Αναπτυξιακή πολιτική ΕΕ

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Άρθρο 4 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)

Άρθρο 208 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)

Άρθρο 21 παράγραφος 2 στοιχείο δ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ)

Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Το άρθρο 4 ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ την αρμοδιότητα να αναλαμβάνει δράσεις και να ασκεί κοινή πολιτική στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Οι χώρες της ΕΕ δύνανται επίσης να ασκούν τις δικές τους αρμοδιότητες στον συγκεκριμένο τομέα.

Κύριος στόχος της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ, όπως ορίζεται στο άρθρο 208 ΣΛΕΕ, είναι ο περιορισμός και, μακροπρόθεσμα, η εξάλειψη της φτώχειας. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 208, η ΕΕ και οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να σέβονται τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) και άλλων αρμόδιων διεθνών οργανισμών.

Με την αναπτυξιακή πολιτική της, η ΕΕ επιδιώκει επίσης τους στόχους της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, ιδίως όσους ορίζονται στο άρθρο 21 παράγραφος 2 στοιχείο δ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), για την προώθηση, στις αναπτυσσόμενες χώρες, της βιώσιμης ανάπτυξης από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη, με πρωταρχικό στόχο την εξάλειψη της φτώχειας.

Σύμφωνα με τους στόχους που τίθενται στο άρθρο 21 παράγραφος 2 ΣΕΕ, η αναπτυξιακή πολιτική συμβάλλει επίσης, μεταξύ άλλων, στη στήριξη της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στη διατήρηση της ειρήνης και στην πρόληψη των συγκρούσεων, στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και στην αειφόρο διαχείριση των παγκόσμιων φυσικών πόρων, στην παροχή συνδρομής σε πληθυσμούς, χώρες και περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, και στην προώθηση διεθνούς συστήματος που βασίζεται στην ενισχυμένη πολυμερή συνεργασία και τη χρηστή παγκόσμια διακυβέρνηση.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Παγκόσμιες δεσμεύσεις

Η ΕΕ ως ισχυρότερος παγκόσμιος παράγοντας

Η ΕΕ επιδιώκει να συγκεντρώσει όλα τα διαθέσιμα μέσα της ΕΕ και των χωρών της ΕΕ για να προσπαθήσει να δημιουργήσει έναν πιο ειρηνικό και ευημερούντα κόσμο. Η πλήρης εφαρμογή της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ (EU Global Strategy – EUGS) για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας ξεκίνησε το 2017. Στη στρατηγική αυτή καθορίζονται τα βασικά συμφέροντα της ΕΕ και οι αρχές για την ανάληψη δράσης από την ΕΕ και παρουσιάζεται ένα όραμα για μια πιο αξιόπιστη, υπεύθυνη και ευπροσάρμοστη ΕΕ στον κόσμο. Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των ΗΕ θα αποτελούν οριζόντια στοιχεία στην υλοποίηση της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ.

Η ΕΕ και οι χώρες της ΕΕ αποτελούν από κοινού τον μεγαλύτερο πάροχο επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ). Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για την παροχή αναπτυξιακής βοήθειας σε 79 χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) και σε υπερπόντιες χώρες και εδάφη στο πλαίσιο της συμφωνίας της Κοτονού.

Η ΕΕ, μέσω του μηχανισμού της για την αναπτυξιακή συνεργασία, στοχεύει στη μείωση της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και στην προώθηση της βιώσιμης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της χρηστής διακυβέρνησης.

Η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και η ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη

Η Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και οι 17 ΣΒΑ της, οι οποίοι εγκρίθηκαν από τα 193 κράτη μέλη των ΗΕ το 2015, αποτελούν το νέο παγκόσμιο πλαίσιο για την εξάλειψη της φτώχειας και την επίτευξη παγκόσμιας βιώσιμης ανάπτυξης έως το 2030.

Σύμφωνα με τη συνολική πολιτική της ΕΕ, στη νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη που εγκρίθηκε το 2017, η ΕΕ καθορίζει τις αρχές για τη συνεργασία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των χωρών της ΕΕ με τις αναπτυσσόμενες χώρες για τη συμβολή στην επίτευξη της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και του προγράμματος δράσης της Αντίς Αμπέμπα, το οποίο συμφωνήθηκε από τα ΗΕ το 2015, καθώς και της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.

Η κοινή αντίληψη ευθυγραμμίζει την αναπτυξιακή δράση της ΕΕ με τους ΣΒΑ και έχει διαρθρωθεί με βάση τους πέντε πυλώνες που στηρίζουν την Ατζέντα του 2030 (άνθρωποι, πλανήτης, ευημερία, ειρήνη και συνεργασία).

Χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης

Η ΕΕ είναι μέρος του προγράμματος δράσης της Αντίς Αμπέμπα, μιας συμφωνίας που επιτεύχθηκε με τη συνεργασία 193 κρατών μελών των ΗΕ στην τρίτη διεθνή διάσκεψη των ΗΕ για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Ατζέντας του 2030 και δίνει ένα νέο παράδειγμα υλοποίησης μέσω αποτελεσματικής χρήσης χρηματοδοτικών και μη χρηματοδοτικών μέσων, στο πλαίσιο του οποίου οι εσωτερικές δράσεις και οι εύρωστες πολιτικές τίθενται στο προσκήνιο. Οι τομείς δράσης του περιλαμβάνουν τα εξής:

• εγχώριους δημόσιους πόρους·
• εγχώριες και διεθνείς ιδιωτικές επιχειρήσεις και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες·
• διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη·
• το διεθνές εμπόριο ως κινητήρα ανάπτυξης·
• το χρέος και τη βιωσιμότητα του χρέους·
• συστηματικά ζητήματα·
• επιστήμη, τεχνολογία, καινοτομία και ανάπτυξη ικανοτήτων.

Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο

Για να συνεισφέρει στην επίτευξη των ΣΒΑ και να αξιοποιήσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, η ΕΕ ίδρυσε το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ) και την Εγγύηση του ΕΤΒΑ το 2017. Αυτά αποτελούν μέρος του Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου (ΕΕΣ) της ΕΕ, το οποίο καλύπτει τις προκλήσεις βιώσιμης ανάπτυξης που αντιμετωπίζουν οι χώρες της Αφρικής νοτίως της Σαχάρας και, επίσης, τη μετάβαση μέσω μεταρρυθμίσεων στην περιοχή Γειτονίας της ΕΕ.

