27.7.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 175/57

2.1

Από τις απαρχές του, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αναπτύχθηκε με βάση την έννοια του ανοίγματος. Με τη βαθμιαία άρση των εσωτερικών συνόρων, η ΕΕ μπόρεσε να δημιουργήσει μια μεγάλη εσωτερική αγορά, να εκσυγχρονίσει την οικονομία της, να αναπτύξει τις υποδομές της και να καταταγεί μεταξύ των ηγετικών παραγόντων στο διεθνές εμπόριο.

2.2

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι πολύ περισσότερο από μια εσωτερική αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει πλέον κοινούς κανόνες, δική της έννομη και δικαιοδοτική τάξη, έναν Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων και κοινές πολιτικές. Πρέπει, επίσης, να γίνει ειδική αναφορά στην πολιτική της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, φορέα της αρχής της αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών και των περιφερειών, η οποία στοχεύει στη μείωση των διαφορών που υφίστανται από την άποψη της ανάπτυξης, οι οποίες έχουν αυξηθεί μετά τις τελευταίες διευρύνσεις.

2.3

Σήμερα, η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης τίθεται σε πλαίσιο και σε συνθήκες πολύ διαφορετικές, που χαρακτηρίζονται κυρίως από μια διστακτική παγκόσμια διακυβέρνηση, από ηγεμονικές τάσεις, από αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και αναδυόμενων οικονομιών. Αυτές οι παγκόσμιες ανισορροπίες αποτελούν ένα αληθινά νέο δεδομένο για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2.4

Αρχικά, το ευρωπαϊκό σχέδιο δεν ήταν καθόλου «ευρωκεντρικό». Οι εμπνευστές των πρώτων συνθηκών φαντάζονταν ήδη ότι οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες θα μπορούσαν όντως να υποδεχθούν όλους τους λαούς της Ευρώπης, μετά την απελευθέρωσή τους από τις διάφορες δικτατορίες, και να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπο για μια νέα παγκόσμια τάξη που θα βασιζόταν στο κράτος δικαίου, στο άνοιγμα και στην εμπιστοσύνη.

2.5

Η παγκοσμιοποίηση παρουσιάζει, συνεπώς, πολλές αναλογίες με τα θετικά αποτελέσματα που έχουν ήδη σημειωθεί στις ευρωπαϊκές χώρες χάρη στο αμοιβαίο άνοιγμα τους, όπως η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των οικονομιών κλίμακας, καθώς και η δυνατότητα άντλησης οφελών από τις νέες δυναμικές ανάπτυξης και τις νέες αγορές.

2.6

Ωστόσο η παγκοσμιοποίηση θέτει επίσης πολλές πρωτόγνωρες προκλήσεις που απαιτούν απαντήσεις και προσαρμογές συχνά εξαιρετικά πολύπλοκες, με πολλές ιδίως δυσκολίες και ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές, προκλήσεις όπως η διαρροή εγκεφάλων και η διατήρηση της πολυγλωσσίας και την πολιτισμικής ποικιλομορφίας, οι μεταναστεύσεις, οι μεγάλες διαφορές στις συνθήκες εργασίας και παραγωγής, η διεθνοποίηση του κεφαλαίου και των χρηματοπιστωτικών αγορών που έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις, η ευθραυστοποίηση των κοινωνικών κεκτημένων στις ανεπτυγμένες χώρες λόγω της έκθεσής τους στον διεθνή ανταγωνισμό και, τέλος, οι μεγάλες προκλήσεις σε όρους προστασίας του περιβάλλοντος, υγείας και ασφάλειας.

2.7

Η παγκοσμιοποίηση δεν παράγει παντού τα ίδια αποτελέσματα· εάν ευνοεί την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη σε ορισμένα μέρη του κόσμου, την καθιστά εύθραυστη σε άλλα: βλ., π.χ., την περίπτωση των ανεπτυγμένων περιφερειών που υπόκεινται πιο ισχυρό ανταγωνισμό, τις χώρες θύματα της υποανάπτυξης, τα προβλήματα των οποίων παραμένουν άλυτα.

2.8

Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων, η ΕΕ οφείλει να αποδείξει ότι είναι σε θέση να επωφεληθεί της παγκοσμιοποίησης και ότι δεν την υφίσταται απλώς. Οφείλει, αφενός, να αξιοποιήσει όλες τις ευκαιρίες και, αφετέρου, να προσδιορίσει με ποιο τρόπο η παγκοσμιοποίηση επηρεάζει τις περιφέρειες, τους επιμέρους τομείς και τις διάφορες κατηγορίες του πληθυσμού, προκειμένου να καθορίσει και να εξετάσει — από κοινού με τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τους λοιπούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών — ποιές συγκεκριμένα είναι οι δράσεις θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση των αναγκαίων προσαρμογών.

2.9

Η προσέγγιση των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά οικονομικής φύσεως. Τα πολιτικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά και τα πολιτιστικά, αλληλεπικαλύπτονται. Η απάντηση της ΕΕ πρέπει συνεπώς να καλύπτει όλους αυτούς τους τομείς, διότι αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να μην είναι τεκμηριωμένη και να μην διαθέτει την απαραίτητη πειθώ.

