχές θεώρησαν την επένδυση επιλέξιμη στο σύνολό της.

(18) Οι πορτογαλικές αρχές παρουσίασαν μια σύγκριση των δαπανών και των οφελών της εγκατάστασης στην Azambuja σε σχέση με την εναλλακτική εγκατάσταση στο Gliwice. Η ανάλυση κόστους-οφέλους (εφεξής "ACB") δείχνει ένα μειονέκτημα όσον αφορά το κόστος ίσον με 40449401 ευρώ για την εγκατάσταση στην Azambuja σε σχέση με την εγκατάσταση στο Gliwice, γεγονός που συνεπάγεται ένα "ποσοστό μειονεκτήματος" του σχεδίου της τάξης του 37,21 %.

Νομική βάση και ποσά της ενίσχυσης

(19) Η κοινοποιηθείσα ενίσχυση χορηγήθηκε βάση εγκεκριμένων καθεστώτων που προβλέπονται στα ακόλουθα νομικά κείμενα: PEDIP II (νομοθετικό διάταγμα αριθ. 177/94)(5), PEDIP-TRANSIÇÃO (νομοθετικό διάταγμα αριθ. 348-A/99) και Regime de Benefícios Fiscais (καθεστώς φορολογικών απαλλαγών: νομοθετικό διάταγμα αριθ. 409/99)(6).

(20) Προβλέπεται μια συνολική ενίσχυση, σε ονομαστικές αξίες, 38333000 ευρώ σε ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης. Η ενίσχυση περιλαμβάνει: i) ένα επιστρεπτέο δάνειο 18471000 ευρώ. Οι πορτογαλικές αρχές κοινοποίησαν αυτό το δάνειο ως άμεση επιδότηση, εφόσον επιφυλάσσουν για αυτές την δυνατότητα να μετατρέψουν στο μέλλον αυτό το δάνειο σε επιδότηση· ii) μια συνεισφορά για την πληρωμή των τόκων επί ενός δανείου ανωτάτου ύψους 2460000 ευρώ· iii) φορολογικές απαλλαγές, υπό μορφή μείωσης της φορολογίας των κερδών μέχρι ενός ανωτάτου ποσού 17402000 ευρώ. Η πραγματική αξία της συνολικής περιφερειακής ενίσχυσης ανέρχεται σε 35297017 ευρώ. Η αντίστοιχη ένταση της περιφερειακής ενίσχυσης είναι 32,5 % του ακαθάριστου ισοδύναμου επιχορήγησης.

Λόγοι για την κίνηση της διαδικασίας

(21) Στην απόφασή της, της 19ης Δεκεμβρίου 2001, για την κίνηση της διαδικασίας(7), η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με την κινητικότητα του σχεδίου. Η Επιτροπή, με σκοπό να διαλυθούν αυτές οι αμφιβολίες, ζήτησε συμπληρωματικές διευκρινίσεις και γραπτές αποδείξεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα έγκρισης του σχεδίου στην Azambuja.

(22) Η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες, ιδίως, για την ACB που της υποβλήθηκε, και συγκεκριμένα για τα ακόλουθα σημεία:

- σχετικά με την ανάγκη άλλων επενδύσεων στην παλιά μονάδα βαφής της Azambuja, [...]*, σύμφωνα με την εναλλακτική λύση της υλοποίησης του σχεδίου στο Gliwice. Η ACB θα έπρεπε να είχε λάβει υπόψη αυτές τις άλλες επενδύσεις ως συμπληρωματικές δαπάνες της εναλλακτικής λύσης υλοποίησης του σχεδίου στο Gliwice,

- για την εκτίμηση των προσόδων από την πώληση του οικοπέδου στο οποίου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις στην Azambuja σύμφωνα με την εναλλακτική λύση υλοποίησης του σχεδίου στο Gliwice. Η Επιτροπή αμφιβάλει για το κατά πόσο η Opel Portugal μπορούσε να επιτύχει από την πώληση καθαρές προσόδους 8083469 ευρώ το 2002.

III. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΡΙΤΩΝ

(23) Στις 19 Απριλίου 2002 η Επιτροπή έλαβε παρατηρήσεις από την επιχείρηση Duarte & Marques LDA, η οποία υποστηρίζει ότι η Opel Portugal χρησιμοποιεί για βιομηχανικούς σκοπούς (στάθμευση των αυτοκινήτων) μια έκταση περίπου 12 εκταρίων η οποία προοριζόταν για γεωργική και περιβαλλοντική χρήση. Σύμφωνα με την Duarte & Marques LDA, το γεγονός αυτό αποτελεί ένα ικανό λόγο για να τεθεί υπό αμφισβήτηση η νομιμότητα της κρατικής ενίσχυσης υπέρ της Opel Portugal. Η Επιτροπή διαβίβασε αυτές τις παρατηρήσεις στην Πορτογαλία στις 23 Απριλίου 2002.

IV. ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ

(24) Οι πορτογαλικές αρχές έστειλαν στις 24 Μαΐου 2002 τις παρατηρήσεις τους για την κίνηση της διαδικασίας και στις 30 Μαΐου την απάντησή τους στις παρατηρήσεις των τρίτων ενδιαφερομένων μερών. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη της τόσο την απάντηση όσο και τις πληροφορίες που της διαβιβάστηκαν.

α) Ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση

(25) Όσον αφορά την ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση, οι πορτογαλικές αρχές παρέσχον πληροφορίες σχετικά με τα κριτήρια που χρησιμοποίησαν για τη διάκριση μεταξύ ειδικής και γενικής επαγγελματικής κατάρτισης. Τα κριτήρια αυτά ορίζουν την ειδική επαγγελματική κατάρτιση δια της εις άτοπον απαγωγή: ένας κύκλος μαθημάτων, ή ένα υπόδειγμα κύκλου μαθημάτων, ορίζεται ως ειδικός εάν δεν ανταποκρίνεται σε κανένα από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον ορισμό της γενικής επαγγελματικής κατάρτισης.

