6.3.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 67/63

1.1

Τον Απρίλιο του 2011 το Συμβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκρινίσει τις αρχές χάραξης των στρατηγικών της ΕΕ για την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας (εφεξής η «στρατηγική για τη Βαλτική») και για την περιοχή του Δούναβη (εφεξής η «στρατηγική για τον Δούναβη»), να αξιολογήσει την προστιθέμενη αξία των στρατηγικών αυτών και να υποβάλει σχετική έκθεση στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έως τον Ιούνιο του 2013. Τον Δεκέμβριο του 2012 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να παρουσιάσει έως το τέλος του 2014 μια στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου Πελάγους, με βάση τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης.

1.2

Κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εξέδωσε γνωμοδότηση για την έκθεση με τίτλο «Η προστιθέμενη αξία των μακροπεριφερειακών στρατηγικών», η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο που καθορίζεται ανωτέρω.

1.3

Ευλόγως, η παρούσα γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ δεν θα επεκταθεί στη χάραξη μακροπεριφερειακών στρατηγικών για τις ακτές του Ατλαντικού (1) και την περιοχή της Μεσογείου (2), ούτε και στις προτάσεις της ΕΟΚΕ επί του θέματος.

2.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα κύρια συμπεράσματα που διατυπώνονται στην έκθεση.

2.1.1

Η διαμόρφωση της έννοιας της μακροπεριφέρειας στη βάση μιας αρχής «από τη βάση προς την κορυφή» μπορεί πράγματι να παράσχει απαντήσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες. Οι αρχές οι οποίες εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο των δύο μακροπεριφερειακών στρατηγικών που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή στην Ευρώπη αποδείχθηκαν άριστα εργαλεία για την ενίσχυση της συνοχής και της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής σύγκλισης.

2.1.2

Η μακροπεριφερειακή προοπτική, με την πολιτική, περιβαλλοντική και κοινωνικοοικονομική έννοια, μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών ή περιφερειών και την κατασίγαση των εθνικιστικών φιλοδοξιών, με την επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης, αμοιβαίου σεβασμού και αμοιβαίας αποδοχής, ενώ μπορεί επίσης να συμβάλει, μέσω της δημιουργίας ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για τις σχετικές ομάδες συμφερόντων, στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

2.1.3

Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την κάλυψη των κενών στον τομέα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης του πληθυσμού. Ο πληθυσμός και οι επιχειρήσεις των σχετικών δήμων και περιφερειών πρέπει να τηρούνται καλύτερα ενήμεροι σχετικά με τα τρέχοντα προγράμματα και σχέδια.

2.1.4

Η ανάπτυξη κοινού στρατηγικού προβληματισμού στις δύο μακροπεριφέρειες, η δημιουργία θεσμικών σχέσεων και ο παραγωγικότερος προγραμματισμός αποτελούν εύγλωττα παραδείγματα των πρώτων επιτυχιών της ισότιμης μακροπεριφερειακής συνεργασίας, της νέας πολιτικής προοπτικής της Ευρώπης. Τα νέα σχέδια και πρωτοβουλίες, καθώς και οι επιτυχίες που σημειώθηκαν, «πέραν των απλών εντυπώσεων», στο πλαίσιο της κοινής δράσης συνιστούν έμπρακτη απόδειξη των προσπαθειών που καταβάλλουν οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες στο επίπεδο των περιφερειών.

2.1.5

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα κύρια συμπεράσματα που διατυπώνονται στην έκθεση:

2.2

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η μακροπεριφερειακή συνεργασία εντάσσεται στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης της δημοκρατίας στην ΕΕ και της ενίσχυσης των πρωτοβουλιών που προέρχονται από τη βάση. Πρόκειται για έναν θετικό παράγοντα καταλυτικής σημασίας ο οποίος διαφυλάσσει και συμπληρώνει τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ.