2.10

Η προσέγγιση της περιφερειακής ολοκλήρωσης που χαρακτηρίζει την ΕΕ της επιτρέπει να ομιλεί εξ ονόματος των κρατών μελών της στον ΠΟΕ. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα περιφερειακής ολοκλήρωσης στον κόσμο, όμως δεν έχουν φθάσει σε αντίστοιχο επίπεδο με αυτό της Ευρώπης. Έτσι, με εξαίρεση την CARICOM, στην οποία συμμετέχουν οι χώρες της Καραϊβικής, οι εν λόγω περιφερειακές οντότητες δεν επιδεικνύουν αλληλέγγυα συμπεριφορά στον ΠΟΕ. Μια παγκόσμια διακυβέρνηση καλύτερα δομημένη και πιο αποτελεσματική θα κέρδιζε, παρόλα αυτά, πολλά από μια τέτοια εξέλιξη.

2.11

Διαπιστώνεται ότι, στην ΕΕ, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η παγκοσμιοποίηση ποικίλλει ανάλογα με την κατηγορία του πληθυσμού και το κράτος μέλος. Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να αποτελέσει πηγή πλούτου, όμως η επιτάχυνση και ο πολλαπλασιασμός των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης απαιτούν σήμερα μια κοινή στρατηγική και συγκεκριμένες προτάσεις.

3.1

Οι αρχές που προωθούνται με το ευρωπαϊκό σχέδιο (κυρίως, η ποικιλομορφία και η συλλογικότητα, το κράτος δικαίου, η επικουρικότητα, η ισορροπία μεταξύ οικονομικής, κοινωνικής, και βιώσιμης ανάπτυξης) δεν είναι σήμερα αρκετά διαδεδομένες στη διεθνή σκηνή.

3.2

Οι διακρατικές σχέσεις δεν μπορούν, από μόνες τους, να καλύψουν το σύνολο των φαινομένων της παγκοσμιοποίησης, στα οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι μεταναστευτικές μετακινήσεις, οι χρηματοοικονομικές ροές, οι διάφορες μορφές ρύπανσης και οι κλιματικές ζημιές, τα κυκλώματα πληροφόρησης κυρίως με το Διαδίκτυο. Πέραν των κρατών, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι χρηματοπιστωτικές αγορές, τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, η επιστημονική κοινότητα, η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών με τα όργανα της, οι κοινωνικοί εταίροι, οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί (ΜΚΟ), καθώς και πολλοί άλλοι φορείς είναι, κατά κάποιο τρόπο, επίσης παγκοσμιοποιημένοι.

3.3

Είναι σημαντικό, συνεπώς, να συνεχίσει η ΕΕ να ενεργεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα υπέρ μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης, συμβάλλοντας:

3.4

Με την προοπτική αυτή, θα πρέπει, ειδικότερα στο επίπεδο των κανόνων του διεθνούς εμπορίου:

3.5.1

Ακόμη και στην περίπτωση που θα σημειωνόταν σημαντική πρόοδος σε όλα τα εμπορικά ζητήματα, δεν θα ήταν αρκετή για την κάλυψη των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την επίτευξη μιας πραγματικά «αειφόρου ανάπτυξης», στόχος ο οποίος έχει παρόλα αυτά αναγνωριστεί ρητώς από τον ΠΟΕ στην ατζέντα που καταρτίσθηκε στη Ντόχα. Για να προσεγγίσει κανείς ένα παρόμοιο στόχο, είναι απαραίτητες και άλλες ρυθμίσεις, θέμα ως προς το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει, επίσης, το ρόλο κινητήριου μοχλού. Οι ρυθμίσεις αυτές συνδέονται κυρίως με τις προκλήσεις που τίθενται στον τομέα του περιβάλλοντος, της ασφάλειας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας και της πολιτισμικής ποικιλομορφίας.

3.5.2

Μια ουσιαστική απαίτηση αφορά την προστασία του περιβάλλοντος ενώπιον των αυξανόμενων απειλών (προστασία του περιβάλλοντος διαβίωσης, των ειδών, καταπολέμηση των αποτελεσμάτων του φαινομένου του θερμοκηπίου και των διαφόρων μορφών ρύπανσης, κλπ.). Η πρόκληση αυτή, που παραβιάζει εξ ορισμού όλα τα όρια, συνδέεται άρρηκτα με την έννοια της παγκοσμιοποίησης. Θα πρέπει να αποτελέσει αυτοτελές μέρος των εμπορικών διαπραγματεύσεων και να λαμβάνεται υπόψη εγκάρσια στις διάφορες διαπραγματεύσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δώσει πρωταρχική προτεραιότητα στην εν λόγω απαίτηση:

3.5.3

Οι ανάγκες σε ασφάλεια απέκτησαν περισσότερη και ποικίλη σημασία. Αναφέρουμε σχετικά την προστασία της υγείας (ιδίως έναντι των πανδημιών), την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, την πυρηνική επαγρύπνηση, την προστασία των ανταλλαγών δεδομένων πληροφορικής, την ποιότητα των προϊόντων και ιδίως τη διατροφή. Η παγκοσμιοποίηση σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ταυτιστεί με αύξηση της ανασφάλειας. Πρέπει, συνεπώς, να βρεθούν αποτελεσματικοί κανόνες που να εξασφαλίζουν ένα ασφαλέστερο πλαίσιο, τόσο για την αύξηση των συναλλαγών, όσο και για τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις των κρατών και για τις συνθήκες διαβίωσης. Η σχετική πρόοδος πρέπει να συνοδεύεται από μία βελτίωση των πρακτικών διακυβέρνησης και να συμβαδίζει με την καταπολέμηση της διαφθοράς και παντός είδους απειλών.