(26) Οι πορτογαλικές αρχές υπέβαλαν ένα λεπτομερέστατο κατάλογο των κριτηρίων που χρησιμοποίησαν για να εντοπίσουν τα στοιχεία της γενικής επαγγελματικής κατάρτισης στα πλαίσια αυτών των κύκλων μαθημάτων που, σύμφωνα με την κοινοποίηση, παρέχουν ταυτόχρονα ειδική και γενική επαγγελματική κατάρτιση. Τα κριτήρια που απαριθμούνται στις πληροφορίες που χορηγήθηκαν είναι τα εξής: ικανότητα ερμηνείας οδηγιών εργασίας και ικανότητα διαβίβασης πληροφοριών και οδηγιών· ικανότητα δράσης σύμφωνα με μια δεδομένη επιχειρησιακή αλληλουχία· κτήση επίγνωσης της ευθύνης όσον αφορά την ασφάλεια στο χώρο εργασίας και στην ασφάλεια των τελικών πελατών· λήψη προφυλάξεων στον χειρισμό των προϊόντων· επαλήθευση και γνώση του αυτοελέγχου στην πραγματοποιηθείσα εργασία· ικανότητα αναγνώρισης των προβλημάτων και ικανότητα πρόληψης ελλείψεων ή/και δυσλειτουργιών· να επιδείξουν δημιουργικό πνεύμα κατά τη διατύπωση προτάσεων βελτιώσεων που αφορούν την εργασία· να είναι σε θέση να διορθώνουν τα λάθη κατά την εκτέλεση της εργασίας· να συνεργάζονται με τους συνάδελφους τους και να τους βοηθούν σε περίπτωση ανάγκης· να συμμετέχουν ενεργά, μαζί με την ομάδα τους, στην επίτευξη βελτιώσεων· να επιδεικνύουν ταχύτητα κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, τηρώντας ταυτόχρονα την απαιτούμενη ποιότητα· να κατανοούν τη σημασία των κανόνων για την επίτευξη των τελικών στόχων· να αποκτήσουν επίγνωση των εννοιών του χρόνου εργασίας/χρόνου του παραγωγικού κύκλου.

(27) Σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές, τα κριτήρια αυτά δείχνουν ότι οι κύκλοι μαθημάτων μπορούν να χαρακτηριστούν μερικώς ως γενική επαγγελματική κατάρτιση, εφόσον διδάσκουν "τεχνική και κοινωνική τεχνογνωσία" μη προσανατολισμένη αποκλειστικά προς την τρέχουσα θέση εργασίας του εργαζομένου στο εσωτερικό της επιχείρησης και προσφέρουν τη δυνατότητα μεταφοράς των κεκτημένων γνώσεων σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης.

(28) Τέλος, οι πορτογαλικές αρχές διαβίβασαν ένα επιμερισμό των επιλέξιμων δαπανών, καθορίζοντας τις δαπάνες που θα αποδοθούν αντίστοιχα στους κύκλους μαθημάτων που εμφανίζονται αποκλειστικά γενικής επαγγελματικής κατάρτισης και στους κύκλους μαθημάτων που εμφανίζονται ως γενική και ειδική επαγγελματική κατάρτιση ταυτόχρονα.

β) Περιφερειακή ενίσχυση στις επενδύσεις

(29) Όσον αφορά την περιφερειακή ενίσχυση στις επενδύσεις, οι πορτογαλικές αρχές τόνισαν πρώτα από όλα ότι το σχέδιο έχει κινητικό χαρακτήρα, και προς στήριξη αυτής της δήλωσης υπέβαλαν ένα έγγραφο σύμφωνα με το οποίο ο όμιλος GM είχε αποφασίσει ήδη από τον Οκτώβριο 1997 να εγκαταστήσει μια πρώτη μονάδα βαφής στην Azambuja.

(30) Επίσης, οι πορτογαλικές αρχές διαβίβασαν συμπληρωματικές πληροφορίες για τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 1996-1998 που αφορούσαν τη βελτίωση των επιπέδων εκπομπών στην παλιά μονάδα βαφής. Ακόμη, οι πορτογαλικές αρχές δήλωσαν ότι το ποσό των 2882331,52 ευρώ της ανώτατης συμπληρωματικής επένδυσης ήταν αναγκαίο ώστε η μονάδα βαφής να τηρεί τα καθορισμένα από τον νόμο όρια εκπομπών. Σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές, η κυβέρνηση έπρεπε να χρηματοδοτήσει το 50 % αυτού του ποσού υπό μορφή κρατικής ενίσχυσης στις επενδύσεις, ενίσχυση αναγκαία για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που καθορίζουν οι κοινοτικοί κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος του 1994(8).

(31) Ακόμη, οι πορτογαλικές αρχές παρουσίασαν αποδεικτικά στοιχεία και συμπληρωματικές πληροφορίες όσον αφορά την εκτίμηση του οικοπέδου στο οποίο κείται το εργοστάσιο της Azambuja. Οι παρασχεθείσες πληροφορίες περιλαμβάνουν μια επεξηγηματική σημείωση του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα που προέβη στην εκτίμηση του οικοπέδου της πρώην Ford Lusitania· μια εκτίμηση της αξίας του οικοπέδου που πραγματοποιήθηκε το 2002 από έναν άλλον ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα και, τέλος, τις εκθέσεις των ανεξάρτητων επιχειρήσεων που αφορούν την εκτίμηση των περιβαλλοντικών συνθηκών των εγκαταστάσεων της Opel.

γ) Παρατηρήσεις των τρίτων μερών

(32) Στις 30 Μαΐου οι πορτογαλικές αρχές έστειλαν την απάντησή τους στις παρατηρήσεις των τρίτων ενδιαφερομένων, υποστηρίζοντας ότι το κοινοποιηθέν στην Επιτροπή σχέδιο δεν αφορά την εν λόγω περιοχή και παρέχοντας, ως απόδειξη, μια κάτοψη των εγκαταστάσεων, με ένδειξη των σχετικών περιοχών. Επιπλέον, οι πορτογαλικές αρχές σημείωσαν ότι μ' αυτό το πρόβλημα είχε ασχοληθεί ένα εθνικό δικαστήριο το οποίο όμως δεν είχε εκδώσει ακόμα σχετική απόφαση.

V. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

(33) Το κοινοποιηθέν μέτρο της Πορτογαλίας υπέρ της Opel Portugal συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης: πράγματι, τούτο θα χρηματοδοτηθεί από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων. Επιπλέον, επειδή αυτή η ενίσχυση συμβάλλει σε σημαντικό ποσοστό στη χρηματοδότηση του σχεδίου θα μπορούσε να νοθεύσει τον ανταγωνισμό στο εσωτερικό της Κοινότητας, ευνοώντας την Opel Portugal σε σύγκριση με άλλους ανταγωνιστές της που δεν απολαύουν καμίας ενίσχυσης. Τέλος, οι συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την αγορά αυτοκινήτων είναι υψηλές.

