28.12.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 487/30

Εισηγητής:

ο κ. Philippe DE BUCK

Συνεισηγήτρια:

η κ. Tanja BUZEK

1.1.

Οι διαπραγματεύσεις για τη διατλαντική εταιρική σχέση συναλλαγών και επενδύσεων (TTIP) εισέρχονται σε κρίσιμη περίοδο το 2016. Οι επικεφαλής διαπραγματευτές της ΕΕ και των ΗΠΑ εξέφρασαν τη δέσμευσή τους για την επίσπευση των συνομιλιών με σκοπό την επίτευξη μιας φιλόδοξης και συνολικής πολιτικής συμφωνίας ώστε να προσδιοριστούν τα πιθανά σημεία σύγκλισης σε όλους τους τομείς πριν από το τέλος της θητείας της εν ενεργεία κυβέρνησης των ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) αποφάσισε συνεπώς να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας σχετικά με συγκεκριμένα βασικά θέματα της TTIP.

1.2.

Η παρούσα γνωμοδότηση δεν αφορά τη δυνητική τελική συμφωνία που θα προκύψει από τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να αξιολογηθεί κατά πόσον οι θέσεις της ευρωπαϊκής οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, όπως μάλιστα έχουν εκφραστεί σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, ελήφθησαν υπόψη στις προτάσεις της ΕΕ που είναι επί του παρόντος διαθέσιμες στο κοινό. Με τον τρόπο αυτό θα τεθούν τα θεμέλια για τη δημιουργία μιας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών σε σχέση με την ανάπτυξη της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ.

1.3.

Η ΕΟΚΕ, τονίζοντας τον θεσμικό της ρόλο, προβαίνει στις ακόλουθες συστάσεις:

1.4.1.

Οι διαπραγματεύσεις για την TTIP δίνουν νέα ώθηση στην ενισχυμένη κανονιστική συνεργασία με υψηλότερες προσδοκίες. Για αυτό τον λόγο η ΕΟΚΕ επισημαίνει με ικανοποίηση ότι το προτεινόμενο κεφάλαιο περιλαμβάνει την επιδίωξη στόχων δημόσιας πολιτικής και υψηλό επίπεδο προστασίας σε σειρά τομέων. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει επίσης τη ρητή διευκρίνιση ότι η λειτουργία και ο σκοπός της διεθνούς δομής κανονιστικής συνεργασίας είναι η παροχή στήριξης και συμβουλών στους δημοκρατικά υπόλογους πολιτικούς ιθύνοντες και ότι δεν θα έχει την εξουσία να εγκρίνει νομικές πράξεις, ούτε να αντικαθιστά εγχώριες κανονιστικές διαδικασίες.

1.4.2.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητεί σαφέστερο ορισμό των «επαχθών» κανονισμών και τονίζει ότι οι κανονισμοί που προστατεύουν τα καταναλωτικά, εργατικά και περιβαλλοντικά δικαιώματα δεν πρέπει να θεωρούνται «επαχθείς» καθαυτοί.

1.4.3.

Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης το κεφάλαιο για τις ορθές κανονιστικές πρακτικές να μην περιορίζει το δικαίωμα των μερών να ρυθμίζουν ή να εισάγουν διαδικασίες ισοδύναμες με τη διαδικασία «notice-and-comment» (ειδοποίηση και παρατηρήσεις) των ΗΠΑ.

1.4.4.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκρινίσει τις λεπτομέρειες τις συμμετοχής των αντιπροσωπευτικών φορέων, ιδίως δε των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών.

1.5.1.

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι προτάσεις για την τυποποίηση, τους τεχνικούς κανονισμούς, τη σήμανση και την επισήμανση πρέπει να θεωρούνται στρατηγικά επιθετικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επισημαίνει τις σημαντικές διατάξεις σχετικά με τη διαφάνεια. Ωστόσο, ζητεί:

1.5.2.

Όσον αφορά το κεφάλαιο ΥΦΠ, η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπό σημείωση ότι βασίζεται στη συμφωνία ΥΦΠ του ΠΟΕ, η οποία περιλαμβάνει την αρχή της προφύλαξης. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητεί περαιτέρω εξασφαλίσεις ότι η νομοθεσία τροφίμων της ΕΕ δεν θα μεταβληθεί και ότι η ΕΕ θα διατηρήσει τους περιορισμούς της όσον αφορά τις ορμόνες, τους αυξητικούς παράγοντες και τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

1.6.1.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία της διευκόλυνσης των συναλλαγών, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις, και επιδοκιμάζει το κεφάλαιο που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ζητεί, ωστόσο, την περαιτέρω απλοποίηση των τελωνειακών διαδικασιών και την αποσαφήνιση των κανόνων που αφορούν τις κυρώσεις και την ευθύνη παραβίασης της τελωνειακής νομοθεσίας.