3.5.4

Η κοινωνική διάσταση της παγκοσμιοποίησης, και ιδίως τα πρότυπα εργασίας που βασίζονται στις συμβάσεις της ΔΟΕ (1) πρέπει να εφαρμόζονται αποτελεσματικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Μέσω των εννοιών της αξιοπρεπούς εργασίας αλλά και του δίκαιου και θεμιτού εμπορίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνεργασία με την ΔΟΕ, μπορεί να καταρτίσει μια βάση αρχών και ορθών πρακτικών. Πρέπει να τεθεί το ζήτημα της αποτελεσματικής εφαρμογής των συμβάσεων της ΔΟΕ, όπως, ενδεχομένως, και της καθιέρωσης σχετικής δικαιοδοσίας.

3.5.5

Στις αναπτυσσόμενες χώρες ανελήφθησαν πολλές ιδιαίτερα ενθαρρυντικές κοινωνικές πρωτοβουλίες από μη κρατικούς φορείς, επιχειρήσεις και κοινωνικούς εταίρους. Πρόκειται, π.χ., για πολιτικές που ανεπτύχθησαν από πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις με βάση κατευθυντήριες αρχές που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ και των κοινωνικών κανόνων της ΔΟΕ. Αξίζει ιδιαίτερα να αναφερθούν οι πρωτοβουλίες που έλαβαν μη κυβερνητικοί φορείς στον τομέα της απασχόλησης, της κατάρτισης, της υγείας και των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, στις οποίες περιλαμβάνονται και πρωτοβουλίες που ελήφθησαν στο πλαίσιο του κοινωνικού περιφερειακού διαλόγου παραβλέποντας τα εθνικά σύνορα. Πρέπει να ενισχυθεί η υποστήριξη που η Ευρωπαϊκή Ένωση χορηγεί σε παρόμοιες πρωτοβουλίες, με αφετηρία τις πρωτοβουλίες των χωρών ΑΚΕ. Η βοήθεια της ΕΕ θα έπρεπε επίσης να εξαρτάται περισσότερο από παρόμοια προγράμματα που ευνοούν τη δραστήρια συμμετοχή των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων κυρίως των προγραμμάτων περιφερειακής κλίμακας.

3.5.6

Ενώπιον της αυξανόμενης διεθνοποίησης των χρηματοπιστωτικών αγορών, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενεργεί με μια μόνον φωνή προκειμένου να καταστήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ένα αληθινό όργανο σταθεροποίησης. Οι χώρες της ζώνης ευρώ πρέπει να αποφασίσουν την ενοποίηση της συμμετοχής τους στο ΔΝΤ, πράγμα που θα ενισχύσει το κύρος της Ευρώπης. Παράλληλα, η ΕΕ οφείλει να προωθήσει, εμπνεόμενη από τις συμβάσεις του ΟΟΣΑ, μια παγκόσμια διακυβέρνηση στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των απατών.

3.5.7

Το θέμα της εκπαίδευσης και της ανταλλαγής γνώσεων είναι θεμελιώδες ενόψει μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης προς όφελος των λαών. Πρέπει να αναπτυχθούν προγράμματα της UNESCO και να ενισχυθούν δίκτυα που να επιτρέπουν τη διάδοση της τεχνογνωσίας και των γνώσεων στους πολλούς, με το μέλημα του πλουραλισμού και στο πλαίσιο ενός διαπολιτισμικού διαλόγου. Η προσέγγιση της ΕΕ για μια καλύτερη παγκόσμια διακυβέρνηση πρέπει να λάβει υπόψη το θέμα της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και της πολυγλωσσίας, ισχυρά πλεονεκτήματα της Ευρώπης, τα οποία όμως σήμερα απειλούνται.

3.5.8

Τέλος, όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα, η ΕΕ οφείλει να αναλάβει κοινή δράση προκειμένου να καταστήσει πιο αποτελεσματικές τις διατάξεις της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνωμένων Εθνών και να επεκτείνει τον ρόλο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ώστε να γίνεται σεβαστή η πολιτισμική πολυμορφία.

3.6.1

Ενόψει μιας ενισχυμένης παγκόσμιας διακυβέρνησης, η ΕΕ μπορεί επίσης να αξιοποιήσει την εμπειρία της σε τομείς που θα μπορούσαν να θεωρηθούν κλειδιά προκειμένου να μπορέσει η παγκοσμιοποιημένη διακυβέρνηση να γίνει ευρύτερα αποδεκτή:

3.6.2

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει συνεπώς, οποτεδήποτε αυτό είναι δυνατό, να ευνοεί μία περιφερειακή προσέγγιση στις πολιτικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της με τους εταίρους της, όπως έχει ήδη κάνει στην περίπτωση των χωρών ΑΚΕ. Μια παρόμοια ανάπτυξη των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και των άλλων περιφερειακών οντοτήτων, πράγμα που ενθαρρύνει την άμιλλα και το αμοιβαίο άνοιγμα, θα ωφελούσε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ενώ θα συμπλήρωνε και θα ενίσχυε, χωρίς αμφιβολία αποφασιστικά το πολυμερές πλαίσιο του ΠΟΕ.