(34) Στο άρθρο 87 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ απαριθμούνται συγκεκριμένοι τύποι ενισχύσεων συμβιβάσιμων με τη συνθήκη ΕΚ. Λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και το στόχο της ενίσχυσης, καθώς και τη γεωγραφική θέση της επιχείρησης, τα στοιχεία α), β) και γ) δεν εφαρμόζονται στο παρόν σχέδιο. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 87 αναφέρονται άλλοι τύποι ενισχύσεων που μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμοι με την κοινή αγορά. Η Επιτροπή παρατηρεί ότι το σχέδιο προβλέπεται για την Azambuja, δήμο της περιοχής της Λισαβόνας, στην περιφέρεια της οποία εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ).

(35) Η εν λόγω ενίσχυση προορίζεται για την Opel Portugal, μια επιχείρηση παραγωγής και συναρμολόγησης αυτοκινήτων. Κατά συνέπεια, η επιχείρηση αυτή ανήκει στον αυτοκινητιστικό τομέα, σύμφωνα με το κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία(9) (εφεξής "κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία").

(36) Το κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία αποσαφηνίζει ότι, δυνάμει του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης, όλες οι ενισχύσεις που οι δημόσιες αρχές προτίθενται να χορηγήσουν σε ένα ατομικό σχέδιο στα πλαίσια των καθεστώτων εγκεκριμένων ενισχύσεων υπέρ μιας επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον αυτοκινητιστικό τομέα, πρέπει να κοινοποιηθούν, πριν ακόμη χορηγηθούν, εάν υπερβαίνουν ένα από τα ακόλουθα ανώτατα όρια: i) συνολική δαπάνη του σχεδίου: 50 εκατ. ευρώ· ii) συνολικό μεικτό ποσό των ενισχύσεων που χορηγούνται υπέρ του σχεδίου, ανεξάρτητα από το εάν πρόκειται για κρατικές ενισχύσεις ή για ενισχύσεις που προέρχονται από κοινοτικά μέσα: 5 εκατ. ευρώ.

(37) Τόσο η συνολική δαπάνη του συγκεκριμένου σχεδίου όσο και το ποσό της ενίσχυσης υπερβαίνουν το ανώτατο όριο πέραν του οποίου το σχέδιο πρέπει να κοινοποιηθεί. Επομένως, κοινοποιώντας την ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση και την περιφερειακή ενίσχυση υπέρ της Opel Portugal, οι πορτογαλικές αρχές τήρησαν τα προβλεπόμενα από το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης.

(38) Προκαταρκτικά, η Επιτροπή θεωρεί άνευ σημασίας, για την αξιολόγηση της παρούσας υπόθεσης, το γεγονός ότι η Opel Portugal χρησιμοποιεί ή όχι για βιομηχανικούς σκοπούς, όπως πληροφόρησαν τα τρίτα ενδιαφερόμενα μέρη, ένα χώρο που προορίζεται για γεωργικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς. Πράγματι, η κάτοψη των εγκαταστάσεων δείχνει ότι ο χώρος του οποίου η χρήση είναι υπό αμφισβήτηση είναι σαφώς διαχωρισμένος από τον χώρο στον οποίο θα υλοποιηθεί το παρόν σχέδιο. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπέρανε ότι πρέπει να αξιολογηθούν με βάση τους ισχύοντες κανόνες μόνο τα δύο μέτρα, ήτοι η ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση και η περιφερειακή ενίσχυση.

α) Ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση

(39) Σύμφωνα με το σημείο 3.6 του κοινοτικύ πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία, η ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση υπέρ επιχειρήσεων του αυτοκινητιστικού τομέα θα πρέπει να αξιολογηθεί βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 68/2001 της Επιτροπής, της 12ης Ιανουαρίου 2001, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης στις ενισχύσεις για επαγγελματική εκπαίδευση(10) (εφεξής "ο κανονισμός"). Σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού, μια ενίσχυση στην επαγγελματική εκπαίδευση που ανταποκρίνεται στους όρους που έχουν καθοριστεί από τον ίδιο τον κανονισμό δεν απολαύει αυτομάτως εξαίρεσης εάν το ύψος της παρεχόμενης ενίσχυσης σε μια επιχείρηση για ένα ξεχωριστό σχέδιο επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι ανώτερο του 1 εκατ. ευρώ. Κατά συνέπεια, η ενίσχυση αυτή πρέπει να κοινοποιηθεί και να αξιολογηθεί στα πλαίσια των διατάξεων του κανονισμού. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η προταθείσα ενίσχυση στην προκειμένη υπόθεση ανέρχεται σε 3414010 ευρώ, προς χορήγηση σε μια και μόνη επιχείρηση, και ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό σχέδιο επαγγελματικής εκπαίδευσης. Συνεπώς, η Επιτροπή θεωρεί ότι στην προταθείσα ενίσχυση εφαρμόζεται η υποχρέωση κοινοποίησης και ότι επίσης η ενίσχυση αυτή πρέπει να αξιολογηθεί στα πλαίσια του κανονισμού.

(40) Βάσει του άρθρου 3 παράγραφος 1 του κανονισμού, είναι συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά, σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ), οι ενισχύσεις που πληρούν τους όρους του κανονισμού.

(41) Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η διάκριση μεταξύ δράσεων ειδικής εκπαίδευσης και γενικής εκπαίδευσης καθορίζεται στο άρθρο 4 του κανονισμού. Σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 2, νοείται ως ειδική εκπαίδευση η εκπαίδευση που συνεπάγεται διδασκαλίες άμεσα και κυρίως εφαρμόσιμες στην κατάσταση, σημερινή ή μελλοντική, του εργαζόμενου στη δικαιούχο επιχείρηση και που χορηγεί προσόντα μη μεταβιβάσιμα, ή μεταβιβάσιμα μόνο σε περιορισμένο βαθμό, σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης.

(42) Στο ίδιο άρθρο 2 του κανονισμού ορίζεται ως γενική επαγγελματική εκπαίδευση η επαγγελματική εκπαίδευση που συνεπάγεται διδασκαλίες μη εφαρμόσιμες αποκλειστικά ή κυρίως στην κατάσταση, σημερινή ή μελλοντική, του εργαζομένου στη δικαιούχο επιχείρηση, αλλά που παρέχει προσόντα ευρέως μεταβιβάσιμα σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης, βελτιώνοντας κατά συνέπεια σε σημαντικό βαθμό τη δυνατότητα πρόσληψης του εργαζομένου.