1.7.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις ουσιαστικές δεσμεύσεις της ΕΕ στο κεφάλαιο για τις υπηρεσίες και επαναλαμβάνει την έκκλησή της για ενισχυμένη πρόσβαση στην αγορά σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο, ενίσχυση της κανονιστικής συνεργασίας —αναγνωρίζοντας ότι η πρόσβαση στην αγορά εξαρτάται και από αυτήν— και διατήρηση των δημόσιων υπηρεσιών σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει επίσης ότι οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες δεν αποτελούν μέρος της εντολής των διαπραγματευτών και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να συμπεριληφθούν σε καμία δέσμευση. Υποστηρίζει επίσης την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αναβολή των διαπραγματεύσεων σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μέχρι οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ να συμφωνήσουν ρητά να ξεκινήσουν συζητήσεις για την κανονιστική συνεργασία, με στόχο την ενίσχυση του επιπέδου προστασίας και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στον κλάδο. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης πιο ξεκάθαρη και λεπτομερή διατύπωση όσον αφορά μια ευρέως νοούμενη εξαίρεση για τις δημόσιες υπηρεσίες που θα εξασφαλίζει ότι όλες οι δημόσιες υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο εξωτερικής ανάθεσης ή χρηματοδοτούνται από κρατικές, ιδιωτικές κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις θα εξαιρούνται από τη συμφωνία.

1.8.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το σφαιρικό και λεπτομερές εύρος της πρότασης της Επιτροπής για το εμπόριο και την αειφόρο ανάπτυξη. Υπενθυμίζει ωστόσο ότι η πραγματική αξία αυτών των διατάξεων εξαρτάται πρωτίστως από τη δυνατότητα αποτελεσματικής επιβολής τους. Η ΕΟΚΕ ζητεί μηχανισμό αποτελεσματικής επιβολής και ισχυρό μηχανισμό ελέγχου μέσω της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ δεν είναι σε θέση να διατυπώσει παρατηρήσεις σχετικά με τα μέτρα επιβολής όσον αφορά το κεφάλαιο της TTIP για τη βιώσιμη ανάπτυξη, δεδομένου ότι έχει καθυστερήσει η υποβολή του κειμένου των σχετικών προτάσεων. Είναι σημαντικό η Επιτροπή να συνεργαστεί με την κοινωνία των πολιτών και με τους κοινωνικούς εταίρους επί των εν λόγω προτάσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι σχεδιάζονται με τρόπο ώστε να είναι αποτελεσματικές στην πράξη. Η ΕΟΚΕ επιφυλάσσεται του δικαιώματος να καταθέσει τις παρατηρήσεις της για τα συγκεκριμένα στοιχεία μόλις αυτά δημοσιοποιηθούν.

1.9.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση για τη μεταρρύθμιση του συστήματος προστασίας των επενδύσεων και το στόχο θέσπισης μόνιμου πολυμερούς επενδυτικού δικαστηρίου που θα αντικαθιστά τα ιδιωτικά διαιτητικά δικαστήρια. Ωστόσο, εντοπίζει ορισμένα κρίσιμα ανησυχητικά σημεία που παρατίθενται στο σημείο 8.8 και πρέπει να αντιμετωπιστούν. Καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει εκτίμηση αντικτύπου τόσο για το κόστος όσο και για τη λειτουργία του νέου συστήματος επενδυτικών δικαστηρίων.

2.1.