2.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την αυστηρή μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έκθεση, καθώς και την αξιοπιστία της διεξοδικής αξιολόγησης, λαμβανομένης ιδίως υπόψη της ανεπαρκούς ωριμότητας της μεθόδου ανάλυσης των μακροπεριφερειακών στρατηγικών και της έλλειψης ειδικών στατιστικών δεικτών.

2.4

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Ιουνίου του 2012, σύμφωνα με τα οποία κρίνεται σκόπιμη η εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι, πέραν των γενικών αρχών, ήτοι της ενσωμάτωσης, του συντονισμού, της συνεργασίας, της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της εταιρικής σχέσης, το Συμβούλιο δεν συμβάλλει στην υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών μέσω πρόσθετων πιστώσεων.

2.5

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στη γνωμοδότηση των εμπειρογνωμόνων, σύμφωνα με την οποία το βασικό πρόβλημα έγκειται στην ασυνέπεια μεταξύ λήψης πολιτικών αποφάσεων και χρηματοδότησης.

2.6

Η προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί στη βιώσιμη ανάπτυξη (βλέπε «γαλάζια» και «πράσινη» ανάπτυξη) και στη δημιουργία υποδομής αποτελεί αυτονόητο στοιχείο της μακροπεριφερειακής προβληματικής. Δημιουργεί ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.

2.7

Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αύξηση της εν λόγω «ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας» μπορεί ευλόγως να αναμένεται μόνο από τις οικονομικές δραστηριότητες.

2.8

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ο κανόνας των «τριών όχι» είναι ήδη παρωχημένος, διότι οι πόροι έχουν ήδη προβλεφθεί στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών προοπτικών για την περίοδο 2014-2020, έχει θεσπιστεί διοικητικό και θεσμικό σύστημα για τη διευκόλυνση της διαχείρισης και οι απαραίτητες κανονιστικές διατάξεις περιλαμβάνονται στο κοινό στρατηγικό πλαίσιο. Για τους σκοπούς της ενίσχυσης της καινοτομίας, της στήριξης των ΜΜΕ, της δικτύωσης και της αύξησης της απασχόλησης, θα ήταν σκόπιμο να επιδειχθεί μεγαλύτερη κατανόηση ως προς την στροφή προς την αρχή «των τριών ναι» για τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές κατά την εκτίμηση της πολιτικής παροχής στήριξης.

2.9

Κατά την ευρωπαϊκή περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην μακροπεριφερειακή στρατηγική, ενσωματώνοντας το «νέο» πρότυπο εδαφικής συνεργασίας στη συμφωνία εταιρικής σχέσης και στα επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΕΓΤΑΑ, ΕΤΘΑ) και τονίζοντας συγκεκριμένα την έννοια της "μακροπεριφερειακής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών παραγόντων", η οποία παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

2.10

Η «τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων»:

2.11

Η ΕΟΚΕ θα εξετάσει κατά πόσο είναι σκόπιμο να προετοιμάσει, με δική της πρωτοβουλία, συνολική ανάλυση της σημασίας των μακροπεριφερειακών στρατηγικών για το μέλλον της ΕΕ και θα καταρτίσει πρόταση σχετικά την προσαρμογή των στρατηγικών αυτού του είδους για την επίτευξη ενιαίων ευρωπαϊκών αναπτυξιακών πρακτικών.

3.1

Στην έκθεση της Επιτροπής διαπιστώνεται ότι, σύμφωνα με τις εκθέσεις υλοποίησης των στρατηγικών για τη Βαλτική και για τον Δούναβη αντίστοιχα, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές συνέβαλαν στην ανάπτυξη νέων έργων και επιτάχυναν την υλοποίηση υφιστάμενων διακρατικών σχεδίων. Οι στρατηγικές διευκόλυναν τη δικτύωση και παρείχαν επίσης τη δυνατότητα να δρομολογηθούν κοινές πρωτοβουλίες στις αντίστοιχες περιφέρειες. Τα «εμβληματικά» έργα μπορούν να αποτελέσουν άριστα στοιχεία κινητήριας δύναμης και υποδειγματικά έργα για την ευρύτερη περιοχή.