4.1.1

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ΠΟΕ όσον αφορά την επίτευξη προόδου στην ατζέντα της Ντόχα, αλλά και οι περιορισμοί της ίδιας της ατζέντας αυτής, πρέπει να ωθήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει νέες πρωτοβουλίες. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη σύσταση την οποία διατύπωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωση της του Οκτωβρίου 2006, να χαραχθεί μια νέα εμπορική στρατηγική που να στηρίζεται τόσο τις διμερείς όσο και τις πολυμερείς προσεγγίσεις.

4.1.2

Η πολυμερής προσέγγιση των προβλημάτων που συνδέονται με την παγκοσμιοποίηση είναι η πλέον ευκταία διότι αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για ισόρροπα και βιώσιμα αποτελέσματα. Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει από κοινού με την Επιτροπή την στήριξή της στα εγγενή πλεονεκτήματα της πολυμερούς προσέγγισης και του ΠΟΕ. Ο στόχος παραμένει ο ίδιος, δηλαδή να οδηγηθεί σε αίσιο τέλος η ατζέντα της Ντόχα σε ένα συνολικό πλαίσιο που θα δεσμεύει τις συμμετέχουσες χώρες να τηρούν τους κοινούς κανόνες.

4.1.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι είναι ανάγκη να πλαισιωθούν καλύτερα οι προτάσεις της Επιτροπής με βάση τις οποίες, λόγω των δυσκολιών που εξακολουθούν να παρουσιάζονται στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στο πλαίσιο του ΠΟΕ, η ΕΕ πρέπει τώρα να εξετάσει εμπεριστατωμένα και άλλες συμπληρωματικές προσεγγίσεις, διμερούς ιδίως χαρακτήρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται κυρίως να εμβαθύνει τις συνομιλίες με τις χώρες με αναδυόμενη οικονομία που γνωρίζουν ισχυρή ανάπτυξη (Κίνα, Ινδία, Σύνδεσμος κρατών Asean, χώρες Mercosur, Χώρες του Κόλπου), να ενισχύσει τις στρατηγικές σχέσεις της με τις γειτονικές της οικονομίες (Ρωσία, Ουκρανία, Μολδαβία και χώρες της Μεσογείου) και, τέλος, να επιτύχει τον εκσυγχρονισμό των σχέσεών της με τις χώρες ΑΚΕ (Αφρική, Καραϊβική, Ειρηνικός) μέσω περιφερειακών συμφωνιών οικονομικής συνεργασίας που σήμερα βρίσκονται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων.

4.1.4

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι μια ανασυγκρότηση της διεθνούς στρατηγικής της ΕΕ με βάση διμερείς προσεγγίσεις δεν θα μπορέσει να υποκαταστήσει την πολυμερή προσέγγιση, η οποία πρέπει να παραμείνει ο βασικός στόχος καθώς είναι σύμφωνος με τις ευρωπαϊκές αρχές.

4.1.5

Πρέπει να δοθεί προσοχή όχι μόνο στην συμβατότητα των εν λόγω προσεγγίσεων με τις δεσμεύσεις του ΠΟΕ, τις οποίες ορθώς υπενθυμίζει η Επιτροπή, αλλά επίσης:

4.1.6

Κάθε διμερής προσέγγιση της ΕΕ πρέπει, συνεπώς, να συμπληρώνει απλώς την πολυμερή προσέγγιση, με στόχο:

4.1.7

Πολλές διευκρινίσεις και προσαρμογές συνεχίζουν να είναι αναγκαίες, όσον αφορά κυρίως τους όρους εφαρμογής των κριτηρίων και τις πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν έναντι ορισμένων χωρών, και ειδικότερα έναντι της Κίνας, της Κορέας, της Ινδίας ή της Ρωσίας.

4.2.1

Οι γειτονικές χώρες (κυρίως η Ρωσία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Μολδαβία και οι χώρες της Μεσογείου) θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής, μέσω της ανάπτυξης προνομιακών εταιρικών σχέσεων που θα εντάσσονται στο πλαίσιο μιας συνεκτικής στρατηγικής καλής γειτονίας και κοινών συμφερόντων.

4.2.2

Στο πλαίσιο του υπερατλαντικού διαλόγου, η ΕΕ και οι ΗΠΑ πρέπει να σημειώσουν πρόοδο με στόχο την προσέγγιση των απόψεών τους για την παγκοσμιοποίηση ώστε να εξασφαλίσουν ένα πλαίσιο σταθερότητας στη συνεργασία και τις συναλλαγές τους.