Από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για την TTIP τον Ιούνιο του 2013, η ΕΟΚΕ έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία των θέσεων της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ καταρτίζοντας γνωμοδοτήσεις για συγκεκριμένες πτυχές των διαπραγματεύσεων της TTIP (1), για την προστασία των επενδυτών και τη διευθέτηση διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους (2) και για τον αντίκτυπο της TTIP στις ΜΜΕ (3). Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή δημοσίευσε τη σημαντική της ανακοίνωση «Εμπόριο για όλους» (4), που θέτει τους όρους για τις επερχόμενες συνθήκες εμπορίου και επενδύσεων. Η ΕΟΚΕ υποστήριξε την προσέγγιση της ανακοίνωσης στη γνωμοδότησή της (5). Η EOKE καταβάλλει επίσης προσπάθειες, σε συνεργασία με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ ώστε να συμβάλει στη διεξαγωγή μιας τεκμηριωμένης συζήτησης για την TTIP στους κόλπους της κοινωνίας των πολιτών, αναπτύσσοντας μια σειρά από δραστηριότητες που συνδέονται με την TTIP. Στις δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνονται η οργάνωση ακροάσεων αλλά και επισκέψεις μελών της ΕΟΚΕ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

2.2.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι διαπραγματεύσεις για την TTIP πραγματοποιούνται με περισσότερο διαφανή τρόπο από τις προηγούμενες εμπορικές και επενδυτικές διαπραγματεύσεις: πρόκειται για τις πρώτες διαπραγματεύσεις στις οποίες δημοσιοποιήθηκαν τόσο η εντολή του Συμβουλίου όσο και οι θέσεις και ορισμένες γραπτές προτάσεις της ΕΕ. Συστάθηκε μάλιστα συμβουλευτική ομάδα που αποτελείται από εμπειρογνώμονες οι οποίοι αντιπροσωπεύουν ευρύ φάσμα συμφερόντων —καταναλωτές, συνδικαλιστικές οργανώσεις, επιχειρήσεις, περιβάλλον και δημόσια υγεία— και παρέχουν στους εμπορικούς διαπραγματευτές της ΕΕ συμβουλές υψηλής ποιότητας στους τομείς της διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το ότι, παρά τον θεσμικό της ρόλο, δεν έχει συμπεριληφθεί επισήμως στην ειδική συμβουλευτική ομάδα για την TTIP (6). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ειδική ιστοσελίδα για την TTIP που περιλαμβάνει ενημερωτικά δελτία και οδηγούς ανάγνωσης, έγγραφα θέσης της ΕΕ (στα οποία καθορίζεται και περιγράφεται η γενική προσέγγιση της Ένωσης για ένα επιμέρους ζήτημα), γραπτές προτάσεις της ΕΕ (οι οποίες αποτελούν τις αρχικές προτάσεις της ΕΕ για νομικά κείμενα που αφορούν θέματα της TTIP), καθώς και την πρόταση της ΕΕ για πρόσβαση στην αγορά υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να δημιουργηθεί ένα Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών, που θα απαρτίζεται από εκπροσώπους ανεξάρτητων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών —μεταξύ των οποίων θα περιλαμβάνονται και συμμετέχοντες στις εγχώριες συμβουλευτικές ομάδες—, με σκοπό τη διεξαγωγή διαλόγου σχετικά με την υλοποίηση και την εφαρμογή της συμφωνίας.

2.3.

Η παρούσα γνωμοδότηση βασίζεται στα συμπεράσματα προηγούμενων γνωμοδοτήσεων στις οποίες ζητείται η ισομερής κατανομή των οφελών της TTIP μεταξύ της επιχειρηματικής κοινότητας (περιλαμβανομένων των ΜΜΕ), των εργαζομένων, των καταναλωτών και των πολιτών, και υποστηρίζεται ότι η κατοχύρωση των υψηλών προτύπων που ισχύουν στην ΕΕ θα πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για την αποδοχή της συμφωνίας. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να σχολιάσει θέσεις και γραπτές προτάσεις της ΕΕ που έχουν ήδη δημοσιευθεί για επιλεγμένο αριθμό κεφαλαίων προκειμένου να εξετάσει κατά πόσον οι εν λόγω θέσεις και προτάσεις πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, καθώς επίσης και για να προσδιορίσει τα βασικά σημεία ενδιαφέροντος και ανησυχίας της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ επέλεξε να επικεντρώσει την ανάλυσή της στις προτάσεις κανονιστικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ορθών κανονιστικών πρακτικών (δημοσιεύθηκαν στις 21 Μαρτίου 2016), των ΤΕΣ και της ΥΦΠ (αμφότερα δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2015), της διευκόλυνσης των τελωνειακών διαδικασιών και των συναλλαγών (δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2015 και τροποποιήθηκαν τον Μάρτιο του 2016), των υπηρεσιών (δημοσιεύθηκαν τον Ιούλιο του 2015), της αειφόρου ανάπτυξης (δημοσιεύθηκαν τον Νοέμβριο του 2015) και των επενδύσεων (δημοσιεύθηκαν τον Νοέμβριο του 2015). Η γνωμοδότηση εξετάζει έγγραφα που είχαν δημοσιευθεί μέχρι τις 14 Ιουλίου 2016.