3.1.1

Η στρατηγική για τη Βαλτική, ως πρώτη μακροπεριφερειακή στρατηγική που έχει χρησιμεύσει ως παράδειγμα, με τους τρεις μείζονες στόχους της και τις 15 προτεραιότητές της, οριοθέτησε εξαρχής με υψηλό βαθμό βεβαιότητας τα εδάφη τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν τους κυριότερους στόχους της περιφερειακής συνεργασίας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην εφαρμογή των ειδικών και των οριζόντιων πολιτικών της Ευρώπης.

3.1.2

Η ανάπτυξη του θαλάσσιου τομέα, η ενίσχυση των περιφερειακών δεσμών, η επένδυση στο μέλλον του ανθρώπου και η οικονομική ανάπτυξη αποτελούν τα πεδία-στόχους που συνέβαλαν στη διαμόρφωση άλλων προσεγγίσεων για την ανάπτυξη των μακροπεριφερειών.

3.2

Η στρατηγική για τον Δούναβη, η δεύτερη μακροπεριφερειακή στρατηγική η οποία τέθηκε σε εφαρμογή και περιλαμβάνει, με τη σειρά της, πέντε μείζονες στόχους και 11 προτεραιότητες, συνοψίζει άριστα και ταυτόχρονα εμπλουτίζει την περιφερειακή προβληματική και τα πεδία κοινής δράσης.

3.2.1

Όπως και στην περίπτωση των θεματικών τομέων της στρατηγικής για τη Βαλτική, κυριαρχούν οι προτεραιότητες στους τομείς του περιβάλλοντος και των υποδομών (συνδέσεις μεταξύ των περιφερειών, προστασία του περιβάλλοντος, ενίσχυση των περιφερειών), αν και οι προτάσεις και τα έργα που συνδέονται με τη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας αντικατοπτρίζουν την πολιτική πρόθεση για συμμόρφωση προς τη στρατηγική «Ευρώπη 2020».

3.3

Σε αρκετές μελέτες, η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προσπάθειες που καταβάλλει η Ένωση για την πλέον αποτελεσματική και αποδοτική χρήση των διαθέσιμων πόρων. Για τον σκοπό αυτό, ενδείκνυται η εναρμόνιση των μέσων και η ενίσχυση των κοινών δράσεων. Εύλογη απαίτηση συνιστά η προσφυγή σε «εξωτερικούς» πόρους. Στον ίδιο τομέα επίσης, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές έχουν αποφέρει νέα αποτελέσματα. (Αξίζει να αναφερθεί ενδεικτικά το παράδειγμα της Βάδης-Βιρτεμβέργης ή ο συντονισμός των επιχειρηματικών κεφαλαίων που αναφέρονται στην έκθεση.)

3.4

Τόσο οι δύο υπό εξέταση στρατηγικές όσο και οι γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας που έχει εκδώσει μέχρι στιγμής η ΕΟΚΕ, ιδίως όσον αφορά τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές για την περιοχή της Μεσογείου και τις ακτές του Ατλαντικού, έχουν αναδείξει τη σημασία της πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και έχουν επιστήσει την προσοχή στις δυνατότητες μείωσης των κινδύνων στον τομέα της πολιτικής ασφαλείας, στην επίλυση των προβλημάτων που συνδέονται με την παράνομη μετανάστευση κ.λπ.

3.5

Η ΕΟΚΕ επιμένει στην καίρια σημασία των συμφωνιών εταιρικής σχέσης που βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης και στο στάδιο των διαπραγματεύσεων. Είναι σκόπιμο να διασφαλιστεί η αποτύπωση του μακροπεριφερειακού πλαισίου, ο κατάλληλος συντονισμός με τους κοινωνικούς εταίρους, η «οριζόντια» εναρμόνιση, μεταξύ των χωρών και των περιφερειών, των προτάσεων που περιέχονται σε κάθε επιχειρησιακό πρόγραμμα, καθώς και η ενεργός συμμετοχή των οικονομικών και κοινωνικών ομάδων και της κοινωνίας των πολιτών.