Μετά την Κοτονού

Οι διαπραγματεύσεις για τον επαναπροσδιορισμό της μελλοντικής σχέσης της ΕΕ με τις χώρες ΑΚΕ βρίσκονται σε εξέλιξη. Επί του παρόντος, αυτή ορίζεται από τη συμφωνία της Κοτονού, η οποία φτάνει στο τέλος της το 2020. Η συμφωνία έχει συμβάλει στη μείωση της φτώχειας, την αύξηση της σταθερότητας και την ένταξη των χωρών ΑΚΕ στην παγκόσμια οικονομία.

Αποτελεσματικότητα της ανάπτυξης και κοινός προγραμματισμός — καλύτερη συνεργασία με τις χώρες της ΕΕ

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να εξασφαλίζει ότι η αναπτυξιακή βοήθεια χορηγείται όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά για την επίτευξη των ΣΒΑ. Από την άποψη αυτή, έχει προσυπογράψει αρκετές διεθνείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

• της Δήλωσης του Παρισιού του 2005 και του προγράμματος δράσης της Άκρα του 2008·
• του τελικού εγγράφου του Μπουσάν του 2011, και
• του τελικού εγγράφου του Ναϊρόμπι του 2016.

Οι βασικές αρχές της αποτελεσματικότητας της ανάπτυξης, όπως επαναπροσδιορίστηκαν στη συνεδρίαση υψηλού επιπέδου του Ναϊρόμπι το 2016, είναι οι εξής:

• ίδια ευθύνη των αναπτυσσόμενων χωρών για τις αναπτυξιακές προτεραιότητες·
• διαφάνεια και αμοιβαία λογοδοσία·
• συνεργασία για την ανάπτυξη με έμφαση στα αποτελέσματα, και
• συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών σε εταιρικές σχέσεις ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.

Αυτές οι αρχές εφαρμόζονται πρακτικά σε προγράμματα και σχέδια, καθώς και μέσω κοινού προγραμματισμού , στο πλαίσιο του οποίου οι διάφοροι αναπτυξιακοί εταίροι της ΕΕ (ΕΕ και χώρες της ΕΕ) εργάζονται σε μια χώρα εταίρο για τον από κοινού σχεδιασμό της συνεργασίας για την ανάπτυξη.

Συνοχή των πολιτικών για την ανάπτυξη (PCD)

Μέσω της συνοχής των πολιτικών για την ανάπτυξη (PCD), η ΕΕ επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές δευτερογενείς συνέπειες των πολιτικών της στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αποσκοπεί στα εξής:

• την προαγωγή συνεργιών μεταξύ των διαφόρων πολιτικών της ΕΕ προς όφελος των χωρών εταίρων και για την υποστήριξη των ΣΒΑ·
• την αύξηση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας για την ανάπτυξη.

Για να εξασφαλίσει ότι παραμένει σταθερή στην επιδίωξη των ΣΒΑ, η ΕΕ έχει ενσωματώσει τη συνοχή των πολιτικών για την ανάπτυξη στο συνολικό έργο της Επιτροπή για την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030. Οι χώρες της ΕΕ διαθέτουν επίσης δικούς τους μηχανισμούς για την εξασφάλιση της συνοχής των πολιτικών για την ανάπτυξη στις εθνικές πολιτικές τους. Η έκθεση της ΕΕ για τη συνοχή των πολιτικών για την ανάπτυξη του 2019 εξετάζει την πρόοδο που σημείωσαν τα θεσμικά όργανα και οι χώρες της ΕΕ στον τομέα της συνοχής των πολιτικών για την ανάπτυξη την περίοδο 2015-2018.

Άνθρωποι

Φτώχεια και μείωση ανισοτήτων

Ο ΣΒΑ 1 για την εξάλειψη της φτώχειας και ο ΣΒΑ 10 για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των διακρίσεων είναι κεντρικοί στόχοι της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα μιας έρευνας για την ανάλυση των ανισοτήτων που διενήργησε η Επιτροπή το 2017 καταδεικνύουν ότι:

• στις αναπτυσσόμενες χώρες, το επίπεδο της εισοδηματικής ανισότητας είναι υψηλό και, κατά μέσο όρο, υψηλότερο από ό,τι πριν από 30 χρόνια·
• η εισοδηματική ανισότητα εμφανίζεται μειωμένη σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βραζιλία, Περού, Μεξικό) και αυξημένη σε ορισμένες ασιατικές χώρες (Κίνα και Βιετνάμ), και
• η Λατινική Αμερική και η Αφρική νοτίως της Σαχάρας είναι οι περιφέρειες με τις μεγαλύτερες ανισότητες στον κόσμο.

Η ανισότητα σε εθνικό επίπεδο παραμένει σημαντικό εμπόδιο για την ταχεία ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας. Παρόλο που η έσχατη ένδεια συνεχίζει να συρρικνώνεται παγκοσμίως, παραμένει διαδεδομένη στην Αφρική, ιδίως την Αφρική νοτίως της Σαχάρας.

Ανθρώπινη ανάπτυξη

Οι προτεραιότητες της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ περιλαμβάνουν την εξάλειψη της φτώχειας (ΣΒΑ 1), την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των διακρίσεων (ΣΒΑ 10), καθώς και τη μέριμνα για όλους τους ανθρώπους. Η προσέγγιση της ανθρώπινης ανάπτυξης εστιάζει στους ανθρώπους, τις ευκαιρίες και τις επιλογές τους. Η ΕΕ υποστηρίζει τις κοινωνίες και τις οικονομίες των χωρών εταίρων στην προσπάθειά τους να εξαλείψουν τους αποκλεισμούς και να βελτιώσουν τη βιωσιμότητά τους, έτσι ώστε όλοι να επωφελούνται από την ανάπτυξη και να μην μείνει κανείς στο περιθώριο.

Ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών

Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδη αξία της ΕΕ (άρθρο 2 ΣΕΕ) και στόχο πολιτικής που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 19 ΣΛΕΕ). Μέσω της προαγωγής της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης των γυναικών, η ΕΕ συμβάλλει στην επίτευξη του ΣΒΑ 5 και της συνολικής Ατζέντας του 2030, όπως επισημαίνεται επίσης στην ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη του 2017.

Η ισότητα των φύλων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για δίκαιη βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, δεδομένου ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Στόχος της ΕΕ είναι να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ζωή και την κοινωνία των πολιτών πλήρως και ισότιμα. Ειδικότερα, υποστηρίζει την άρση των εμποδίων στην ισότητα των φύλων, όπως των νόμων που εισάγουν διακρίσεις, της άνισης πρόσβασης στις υπηρεσίες και τη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση και την υγεία, τις θέσεις εργασίας και την οικονομική χειραφέτηση, και τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή, καθώς και την εξάλειψη της σεξουαλικής βίας και της βίας με βάση το φύλο, μεταξύ άλλων μέσω της αντιμετώπισης των κοινωνικών κανόνων και των έμφυλων στερεοτύπων, καθώς και της υποστήριξης των γυναικείων κινημάτων και της κοινωνίας των πολιτών.

Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου (2016-2020) καθορίζει το πλαίσιο για την επίτευξη αυτών των στόχων προτεραιότητας σε όλον τον κόσμο, μέσω των πολιτικών εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ. Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη έκθεση υλοποίησης του σχεδίου δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου για την περίοδο 2016-2020.

Μία εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ είναι η πρωτοβουλία Spotlight, ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ, μια μοναδική συνεργασία με τα ΗΕ για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν κυβερνήσεις εταίροι και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από την Ασία, την Αφρική νοτίως της Σαχάρας, τη Λατινική Αμερική, την Καραϊβική και τον Ειρηνικό Ωκεανό.

Μετανάστευση, εκτοπίσεις πληθυσμών και άσυλο

Παρόλο που η μετανάστευση και η κινητικότητα δεν αποτελούν νέα θέματα, ο αριθμός των διεθνών μεταναστών αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας τα 258 εκατομμύρια το 2017 (σημειώνοντας αύξηση από 220 εκατομμύρια το 2010 και 173 εκατομμύρια το 2000). Οι περισσότεροι διεθνείς μετανάστες στον κόσμο είναι πολίτες αναπτυσσόμενων χωρών και οι αναπτυσσόμενες χώρες φιλοξενούν περισσότερους από το 85 % των εκτοπισθέντων ατόμων στον κόσμο.

Οι προκλήσεις που εγείρει η μετανάστευση παραμένουν στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας. Το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέχισε να αντιμετωπίζει δυναμικά τη σχέση ανάπτυξης και μετανάστευσης, σύμφωνα με την Ατζέντα του 2030 και την κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη. Η συνεργασία για την ανάπτυξη της ΕΕ διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στις συνολικές προσπάθειες της ΕΕ για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Θεματολογίου για τη Μετανάστευση, της Δήλωσης της Βαλέτας, του πλαισίου εταιρικής σχέσης για τη μετανάστευση και της νέας προσέγγισης της ΕΕ για την εκτόπιση πληθυσμών, σε πλήρη συμμόρφωση με τους στόχους και τις αρχές ανάπτυξης.

Μέσα από διάφορους αναπτυξιακούς μηχανισμούς, για παράδειγμα μέσω του ευρωπαϊκού καταπιστευματικού Ταμείου εκτάκτου ανάγκης για την Αφρική και του ενωσιακού περιφερειακού καταπιστευματικού Ταμείου για τη Συρία, αλλά και στο πλαίσιο γεωγραφικών μηχανισμών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υλοποίησε δράσεις σε χώρες εταίρους για την αντιμετώπιση τόσο βραχυπρόθεσμων όσο και μακροπρόθεσμων προκλήσεων και ευκαιριών που ανακύπτουν από τη μετανάστευση.

Έμφαση δόθηκε κυρίως σε τρεις πτυχές:

• 1)

  την αντιμετώπιση των παραγόντων αύξησης/των βασικών αιτιών της παράτυπης μετανάστευσης/εκτόπισης πληθυσμών·

• 2)

  τη βελτίωση των ικανοτήτων των εταίρων για βελτιωμένη διαχείριση της μετανάστευσης/των προσφύγων·

• 3)

  τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου της μετανάστευσης στην ανάπτυξη.

Μέσω αυτής της συνολικής προσέγγισης, η στήριξη που δόθηκε το 2017 συνέβαλε στην ενίσχυση του διαλόγου και της συνεργασίας με χώρες εταίρους στον τομέα της μετανάστευσης και, επίσης, στην επίτευξη απτών αποτελεσμάτων όσον αφορά τη βελτίωση της διαχείρισης της μετανάστευσης, την παροχή προστασίας σε ευάλωτους μετανάστες και πρόσφυγες και τη μεγιστοποίηση του θετικού αντίκτυπου της μετανάστευσης στην ανάπτυξη.

Μεταξύ άλλων επιτευγμάτων, το 2017 η ΕΕ:

• διέθεσε 3 δισεκατομμύρια ευρώ στη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και
• ανέπτυξε ένα πρόγραμμα 90 εκατομμυρίων ευρώ για την παροχή προστασίας και βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη στη Λιβύη και ως υποστήριξη για τη σταθεροποίηση των κοινοτήτων υποδοχής, δίνοντας πλέον έμφαση στον άξονα της Κεντρικής Μεσογείου·
• ενέκρινε, στις 31 Δεκεμβρίου 2017, 143 έργα συνολικά, αξίας 2 388 εκατομμυρίων ευρώ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού καταπιστευματικού Ταμείου για την Αφρική·
• ενέκρινε, στην Ασία, το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και το Ιράκ, ένα ειδικό μέτρο ύψους 196 εκατομμυρίων ευρώ μέσω της Επιτροπής, τον Σεπτέμβριο του 2017, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εγείρει η παρατεταμένη εκτόπιση πληθυσμών και η μετανάστευση στην Ασία και τη Μέση Ανατολή.

Πολιτισμός, εκπαίδευση και υγεία

Η ΕΕ αναγνωρίζει τον ρόλο του πολιτισμού στην οικονομική μεγέθυνση και ως σημαντική συνιστώσα και παράγοντα διευκόλυνσης:

• της κοινωνικής ένταξης·
• της ελευθερίας έκφρασης·
• της διαμόρφωσης ταυτότητας·
• της ενδυνάμωσης των πολιτών·
• της πρόληψης των συγκρούσεων.

Το 2017 η ΕΕ ενέκρινε:

• συμπεράσματα σχετικά με μια στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις·
• ορισμένα προγράμματα, όπως το πρόγραμμα με τίτλο « Investing in Culture and Creativity » (Επένδυση στον πολιτισμό και τη δημιουργικότητα), το οποίο έχει στόχο:
  • τη βελτίωση της πολιτιστικής διακυβέρνησης σε χώρες εταίρους·
  • την τόνωση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, και
  • την ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Σκοπός του ΣΒΑ 4 είναι η εξασφάλιση δίκαιης, ποιοτικής εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και η προώθηση ευκαιριών δια βίου μάθησης για όλους έως το 2030. Η εκπαίδευση αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και δημόσιο αγαθό. Διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην επίτευξη άλλων ΣΒΑ μέσω της μάθησης, των δεξιοτήτων και της ευαισθητοποίησης.