2.4.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στις 14 Ιουλίου 2016 πρόταση σχετικά με τη θεσμική δομή της συμφωνίας (7), η οποία προβλέπει τη δημιουργία εγχώριων συμβουλευτικών ομάδων, οι οποίες θα απαρτίζονται από εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και μπορούν να παρέχουν συμβουλές στα συμβαλλόμενα μέρη αναφορικά με την εφαρμογή της συμφωνίας. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η εντολή των εγχώριων συμβουλευτικών ομάδων διευρύνεται ώστε να καλυφθεί κάθε ζήτημα που παρουσιάζει ενδιαφέρον στο πλαίσιο της συμφωνίας, εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της για το γεγονός ότι η κοινή συνεδρίαση των δύο εγχώριων συμβουλευτικών ομάδων, η οποία συγκαλείται με δική τους πρωτοβουλία, δεν αναφέρεται ρητά στην πρόταση της ΕΕ, καθώς και για το γεγονός ότι το Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών μπορεί να συγκληθεί μόνο από τη μεικτή επιτροπή. Οι συνεδριάσεις του Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών επιτρέπουν στα μέλη των δύο εγχώριων συμβουλευτικών ομάδων να καταρτίσουν κοινές συστάσεις προς τα συμβαλλόμενα μέρη.

2.5.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη ότι, μόλις οι διαπραγματεύσεις φθάσουν στο σημείο στο οποίο θα υπάρχουν ενοποιημένα κείμενα, το υψηλό επίπεδο διαφάνειας που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα θα υπονομευθεί σοβαρά, εκτός αν οι ΗΠΑ εγκρίνουν τη δημοσιοποίηση αυτών των κειμένων ή τουλάχιστον τη διάθεσή τους στη συμβουλευτική ομάδα της ΕΕ. Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να θέσει το ζήτημα ενώπιον του συνομιλητή της.

3.1.

Η ρυθμιστική συνεργασία αποτελεί έναν από τους τρεις πυλώνες της TTIP —οι άλλοι δύο είναι η πρόσβαση στην αγορά και οι κανόνες της αγοράς— και αποτελείται από τέσσερα στοιχεία: οριζόντιες πτυχές (περιλαμβάνει, αφενός, μια ενότητα για τη «ρυθμιστική συνοχή» ή τις «ορθές ρυθμιστικές πρακτικές» και, αφετέρου, μια ενότητα για τη «ρυθμιστική συνεργασία» μεταξύ ρυθμιστικών αρχών), τεχνικά εμπόδια στις συναλλαγές, ασφάλεια τροφίμων και υγεία των ζώων και των φυτών, καθώς και τομεακά παραρτήματα. Ο στόχος αυτής της ενότητας είναι να σχολιαστούν τα πρώτα από αυτά τα στοιχεία —οριζόντιες πτυχές— ενώ η επόμενη ενότητα θα καλύψει τόσο τα ΤΕΣ όσο και την ΥΦΠ.

3.2.

Η ρυθμιστική συνεργασία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους βασικούς στόχους της TTIP, καθώς θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο διευκολύνοντας το εμπόριο και τις επενδύσεις και βελτιώνοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα των μικρών —κυρίως— επιχειρήσεων. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ειδικότερα, προσδοκούν νέες ευκαιρίες δεδομένου ότι οι ΜΜΕ, σε αντίθεση με τις μεγάλες εταιρείες, δεν κατέχουν τους πόρους για να μετακινούνται μεταξύ διαφορετικών ρυθμιστικών περιβαλλόντων εκατέρωθεν του Ατλαντικού. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η μεγαλύτερη συμβατότητα των κανονιστικών καθεστώτων θα δημιουργούσε ευκαιρίες για τις μεγάλες επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες κλίμακας μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

3.3.