4.2.3

Η ΕΕ πρέπει επίσης να συνεχίσει να προωθηθεί, μέσω των διμερών επαφών της, την ανάπτυξη περιφερειακών ολοκληρώσεων στις άλλες ηπείρους (βλ. χώρες ΑΚΕ, Mercosur, ASEAN, κλπ), πράγμα που θα επιτρέψει την καλύτερη διάρθρωση και εξισορρόπηση των διεθνών συναλλαγών και θα διευκολύνει την πρόοδο των συνομιλιών στον ΠΟΕ. Η εμπειρία που αποκτήθηκε από την ολοκλήρωση της ΕΕ, πέραν της ιδιαιτερότητας της, πρέπει να συνεχίσει πράγματι να εμπνέει και να στηρίζει άλλες περιφερειακές προσεγγίσεις που είναι απαραίτητες για κάθε βιώσιμη και διαρθρωμένη παγκοσμιοποίηση. Η προσέγγιση αυτή ισχύει ιδίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως είναι οι χώρες ΑΚΕ. Οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Συμφωνιών Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης (ΣΟΕΣ) πρέπει να συνοδεύονται από διαδικασίες περιφερειακής ολοκλήρωσης, οι οποίες αποτελούν χωρίς αμφιβολία παράγοντες καθοριστικής σημασίας προκειμένου οι αναπτυσσόμενες χώρες να μην ζημιωθούν από τη παγκοσμιοποίηση. Το θετικό παράδειγμα της CARICOM είναι πράγματι ιδιαίτερα ενδεικτικό και φορέας ελπίδας. Η ΕΕ οφείλει να υποστηρίξει, αφενός, τις διοικητικές ικανότητες περιφερειακής ολοκλήρωσης και, αφετέρου, την οργάνωση σε ομάδες των παραγόντων της κοινωνίας των πολιτών.

4.2.4

Μπορεί κανείς να διδαχθεί τόσο από τις ορθές όσο και από τις εσφαλμένες πρακτικές άλλων χωρών ή περιφερειακών οντοτήτων. Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να προωθεί και να ευνοεί τις περιφερειακές οντότητες που, με διαφορετικούς ρυθμούς και διαφορετικούς προσανατολισμούς η καθεμιά, ακολουθούν κατεύθυνση παρόμοια με εκείνη της ΕΕ: Mercosur, Asean, κλπ.

4.2.5

Σύμφωνα με την εν λόγω διμερή προσέγγιση, ο ρόλος και η δράση των φορέων της κοινωνίας των πολιτών δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Η συμμετοχή της ΕΟΚΕ στο διάλογο της κοινωνίας των πολιτών που η Επιτροπή έχει καθιερώσει για την παρακολούθηση των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του ΠΟΕ, καθώς και οι δραστηριότητες που η ΕΟΚΕ έχει αναλάβει μέσω των διαφόρων διαρθρώσεων που έχει διαμορφώσει, καθιστούν με τον τρόπο αυτό σαφή τη στρατηγική τους σπουδαιότητα και πρέπει να τύχουν ευρύτερης αναγνώρισης και προβολής.

4.3.1

Πρέπει επίσης να διασφαλισθεί ότι οι αναλύσεις του αντίκτυπου, των πλεονεκτημάτων, των περιορισμών και των παραχωρήσεων που συνεπάγεται κάθε συμφωνία, θα λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις οικονομικές και τις κοινωνικές συνέπειες, κυρίως σε τομεακό επίπεδο (συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και των βιομηχανιών υψηλής έντασης εργατικού δυναμικού). Οι αναλύσεις αυτές, οι οποίες πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο κάθε νέας σειράς διαπραγματεύσεων, θα πρέπει να προβλέπουν μεγαλύτερη συμμετοχή τοπικών εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί εμπεριστατωμένα η στρατηγική διαχείρισης κινδύνων, στην οποία η Επιτροπή αναφέρεται στην ανακοίνωσή της.

4.3.2

Η ΕΟΚΕ εκφράστηκε θετικά υπέρ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση. Θεωρεί ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως στρατηγικό μέσο για τη συνδρομή των πληθυσμών και των περιφερειών που υφίστανται τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Ακόμη και εάν απλώς συμπληρώνει τις εθνικές χρηματοδοτήσεις, ο ρόλος του πρέπει να είναι εμφανής και να επιτυγχάνει κρίσιμη χρηματοδοτική μάζα. Η ΕΟΚΕ εμμένει στην άποψή της ότι το Ταμείο αυτό, όπως συμβαίνει με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, πρέπει να το διαχειρίζεται τριμερής επιτροπή στην οποία να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι.

4.3.3

Στο πλαίσιο αυτό, ο γεωργικός τομέας πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής προσοχής. Πέραν της καθαρής γεωργικής παραγωγής, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και ο τομέας της γεωργικής βιομηχανίας ο οποίος αντιπροσωπεύει το 14 % της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας και 4 εκατ. θέσεις εργασίας. Για να καταστεί δυνατή η επίτευξη συμφωνίας στον ΠΟΕ, από το 2003 μεταρρυθμίστηκε ριζικά η Κοινή Γεωργική Πολιτική, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα τεράστιες θυσίες για τους επαγγελματίες του τομέα. Μια μελλοντική συμφωνία στον ΠΟΕ θα πρέπει συνεπώς να επιτύχει την αμοιβαιότητα όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές και αντίστοιχη και σημαντική μείωση των επιδοτήσεων που παρέχονται στους αμερικανούς παραγωγούς.