4.1

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η διεύρυνση και η εμβάθυνση των αρχών που έχουν εγκριθεί είναι απολύτως αναγκαία και εφικτή.

4.2

Θα ήταν λάθος να εξεταστούν οι μακροπεριφέρειες ως αμιγώς γεωγραφικό φαινόμενο: πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι πολύπλοκοι κοινωνικοί, οικονομικοί και ιστορικοί δεσμοί.

4.3

Η διαμόρφωση «κοινών προκλήσεων» και «ενισχυμένης συνεργασίας» για λόγους συνοχής μειώνει τη δυνατότητα λειτουργικής ερμηνείας της μακροπεριφέρειας πέραν των συνόρων της, καθώς και τον αντίκτυπό της στις πανευρωπαϊκές διαδικασίες ανάπτυξης και συνοχής.

4.4

Στην έκθεση δεν παρέχεται ορισμός της έννοιας «προστιθέμενη αξία» σε συνάρτηση με τις μακροπεριφέρειες. Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι στην περίπτωση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, η έννοια της προστιθέμενης αξίας θα πρέπει να αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην αξία την οποία δεν μπορούν να παραγάγουν οι περιφέρειες ή τα κράτη μέλη από μόνα τους, παρά μόνο με τίμημα την υλοποίηση επενδύσεων μεγαλύτερης αξίας ή μικρότερης απόδοσης.

4.5

Στην εποχή της, η διακήρυξη της αρχής των «τριών όχι» ήταν ευνόητη, είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός όμως ότι, στην παρούσα συγκυρία, η αρχή αυτή εμπερικλείει το ενδεχόμενο εγκατάλειψης της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας σε μια χρονική στιγμή που η ανάκαμψη είναι ακόμη ασθενική και χρειάζεται ενίσχυση.

4.6

Η υφιστάμενη κατάσταση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών αντικατοπτρίζει την ευρωπαϊκή προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία τα μέσα και οι πόροι που διατίθενται σε κάθε περιφέρεια θα μπορούσαν να είναι περισσότερο αποτελεσματικά χάρη στην κατάλληλη συνεργασία και τον ενδεδειγμένο συντονισμό στην επικράτεια των κρατών μελών και των συμμετεχουσών περιφερειών (δεδομένου ότι η Επιτροπή διαδραματίζει μάλλον επικουρικό ρόλο εν προκειμένω). Αυτό αυξάνει την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία στο επίπεδο των μακροπεριφερειών.

4.7

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, η πανευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία η οποία μπορεί να παραχθεί σε επίπεδο μακροπεριφέρειας ενδέχεται να αυξηθεί χάρη στην ανάπτυξη πρόσθετων μέσων, στη βελτίωση της νομικής και θεσμικής ικανότητας και στην καθιέρωση πρόσθετων πόρων.

4.8

Στο πλαίσιο μιας σειράς πιθανών σεναρίων για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2020, καθώς και ορισμένων συναφών προτάσεων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως είναι, για παράδειγμα, οι στόχοι και οι επιμέρους πόροι του μηχανισμού για τη διασύνδεση στην Ευρώπη, είναι σκόπιμο να ζητούνται διευκρινίσεις για κάθε «προστιθέμενη αξία» που δημιουργείται σε όλα τα επίπεδα κάθε φορά που υλοποιείται μια επένδυση ή επιτυγχάνεται ανάπτυξη χάρη στη χρήση ευρωπαϊκών πόρων.

4.9

Η διεύρυνση των εν λόγω μέσων σε μακροπεριφερειακό επίπεδο, συνιστά βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

4.10

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι η διεύρυνση του πολιτικού, θεσμικού, νομικού και δημοσιονομικού πλαισίου, επιπλέον του ελέγχου της «ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας», θα μπορούσε:

4.11

Η ΕΟΚΕ διατυπώνει την άποψη ότι η εξυγίανση της πολιτικής διακυβέρνησης και της ανάπτυξης στα πεδία δράσης των στρατηγικών εμπεριέχει σημαντική ευρωπαϊκή «προστιθέμενη αξία» και ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι οι, κατά το μάλλον ή ήττον, ισχυρές πολιτικές εντάσεις μεταξύ των φεντεραλιστών και των «εθνικιστών», οι οποίες δεν έχουν πάψει μέχρι σήμερα να σηματοδοτούν, σε διαδοχικές φάσεις, την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν με την ενίσχυση του ενδιάμεσου επιπέδου συντονισμού και συνεργασίας και με τη συνεκτίμηση των ιστορικογεωγραφικών συνόρων και των παραδόσεων.

