Συμβάσεις καταναλωτικής πίστης (2023)

 

ΣΫΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (EE) 2023/2225 σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές και την κατάργηση της οδηγίας 2008/48/ΕΚ

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Καθορίζει τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) όσον αφορά τις συμβάσεις πίστωσης* για καταναλωτές*.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η οδηγία:

• εφαρμόζεται σε συμβάσεις πίστωσης όπου οι καταναλωτές δανείζονται χρήματα για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών·
• δεν εφαρμόζεται σε ορισμένες κατηγορίες συμβάσεων, και ιδίως:
  • σε συμβάσεις πίστωσης που εξασφαλίζονται με υποθήκη ή άλλη συγκρίσιμη ασφάλεια που χρησιμοποιείται για ακίνητα περιουσιακά στοιχεία·
  • σε πιστώσεις άνω των 100 000 ευρώ·
  • σε συμβάσεις πίστωσης που χορηγούνται από εργοδότη σε εργαζομένους του είτε άτοκα είτε με χαμηλό τόκο·
  • σε προθεσμιακές πληρωμές υπό ορισμένες προϋποθέσεις·
  • σε συμβάσεις μίσθωσης ή χρηματοδοτικής μίσθωσης που δεν δίνουν το δικαίωμα, ή δεν προβλέπουν υποχρέωση, αγοράς του αντικειμένου της σύμβασης·
• επιτρέπει στα κράτη μέλη της ΕΕ να εξαιρούν από την τήρηση των ενωσιακών κανόνων ορισμένες συμφωνίες, όπως αυτές που συνδέονται με κάρτες προθεσμιακής χρέωσης υπό ορισμένες προϋποθέσεις·
• απαιτεί οι πληροφορίες που παρέχονται στους καταναλωτές σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ να είναι δωρεάν·
• ορίζει ότι οι πάροχοι πιστώσεων σε νόμιμους κατοίκους στην ΕΕ δεν μπορούν να κάνουν διακρίσεις λόγω ιθαγένειας, τόπου διαμονής ή άλλων παραγόντων όπως το φύλο, η φυλή ή το χρώμα, οι οποίοι αναφέρονται στο άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Απαιτήσεις όσον αφορά την παροχή πληροφοριών πριν από τη σύναψη συμφωνίας

Διαφήμιση και εμπορία

• Όλες οι ανακοινώσεις πρέπει να είναι θεμιτές, σαφείς και μη παραπλανητικές.
• Οι διαφημίσεις πρέπει να περιλαμβάνουν την προειδοποίηση: «Προσοχή! Ο δανεισμός χρημάτων κοστίζει χρήματα.» ή άλλη ισοδύναμη φράση.
• Η οδηγία απαγορεύει τις παραπλανητικές διαφημίσεις που:
  • υποδηλώνουν ότι η πίστωση θα βελτιώσει την οικονομική κατάσταση των καταναλωτών·
  • διευκρινίζουν ότι οι εκκρεμείς συμβάσεις πίστωσης ή οι καταχωρισμένες σε βάσεις δεδομένων πιστώσεις έχουν ελάχιστη ή μηδενική επίδραση στην αξιολόγηση μιας αίτησης πίστωσης·
  • υποδηλώνουν ψευδώς ότι η πίστωση αυξάνει τους οικονομικούς πόρους, τις αποταμιεύσεις ή το βιοτικό επίπεδο.

Τα κράτη μέλη μπορούν να απαγορεύσουν μια διαφήμιση που:

• τονίζει την ευκολία ή την ταχύτητα λήψης πίστωσης·
• αναφέρει ότι η έκπτωση εξαρτάται από τη λήψη πίστωσης·
• προσφέρει «περιόδους χάριτος» άνω των 3 μηνών για εξόφληση των δόσεων.

Οι τυποποιημένες πληροφορίες διαφήμισης πρέπει:

• να είναι ευανάγνωστες ή να μπορούν να ακουστούν ευκρινώς·
• να προσδιορίζουν με σαφή, ευδιάκριτο και ευσύνοπτο τρόπο
  • το χρεωστικό επιτόκιο, καθώς και ενδεχόμενες επιβαρύνσεις,
  • το συνολικό ποσό της πίστωσης,
  • το συνολικό ετήσιο πραγματικό επιτόκιο (το παράρτημα III καθορίζει τον τρόπο υπολογισμού),
  • κατά περίπτωση, τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης,
  • το συνολικό πληρωτέο από τον καταναλωτή ποσό και το ποσό των δόσεων, κατά περίπτωση·
• να περιλαμβάνουν ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα των διαφόρων όρων.