4.4.1

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην υιοθέτηση στόχων και μέσων που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη μιας πραγματικά κοινής στρατηγικής όσον αφορά την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές με σκοπό την κάλυψη τριών κυρίως ελλείψεων:

4.4.2

Πρώτον, τα συστήματα ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων παραμένουν κυρίως εθνικά, παρά την πολιτική, οικονομική και χρηματοπιστωτική και — στο πλαίσιο του ευρώ — νομισματική ολοκλήρωση της Ευρώπης. Η ΕΕ πρέπει να στηρίξει τους εθνικούς αυτούς μηχανισμούς ώστε να τους συντονίσει και να τους εναρμονίσει προς όφελος όλων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, κυρίως δε των ΜΜΕ.

4.4.3

Δεύτερον, οι μεγάλοι μας εμπορικοί εταίροι δέχονται επισκέψεις, ο καθένας με τη σειρά του, εμπορικών αποστολών, κυρίως εθνικών, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης των διμερών αυτών προσεγγίσεων, που συχνά στηρίζονται στην ύπαρξη ιστορικών σχέσεων, αλλά συμπλήρωσής τους — όποτε αυτό κρίνεται δικαιολογημένο από οικονομική άποψη — και αξιοποίησής τους με τη βοήθεια ευρωπαϊκών αποστολών προβολής συγκεκριμένων τομέων οι οποίες ενισχύουν την κοινή μας ταυτότητα.

4.4.4

Τρίτον, τα μέσα εμπορικής άμυνας (κυρίως το αντιντάμπινγκ) πρέπει να γίνουν περισσότερο γνωστά και να χρησιμοποιούνται καλύτερα χάρη σε σημαντικότερα μέσα που θα πρέπει να προβλεφθούν σχετικά.

5.1.1

Καταρχάς, πρέπει να είμαστε ικανοί να στηριχθούμε σε μια εσωτερική αγορά αρκετά ολοκληρωμένη, αποτελεσματική και αποδοτική. Θα ήταν μάταιο να ζητηθεί από τους διεθνείς εταίρους μας να προβούν σε παραχωρήσεις οι οποίες δεν θα ήταν επ' ουδενί αποδεκτές στα κράτη μέλη της ΕΕ. Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή.

5.1.2

Πολλά παλαιά εμπόδια δεν έχουν αρθεί και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δεν έχουν αποκτήσει τα μέσα που θα τους επέτρεπαν να αισθάνονται «ευρωπαϊκές». Οι υπηρεσίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα 2/3 του ΑΕγχΠ, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένες από τις εθνικές αγορές των άλλων κρατών μελών. Όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις των κρατών μελών — είτε πρόκειται για προμήθειες, υπηρεσίες και έργα, είτε για τον τομέα της άμυνας — οι πλέον πρόσφατες σοβαρές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στον εν λόγω τομέα, οι οποίες δεν έχουν αναθεωρηθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, αναφέρουν ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 90 % των εν λόγω δημόσιων συμβάσεων του δημοσίου τομέα ανατίθεται πάντοτε σε εθνικούς προμηθευτές.

5.1.3

Πρέπει να δοθεί προσοχή προκειμένου να μην απειληθεί το «κοινοτικό κεκτημένο» από ένα στείρο ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών: από ντάμπινγκ, επιδοτήσεις, την πολιτική «εθνικών πρωταθλητών», νέους φραγμούς και εμπόδια. Η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του αμυντικού τομέα, θα συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της οικονομικής και τεχνολογικής θέσης της ΕΕ στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Είναι εξάλλου απαραίτητο να ενισχυθεί η κοινοτική πολιτική ανταγωνισμού και να διασφαλιστεί ένα διαφανές φορολογικό και κοινωνικό πλαίσιο στην ΕΕ για να καταπολεμηθούν το φαινόμενο της διπλής φορολόγησης, οι πλέον κραυγαλέες περιπτώσεις στρέβλωσης του ανταγωνισμού και οι απάτες όσον αφορά τον ενδοκοινοτικό φόρο προστιθέμενης αξίας.

5.1.4

Η ανεπάρκεια υποδομών πραγματικά ευρωπαϊκών διαστάσεων (στις μεταφορές, τις νέες τεχνολογίες, τεχνολογικά πάρκα, ερευνητικά κέντρα, κλπ) δυσχεραίνουν σήμερα τις δυνατότητες της Ευρώπης να προσφέρει καλύτερες ευκαιρίες επενδύσεων σε μία αγορά που εξακολουθεί να είναι η πρώτη στον κόσμο.