(43) Οι επιλέξιμες δαπάνες στα πλαίσια ενός σχεδίου ενίσχυσης στην επαγγελματική εκπαίδευση καθορίζονται στο άρθρο 4 παράγραφος 7 του κανονισμού. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, όπως προβλέπεται στο άρθρο 4, οι πορτογαλικές αρχές παρουσίασαν δικαιολογητικά έγγραφα υπό μορφή ενός προγράμματος δαπανών επαγγελματικής εκπαίδευσης, γεγονός που επέτρεψε στην Επιτροπή να καθορίσει το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών. Η Επιτροπή παρατηρεί ότι το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών του κοινοποιηθέντος προγράμματος επαγγελματικής εκπαίδευσης ανέρχεται σε 6791212 ευρώ, εκ των οποίων 3118560 ευρώ είναι οι συνολικές επιλέξιμες δαπάνες (εξαιρουμένων των εξόδων μετάβασης) που αφορούν το προσωπικό.

(44) Σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 4 του κανονισμού, οι ενισχύσεις στην επαγγελματική εκπαίδευση είναι συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά εάν τηρούνται οι εντάσεις ενίσχυσης που αναφέρονται σε αυτές τις παραγράφους όσον αφορά τις επιλέξιμες δαπάνες. Σύμφωνα με τον κανονισμό, οι ανώτατες εντάσεις της επιλέξιμης ενίσχυσης για το συγκεκριμένο σχέδιο, που υλοποιείται από μια μεγάλη επιχείρηση σε μια περιφέρεια στην οποία εφαρμόζεται το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης, είναι το 30 % για την ειδική επαγγελματική εκπαίδευση και το 55 % για τη γενική επαγγελματική εκπαίδευση.

(45) Η Επιτροπή σημειώνει ότι οι πορτογαλικές αρχές διέκριναν δύο τύπους κύκλων μαθημάτων: γενικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και επαγγελματικής εκπαίδευσης που περιλαμβάνει ένα γενικό και ένα ειδικό στοιχείο.

(46) Η Επιτροπή θεωρεί, βάσει των πληροφοριών που της διαβιβάστηκαν από τις πορτογαλικές αρχές, ότι οι κύκλοι μαθημάτων που σύμφωνα με τις πορτογαλικές αρχές έχουν χαρακτήρα αποκλειστικά γενικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (183040 ώρες εκπαίδευσης) πρέπει να θεωρηθούν κύκλοι μαθημάτων γενικής επαγγελματικής εκπαίδευσης κατά την έννοια του κανονισμού.

(47) Όσον αφορά τους κύκλους μαθημάτων που χορηγούν ταυτόχρονα γενική και ειδική επαγγελματική κατάρτιση (70059 ώρες γενικής επαγγελματικής κατάρτισης και 74266 ώρες ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης), η Επιτροπή δεν δέχεται τον ορισμό της γενικής επαγγελματικής κατάρτισης που πρότειναν οι πορτογαλικές αρχές. Τούτες υποστηρίζουν ότι, αν και ο στόχος της επαγγελματικής κατάρτισης είναι η απόκτηση προσόντων άμεσα συνδεδεμένων με την τρέχουσα θέση των εργαζομένων στην επιχείρηση, αυτοί οι κύκλοι μαθημάτων χορηγούν ταυτόχρονα προσόντα μεταβιβάσιμα σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης. Ωστόσο, το στοιχείο αυτό δεν είναι ικανό ώστε να χαρακτηριστούν αυτοί οι κύκλοι μαθημάτων ως κύκλοι μαθημάτων γενικής επαγγελματικής κατάρτισης.

(48) Καταρχάς, η Επιτροπή παρατηρεί ότι η ειδική επαγγελματική κατάρτιση μπορεί να συνεισφέρει στη βελτίωση των γενικών προσόντων των εργαζομένων. Κατά συνέπεια είναι πολύ πιθανό ότι η επαγγελματική κατάρτιση που συνεπάγεται διδασκαλίες εφαρμόσιμες άμεσα και κυρίως στη σημερινή κατάσταση των εργαζομένων της επιχείρησης συνεισφέρει επίσης, έμμεσα, στη βελτίωση των γενικών γνώσεων σχετικά, παραδείγματος χάρη, με τις παραγωγικές διαδικασίες, την ευαισθητοποίηση όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα, καθώς και την ομαδική εργασία. Ωστόσο, τα προσόντα αυτά είναι δευτερεύοντα σε σχέση με το κύριο περιεχόμενο της επαγγελματικής κατάρτισης η οποία χορηγεί προσόντα, που δεν είναι ή είναι σε περιορισμένο βαθμό, μεταβιβάσιμα σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης.

(49) Κατά δεύτερο λόγο, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 4 του κανονισμού, στις περιπτώσεις στις οποίες οι προβλεπόμενες ενισχύσεις αφορούν κύκλους μαθημάτων που περιλαμβάνουν ταυτόχρονα στοιχεία γενικής και ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης, στοιχεία που δεν μπορούν να διακριθούν σε ό,τι αφορά τον υπολογισμό της έντασης της ενίσχυσης, και σε περιπτώσεις στις οποίες δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί ο ειδικός ή γενικός χαρακτήρας του σχεδίου ενίσχυσης στην επαγγελματική κατάρτιση, η εγκεκριμένη ένταση θα είναι εκείνη που προβλέπεται για τις ενισχύσεις στην ειδική επαγγελματική κατάρτιση.

(50) Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από τις πορτογαλικές αρχές, τούτες εντόπισαν στοιχεία γενικής επαγγελματικής κατάρτισης σε κύκλους μαθημάτων που κοινοποιήθηκαν ως έχοντες χαρακτήρα γενικής και ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης ταυτόχρονα, καθορίζοντας με ποιο τρόπο ένα συγκεκριμένο μέρος ενός κύκλου μαθημάτων χορηγεί στοιχεία γενικής επαγγελματικής κατάρτισης. Το μέρος του κύκλου μαθημάτων θα έπρεπε να χαρακτηριστεί ως ειδικό μόνο σε περίπτωση που δεν εντοπίζεται κανένα στοιχείο γενικής επαγγελματικής κατάρτισης.