Το 2017 η ΕΕ:

• υποστήριξε τις προσπάθειες περισσότερων από 45 χωρών να ενισχύσουν τα εκπαιδευτικά συστήματά τους·
• συνεργάστηκε με την Παγκόσμια Σύμπραξη για την Εκπαίδευση, η οποία υποστηρίζει τη βασική εκπαίδευση, με έμφαση στις πιο φτωχές χώρες ή/και σε όσες βρίσκονται σε ασταθή κατάσταση·
• ενέκρινε πρόγραμμα ύψους 21 εκατομμυρίων ευρώ με στόχο τη στήριξη των εκπαιδευτικών αναγκών σε περιόδους παρατεταμένης κρίσης, με έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης σε ασφαλή εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας βάσης τεκμηρίωσης για την ενημέρωση της μελλοντικής στήριξης.

Για την επίτευξη του ΣΒΑ 3 για την υγεία και την ευημερία, η ΕΕ συνέχισε τις δράσεις της στον τομέα της υγείας υποστηρίζοντας το Διεθνές Ταμείο και την Παγκόσμια Συμμαχία για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση (GAVI), καθώς και διενεργώντας έρευνα για την καταπολέμηση παραμελημένων μολυσματικών νόσων που συνδέονται με τη φτώχεια. Υποστήριξε επίσης περιφερειακές πρωτοβουλίες, όπως το δεύτερο πρόγραμμα με τίτλο «Σύμπραξη Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσομένων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές» , και άλλες πολυεθνικές πρωτοβουλίες.

Σε συνεργασία με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον πληθυσμό, η ΕΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες για την αύξηση της διαθεσιμότητας ποιοτικών υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας και μητρικής υγείας.

Επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια και βιώσιμη γεωργία

Καθώς ένας στους εννέα ανθρώπους βρίσκεται σε καθεστώς επισιτιστικής και διατροφικής ανασφάλειας, ο ΣΒΑ 2 επιδιώκει να δοθεί τέλος στην πείνα, να επιτευχθεί επισιτιστική ασφάλεια, να βελτιωθεί η διατροφή και να προαχθεί η βιώσιμη γεωργία έως το 2030.

Η βιώσιμη γεωργία, καθώς και η βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, είναι απαραίτητες για να δοθεί τέλος στην πείνα και να διασφαλιστεί η επισιτιστική ασφάλεια και συνεχίζουν να αποτελούν βασικό παράγοντα ενίσχυσης των προσπαθειών για την εξάλειψη της φτώχειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η γεωργία και η επισιτιστική ασφάλεια αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την επίτευξη καλών διατροφικών αποτελεσμάτων.

Η ΕΕ ήταν ένας από τους σημαντικούς συντελεστές της δημοσίευσης, το 2017, της παγκόσμιας έκθεσης για τις διατροφικές κρίσεις (Global Report on Food Crises), η οποία, αναφέροντας ότι σχεδόν 108 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση διατροφικής κρίσης ή έκτακτης ανάγκης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι ανάγκη:

• να αναλυθούν οι βασικοί παράγοντες που προκαλούν διατροφική ανασφάλεια, και
• να γίνουν προσπάθειες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων.

Η ΕΕ έχει αναλάβει διάφορες πρωτοβουλίες για τη μείωση του αριθμού των παιδιών με καθυστερημένη ανάπτυξη ηλικίας έως 5 ετών κατά τουλάχιστον 7 εκατομμύρια έως το 2025, διαθέτοντας 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2014-2020.

Η βιώσιμη γεωργία, από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη, αποτελεί κεντρικό θέμα της ατζέντας της ΕΕ στον τομέα της συνεργασίας της με χώρες εταίρους για την ανάπτυξη. Οι δράσεις της ΕΕ επικεντρώνονται σε αυτόν τον τομέα:

• σε επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις μικρής κλίμακας·
• στην υποστήριξη κυβερνητικών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που ενθαρρύνουν τη βιωσιμότητα και την καινοτομία στον γεωργικό τομέα·
• στην προαγωγή γεωργικών πρακτικών και τεχνολογιών που αυξάνουν το αγροτικό εισόδημα, ενώ παράλληλα είναι βιώσιμες όσον αφορά τα ύδατα, το έδαφος και τα οικοσυστήματα, και της βιοποικιλότητας·
• στη βελτίωση της πρόσβασης των γεωργών σε μέσα γεωργικής παραγωγής, όπως γη, κεφάλαιο κ.λπ., ιδίως μέσω της ενθάρρυνσης της τοπικής συνεργασίας και των συμπράξεων μεταξύ γεωργών·
• στη μόχλευση περισσότερων ιδιωτικών επενδύσεων στον γεωργικό τομέα·
• στην ενίσχυση των γυναικών που ασχολούνται με τη γεωργία.

Πλανήτης

Κλιματική αλλαγή

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να συμβάλει στην παγκόσμια μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή σύμφωνα με τη Συμφωνία των Παρισίων του 2015 και τον ΣΒΑ 13. Θέτουμε την υλοποίηση των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών στον πυρήνα του πολιτικού διαλόγου με τις χώρες εταίρους μας, με στόχο την ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής στις πολιτικές, τις στρατηγικές, τα επενδυτικά σχέδια και τα έργα μας, ώστε να συνεισφέρουν πλήρως στην υλοποίηση της Συμφωνίας των Παρισίων και του ΣΒΑ 13. Οι δράσεις μας για την κλιματική αλλαγή πρέπει να συμβαδίζουν με την Ατζέντα για το 2030.

Η ΕΕ αύξησε τις προσπάθειές της για τη διαχείριση των κινδύνων και την ανάπτυξη ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με το Πλαίσιο Σεντάι για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών. Η ΕΕ υποστηρίζει επίσης τη στροφή προς μια πράσινη οικονομία χαμηλών εκπομπών, ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον ΣΒΑ 8 για την ανάπτυξη και τον ΣΒΑ 12 για τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή. Η κλιματική αλλαγή συνδέεται με όλους σχεδόν τους ΣΒΑ.

Την περίοδο 2014-2018 η ΕΕ επένδυσε 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη της δράσης για το κλίμα. Το μεγαλύτερο μερίδιο της ενωσιακής χρηματοδότησης για το κλίμα διατέθηκε για δράσεις προσαρμογής (41 %) και, σε μικρότερο ποσοστό, για δράσεις συνέργειας που καλύπτουν τόσο την προσαρμογή όσο και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής (31 %) και για δράσεις μετριασμού (28 %). Στόχος μας είναι να προάγουμε τέτοιες δράσεις που συμβάλλουν τόσο στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όσο και στον μετριασμό της.