4.12

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι μακροπεριφέρειες πρέπει να μπορούν να μελετηθούν κατά λειτουργικό τρόπο. Οι εξελίξεις και άλλα διασυνοριακά μέτρα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος θα ενισχύσουν - μέσω καινοτόμων δικτύων - την ανάπτυξη της Ένωσης και, ως εκ τούτου, τη συνοχή της.

4.13

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι πρέπει να σημειωθεί πρόοδος σε πολιτικό επίπεδο σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των μακροπεριφερειών. Το Συμβούλιο είναι αυτό που, κατ’ αρχήν, αποφασίζει σχετικά με την υποστήριξη των πρωτοβουλιών που προέρχονται από τη βάση, καθώς και τη μελλοντική «επικουρική» και «από την κορυφή προς τη βάση» στήριξη την οποία θα τους παράσχουν όλα τα Όργανα. Γενικότερα, βάσει των διδαγμάτων που έχουν αποκομισθεί μέχρι στιγμής, μπορούν να προβλεφθούν τα ακόλουθα πεδία (καθήκοντα):

4.14

Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ πόλεων, στη δικτύωση των τεχνολογικών πόλων και στην ταχύτερη ανάπτυξη της καινοτομίας.

4.15

Πρόκειται κυρίως για τομείς στους οποίους οι πρωτοβουλίες που προέρχονται από τη βάση δικαιολογούνται και στους οποίους οι τα εθνικά οικονομικά και κοινωνικά συμβούλια μπορούν να διαδραματίσουν αυξημένο ρόλο. Στην έκθεση δεν γίνεται αναφορά στη σημασία της συμμετοχής των οικονομικών και κοινωνικών ομάδων και της διαβούλευσης με αυτές.

5.1

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι οι συμμετέχοντες στις μακροπεριφερειακές στρατηγικές πρέπει να θεωρούν ότι οι εν λόγω στρατηγικές εμπίπτουν στην οριζόντια αρμοδιότητα των κυβερνήσεών τους.

5.2

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι τα καθήκοντα διοικητικού χαρακτήρα πρέπει να μειωθούν στο ελάχιστο και ότι η Επιτροπή πρέπει να επεξεργαστεί και να προτείνει νέες μεθόδους για την εξασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών, για παράδειγμα μέσω εργαλείων ηλεκτρονικής δημοκρατίας. Η αύξηση της συμμετοχής, τόσο στο επίπεδο της προετοιμασίας, όσο και σε αυτό της υλοποίησης, έχει κρίσιμη σημασία.

5.3

Είναι σκόπιμο να τηρείται η αρχή σύμφωνα με την οποία οι μακροπεριφερειακοί στόχοι πρέπει να ενσωματώνονται σε όλες τις συμφωνίες εταιρικής σχέσης και σε όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα.

5.4

Είναι σκόπιμο η Επιτροπή να στηρίζει τις προθέσεις ανταλλαγής ορθών πρακτικών όσον αφορά τα υφιστάμενα μέσα προγραμματισμού, μεταξύ άλλων και στην περίπτωση των περιφερειών που βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας ή της διαβούλευσης.

5.5

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, το έλλειμμα ικανοτήτων διαχείρισης δεν μπορεί να καλυφθεί εάν δεν αποδειχθεί ότι η σχετική προσπάθεια είναι προς όφελος της αποδοτικής χρήσης των πόρων.