(51) Η Επιτροπή θεωρεί ότι η απλή παρουσία ενός στοιχείου γενικής επαγγελματικής κατάρτισης σε ένα μέρος κύκλου μαθημάτων δεν αποκλείει ότι τούτο χορηγεί κυρίως μια επαγγελματική κατάρτιση ειδικού χαρακτήρα. Οι πορτογαλικές αρχές, ορίζοντας την ειδική επαγγελματική κατάρτιση μόνο δια της εις άτοπον απαγωγής, θεώρησαν ως έχοντα χαρακτήρα γενικής επαγγελματικής κατάρτισης μέρη κύκλων μαθημάτων που παρέχουν προσόντα τα οποία μόνο σε ορισμένο βαθμό είναι μεταβιβάσιμα σε άλλες επιχειρήσεις ή τομείς απασχόλησης και που χορηγούν γνώσεις εφαρμόσιμες άμεσα και κυρίως στη σημερινή κατάσταση των εργαζομένων.

(52) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι τα κριτήρια διαχωρισμού μεταξύ των στοιχείων γενικής επαγγελματικής κατάρτισης και ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης που προτάθηκαν από τις πορτογαλικές αρχές δεν επιτρέπουν τη διάκριση των διαφόρων στοιχείων της επαγγελματικής κατάρτισης, όπως αντιθέτως απαιτεί ο κανονισμός. Επειδή οι κύκλοι μαθημάτων που κοινοποιήθηκαν από τις πορτογαλικές αρχές ως έχοντες ταυτόχρονα χαρακτήρα γενικής και ειδικής επαγγελματικής κατάρτισης χορηγούν διδασκαλίες εφαρμόσιμες άμεσα και κυρίως στη σημερινή κατάσταση των εργαζομένων και παρέχουν προσόντα που δεν είναι, ή που είναι τουλάχιστον σε περιορισμένο βαθμό, μεταβιβάσιμα σε άλλες επιχειρήσεις η τομείς απασχόλησης, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι αυτοί οι κύκλοι μαθημάτων δεν μπορούν να τύχουν των ενισχύσεων στην επαγγελματική κατάρτιση που προβλέπονται για τη γενική επαγγελματική κατάρτιση.

(53) Με βάση τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από τις πορτογαλικές αρχές στην επιστολή τους της 24ης Μαΐου 2002, η Επιτροπή υπολόγισε ότι οι επιλέξιμες δαπάνες επαγγελματικής κατάρτισης είναι οι ακόλουθες:

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

(54) Η ένταση της ενίσχυσης επιλέξιμης για τη γενική επαγγελματική κατάρτιση ισούται με το 55 % των επιλέξιμων δαπανών: εκ τούτου προκύπτει ότι η επιτρεπόμενη ενίσχυση για τη γενική επαγγελματική κατάρτιση είναι 2068057 ευρώ. Η ένταση της ενίσχυσης επιλέξιμης για την ειδική επαγγελματική κατάρτιση είναι ίση με το 30 % των επιλέξιμων δαπανών: εκ τούτου προκύπτει ότι η επιτρεπόμενη ενίσχυση για την ειδική επαγγελματική κατάρτιση είναι 909332 ευρώ.

β) Περιφερειακή ενίσχυση στις επενδύσεις

(55) Σύμφωνα με το κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία, η Επιτροπή πρέπει να διαπιστώσει εάν η χορηγηθείσα ενίσχυση είναι συγχρόνως αναγκαία για την υλοποίηση του σχεδίου και αναλογική ως προς τη σοβαρότητα των προβλημάτων που προτίθεται να επιλύσει. Η Επιτροπή για να εγκρίνει μια κρατική ενίσχυση στον αυτοκινητιστικό τομέα πρέπει να διασφαλίσει την τήρηση αυτών των δύο κριτηρίων, δηλαδή της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας.

(56) Σύμφωνα με το σημείο 3.2 στοιχείο α) του προαναφερθέντος κοινοτικού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία, ο δικαιούχος, για να αποδείξει την αναγκαιότητα μιας περιφερειακής ενίσχυσης, πρέπει να αποδείξει σαφώς τη δυνατότητα μιας εναλλακτικής λύσης οικονομικά έγκυρης για την τοποθεσία του σχεδίου. Πράγματι, εάν καμία άλλη βιομηχανική μονάδα του ομίλου, νέα ή προϋπάρχουσα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο της εν λόγω επένδυσης, η επιχείρηση θα ήταν υποχρεωμένη να υλοποιήσει το σχέδιό της, ακόμη και χωρίς ενίσχυση, στην μοναδική δυνατή παραγωγική μονάδα. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να εγκριθεί καμία περιφερειακή ενίσχυση για ένα σχέδιο που δεν προσφέρεται για γεωγραφική κινητικότητα.

(57) Η Επιτροπή, με τη βοήθεια ενός ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του αυτοκινητιστικού τομέα, αξιολόγησε το φάκελο και τις πληροφορίες που χορήγησε η Πορτογαλία με σκοπό να καθορίσει εάν πρόκειται για ένα κινητό σχέδιο.

(58) Από τα εσωτερικά έγγραφα της GM προέκυψε ότι, τον Απρίλιο και Μάιο 1997, σε διευθυντικό επίπεδο του ομίλου GM είχε εξεταστεί η υπόθεση κλεισίματος του εργοστασίου της Azambuja το 2001 (τέλος της παραγωγής του παλαιού μοντέλου Combo). Στο εργοστάσιο του Gliwice θα μπορούσε να υπάρξει η αναγκαία ικανότητα για την παραγωγή των προβλεπομένων 55000 οχημάτων ετησίως του νέου μοντέλου Combo, προσαρμόζοντας τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις (το εργοστάσιο του Gliwice κατασκευάστηκε μεταξύ Οκτωβρίου 1996 και Αυγούστου 1998) και καθιερώνοντας μια τρίτη βάρδια παραγωγής.

(59) Τον Ιούνιο του 1997, ο όμιλος GM είχε εξετάσει την υπόθεση να μην κλείσει το εργοστάσιο της Azambuja, επενδύοντας σε μια εγκατάσταση βαφής και στην παραγωγή, από το 2001, του νέου μοντέλου Combo. Εσωτερικά έγγραφα της GM αποκαλύπτουν ότι η κρατική ενίσχυση είχε θεωρηθεί απαραίτητη για την εγγύηση της επένδυσης στην Azambuja. Οι διαπραγματεύσεις με τις πορτογαλικές αρχές για το νέο σχέδιο επένδυσης άρχισαν το καλοκαίρι 1997.