5.2

Ανάπτυξη των ικανοτήτων και της κατάρτισης των Ευρωπαίων με σκοπό τη δημιουργία μιας καινοτόμου κοινωνίας που να επιτρέπει την πρόσβαση όλων στη γνώση

5.2.1

Η Ευρώπη είναι φτωχή σε πρώτες ύλες και δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τον υπόλοιπο κόσμο ακολουθώντας πολιτικές κοινωνικού, περιβαλλοντικού ή φορολογικού ντάμπινγκ. Ούτε μπορεί να καταστεί η «υπεραγορά του κόσμου» και να αφήσει στην Ασία το ρόλο του «εργοστασίου του κόσμου». Το μέλλον της εξαρτάται κυρίως από την ικανότητά της να καινοτομεί και να αναπτύσσει επιχειρηματική δραστηριότητα, από τα ταλέντα των γυναικών και των ανδρών που την κατοικούν. Η μακροπρόθεσμη επένδυση στη μάθηση καθ' όλη τη διάρκεια του βίου αποτελεί το κλειδί μιας αρμονικής ανάπτυξης. Συνεπώς, είναι σημαντικό να ευνοούνται, όχι μόνον οι πρωτοβουλίες στον τομέα την κατάρτισης και της εκπαίδευσης, αλλά και η εκούσια κινητικότητα στην ΕΕ με ευρωπαϊκή και διεθνή διάσταση (και στο εσωτερικό των δημοσίων υπηρεσιών), η οποία διευκολύνεται με την πολυγλωσσία και υποστηρίζεται με προγράμματα σταδιοδρομίας.

5.2.2

Η Ευρώπη είναι ακόμη πολύ κατακερματισμένη. Η ΕΟΚΕ συνηγορεί υπέρ της υιοθέτησης προγραμμάτων μεγάλης εμβέλειας, με σκοπό την αποτελεσματική ανάπτυξη της πολυγλωσσίας στο σχολείο, την ενθάρρυνση της κινητικότητας των νέων (συμπεριλαμβανομένων των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των μαθητευόμενων και των νεαρών εργαζόμενων), την ίδρυση ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, την καθιέρωση ευρωπαϊκών περιόδων μάθησης καθ' όλη τη διάρκεια του βίου, την θέσπιση ενός κοινού πλαισίου για την αναγνώριση όλων των τύπων τίτλων σπουδών, κ.ά.

5.2.3

Αξίζει συνεπώς να αναληφθεί στην Ευρώπη μια ευρεία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στον τομέα της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και της διάδοσης των γνώσεων. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα που κατοικούν σε περιφέρειες που πλήττονται από τις αναδιαρθρώσεις και τις μετεγκαταστάσεις επιχειρήσεων και, κατ' επέκταση, να προβλεφθούν δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης και νέες θέσεις εργασίας στις περιφέρειες αυτές.

5.3.1

Η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης επιβάλλει στην ΕΕ να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της και των υπηρεσιών της. Τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης είναι τόσο σημαντικά όσο και διαφορετικά. Προκειμένου να διατηρήσει την ηγετική της θέση στις παγκόσμιες συναλλαγές, η Ένωση πρέπει κυρίως να ενισχύσει όλες τις θέσεις της, τόσο στο επίπεδο των προϊόντων και των υπηρεσιών υψηλής ποιότητας — τα οποία αντιπροσωπεύουν το 1/2 των εξαγωγών της και το 1/3 της παγκόσμιας ζήτησης — όσο και στο επίπεδο άλλων τύπων προϊόντων και υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πληθυσμών.

5.3.2

Η υιοθέτηση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής υποστήριξης της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας πρέπει να αποτελέσει, μαζί με την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την διάδοση των γνώσεων, σημαντική προτεραιότητα κατά τα προσεχή χρόνια, στο πλαίσιο της νέας, μετά τη Λισσαβώνα, ευρωπαϊκής στρατηγικής. Στους τομείς αυτούς, η ΕΟΚΕ προτείνει να καταρτιστεί ένας χάρτης πορείας στον οποίο να περιλαμβάνονται οι δράσεις των κρατών μελών και της ΕΕ, οι δημόσιες χρηματοδοτήσεις και οι ιδιωτικές συμβολές.

5.3.3

Μολονότι δεν υπάρχει πλέον χρόνος να δοθεί στην ΕΕ ένας καλύτερος προϋπολογισμός για την περίοδο 2007-2013, δεν απομένει παρά να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερη χρήση του ήδη υπάρχοντος, ιδίως δε:

5.3.4

Σήμερα, ένα μεγάλο πλεονέκτημα της Ευρώπης είναι το ευρώ, το οποίο όχι μόνο έγινε το ενιαίο νόμισμα 13 κρατών μελών της ΕΕ, αλλά αποτελεί και μεγάλο διεθνές αποθεματικό νόμισμα και μέσο συναλλαγών. Το ευρώ προσφέρει πλέον σε όλο και περισσότερες χώρες στον κόσμο μια αξιόπιστη και χρήσιμη εναλλακτική λύση απέναντι στο δολάριο. Διευκολύνει τη σύναψη εμπορικών συμβάσεων εκ μέρους ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και τη χρηματοπιστωτική ασφάλεια των συμβάσεων αυτών. Ενισχύει την αίσθηση, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και στο εξωτερικό, μιας Ευρώπης ενωμένης. Εκείνο ωστόσο που απουσιάζει, όσον αφορά το ευρώ, είναι ένα πραγματικό κέντρο λήψης αποφάσεων οικονομικής πολιτικής. Η έλλειψη του εμποδίζει να γίνουν αισθητά σήμερα τα θετικά αποτελέσματα που θα μπορούσε κανείς να προσδοκά στον τομέα αυτό.