Οι γενικές πληροφορίες πρέπει:

• να είναι σαφείς και κατανοητές, διαθέσιμες εγγράφως ή σε άλλο σταθερό μέσο που επιλέγει ο καταναλωτής·
• να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τα ακόλουθα:
  • ταυτότητα και στοιχεία επικοινωνίας του παρόχου των πληροφοριών·
  • τους σκοπούς για τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πίστωση, τη διάρκεια της σύμβασης και τα πιθανά επιπλέον έξοδα·
  • τα διαθέσιμα χρεωστικά επιτόκια, καθώς και παράδειγμα για το συνολικό κόστος για τον καταναλωτή·
  • μια σειρά από επιλογές αποζημίωσης, τις προϋποθέσεις για πρόωρη εξόφληση και λεπτομέρειες σχετικά με το δικαίωμα υπαναχώρησης·
  • αναφορά τυχόν συμπληρωματικών υπηρεσιών που απαιτούνται για τη λήψη της πίστωσης·
  • γενική προειδοποίηση σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της μη συμμόρφωσης με τους όρους της σύμβασης.

Οι προσυμβατικές πληροφορίες πρέπει:

• να παρέχονται στον πελάτη «εγκαίρως» και να περιέχουν επαρκείς εξηγήσεις, ώστε να μπορεί να συγκρίνει διαφορετικές προσφορές και να λαμβάνει τεκμηριωμένη απόφαση προτού δεσμευτεί από μια σύμβαση·
• να περιέχουν όλα τα στοιχεία του εντύπου τυποποιημένων ευρωπαϊκών πληροφοριών καταναλωτικής πίστης που παρατίθενται στο παράρτημα Ι, στην πρώτη σελίδα του οποίου πρέπει να αναφέρονται τα βασικά στοιχεία της πίστωσης·
• να παρέχονται στο έντυπο ευρωπαϊκών πληροφοριών καταναλωτικής πίστης που παρατίθεται στο παράρτημα II για συμβάσεις πίστωσης που συνάπτονται από οργανισμούς οι οποίοι λειτουργούν προς αμοιβαίο όφελος των μελών τους·
• να περιέχουν σχετική ενημέρωση όταν γίνεται στους πελάτες εξατομικευμένη προσφορά που βασίζεται σε αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η οδηγία:

• απαγορεύει τη «δέσμευση», εκτός αν η σύμβαση πίστωσης δεν διατίθεται χωριστά από άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα ή άλλες υπηρεσίες·
• επιτρέπει την «ομαδοποίηση», όταν η σύμβαση πίστωσης διατίθεται χωριστά, αλλά όχι κατ’ ανάγκη με τους ίδιους όρους ή προϋποθέσεις όπως όταν προσφέρεται ομαδοποιημένη με άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες·
• επιτρέπει στους πιστωτικούς φορείς να ζητούν από έναν πελάτη να ανοίξει ή να τηρεί λογαριασμό πληρωμών ή ταμιευτηρίου για τη σώρευση κεφαλαίου ή την εξυπηρέτηση της πίστωσης, ή να έχει σχετική ασφαλιστική σύμβαση·
• απαγορεύει τη χρήση οποιωνδήποτε προσωπικών δεδομένων που αφορούν τη διάγνωση καρκίνου για μια ασφαλιστική σύμβαση εντός 15 ετών από το τέλος της περίθαλψης·
• ζητά από τους πιστωτικούς φορείς να ενημερώνουν ρητά τους καταναλωτές αν παρέχονται ή μπορεί να τους παρασχεθούν συμπληρωματικές υπηρεσίες· δεν θα πρέπει να συμπεραίνεται η συμφωνία του καταναλωτή για τη σύναψη οποιασδήποτε σύμβασης πίστωσης ή για την αγορά συμπληρωματικών υπηρεσιών που προσφέρονται μέσω προκαθορισμένων επιλογών (όπως προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια)·
• καθορίζει σαφείς κανόνες για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών·
• απαγορεύει οποιαδήποτε χορήγηση πίστωσης χωρίς προηγούμενη αίτηση και ρητή συμφωνία του καταναλωτή.

Αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας, βάσεις δεδομένων και συμβάσεις

Οι πιστωτικοί φορείς πρέπει να αξιολογούν και να επαληθεύουν διεξοδικά την πιστοληπτική ικανότητα του καταναλωτή, εξετάζοντας κατάλληλες και ακριβείς πληροφορίες για το εισόδημα, τις δαπάνες και άλλα στοιχεία για τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κατάσταση του καταναλωτή.

Κάθε κράτος μέλη πρέπει να διασφαλίζει, στην περίπτωση διασυνοριακής πίστωσης, την πρόσβαση των πιστωτικών φορέων των άλλων κρατών μελών στις βάσεις δεδομένων οι οποίες χρησιμοποιούνται στο συγκεκριμένο κράτος μέλος για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών. Οι όροι πρόσβασης σε αυτές τις βάσεις δεδομένων δεν πρέπει να εισάγουν διακρίσεις.

Οι συμβάσεις πίστωσης πρέπει να περιέχουν πληροφορίες παρόμοιες με αυτές που παρέχονται στο προσυμβατικό στάδιο, αλλά με περισσότερες λεπτομέρειες.