(60) Ο όμιλος GM ενέκρινε τον Οκτώβριο 1997 το σχέδιο μιας νέας εγκατάστασης βαφής στην Azambuja. Εκείνη την περίοδο εθεωρείτο δεδομένο ότι το σχέδιο θα τύγχανε της δημόσιας στήριξης των πορτογαλικών αρχών. Μεταξύ των εγγράφων που χορηγήθηκαν από αυτές τις αρχές υπάρχει μια επιστολή που αποστάλθηκε τον Δεκέμβριο 1997 από τον πορτογάλο υπουργό Οικονομίας στην Opel Portugal, στην οποία επιβεβαιώνεται το ενδιαφέρον της πορτογαλικής κυβέρνησης για τη στήριξη του σχεδίου επένδυσης.

(61) Η επένδυση στη μονάδα βαφής άρχισε τον Αύγουστο 1998, ενώ η συμφωνία με τις πορτογαλικές αρχές για τη χορήγηση της στήριξης τους ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο 1999 και τον Φεβρουάριο 2000, και η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε τον Ιούνιο 2000.

(62) Με βάση τις προαναφερθείσες πληροφορίες, η Επιτροπή συμπέρανε ότι το Gliwice είχε θεωρηθεί πραγματικά μια έγκυρη εναλλακτική λύση, σε σύγκριση με την Azambuja, για το συγκεκριμένο σχέδιο.

(63) Οι περιφερειακές ενισχύσεις υπέρ του εκσυγχρονισμού και του εξορθολογισμού, που κατά κανόνα δεν προσφέρονται στην κινητικότητα, δεν εγκρίνονται στον αυτοκινητιστικό τομέα. Ωστόσο, μια επέκταση ή μια μετατροπή που συνεπάγεται μια ριζική μετατροπή των δομών παραγωγής των ήδη λειτουργικών εγκαταστάσεων μπορεί να καταστεί επιλέξιμη για περιφερειακή ενίσχυση.

(64) Η Επιτροπή, στην επίσκεψη που πραγματοποίησε στις 26 Νοεμβρίου 2001 στο εργοστάσιο της Azambuja, υποστηριζόμενη από έναν εξωτερικό εμπειρογνώμονα του αυτοκινητιστικού τομέα, διαπίστωσε ότι το συγκεκριμένο σχέδιο επένδυσης συνεπάγεται ριζική ανανέωση του υπάρχοντος εργοστασίου, πέραν της πλήρους ανανέωσης ενός μοντέλου. Η μονάδα βαφής είναι νέα εξ ολοκλήρου και ο βαθμός τροποποίησης των μονάδων παραγωγής αμαξωμάτων και συναρμολόγησης είναι κατά πολύ ανώτερος εκείνου που θα ήταν κανονικός για την προσαρμογή της παραγωγής του νέου μοντέλου. Παραδείγματος χάρη, σε ό,τι αφορά το νέο μοντέλο σήμερα η παραγωγή είναι πιο αυτοματοποιημένη, με τετραπλασιασμένο τον αριθμό των ρομπότ που χρησιμοποιούνται. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι το εν λόγω σχέδιο αποτελεί μια μετατροπή κατά την έννοια του κοινοτικού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία.

(65) Συνεπώς, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι το σχέδιο παρουσιάζει κινητικό χαρακτήρα και μπορεί να τύχει ενίσχυσης περιφερειακού σκοπού, αφού η ενίσχυση είναι αναγκαία για την προσέλκυση επενδύσεων στην επιδοτούμενη περιοχή.

(66) Όσον αφορά τις επιλέξιμες δαπάνες, η Επιτροπή σημειώνει ότι τούτες ανέρχονται σε 108701829 ευρώ σε τιμές του 1998, με επιτόκιο ανανέωσης 6,42 %, όπως ανέφεραν οι πορτογαλικές αρχές.

(67) Σύμφωνα με το σημείο 3.2 στοιχείο γ) του κοινοτικού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία, η Επιτροπή πρέπει να διαπιστώσει εάν η προβλεπόμενη ενίσχυση είναι αναλογική προς τα περιφερειακά προβλήματα που προτίθεται να επιλύσει. Γι' αυτό τον σκοπό χρησιμοποιείται η μέθοδος της ανάλυσης κόστους-οφέλους (ACB).

(68) Στην ACB συγκρίνονται, σε ό,τι αφορά τα στοιχεία κινητικότητας, οι δαπάνες που ο επενδυτής θα πρέπει να πραγματοποιήσει για να υλοποιήσει το σχέδιο στη συγκεκριμένη περιοχή μ' εκείνες που θα έπρεπε να πραγματοποιήσει για ένα παρόμοιο σχέδιο σε μια εναλλακτική θέση, γεγονός που επιτρέπει τον καθορισμό των ειδικών μειονεκτημάτων της επιδοτούμενης περιοχής. Η Επιτροπή εγκρίνει τις περιφερειακές ενισχύσεις στα όρια των περιφερειακών μειονεκτημάτων που προκύπτουν από την επένδυση στην τοποθεσία αναφοράς για τη σύγκριση.

(69) Σύμφωνα με το σημείο 3.2 στοιχείο γ) των κανόνων ενισχύσεων στην αυτοκινητοβιομηχανία, στα πλαίσια της ACB τα επιχειρησιακά μειονεκτήματα της Azambuja σε σύγκριση με το Gliwice αξιολογούνται για μια περίοδο τριών ετών, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο σχέδιο είναι ένα σχέδιο επέκτασης και όχι μια νέα εγκατάσταση σε ένα καινούριο έδαφος. Η ACB αφορά την περίοδο 2001-2003, δηλαδή τα τρία έτη έναρξης της παραγωγής σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο σημείο 3.3. του παραρτήματος Ι του κοινοτικού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία.

(70) Η ACB που υπέβαλαν οι πορτογαλικές αρχές, με επιστολή στις 28 Ιανουαρίου 2002, δείχνει ένα καθαρό μειονέκτημα, σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, της τοποθεσίας της Azambuja σε σύγκριση με την τοποθεσία του Gliwice, ίσον με 40449401 ευρώ, εκ των οποίου προκύπτει ένα "ποσοστό μειονεκτήματος" της τάξης του 37,21 %.

