28.12.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 487/81

Εισηγητής:

ο κ. Vladimír NOVOTNÝ

1.1.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόταση της Επιτροπής και την πρόταση νέας απόφασης στο σύνολό της και θεωρεί ότι αποτελεί ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ασφάλειας δικαίου όσον αφορά τις επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας και των σχετικών υποδομών, της αύξησης της διαφάνειας σε θέματα ασφάλειας εφοδιασμού σε φυσικό αέριο και της βελτίωσης των λειτουργιών της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.

1.2.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της αξιολόγησης των διεθνών συμφωνιών με τρίτες χώρες στον τομέα της ενέργειας με έναν μηχανισμό εκ των προτέρων, καθόσον αυτός αποτελεί μέσον πρόληψης των δυνητικών κινδύνων ύπαρξης ασυμβιβάστου μεταξύ των συναφθεισών συμφωνιών, αφενός, και του δικαίου της ΕΕ και των απαιτήσεων της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, αφετέρου. Παράλληλα, θεωρεί ότι η πρόληψη αποτελεί στην περίπτωση αυτή ένα πιο αποτελεσματικό μέσον από τα μέτρα αποκατάστασης εκ των υστέρων.

1.3.

Η ΕΟΚΕ προτείνει η διαδικασία κοινοποίησης και ελέγχου πριν από τη σύναψη των διεθνών συμφωνιών (εκ των προτέρων), στον τομέα της ενέργειας, να περιορίζεται στις συμφωνίες που αφορούν την προμήθεια των κρατών μελών σε φυσικό αέριο, το οποίο είναι το πιο ευπαθές βασικό ενεργειακό προϊόν και γενικά το προμηθεύονται πολλά κράτη μέλη της ΕΕ.

1.4.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η αναθεώρηση της απόφασης δεν πρέπει να αφορά παρά μόνον τον σχεδιασμό των συμφωνιών-πλαίσιο που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά της Ένωσης και/ή την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, και η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει αποκλειστικά τη συμμόρφωση του σχεδίου της διακυβερνητικής συμφωνίας που της υποβάλλεται προς το ενωσιακό δίκαιο.

1.5.

Η ενίσχυση της προστασίας των εμπιστευτικών πληροφοριών, καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας προετοιμασίας της διακυβερνητικής συμφωνίας, θα καθορίσει την επιτυχία της εφαρμογής των προτεινόμενων διαδικασιών κοινοποίησης και ελέγχου των διεθνών συμφωνιών που βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης ή στο στάδιο των διαπραγματεύσεων στον τομέα της ενέργειας.

1.6.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα πρέπει να αξιολογούνται και οι άλλες συμφωνίες στον τομέα της ενέργειας μέσω των εκ των υστέρων νομικών και διοικητικών διαδικασιών που ισχύουν μέχρι σήμερα. Η ΕΟΚΕ συνιστά, ωστόσο, να δίνεται παράλληλα η δυνατότητα να υποβάλλονται οι συμφωνίες αυτές σε αξιολόγηση εκ των προτέρων σε εθελοντική βάση, κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους.

1.7.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προθεσμία των 12 εβδομάδων που διέθετε η Επιτροπή για να εκδίδει αρνητική γνωμοδότηση σε περίπτωση ασυμβιβάστου του σχεδίου συμφωνίας με το δίκαιο της Ένωσης πρέπει να αποτελεί τη μέγιστη προθεσμία. Μετά την πάροδο της περιόδου αυτής, πρέπει να θεωρείται ότι η Επιτροπή έχει εγκρίνει την προτεινόμενη συμφωνία και ότι οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της εν λόγω διακυβερνητικής συμφωνίας μπορούν να συνεχιστούν.

2.1.

Η πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση «μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας» αποτελεί μέρος της «χειμερινής δέσμης» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με γνώμονα την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, στο πλαίσιο του σχεδίου της ενεργειακής ένωσης. Η εν λόγω δέσμη μέτρων επικεντρώνεται πρωτίστως στις προμήθειες αερίου από τρίτες χώρες.

2.2.

Το 2015 η Επιτροπή προέβη σε αναθεώρηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της ισχύουσας απόφασης αριθ. 994/2012/ΕΕ της 25ης Οκτωβρίου 2012 σχετικά με τις διακυβερνητικές συμφωνίες, που θέσπιζε έναν μηχανισμό ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας.

2.3.

Από την έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνάγεται ότι αυτή θεωρεί πως οι ισχύουσες αποφάσεις δεν πληρούν τον έναν από τους κύριους στόχους τους, δηλαδή τη διασφάλιση της συμμόρφωσης των διακυβερνητικών συμφωνιών με το δίκαιο της Ένωσης. Η Επιτροπή επισήμανε τρεις βασικές αιτίες αυτού του προβλήματος:

2.4.