5.6

Η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία την αρχή της θέσπισης ρεαλιστικών μέτρων και δεικτών, αλλά η ενεργός συμμετοχή της Επιτροπής και άλλων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων συνιστά απαρέγκλιτη προϋπόθεση, ιδίως για την κατάρτιση του δείκτη της προστιθέμενης αξίας, λαμβανομένων υπόψη των πολλαπλών χαρακτηριστικών του.

5.7

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ενίσχυση της προσέγγισης «από τη βάση προς την κορυφή», η οποία έχει αποδειχθεί αποδοτική μέχρι στιγμής, εκτιμά, ωστόσο, ότι θα ήταν επιθυμητή η ισχυρότερη σύνδεση με τους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και τοπικούς εταίρους, καθώς και η σύναψη «οριζόντιων» σχέσεων με τις νεοσύστατες μακροπεριφέρειες.

5.8

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι ενδείκνυται η ταχύτερη εφαρμογή των συστημάτων διαχείρισης των στρατηγικών και η εξασφάλιση όχι μόνο της διατήρησης της ιδιαιτερότητάς τους, αλλά και της επέκτασής τους.

5.9

Η ΕΟΚΕ προτείνει την εξέταση του ενδεχόμενου παρουσίασης εκ μέρους της Επιτροπής, κατά τη δημιουργία νέων μορφών διαχείρισης, μιας εναλλακτικής επιλογής που να ευνοεί την καθιέρωση στην επικράτεια της ΕΕ μιας μορφής διαχείρισης «ενδιάμεσου επιπέδου», η οποία θα είναι μακροπεριφερειακή και θα διαρθρώνεται γύρω από τον άξονα της ανάπτυξης.

5.10

Οι μακροπεριφερειακές πρωτοβουλίες έχουν κατά βάση δύο διαστάσεις, εκ των οποίων η μία είναι ενδοπεριφερειακή και η άλλη ευρωπαϊκή. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η έμφαση διδόταν μέχρι στιγμής αποκλειστικά και μόνο στη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ των διαφόρων χωρών. Σύμφωνα με ένα από τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης, θα ήταν απολύτως ευπρόσδεκτη η ανάληψη προσπαθειών για την ενσωμάτωση μιας ευρωπαϊκής διάστασης στις κοινές δράσεις και η συνακόλουθη δημιουργία ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας.

5.11

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, οι μακροπεριφερειακές πρωτοβουλίες που εμπεριέχουν ευρωπαϊκή διάσταση, δύνανται, εφόσον διαθέτουν κατάλληλη στήριξη, να συμβάλουν στη βελτίωση της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών πολιτικών και στην καθιέρωση μιας νέας αναπτυξιακής πρακτικής χάρη στην αυξημένη συμμετοχή της κοινωνίας.

5.12

Το ερώτημα που τίθεται εκ νέου είναι κατά πόσον οι πολιτικές δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και πρέπει να υλοποιηθούν σε τοπικό επίπεδο μπορούν να συμπληρωθούν με μακροπεριφερειακές δεσμεύσεις προς υλοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί επίσης να ενταχθεί και η «ενισχυμένη συνεργασία» στην οποία αναφέρεται η Επιτροπή.

5.13

Η Επιτροπή ορθώς διαπιστώνει ότι οι προσεγγίσεις της μακροπεριφερειακής στρατηγικής και της στρατηγικής για τις θαλάσσιες λεκάνες ανταποκρίνονται σε παρόμοιες προσδοκίες, πλην όμως το στοιχείο αυτό αντικατοπτρίζει πλήρως τις εσωτερικές διαφωνίες της Επιτροπής και τους κινδύνους που συνδέονται με τον κατακερματισμό των στρατηγικών. Δεν είναι δυνατόν τα στοιχεία της «θαλάσσιας στρατηγικής» να παρουσιάζονται ως στοιχεία μακροπεριφερειακής προσέγγισης, εάν οι συνιστώσες όπως οι υποδομές των θαλάσσιων ή ωκεάνιων ακτών, η αστική ανάπτυξη, η παραγωγή κ.λπ. δεν συνδέονται ή δεν μπορούν να συνδεθούν με τις αποστολές δημιουργίας θαλάσσιων ή ωκεάνιων δυνατοτήτων που έχουν κάποια βαρύτητα από πλευράς παραγωγής και προστασίας.