Οι πιστωτικοί φορείς πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές για:

• τροποποιήσεις στους όρους και στις προϋποθέσεις της σύμβασης πριν από τη σύναψή τους και, κατά περίπτωση, για την ανάγκη συγκατάθεσης του καταναλωτή ή εξήγησης των τροποποιήσεων που έγιναν δυνάμει νόμου*·
• αλλαγές στα χρεωστικά επιτόκια εγκαίρως, πριν τεθούν σε ισχύ·
• κάθε μείωση ή ακύρωση της δυνατότητας υπερανάληψης τουλάχιστον 30 μέρες πριν από τη μέρα που αρχίζει να ισχύει η πραγματική μείωση ή ακύρωση της δυνατότητας υπερανάληψης·
• τις οικονομικής φύσεως λεπτομέρειες σχετικά με οποιαδήποτε δυνατότητα υπέρβασης* που παρέχεται από τη συμφωνία.

Οι καταναλωτές:

• έχουν το δικαίωμα υπαναχώρησης από μια σύμβαση εντός 14 ημερών χωρίς την υποχρέωση να το αιτιολογήσουν·
• μπορούν να τερματίσουν μια σύμβαση πίστωσης αόριστης διάρκειας ανά πάσα στιγμή και χωρίς επιβάρυνση, εκτός αν υπάρχει συμφωνημένη προθεσμία προειδοποίησης, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τον έναν μήνα·
• έχουν το δικαίωμα της πρόωρης εξόφλησης, με την προϋπόθεση ότι ο πιστωτικός φορέας θα λάβει εύλογη και αιτιολογημένη αποζημίωση.

Τα κράτη μέλη:

• εφαρμόζουν μέτρα για την πρόληψη της κατάχρησης και φροντίζουν ώστε οι καταναλωτές να μην επιβαρύνονται με υπερβολικά υψηλά χρεωστικά επιτόκια·
• ζητούν από τους πιστωτικούς φορείς και τους μεσίτες πιστώσεων να ενεργούν με εντιμότητα, δικαιοσύνη, διαφάνεια και επαγγελματισμό, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των πελατών τους·
• θεσπίζουν ελάχιστες απαιτήσεις γνώσεων και επάρκειας για τους πιστωτικούς φορείς και το προσωπικό τους·
• προωθούν την εκπαίδευση των καταναλωτών στα χρηματοοικονομικά και ιδιαίτερα όσον αφορά τον υπεύθυνο δανεισμό και την υπεύθυνη διαχείριση χρέους·
• απαιτούν από τους πιστωτικούς φορείς να εφαρμόζουν, κατά περίπτωση, εύλογα μέτρα ρύθμισης πριν κινήσουν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης·
• διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα ανεξάρτητων συμβουλευτικών υπηρεσιών για χρέη για τους καταναλωτές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκπλήρωση των οικονομικών τους υποχρεώσεων·
• διασφαλίζουν ότι οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων υπόκεινται σε διαδικασία αδειοδότησης και εγγραφής σε μητρώο και σε ρυθμίσεις εποπτείας από ανεξάρτητη αρμόδια αρχή·
• παρέχουν στους καταναλωτές πρόσβαση σε κατάλληλες, άμεσες και αποτελεσματικές διαδικασίες εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών·
• ορίζουν αρχές αρμόδιες για την εφαρμογή της οδηγίας και τον καθορισμό κυρώσεων για παραβάσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

• έχει την εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις·
• θα αξιολογεί, έως τις 20 Νοεμβρίου 2025, την ανάγκη να προστατεύει η νομοθεσία τους καταναλωτές που δανείζονται και επενδύουν μέσω πλατφορμών συμμετοχικής χρηματοδότησης όταν αυτές, μολονότι δεν ενεργούν ως πιστωτικοί φορείς ή μεσίτες πιστώσεων, διευκολύνουν ωστόσο την πίστωση μεταξύ καταναλωτών·
• θα αξιολογεί την οδηγία έως τις 20 Νοεμβρίου 2029 και στη συνέχεια ανά τετραετία.

Η οδηγία αυτή καταργεί την οδηγία 2008/48/ΕΚ για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης από τις 20 Νοεμβρίου 2026.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ;

Η οδηγία πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 20 Νοεμβρίου 2025. Αυτοί οι κανόνες θα πρέπει να εφαρμόζονται από τις 20 Νοεμβρίου 2026.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Καταναλωτική πίστη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2023/2225 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Οκτωβρίου 2023, σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές και την κατάργηση της οδηγίας 2008/48/ΕΚ (ΕΕ L, 2023/2225, 30.10.2023).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας (ΕΕ) 2023/2225 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2008, για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης και την κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 133 της 22.5.2008, σ. 66-92).

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 04.01.2024