Περιβάλλον και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων

Το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι, όπως η γη, οι υδάτινοι πόροι, τα δάση, τα αποθέματα αλιευμάτων και η βιοποικιλότητα, είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την οικονομία των αναπτυσσόμενων χωρών και τη διαβίωση των πολιτών τους. Η προστασία και η βιώσιμη διαχείρισή τους είναι απαραίτητες για την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη (συμπεριλαμβανομένων των ΣΒΑ 6, 12, 14 και 15), για την εξάλειψη της φτώχειας και της πείνας και την εξασφάλιση της υγείας, της ευημερίας, της πρόσβασης σε καθαρό νερό και συνθήκες υγιεινής και της βιώσιμης ανάπτυξης, παράλληλα με τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ υποστηρίζει τις χώρες εταίρους στη βελτίωση της διακυβέρνησης των περιβαλλοντικών και φυσικών πόρων, τη βιώσιμη διαχείριση της γης, των υδάτων, των δασών και άλλων φυσικών πόρων, την προστασία της βιοποικιλότητας, την αντιμετώπιση της ρύπανσης και την προώθηση πράσινων οικονομιών χωρίς αποκλεισμούς.

Βιώσιμη ενέργεια

Η πρόσβαση σε σύγχρονες και βιώσιμες ενεργειακές υπηρεσίες είναι ένας από τους βασικούς τομείς στόχους της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ. Το 2017 η Επιτροπή εξέδωσε έγγραφο που καταδείκνυε ότι η συνεργασία για τη βιώσιμη ενέργεια συμβάλλει στην υλοποίηση της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο των δημοσιονομικών προοπτικών για την περίοδο 2014-2020, διατέθηκαν 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε δράσεις βιώσιμης ενεργειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη με σκοπό τη συμβολή στην επίτευξη των τριών στόχων της ΕΕ έως το 2020: της παροχής πρόσβασης σε ενέργεια σε περίπου 40 εκατομμύρια ανθρώπους, της αύξησης της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας κατά περίπου 6,5 GW και της συμβολής στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με την εξοικονόμηση περίπου 15 εκατομμυρίων τόνων CO₂/έτος.

Για παράδειγμα, στόχος της ΕΕ είναι να υλοποιήσει τη συνεισφορά της στους στόχους της πρωτοβουλίας για την ανανεώσιμη ενέργεια στην Αφρική και να αυξήσει τις δυνατότητες παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας στα 5 GW έως το 2020, παρέχοντας παράλληλα πρόσβαση σε βιώσιμη ενέργεια σε 30 εκατομμύρια ανθρώπους στην Αφρική και εξοικονομώντας 11 εκατ. τόνους CO₂ ετησίως.

Ευημερία

Συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα

Καθώς οι επενδυτικές ανάγκες σε χώρες εταίρους είναι σημαντικές και η χρηματοδότηση από κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς δεν επαρκεί για την εκπλήρωσή τους, η ΕΕ χρησιμοποιεί την πρακτική του συνδυασμού, στο πλαίσιο του οποίου επιχορηγήσεις της ΕΕ συνδυάζονται με δάνεια ή εισφορές στο κεφάλαιο από δημόσιους και ιδιώτες χρηματοδότες, συμβάλλοντας έτσι στον ΣΒΑ 17 (ενίσχυση των μέσων υλοποίησης και συνεργασία για τους στόχους). Το πλαίσιο συνδυασμού της ΕΕ αποτελείται από τις παρακάτω περιφερειακές διευκολύνσεις συνδυασμού:

• Επενδυτική διευκόλυνση για τη Λατινική Αμερική·
• Επενδυτική διευκόλυνση για την Ασία·
• Επενδυτική διευκόλυνση για την Κεντρική Ασία·
• Επενδυτική διευκόλυνση για την Καραϊβική·
• Επενδυτική διευκόλυνση για τον Ειρηνικό·
• Καταπιστευματικό Ταμείο υποδομών της ΕΕ για την Αφρική·
• Επενδυτική πλατφόρμα για την Αφρική και Επενδυτική πλατφόρμα γειτονίας [που τελεί υπό τη διαχείριση της Γενικής Διεύθυνσης Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση (NEAR)], οι οποίες έχουν ενταχθεί αμφότερες στο ΕΤΒΑ στο πλαίσιο του πρώτου πυλώνα του ΕΕΣ (βλ. την ενότητα για το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο παραπάνω).

Μια σημαντική πρωτοβουλία, η Εγγύηση του ΕΤΒΑ, χρησιμοποιεί περιορισμένα δημόσια κεφάλαια για να μοχλεύσει ιδίως ιδιωτικές επενδύσεις για βιώσιμα έργα τα οποία, χωρίς αυτές, θα συναντούσαν δυσκολίες να ξεκινήσουν ή να επεκταθούν, εστιάζοντας παράλληλα σε στόχους βιώσιμης ανάπτυξης σε χώρες εταίρους. Το ΕΕΣ δίνει συνολικά έμφαση στην άρση των περιορισμών στις βιώσιμες ιδιωτικές επενδύσεις και την υποστήριξη μεταρρυθμίσεων προτεραιότητας μέσω ενισχυμένου διαλόγου με τον ιδιωτικό τομέα και σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη. Η τόνωση των βιώσιμων επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης (ΣΒΑ 8) είναι επίσης ένας από τους βασικούς στόχους της συμμαχίας Αφρικής-Ευρώπης για βιώσιμες επενδύσεις και θέσεις εργασίας που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2018.

Στον τομέα του εμπορίου, τον Νοέμβριο του 2017 η ΕΕ ενέκρινε μια νέα στρατηγική βοήθειας για το εμπόριο, για την επίτευξη ευημερίας μέσω του εμπορίου και των επενδύσεων, από κοινού με χώρες της ΕΕ. Στόχος της στρατηγικής είναι να ενθαρρυνθεί η καλύτερη κινητοποίηση της βοήθειας της ΕΕ για το εμπόριο με σκοπό την παροχή βοήθειας στις αναπτυσσόμενες χώρες για να αξιοποιήσουν πλήρως για την ανάπτυξή τους τα διάφορα μέσα πολιτικής της ΕΕ, ιδίως τις εμπορικές συμφωνίες και τα προτιμησιακά καθεστώτα της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης και του συστήματος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων), με βιώσιμο τρόπο χωρίς διακρίσεις.

Γεωργική ανάπτυξη

Τα δύο τρία του φτωχού πληθυσμού παγκοσμίως εξαρτώνται από τη γεωργία για τη διαβίωσή τους και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθούν να εξαρτώνται πολύ από το εμπόριο μερικών μόνο αγαθών.