5.3.5

Οι κοινές πολιτικές είναι αυτές στις οποίες βασίζεται η συνοχή της ΕΕ. Μολονότι ο άνθρακας και ο χάλυβας δεν θεωρούνται πλέον οι ακρογωνιαίοι λίθοι της συνοχής, εν τούτοις οι οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς τάσσονται δυναμικά υπέρ της ανάληψης εκ μέρους της ΕΕ περισσότερων αρμοδιοτήτων στους τομείς της ενεργειακής πολιτικής (διατήρηση των πόρων, εξασφάλιση του εφοδιασμού, νέες επενδύσεις σε μη ρυπογόνες πηγές ενέργειας, ενεργειακή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας) και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι δύο αυτοί τομείς απαιτούν όντως μεγαλύτερη παρέμβαση της Ευρώπης με τη βοήθεια πραγματικά κοινών πολιτικών.

5.3.6

Η Ένωση πρέπει να αποκτήσει μια πιο σφαιρική και συνεκτική πολιτική στον τομέα της μετανάστευσης, μέσω συντονισμένων πολιτικών ένταξης και υποδοχής που να είναι συμβατές με τα όσα προβλέπουν ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και οι συμβάσεις της Γενεύης για το δικαίωμα του ασύλου, ενώ θα πρέπει να αναλάβει κοινή δράση για την καταπολέμηση της οργανωμένης λαθραίας μετανάστευσης. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει πιο δυναμικά τη δημιουργία θέσεων υψηλής ειδίκευσης στις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω μιας πολιτικής εταιρικών σχέσεων και προώθησης των περιφερειακών ολοκληρώσεων, πράγμα που θα προσφέρει στους κατοίκους των περιοχών αυτών νέες προοπτικές κινητικότητας, προσωπικής βελτίωσης και ανταλλαγών.

5.4.1

Απέναντι στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, η ΕΕ μπορεί να κινητοποιήσει εκ νέου τους ευρωπαίους πολίτες γύρω από το σχέδιο ολοκλήρωσης που έχει χαράξει.

5.4.2

Γενικότερα, η ΕΟΚΕ εμμένει στην άποψή της ότι είναι ανάγκη οι κοινωνικοί εταίροι και οι διάφοροι αντιπροσωπευτικοί φορείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών να συμμετέχουν πλήρως στη νέα σφαιρική προσέγγιση που προτείνει, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Πρέπει να απαιτηθεί περισσότερη διαφάνεια από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, ακόμη και στον τομέα των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί ιδιαίτερα να συμμετάσχει, με τους εταίρους της τής κοινωνίας των πολιτών των τρίτων χωρών, στις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί σχετικά τόσο σε πολυμερές όσο και σε διμερές επίπεδο.

5.4.3

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΟΚΕ προτείνει να συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι και άλλοι φορείς της κοινωνίας των πολιτών:

5.4.4

Η ΕΟΚΕ συνηγορεί υπέρ μιας ευρωπαϊκής οργάνωσης των διαφόρων καθηκόντων στον τομέα των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, η οποία να υπερβαίνει την απλή συνεργασία και να προβλέπει την ολοκλήρωση των μέσων στους τομείς της οικονομικής ασφάλειας, της πολιτικής και περιβαλλοντικής προστασίας, της τελωνειακής επιτήρησης των εξωτερικών συνόρων, καθώς και των αστυνομικών δυνάμεων και της άμυνας, αντί η έννοια των υπηρεσιών αυτών να παγιδεύεται μέσα στα εθνικά «τείχη» που από τη φύση τους αντιτίθενται στην επίτευξη περαιτέρω προόδου στο ευρωπαϊκό επίπεδο.

5.4.5

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, επίσης, μια πιο συμμετοχική προσέγγιση της ενιαίας αγοράς, ενθαρρύνοντας τις συνεταιριστικές πρωτοβουλίες, τον κοινωνικό διάλογο, την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων, την κοινωνικοεπαγγελματική αυτορρύθμιση και συρρύθμιση (κυρίως για τις υπηρεσίες, το εμπόριο, τις χρηματοπιστωτικές αγορές, το περιβάλλον, την ενέργεια, τις κοινωνικές πτυχές, τα δικαιώματα των καταναλωτών).

5.4.6

Οι φορείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών έχουν και αυτοί έναν άμεσο, αυτόνομο ρόλο να διαδραματίσουν αναπτύσσοντας σχέσεις με τους ομολόγους τους των χωρών και των περιφερειακών οντοτήτων που είναι εμπορικοί εταίροι της ΕΕ.

5.4.7

Η επίτευξη μιας παγκοσμιοποίησης με ανθρώπινο πρόσωπο όπως και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι ζήτημα που αφορά τους πολίτες και την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Εάν ενημερώνονται καλύτερα, η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψη και συμμετέχουν συστηματικά στις σχετικές διαδικασίες, οι λαοί θα ταυτισθούν με μια στρατηγική που θα έχουν οι ίδιοι διαμορφώσει και την οποία θα μπορούν να θεωρούν δική τους υπόθεση.