Η Επιτροπή εκπόνησε πρόταση απόφασης που καταργεί την απόφαση αριθ. 994/2012/ΕΕ και προβλέπει αρκετές σημαντικές αλλαγές με σκοπό την εξέταση των συμπερασμάτων που απορρέουν από την αναθεώρηση της εν λόγω απόφασης. Η παρούσα αναθεώρηση έχει δύο βασικούς στόχους:

3.1.

Η αναθεωρημένη πρόταση απόφασης περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:

3.1.1.

Υποχρεώσεις κοινοποίησης όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες:

3.1.2.

Αξιολόγηση από την Επιτροπή:

3.1.3.

Υποχρεώσεις κοινοποίησης και αξιολόγησης από την Επιτροπή σε σχέση με μη δεσμευτικές πράξεις:

3.2.

Το αποτέλεσμα της απόφασης αυτής θα πρέπει, κατά την Επιτροπή, να επηρεάσει:

4.1.

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εξετάσει το θέμα των συμφωνιών στον τομέα της ενέργειας το 2012, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της απόφασης αριθ. 994/2012/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1). Στη γνωμοδότησή της, υπογράμμιζε ότι οι ενεργειακές συμφωνίες θα πρέπει να υπαγορεύονται τόσο από στρατηγικά όσο και από εμπορικά κριτήρια, καθώς και να σέβονται τις αρχές της αναλογικότητας και της διαφάνειας.

4.2.

Η ΕΟΚΕ, μεταξύ άλλων, εξέφραζε τη λύπη της για το γεγονός ότι το σχέδιο απόφασης δεν καλύπτει τις σημαντικές εμπορικές συμφωνίες ιδιωτικών φορέων στον τομέα της ενέργειας που εκτείνονται σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη και που υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσής τους με το δίκαιο της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ επισήμανε τις απειλές που υπάρχει πιθανότητα να προκύψουν σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η σύναψη στρατηγικών εταιρικών σχέσεων θα μπορούσε να επιφέρει την αναγκαστική υιοθέτηση πρακτικών επιβαλλόμενων από εξωγενή προς την ΕΕ συμφέροντα, τα οποία ενδέχεται να αποδειχθούν επιβλαβή.

4.3.

Σχετικά με την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αναθεώρηση της απόφασης αριθ. 994/2012/ΕΕ, οι ευρωπαϊκές οργανώσεις εργοδοτών, ως σημαντικοί εταίροι του κοινωνικού διαλόγου, καθώς και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας πολιτών έχουν εκφράσει τις επιφυλάξεις τους. Οι ενώσεις εργοδοτών υποστηρίζουν ότι ο υφιστάμενος μηχανισμός εκ των υστέρων είναι επαρκής. Υπογράμμισαν ότι η αξιολόγηση θα πρέπει να εστιάζεται στις συμφωνίες που έχουν αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά ενέργειας ή στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

4.4.

Οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και ορισμένα κράτη μέλη έχουν επίσης εγείρει την απαίτηση να στοιχειοθετείται ευθύνη σε περίπτωση διαρροής ευαίσθητων εμπορικώς πληροφοριών και την ανάγκη κατάλληλης προστασίας των εμπορικών συμφερόντων. Επίσης υποστήριξαν ότι πρέπει να αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής οι συμφωνίες ιδιωτικών φορέων και οι συμφωνίες που βασίζονται στους μηχανισμούς Ευρατόμ και διατύπωσαν την απαίτηση να συνάδει η αναθεώρηση της απόφασης 994/2012/ΕΕ στο σύνολό της με την ελευθερία του επιχειρείν και του εμπορίου, την προστασία του επαγγελματικού απορρήτου και το δικαίωμα χρηστής διοίκησης.

4.5.

Κατά τη διάρκεια των δημόσιων διαβουλεύσεων που έγιναν επί του θέματος, διατυπώθηκαν παρόμοιες αντιρρήσεις και από τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κλαδικών ευρωπαϊκών οργανώσεων και των ενώσεων των ρυθμιστικών αρχών. Τόνισαν, μεταξύ άλλων, ότι τα συνοδευτικά έγγραφα της Επιτροπής [SWD(2016) 28 final] δεν περιλαμβάνουν επαρκείς αποδεικτικές βάσεις και σημαντικά αριθμητικά επιχειρήματα ώστε να συναχθεί με απόλυτη νομιμότητα το ότι η ισχύουσα νομοθεσία δεν πληροί τους στόχους της και, επομένως, πρέπει να αντικατασταθεί από νέα νομοθεσία. Εάν η υφιστάμενη απόφαση εφαρμοστεί αυστηρότερα, μπορεί να καλυφθούν τα κενά των διεθνών συμφωνιών και να μη χρειαστεί να θεσπιστεί νέα νομοθεσία.