(71) Η Επιτροπή, υποστηριζόμενη από έναν εξωτερικό εμπειρογνώμονα του αυτοκινητιστικού τομέα, εξέτασε την ACB που της κοινοποιήθηκε, για να διαπιστώσει σε ποιο βαθμό το προτεινόμενο περιφερειακό μέτρο είναι αναλογικό προς τα περιφερειακά προβλήματα που προτίθεται να επιλύσει. Λαμβανομένων υπόψη των συμπληρωματικών πληροφοριών που παρέσχε η Πορτογαλία μετά την έναρξη της διαδικασίας, η ACB τροποποιήθηκε σε διάφορα στοιχεία της.

(72) Όσον αφορά τη συμπληρωματική επένδυση που θα ήταν αναγκαία στην παλαιά μονάδα βαφής της Azambuja, εάν το σχέδιο είχε υλοποιηθεί στο Gliwice, η Επιτροπή θεωρεί αποδεκτό το ποσό των 2882331,52 ευρώ. [...] (*).

(73) Ωστόσο, η Επιτροπή δεν μπορεί να δεχθεί αυτό που υποστηρίζουν οι πορτογαλικές αρχές, δηλαδή ότι στην ACB πρέπει να ληφθεί υπόψη μόνο το ήμισυ του προαναφερθέντος ποσού, αφού το υπόλοιπο 50 % της επένδυσης έχει χρηματοδοτηθεί μέσω κρατικών ενισχύσεων. Πράγματι, είναι συνήθης πρακτική της Επιτροπής να περιλαμβάνει τις πιθανές επιχορηγήσεις στον υπολογισμό του περιφερειακού μειονεκτήματος στα πλαίσια της ACB. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι στην ACB πρέπει να ληφθεί υπόψη μια συμπληρωματική επένδυση 2882331,52 ευρώ ως συμπληρωματική δαπάνη της εναλλακτικής λύσης (Gliwice).

(74) Όσον αφορά το οικόπεδο στο οποίο κείται το εργοστάσιο της Azambuja, η Επιτροπή εξέτασε τις συμπληρωματικές πληροφορίες που χορήγησαν οι πορτογαλικές αρχές μετά την έναρξη της διαδικασίας. Σ' αυτές περιλαμβανόταν μεταξύ άλλων μία επεξηγηματική σημείωση του εμπειρογνώμονα που είχε προβεί στην αξιολόγηση του όμορου προς το εργοστάσιο οικοπέδου, που τυπικά ήταν ιδιοκτησίας της αυτοκινητοβιομηχανίας Ford Lusitania. Ο εμπειρογνώμονας υποστηρίζει σε αυτή τη σημείωση ότι η εκτίμηση της υπόλοιπης αξίας του οικοπέδου που παρουσιάστηκε στη μελέτη είχε πραγματοποιηθεί θεωρητικά, για να αποδείξει ότι ήταν αντιοικονομική η κατεδάφιση του εκεί κτιρίου και η διαίρεση του οικοπέδου σε οικόπεδα για κατασκευή κατοικιών.

(75) Επιπλέον, ο εμπειρογνώμονας διαβεβαιώνει ότι κατά τη γνώμη του η εκτίμηση που αντιπροσωπεύει καλύτερα την αξία της αγοράς του οικοπέδου ήταν εκείνη που εμφανιζόταν στη δεύτερη υπόθεση που παρουσιάστηκε από τη μελέτη, σχετικά με την πώληση του οικοπέδου, στην ελεύθερη αγορά, σε έναν αγοραστή που δεν σκόπευε να χρησιμοποιήσει τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις. Οι πορτογαλικές αρχές, στην επιστολή τους της 24ης Μαΐου 2002, υποστηρίζουν ότι οι εκτιμήσεις των εσόδων που θα προέκυπταν από το οικόπεδο είχαν βασιστεί σ' αυτή τη δεύτερη υπόθεση. Σύμφωνα με την αρχή της σύνεσης, οι πορτογαλικές αρχές μείωσαν κατά 30 % την αξία ανά τετραγωνικό μέτρο που εμφανίστηκε στη μελέτη για την ACB.

(76) Βάσει των νέων πληροφοριών που της διαβιβάστηκαν, η Επιτροπή θεωρεί αποδεκτή την εκτίμηση των καθαρών εσόδων 8083469 ευρώ σε περίπτωση πώλησης το 2002 του οικοπέδου στο οποίο κείται το εργοστάσιο, αφού ο υπολογισμός πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τα κριτήρια της ελεύθερης αγοράς και τηρώντας την αρχή της σύνεσης.

(77) Η Επιτροπή δεν μπορεί να δεχθεί, αντιθέτως, την εκτίμηση της αξίας του οικοπέδου τον Σεπτέμβριο 2001 που περιλαμβάνεται στην άλλη μελέτη, της 18ης Απριλίου 2002. Είναι προφανές ότι η Opel Portugal κατά το χρόνο λήψης της απόφασης υλοποίησης του σχεδίου της Azambuja δεν είχε στη διάθεσή της τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης. Η Επιτροπή, στην αξιολόγησή της, πρέπει να λάβει υπόψη της, στο μέτρο του δυνατού, όλες τις σχετικές πληροφορίες που η Opel Portugal είχε στη διάθεσή της την εποχή κατά την οποία ελήφθη η απόφαση σχετικά με την τοποθεσία του σχεδίου. Παρά ταύτα, τα γεγονότα που ακολούθησαν και που οδήγησαν σε μεταβολές της τιμής του οικοπέδου είναι άσχετα με την αξιολόγηση της παρούσας υπόθεσης.

(78) Όσον αφορά την πιθανή επίπτωση των περιβαλλοντικών ζημιών στην αξία του οικοπέδου, οι πορτογαλικές αρχές υποστηρίζουν ότι δεν είναι αναγκαίο να προβούν στην εξάλειψη της μόλυνσης του οικοπέδου σε περίπτωση πώλησης. Το εργοστάσιο διαθέτει μοντέρνα συστήματα περιβαλλοντικής προστασίας του οικοπέδου, στα οποία συμπεριλαμβάνονται από το 1993 δύο μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Σε ανεξάρτητη έκθεση του Δεκεμβρίου 2001 που παρουσιάστηκε από τις πορτογαλικές αρχές αναφέρεται ότι ο βαθμός μόλυνσης της περιοχής που χρησιμοποιήθηκε προηγουμένως για την αποθήκευση των λυμάτων είναι πολύ κατώτερος των "Dutch standards". Βάσει αυτών των πληροφοριών, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι οι δαπάνες εξάλειψης της μόλυνσης του οικοπέδου σε περίπτωση πώλησής του δεν θα ήταν υψηλές.