Οι προσπάθειες για την αύξηση της ρυθμιστικής συνεργασίας δεν ξεκίνησαν πρόσφατα (8). Οι διαπραγματεύσεις για την TTIP δίνουν νέα ώθηση στην ενισχυμένη κανονιστική συνεργασία με υψηλότερες προσδοκίες. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η αξιολόγηση των οφελών που θα προκύψουν από την αυξημένη ρυθμιστική συνεργασία δεν είναι εύκολη, κυρίως επειδή τα οφέλη διαφέρουν ανάλογα με τον βαθμό της συνεργασίας που θα καθοριστεί κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Το σχέδιο ενδιάμεσης τεχνικής έκθεσης που προετοίμασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκτίμηση του αντικτύπου στην αειφορία εκτιμά ότι ποσοστό 76 % του αντικτύπου της TTIP θα προκύψει από την κανονιστική συνεργασία, έναντι 24 % από τη μείωση των δασμών (9).

3.4.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική τη θέσπιση προστατευτικών δικλίδων που θα εξασφαλίζουν ότι η διαδικασία κανονιστικής συνεργασίας δεν θα χρησιμοποιείται για την υπονόμευση των κοινωνικών, εργασιακών και περιβαλλοντικών προτύπων και των προτύπων προστασίας των καταναλωτών, αλλά για τη βελτίωσή τους. Εάν συμβεί αυτό, τα οφέλη δε θα είναι μόνο οικονομικά αλλά ενδέχεται να διευκολύνουν επίσης το έργο των ρυθμιστικών αρχών για την επίτευξη των στόχων δημόσιας πολιτικής.

3.5.

Η διατήρηση των υψηλών επιπέδων προστασίας της ΕΕ αποτελεί θεμελιώδες σημείο για την ΕΟΚΕ. Η τρέχουσα πρόταση του άρθρου x1b του κεφαλαίου για τη ρυθμιστική συνεργασία καλύπτει την επιδίωξη στόχων δημόσιων πολιτικών και ενός υψηλού επιπέδου προστασίας, κυρίως, στους ακόλουθους τομείς: τη δημόσια υγεία, τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών· την υγεία και την ασφάλεια· τις συνθήκες εργασίας· την καλή διαβίωση των ζώων· το περιβάλλον· τους καταναλωτές· την κοινωνική προστασία και κοινωνική ασφάλιση· τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο· την πολιτιστική πολυμορφία· και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

3.6.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ φοβάται πως αυτό ενδεχομένως υπονομεύεται από το άρθρο x1d, που αναφέρεται σε στόχο «μείωση των περιττά επαχθών […] κανονιστικών απαιτήσεων» (10). Η ΕΟΚΕ ανησυχεί ότι αυτή η διατύπωση ενδεχομένως ερμηνευθεί κατά τρόπο που θα θεωρεί τους κανονισμούς προστασίας των καταναλωτικών, εργασιακών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων καθαυτούς «επαχθείς».

3.7.

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επαναλάβει σθεναρά ότι η προστασία των υφιστάμενων υψηλών προτύπων αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση και ότι, εκτός της ενίσχυσης των εμπορικών ευκαιριών, η κανονιστική συνεργασία πρέπει να αποσκοπεί επίσης στη βελτίωση της ασφάλειας, της υγείας και της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας των πολιτών σε αμφότερες τις ακτές του Ατλαντικού. Κατά συνέπεια, αυτή η δέσμευση πρέπει να επαναληφθεί με απόλυτα σαφή και λεπτομερή διατύπωση στην τελική συμφωνία. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί σχετικά με την πρόταση της ΕΕ για τις ορθές κανονιστικές πρακτικές. Ρυθμιστική συνεργασία θα έπρεπε να σημαίνει βελτιωμένο διάλογο μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών, όχι άσκηση επιρροής στις διαδικασίες θέσπισης κανόνων του άλλου μέρους. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει διευκρινίσεις όσον αφορά την ενότητα της πρότασής της που αναφέρεται στις ορθές κανονιστικές πρακτικές.

3.8.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η τρέχουσα πρόταση για το κεφάλαιο για τις ορθές κανονιστικές πρακτικές, που επισημαίνει ότι τα μέρη θα υποχρεώνονται να εξετάζουν «μη κανονιστικές εναλλακτικές (συμπεριλαμβανομένης της επιλογής μη ρύθμισης) […] που θα επιτυγχάνουν τον στόχο της κανονιστικής πράξης» δεν πρέπει να θεωρείται περιοριστική ως προς το δικαίωμα ρύθμισης των μερών. Για λόγους μεγαλύτερης σαφήνειας, το κείμενο της συμφωνίας πρέπει να διευκρινίζει ότι η εν λόγω διάταξη δεν θα περιορίζει το δικαίωμα ρύθμισης των μερών. Επισημαίνει επίσης ότι το άρθρο 6 της πρότασης για τις διαβουλεύσεις με ενδιαφερόμενους φορείς δεν πρέπει να θεωρείται ισοδύναμο της διαδικασίας «notice-and-comment» των ΗΠΑ.