4.6.

Προκειμένου να επιτευχθεί ένας σωστός συμβιβασμός, η ΕΟΚΕ βασίζεται, στην παρούσα γνωμοδότηση, τόσο στις παρατηρήσεις και τις αντιρρήσεις ενός μέρους του φάσματος της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών, τις οποίες διατύπωσε ανωτέρω, όσο και στα επιχειρήματα της Επιτροπής, αλλά και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου «Ενέργεια» της ΕΕ.

4.7.

Με βάση την εμπειρία της Επιτροπής, όσον αφορά τη δυσκολία του να γίνουν τροποποιήσεις σε διεθνείς συμφωνίες που έχουν ήδη συναφθεί στον τομέα της ενέργειας, στην περίπτωση που διαπιστωθεί εκ των υστέρων ασυμβίβαστο με το δίκαιο της Ένωσης, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση να εφαρμοστεί ο μηχανισμός εκ των προτέρων ως μορφή πρόληψης παραβιάσεων του δικαίου της Ένωσης και των κανόνων της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, στις περιπτώσεις που αφορούν ολόκληρη την ΕΕ ή εκτείνονται σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη.

4.8.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η αναθεώρηση της απόφασης δεν πρέπει συνεπώς να αφορά παρά μόνον τις σημαντικές διακυβερνητικές συμφωνίες με τρίτες χώρες που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά της Ένωσης και/ή την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, και η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει αποκλειστικά τη συμμόρφωση του σχεδίου της διακυβερνητικής συμφωνίας που της υποβάλλεται προς το ενωσιακό δίκαιο.

4.9.

Κατά τη διαδικασία διαπραγμάτευσης διακυβερνητικών συμφωνιών μικρής κλίμακας και περιορισμένου ενδιαφέροντος, η Επιτροπή δεν οφείλει να λαμβάνει καμία ειδική εντολή όταν παρέχει συνδρομή σε κάποιο κράτος μέλος κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Ταυτόχρονα, ωστόσο, πρέπει το κράτος μέλος να διατηρεί τη δυνατότητα να λαμβάνει, κατόπιν αιτήματός του, τις συμβουλευτικές υπηρεσίες της Επιτροπής, με σκοπό την πρόληψη σύγκρουσης μεταξύ της υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας και του δικαίου της ΕΕ. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Επιτροπή πρέπει να δεσμεύεται από τις υποχρεωτικές προθεσμίες για την παροχή των σχετικών πληροφοριών.

5.1.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται ο μηχανισμός ελέγχου μόνο στις διεθνείς συμφωνίες που αφορούν την προμήθεια φυσικού αερίου.

5.2.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την υπό εξέταση πρόταση απόφασης δεν πρέπει να αφορούν τις συμφωνίες που συνάπτονται από ιδιωτικούς φορείς. Συνιστά, ωστόσο, να εξετασθεί το ενδεχόμενο εφαρμογής του μηχανισμού εκ των προτέρων ο οποίος προτείνεται στην περίπτωση των συμφωνιών ιδιωτικού τομέα που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά ενέργειας ή στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Ωστόσο, πρέπει να θεσπιστούν σαφείς κανόνες για τη διαδικασία αυτή.

5.3.

Η ΕΟΚΕ αναμένει να καθιερωθεί απόδοση ευθύνης σε περίπτωση απώλειας εμπορικώς ευαίσθητων πληροφοριών, καθώς και να εξετάζονται οι περιπτώσεις αυτές υπό το πρίσμα του ποινικού δικαίου.

5.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν είναι ούτε απαραίτητο ούτε χρήσιμο η παρούσα απόφαση να εφαρμόζεται στις νομικά μη δεσμευτικές πράξεις (άρθρο 2 της πρότασης).

5.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει αμφιβολίες ως προς τον ισχυρισμό της Επιτροπής ότι η πρόταση δεν θα έχει καμία επίπτωση στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ειδικά στην περίπτωση επέκτασης του μηχανισμού εκ των προτέρων στις συμφωνίες ιδιωτικών φορέων, μπορεί να αναμένεται αύξηση τόσο των διοικητικών δαπανών όσο και του διοικητικού φόρτου. Η ΕΟΚΕ δεν διαθέτει ανάλυση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο, στο πλαίσιο της νέας απόφασης, θα τηρηθεί η αρχή της επικουρικότητας και θα μπορούσε να προωθηθεί η αρχή της αναλογικότητας.

5.6.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής να διατηρηθεί ο προαιρετικός χαρακτήρας της βοήθειας που αυτή παρέχει (άρθρο 4 της πρότασης), δεδομένου ότι η βοήθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωτική κατά τις διαπραγματεύσεις του κράτους μέλους με μία τρίτη χώρα.