5.14

Είναι σκόπιμο να εγκριθούν χωρίς επιφυλάξεις τα συμπεράσματα της έκθεσης σύμφωνα με τα οποία υπάρχουν άλλες αναξιοποίητες δυνατότητες. Αντιθέτως, η θέση σύμφωνα με την οποία μπορούν να προβλεφθούν η επέκταση και η ενοποίηση των δράσεων, «αλλά χωρίς τη συμμετοχή της Επιτροπής ή που να βασίζε[ον]ται περισσότερο αποκλειστικά σε ένα διακρατικό πρόγραμμα», δεν είναι αποδεκτή.

5.14.1

Πρόκειται για το μοναδικό σημείο στο οποίο η Επιτροπή εκφράζει ρητώς την άποψη ότι δεν επιθυμεί να συμμετάσχει στη χάραξη ή στην εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών ούτε να διαδραματίσει οποιονδήποτε ρόλο στο πλαίσιο αυτό, παρά την εκτίμησή της ότι είναι δυνατή η ανάπτυξη και υλοποίηση πολλών ακόμα παραδειγμάτων. Εντούτοις, στο έγγραφο δεν παρέχεται καμία διευκρίνιση ως προς τον χαρακτήρα των εν λόγω παραδειγμάτων!

5.15

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξακολουθήσει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή των μακροπεριφερειακών στρατηγικών. Καλεί, επίσης, το Συμβούλιο να παράσχει στην Επιτροπή τα μέσα και τους πόρους που χρειάζεται προκειμένου να μπορέσει να εκπληρώσει τον ρόλο της κατά τον δέοντα τρόπο.

5.16

Η έννοια του διακρατικού προγράμματος καταδεικνύει ότι τα προγράμματα που παρουσιάζουν ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία μπορούν να λάβουν κάποια στήριξη, χωρίς να εξέλθουν από το πλαίσιο των «τριών όχι», για παράδειγμα, εκείνα που αποσκοπούν στη βελτίωση της τήρησης των διατάξεων σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, στην αύξηση των επενδύσεων στον τομέα της συνδεσιμότητας σε ενωσιακή κλίμακα ή στην κρίσιμη μάζα καινοτομίας.

5.17

Η έκθεση δεν περιέχει καμία απολύτως πληροφορία σχετικά με τον τρόπο αξιοποίησης της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας, την αξιολόγησή της, τη μορφή με την οποία θα χρησιμοποιηθούν τα σχετικά αποτελέσματα και τα υπόλοιπα κίνητρα.

5.18

Τα στοιχεία που συνοψίζονται με υπερβολικά λακωνικό τρόπο στα «Συμπεράσματα» πρέπει, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να συμπληρωθούν εκτενώς προκειμένου να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που απορρέουν από τον τίτλο. Το θέμα της «διακυβέρνησης» είναι ασφαλώς σημαντικό, δεδομένου ότι η λήψη των αποφάσεων σχετικά με τα γενικά ζητήματα διακυβέρνησης εναπόκειται τελικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

5.19

Η μακροπεριφερειακή προοπτική, με την πολιτική, περιβαλλοντική και κοινωνικοοικονομική έννοια, μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών ή περιφερειών και την κατασίγαση των εθνικιστικών φιλοδοξιών, με την επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης, αμοιβαίου σεβασμού και αμοιβαίας αποδοχής, ενώ μπορεί επίσης να συμβάλει, μέσω της δημιουργίας ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για τις σχετικές ομάδες συμφερόντων, στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

5.20

Οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την κάλυψη των κενών στον τομέα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης του πληθυσμού. Ο πληθυσμός και οι επιχειρήσεις των σχετικών δήμων και περιφερειών πρέπει να τηρούνται καλύτερα ενήμεροι σχετικά με τα τρέχοντα προγράμματα και σχέδια.