Η ΕΕ είναι πεπεισμένη ότι θα πρέπει να επιτευχθεί επιτάχυνση των υπεύθυνων, εσωτερικών και εξωτερικών, δημόσιων και ιδιωτικών, επενδύσεων στη γεωργία και τις γεωργικές επιχειρήσεις για να δημιουργηθεί η απαραίτητη δυναμική για βιώσιμη ανάπτυξη και ανθεκτικότητα στις αγροτικές περιοχές των αναπτυσσόμενων χωρών. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, τον Σεπτέμβριο του 2018 ο πρόεδρος Jean-Claude Juncker ανακοίνωσε τη νέα συμμαχία Αφρικής-Ευρώπης για βιώσιμες επενδύσεις και θέσεις εργασίας.

Πρέπει να τονωθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις μέσω της δημιουργίας ενός άρτια ρυθμισμένου και λειτουργούντος επιχειρηματικού περιβάλλοντος και ο δημόσιος τομέας διαδραματίζει βασικό ρόλο στην επίτευξη του εν λόγω περιβάλλοντος. Ωστόσο, τα αυξημένα επίπεδα κινδύνου που συνδέονται με τους κινδύνους παραγωγής, χρηματοδότησης και αγοράς εξακολουθούν να αποτελούν βασικούς περιορισμούς στην αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων. Η ΕΕ συμβάλλει στη μείωση των εν λόγω κινδύνων με το Ευρωπαϊκό Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο (ΕΕΣ). Η ΕΕ υποστηρίζει δράσεις διακυβέρνησης της γης σε 40 χώρες περίπου με συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν 240 εκατομμύρια ευρώ. Στο Περού και την Ονδούρα, οι χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ δράσεις προστατεύουν τα γαιοκτητικά δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών και διασφαλίζουν βασικά περιουσιακά στοιχεία για αυτούς (συμβάλλοντας στον ΣΒΑ 2).

Υποδομή, πόλεις και ψηφιοποίηση

Για να σημειωθεί πρόοδος στην υλοποίηση της Ατζέντας του 2030, απαιτούνται:

• δημιουργία ανθεκτικών υποδομών·
• προώθηση της βιώσιμης εκβιομηχάνισης χωρίς αποκλεισμούς· και
• ενθάρρυνση της καινοτομίας (ΣΒΑ 9).

Ο συνεχιζόμενος ψηφιακός μετασχηματισμός παρέχει ευκαιρίες για την αύξηση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και την επιτάχυνση της πρόσβασης σε ποιοτικές βασικές υπηρεσίες, τη βελτίωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των κυβερνήσεων και την ενίσχυση της δημοκρατίας. Προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη καλής συνδεσιμότητας και προσαρμοσμένων κανονιστικών διατάξεων για την υποστήριξη της επίτευξης του ΣΒΑ 9.

Η ΕΕ συνδράμει στον συντονισμό της κοινής ατζέντας Αφρικής-ΕΕ για τις υποδομές και συμμετέχει στο συμβούλιο διαχείρισης του προγράμματος για την πολιτική μεταφορών στην Αφρική, υποστηρίζοντας την πολιτική και τη στρατηγική αφρικανικών κυβερνήσεων και περιφερειακών οικονομικών κοινοτήτων.

Η ταχεία αστικοποίηση, ιδίως στην Ασία και την Αφρική, εγείρει σημαντικές προκλήσεις για την ανάπτυξη. Το 2017 αναπτύχθηκε το πρόγραμμα διεθνούς αστικής συνεργασίας για την κοινή χρήση αστικών βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των πόλεων της ΕΕ και πόλεων σε χώρες στρατηγικούς εταίρους, όπως την Ινδία και την Κίνα, ενώ εντάχθηκε στο ΕΕΣ μια επενδυτική θυρίδα για «βιώσιμες πόλεις» (ΣΒΑ 11).

Ειρήνη

Δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, χρηστή διακυβέρνηση

Η ΕΕ βασίζεται στις θεμελιώδεις αξίες του σεβασμού της δημοκρατίας, του κράτος δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (άρθρο 2 ΣΕΕ) Η προαγωγή αυτών των αξιών αποτελεί βασική προτεραιότητα των εξωτερικών σχέσεων (άρθρο 21 ΣΕΕ) η οποία έχει μετουσιωθεί στη συνολική πολιτική της ΕΕ (EUGS). Η ΕΕ υποστηρίζει χώρες εταίρους στην υλοποίηση του ΣΒΑ 16 σχετικά με τη δημοκρατία, την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, την καταπολέμηση της διαφθοράς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη χρηστή διακυβέρνηση μέσω του προγραμματισμού της αναπτυξιακής βοήθειας που χορηγεί. Οι δραστηριότητες σε συνεργασία με κυβερνήσεις τρίτων χωρών περιλαμβάνουν την αρωγή στις εκλογές και την υποστήριξη της δημοκρατίας, τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης και της καταπολέμησης της διαφθοράς, και την προαγωγή της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και των θεμελιωδών ελευθεριών.

Επιπλέον, η ΕΕ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως μέσω του ειδικού ευρωπαϊκού μέσου για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου. Οι προτεραιότητες του μέσου ενημερώνονται από το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (2014-2019). Αυτό δίνει έμφαση στην ενίσχυση των διεθνών οργανισμών και των δικαστηρίων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και απευθύνεται κυρίως στην κοινωνία των πολιτών και σε ανεξάρτητους εποπτικούς φορείς, ώστε να εξασφαλίζει την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.

Παραδείγματος χάριν, το Ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου επιτρέπει μέτρα αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων και εμπιστευτικά σχέδια για την προστασία οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρατευμένων υπερμάχων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δραστηριοποιούνται στα πιο δύσκολα περιβάλλοντα.

Παρέχεται στοχευμένη στήριξη σε αντιπροσωπείες της ΕΕ για την ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα της προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, για την ελευθερία έκφρασης, παρέχεται στήριξη μέσω δύο προγραμμάτων:

• Supporting Democracy (Υποστήριξη της δημοκρατίας) και
• Media4Democracy (Τα μέσα ενημέρωσης για τη δημοκρατία).

Αστάθεια και ανθεκτικότητα

Το 2017 η ΕΕ ανέλαβε μια πολυτομεακή δέσμευση για ανθεκτικότητα. Ξεκίνησε μια πιλοτική διαδικασία σε έξι χώρες (Τσαντ, Ιράκ, Μιανμάρ, Νιγηρία, Σουδάν και Ουγκάντα) με σκοπό να τεθεί σε δοκιμή μια ευρύτερη προσέγγιση για τη σύνδεση ανθρωπιστικής βοήθειας/ανάπτυξης/ειρήνης σε περιβάλλοντα αστάθειας.