(79) Οι τροποποιήσεις που επιφέρθηκαν στην ανάλυση οδηγούν σε έναν αριθμοδείκτη κόστους/οφέλους διαφορετικού από εκείνον που είχε κοινοποιηθεί αρχικά. Η τροποποιηθείσα ACB δείχνει για την Azambuja ένα καθαρό μειονέκτημα, σε ό,τι αφορά το κόστος, 37567069 ευρώ σε τιμές του 1998 (σε σύγκριση με το ποσό των 40449401 ευρώ που κοινοποιήθηκε αρχικά). Το "ποσοστό μειονεκτήματος" που προκύπτει από το σχέδιο είναι 34,56 % (σε σύγκριση με το 37,21 % που κοινοποιήθηκε αρχικά).

(80) Τέλος, η Επιτροπή ανέλυσε το ζήτημα του "top-up", που συνίσταται στη διόρθωση της έντασης της ενίσχυσης, ως συμπληρωματικό κίνητρο ώστε ο επενδυτής να επενδύσει στην εν λόγω περιφέρεια. Από τα χορηγηθέντα έγγραφα προκύπτει ότι η παραγωγική ικανότητα της GM Europe θα μειωθεί την περίοδο 1998-2003. Πράγματι, η GM Europe βρίσκεται σήμερα σε μια διαδικασία αναδιάρθρωσης (το σχέδιο Olympia), που συνεπάγεται μείωση της παραγωγικής της ικανότητας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά συνέπεια, θα έπρεπε να αυξηθεί η ένταση των περιφερειακών μειονεκτημάτων που προκύπτει από την ACB κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες [με μια αμελητέα επίπτωση στους ανταγωνιστές για ένα σχέδιο επένδυσης σε περιοχή στην οποία εφαρμόζεται το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ)], με τελικό αποτέλεσμα ένα ποσοστό 36,56 %,

VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

(81) Η Επιτροπή θεωρεί ότι η ενίσχυση στην επαγγελματική εκπαίδευση για το εν λόγω σχέδιο είναι συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά, αφού δεν υπερβαίνει το ποσό των 2977389 ευρώ. Σ' αυτό το σύνολο, 2068057 ευρώ αντιστοιχούν σε μια ένταση ενίσχυσης της τάξης του 55 % στα 3760104 ευρώ των επιλέξιμων δαπανών για τη γενική επαγγελματική κατάρτιση, ενώ 909,332 ευρώ αντιστοιχούν σε μια ένταση ενίσχυσης της τάξης του 30 % στα 3031108 ευρώ των επιλέξιμων δαπανών για την ειδική επαγγελματική κατάρτιση.

(82) Η Επιτροπή θεωρεί κατά συνέπεια ότι η περιφερειακή ενίσχυση που η Πορτογαλία προτίθεται να χορηγήσει στην Opel Portugal πληροί τα κριτήρια που είναι απαραίτητα για να θεωρηθεί συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης. Η ένταση της ενίσχυσης του σχεδίου (32,5 % σε ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης) είναι κατώτερη του μειονεκτήματος που έδειξε η ανάλυση κόστους-οφέλους/"top-up" (36,56 %) και του ανωτάτου ορίου περιφερειακής ενίσχυσης.

(83) Οποιαδήποτε συμπληρωματική κρατική ενίσχυση υπέρ του εν λόγω σχεδίου επένδυσης είναι ασυμβίβαστη με την κοινή αγορά,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η κρατική ενίσχυση που η Πορτογαλία προτίθεται να χορηγήσει στην Opel Portugal Comércio e Indústria de Veículos για το σχέδιο σχετικά με την παραγωγή του μεικτού οχήματος Corsa Combo είναι συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά κατά την έννοια του άρθρου 87 της συνθήκης:

- όσον αφορά την ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση, μέχρι ύψους 2977389 ευρώ. Σ' αυτό το σύνολο, 2068057 ευρώ αντιστοιχούν σε μια ένταση ενίσχυσης της τάξης του 55 % στα 3760104 ευρώ των επιλέξιμων δαπανών για τη γενική επαγγελματική κατάρτιση, ενώ 909332 ευρώ αντιστοιχούν σε μια ένταση ενίσχυσης της τάξης του 30 % στα 3031108 ευρώ επιλέξιμων δαπανών για την ειδική επαγγελματική κατάρτιση,

- όσον αφορά την περιφερειακή ενίσχυση, στο ποσό των 35297017 ευρώ σε ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης σε τρέχουσες αξίες, λαμβάνοντας ως έτος αναφοράς το έτος 1998, και ένα ποσοστό ανανέωσης 6,42 % (38333000 ευρώ σε ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης σε ονομαστικές αξίες). Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε μια ένταση ενίσχυσης της τάξης του 32,5 % της επιλέξιμης επένδυσης των 108701829 ευρώ σε τρέχουσες αξίες (124299613 σε ονομαστικές αξίες).

Άρθρο 2

Οποιαδήποτε κρατική ενίσχυση στην επαγγελματική κατάρτιση επιπλέον εκείνης του άρθρου 1, που η Πορτογαλία προτίθεται να χορηγήσει στην Opel Portugal Comércio e Indústria de Veículos για το σχέδιο σχετικά με την παραγωγή του μοντέλου Opel Corsa Combo, θα είναι ασυμβίβαστη με την κοινή αγορά.

Άρθρο 3

Η Πορτογαλία πληροφορεί την Επιτροπή, εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης, σχετικά με τα μέτρα που έχει λάβει για να συμμορφωθεί μ' αυτή.

Άρθρο 4

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Πορτογαλική Δημοκρατία.

Βρυξέλλες, 16 Οκτωβρίου 2002.

Για την Επιτροπή

Mario Monti

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ C 151 της 25.6.2002, σ. 2.

(2) Βλέπε υποσημείωση 1.

(3) ΕΕ L 10 της 13.1.2001, σ. 20.

(4) Βλέπε υποσημείωση 1.

(5) Που εγκρίθηκε από την Επιτροπή με απόφασή της, της 29ης Μαρτίου 1999, σχετικά με την υπόθεση αριθ. 1/94.

(6) Που εγκρίθηκε από την Επιτροπή με απόφασή της, της 8ης Σεπτεμβρίου 1999, σχετικά με την υπόθεση αριθ. 97/99.

(7) Βλέπε υποσημείωση 1.

(8) ΕΕ C 72 της 10.3.1994, σ. 3.

(9) ΕΕ C 279 της 15.9.1997.

(10) ΕΕ L 10 της 13.1.2001, σ. 20.