Κατά τη διάρκεια του 2017, σημειώθηκε επίσης πρόοδος στις δράσεις για την ανθεκτικότητα και την αντιμετώπιση της αστάθειας στους τέσσερις παρακάτω τομείς.

• Ενίσχυση του πλαισίου ανθεκτικότητας, ιδίως με την έκδοση της κοινής ανακοίνωσης «Μια στρατηγική προσέγγιση όσον αφορά την ανθεκτικότητα στην εξωτερική δράση της ΕΕ».
• Ανάπτυξη και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τις εξωτερικές συγκρούσεις και κρίσεις. Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης προσέγγισης, τα σχετικά θεσμικά όργανα και μέσα της ΕΕ, καθώς και οι χώρες της ΕΕ, συνεργάζονται για την επίτευξη μιας περισσότερο συντονισμένης και συνεκτικής εξωτερικής δράσης. Συνολικός στόχος είναι η ενίσχυση του αντίκτυπου της ΕΕ όσον αφορά τη συμβολή της στην πρόληψη, τη διαχείριση και την επίλυση συγκρούσεων και κρίσεων.
• Ενίσχυση της σημασίας της ανθεκτικότητας στις συγκρούσεις και τις κρίσεις, μεταξύ άλλων με τις συμβάσεις για τη μεταρρύθμιση του κράτους και την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στο πλαίσιο των επιχειρήσεων στήριξης του προϋπολογισμού που διενεργούμε.
• Υποστήριξη του Διεθνούς διαλόγου σχετικά με την οικοδόμηση ειρήνης και κράτους που διεξάγουν οι ίδιες οι κυβερνήσεις ασταθών χωρών και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ).

Ασφάλεια

Ο μηχανισμός συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη (IcSP) είναι το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της Επιτροπής για τη βελτίωση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ανθεκτικότητας σε χώρες εταίρους. Το παγκόσμιο πεδίο εφαρμογής του IcSP και η έμφαση που δίνει στην ασφάλεια το καθιστούν συμπληρωματικό άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων· ιδίως σε περιπτώσεις που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν γεωγραφικοί ή θεματικοί μηχανισμοί συνδεδεμένοι με κριτήρια επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, αλλά και για την αντιμετώπιση ζητημάτων διαπεριφερειακού ή παγκόσμιου χαρακτήρα. Στο πλαίσιο του προγραμματιζόμενου μέρους του IcSP το οποίο διαχειρίζεται η Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης (DEVCO), βρίσκονται σε εξέλιξη περισσότερα από 260 έργα προς όφελος 70 χωρών. Οι φορείς χωρών εταίρων και ευρωπαϊκών χωρών υλοποιούν αυτά τα έργα από κοινού.

Τα έργα καλύπτουν ευρύ φάσμα ζητημάτων, όπως, παραδείγματος χάριν: αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού, τεχνική συνδρομή προς κοινότητες επιβολής της νομοθεσίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, των χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών, της οργανωμένης εγκληματικότητας, της εμπορίας ναρκωτικών ή της νομιμοποίησης παράνομου χρήματος, ανάπτυξη ικανοτήτων για τη βελτίωση των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης ή προστασία κρίσιμων υποδομών. Τα υποστηρικτικά εργαλεία μπορεί να περιλαμβάνουν εκπαίδευση των εκπαιδευτών, επιτόπια συνδρομή, διασυνοριακές ασκήσεις επί χάρτου και διασυνοριακές επιτόπιες ασκήσεις σε πραγματικές συνθήκες, καθώς και την ανάπτυξη εθνικών σχεδίων δράσης με βάση τις ανάγκες και τις αξιολογήσεις κινδύνου. Από τον Ιανουάριο του 2018, η ΕΕ είναι σε θέση να υποστηρίζει την ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της ασφάλειας και της ανάπτυξης (CBSD). Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, είναι δυνατή η παροχή εκπαίδευσης και εξοπλισμού σε στρατιωτικούς σε χώρες εταίρους για δραστηριότητες που υποστηρίζουν τους στόχους ανάπτυξης.

Μέσω μιας πολυδιάστατης προσέγγισης για την αντιμετώπιση εσκεμμένων (τρομοκρατία, εγκληματικότητα), αλλά και τυχαίων (Seveso, Fukushima) και περιβαλλοντικών (ιός Ebola) ζητημάτων σχετικών με την ασφάλεια, το IcSP συμβάλλει στην υλοποίηση διαφόρων ΣΒΑ του ΟΗΕ και βασικών τομέων της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων βασικών δράσεων προτεραιότητας στην περιοχή γειτονίας της ΕΕ.

Πυρηνική ασφάλεια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προάγει την πυρηνική ενέργεια, η οποία είναι αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης ενός κράτους, αλλά προάγει την πυρηνική ασφάλεια. Οποιοδήποτε πυρηνικό ατύχημα έχει παγκόσμιο αντίκτυπο στις κοινωνίες και, επομένως, η συνεργασία για την πυρηνική ασφάλεια είναι ύψιστης σημασίας για την ασφάλεια των ευρωπαίων πολιτών και του περιβάλλοντος.

Μέσω μιας πολυδιάστατης προσέγγισης για την πυρηνική ασφάλεια, την υγεία, το περιβάλλον και άλλα σχετικά ζητήματα, ο μηχανισμός συνεργασίας στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας συμβάλλει σε πολλούς βασικούς τομείς της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων βασικών δράσεων προτεραιότητας στην περιοχή γειτονίας της ΕΕ, την Κεντρική Ασία και το Ιράν.

Προκλήσεις εγείρονται σε χώρες στην περιοχή γειτονίας της ΕΕ. Αυτές οι προκλήσεις αφορούν κυρίως τις χώρες που αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν πυρηνική ενέργεια, όπως η Λευκορωσία και η Τουρκία, που επεκτείνουν τη διάρκεια ζωής των πυρηνικών αντιδραστήρων, όπως η Αρμενία και η Ουκρανία, και που παροπλίζουν εγκαταστάσεις και διαχειρίζονται ραδιενεργά κατάλοιπα.

Συμπράξεις

Ο ΣΒΑ 17 αναφέρεται στη συνεργασία για την ανάπτυξη και υπογραμμίζει τη σημασία των πλειονομερών πλατφορμών χωρίς αποκλεισμούς, ως ένα μέσο για την αποτελεσματική υλοποίηση της Ατζέντας του 2030. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί για την επίτευξη του ΣΒΑ 17, τόσο μέσω των δικών της εξωτερικών δράσεων και πόρων, όσο και μέσω της διευκόλυνσης της υλοποίησης αντίστοιχων δράσεων και πόρων από άλλους. Η ΕΕ συνεχίζει να συμμετέχει σε διαδικασίες του ΟΗΕ που σχετίζονται με την ανάπτυξη, ιδίως την Παγκόσμια σύμπραξη για αποτελεσματική αναπτυξιακή συνεργασία (GPEDC), η οποία επί του παρόντος διενεργεί μια άσκηση παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας της ανάπτυξης σε επίπεδο χώρας.

Συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών

Με την έκδοση της ανακοίνωσης του 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) ως φορείς διακυβέρνησης, όχι μόνο ως παρόχους υπηρεσιών. Η ΕΕ εφαρμόζει επίσης μια προσέγγιση για την υλοποίηση των ΣΒΑ με τη συμμετοχή όλης της κοινωνίας, χωρίς αποκλεισμούς, διευρύνοντας τη συνεργασία της με μη συμβατικές ΟΚΠ, όπως ιδρύματα, τη διασπορά, συνδικάτα, επιχειρηματικές ενώσεις κ.λπ. Τα ιδρύματα, ειδικότερα, διαδραματίζουν αυξανόμενο και σημαίνοντα ρόλο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τον διάλογο και τη διαβούλευση με ΟΚΠ, ιδίως μέσω του Policy Forum on Development (Φόρουμ πολιτικής για την ανάπτυξη), το οποίο αποτελεί έναν χώρο πλειονομερούς ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τις αναπτυξιακές πολιτικές. Έχει υπογράψει 25 συμβάσεις-πλαίσια εταιρικής σχέσης με διεθνή και περιφερειακά δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών, για την υποστήριξη της συμβολής των ΟΚΠ στη χάραξη πολιτικής σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ιδίως σε σχέση με την επιτυχημένη υλοποίηση των ΣΒΑ.

Σε επίπεδο χώρας, η ΕΕ έχει εκπονήσει 107 χάρτες πορείας για τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών. Οι χάρτες πορείας αποτελούν ένα στρατηγικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο μιας χώρας, το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο της στήριξης από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των αντιπροσωπειών και των χωρών της ΕΕ, προς την κοινωνία των πολιτών. Αποτέλεσμα μιας κοινής πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της, οι χάρτες πορείας αναπτύχθηκαν αρχικά με σκοπό την ενίσχυση της συνεργασίας της Ευρώπης με την κοινωνία των πολιτών.

Η ΕΕ έχει διαθέσει 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2014-2020 για την υποστήριξη ΟΚΠ σε παγκόσμιο επίπεδο και σε επίπεδο χώρας, μέσω του προγράμματος για τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και τις ΟΚΠ, το οποίο εστιάζει στη συμμετοχή, τη συνεργασία και τον πλειονομερή διάλογο για την ανάδειξη των βασικών αξιών της Ατζέντας του 2030.

Η έκθεση του 2017 για τη σύμπραξη της ΕΕ με την κοινωνία των πολιτών σκιαγραφεί τις πολλές μορφές και διάφορα παραδείγματα της υλοποίησης αυτής της στήριξης και του τρόπου με τον οποίο η Ευρώπη ενισχύει τη συνεργασία της με την κοινωνία των πολιτών.

Συνεργασία με την κοινότητα των χορηγών βοήθειας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από κοινού με τις χώρες της, είναι ο μεγαλύτερος πάροχος επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο. Η ευρωπαϊκή αναπτυξιακή βοήθεια αντιστοιχεί σχεδόν στο 57 % της συνολικής παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας από χορηγούς της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η ΕΕ αναπτύσσει επίσης συλλογικές δράσεις σχετικά με κοινές πολιτικές και σε επίπεδο χώρας για την αξιοποίηση κοινών προσεγγίσεων, συμπεριλαμβανομένου κοινού προγραμματισμού.

Επιπλέον, στη λογική των εταιρικών σχέσεων για την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 και του προγράμματος δράσης της Αντίς Αμπέμπα, καθώς και για την ενίσχυση της πολυμέρειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχει σε τακτικό αναπτυξιακό διάλογο με εταίρους εκτός της ΕΕ, όπως την Αυστραλία, τον Καναδά, την Ιαπωνία, την Κορέα και τις ΗΠΑ. Ο κύκλος των εταίρων της διευρύνεται διαρκώς μέσω συνεργασίας με νέους ή αναδυόμενους χορηγούς βοήθειας, όπως χορηγούς από τον αραβικό κόσμο.

Συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς

Η ΕΕ συνεργάζεται επίσης στρατηγικά με τον ΟΗΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς και διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Πέραν της διοχέτευσης ουσιαστικής βοήθειας μέσω αυτών των οργανισμών, πραγματοποιείται τακτικός στρατηγικός διάλογος υψηλού επιπέδου. Η ΕΕ συμμετέχει ενεργά ιδίως στα εξής:

• σε σχετικές με την ανάπτυξη διαδικασίες του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του πολιτικού φόρουμ υψηλού επιπέδου και του φόρουμ χρηματοδότησης της ανάπτυξης, καθώς και υποστηρίζοντας τον ΟΗΕ, κυρίως μέσω της ανανεωμένης εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΟΗΕ για την ανάπτυξη (2018)·
• σε συζητήσεις και διαβουλεύσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης μέσω της συμμετοχής της στην Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΕΑΒ)·
• στις ομάδες G20 και G7, όπου φροντίζει να τονίζει τη δέσμευσή της για την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 και των ΣΒΑ της·
• στην ενίσχυση των εταιρικών της σχέσεων με διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως τον Όμιλο της Παγκόσμιας Τράπεζας (WBG) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), καθώς και άλλους διεθνείς και ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τράπεζες περιφερειακής ανάπτυξης.

Παγκόσμια εμβέλεια

Κατάλογος χωρών που είναι επιλέξιμες για αναπτυξιακή βοήθεια από την ΕΕ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος πρώτο — Οι αρχές — Τίτλος I — Κατηγορίες και τομείς αρμοδιοτήτων της Ένωσης — Άρθρο 4 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 51-52)

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος πέμπτο — Η εξωτερική δράση της Ένωσης — Τίτλος III — Η συνεργασία με τρίτες χώρες και η ανθρωπιστική βοήθεια — Κεφάλαιο 1 — Η συνεργασία για την ανάπτυξη — Άρθρο 208 (πρώην άρθρο 177 ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 141)

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος V — Γενικές διατάξεις για την εξωτερική δράση της Ένωσης και ειδικές διατάξεις σχετικά με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας — Κεφάλαιο 1 — Γενικές διατάξεις για την εξωτερική δράση της Ένωσης — Άρθρο 21 παράγραφος 2 στοιχείο δ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 28-29)

τελευταία ενημέρωση 09.07.2019