3.9.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών πρέπει να εξακολουθεί να αποτελεί κεντρικό στόχο. Είναι σημαντικό οι διαπραγματεύσεις για την ΤΤΙΡ να στηρίζουν την εξάλειψη περιττών φραγμών στο εμπόριο (11).

3.10.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η τρέχουσα πρόταση της Επιτροπής διευκρινίζει ότι ο ρόλος και ο σκοπός της θεσμικής δομής είναι η παροχή συνδρομής και συμβουλών στους πολιτικούς ιθύνοντες υπό τον δημοκρατικό έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ (12). Η συνήθης νομοθετική διαδικασία δεν πρέπει να υπονομευθεί και δεν πρέπει να υπάρξουν καθυστερήσεις ή ρυθμιστικές αναβολές. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το προτεινόμενο άρθρο 1, στο οποίο δηλώνεται εμφατικά το δικαίωμα ρύθμισης και καθορισμού των επιπέδων προστασίας. Έχει, ωστόσο, καίρια σημασία να προσδιορίζονται, στην πρόταση, η σύνθεση και οι κανόνες που διέπουν τη λειτουργία των διαφόρων επιτροπών και ομάδων. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξασφαλίσει την ύπαρξη συνοχής και συνέπειας μεταξύ των κεφαλαίων που αφορούν την οριζόντια κανονιστική συνεργασία, των κεφαλαίων ΤΕΣ και ΥΦΠ και των τομεακών παραρτημάτων.

3.11.

Ο διάλογος που διεξάγεται στην αρχή της ρυθμιστικής διαδικασίας αυξάνει τις πιθανότητες για την εξεύρεση πολιτικών λύσεων με διασυνοριακές διαστάσεις και πρέπει να είναι υποχρεωτικός. Η συμμετοχή των ενδιαφερομένων μέσω μιας διαφανούς διαδικασίας, η οποία αποτελεί καίρια αρχή μιας χρηστής νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να αναλύεται με σαφήνεια στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Προκειμένου η κανονιστική συνεργασία να φέρει περιεκτικά αποτελέσματα και προτάσεις για τις ρυθμιστικές αρχές, θα υπάρξει διαρθρωμένη και ισορροπημένη συμμετοχή των φορέων, και ιδίως των επιχειρήσεων, των καταναλωτών, των περιβαλλοντικών ομάδων συμφερόντων και των εργαζομένων.

3.12.

Για να υπάρξει απτή πρόοδος, πρέπει να προβλεφθεί η πραγματοποίηση προκαταρκτικών διαβουλεύσεων για τη ρυθμιστική δραστηριότητα μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών της ΕΕ και των ΗΠΑ. Επειδή ακριβώς οι συζητήσεις ξεκίνησαν από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, θεωρείται πολύ πιθανό ότι θα θεσπιστούν διαλειτουργικοί κανόνες στο μέλλον και ότι θα διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε οι φορείς της αγοράς να συμμορφώνονται ταυτόχρονα και με τα δύο καθεστώτα. Οι ρυθμιστικές αρχές, ωστόσο, θα πρέπει να προβαίνουν σε διάλογο με ομολόγους τους ή ενδιαφερόμενους και να απαντούν σε σχόλιά τους σε εθελοντική βάση, προκειμένου να αποφεύγεται το ενδεχόμενο να «παγώσει» η κανονιστική διαδικασία.

3.13.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκρινίσει τις λεπτομέρειες του προαναφερθέντος διαλόγου και της συμμετοχής των αντιπροσωπευτικών φορέων, ιδίως δε των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Πρέπει να διασφαλιστεί ρητά ότι οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα έχουν τη δυνατότητα να συμβάλλουν σε έναν διαφανή διάλογο μέσω μιας σαφώς καθορισμένης διαδικασίας που θα υπαγορεύει την ίση μεταχείριση και θα αποτρέπει καθυστερήσεις στη ρυθμιστική διαδικασία. Από την πλευρά της ΕΕ, το μητρώο διαφάνειας πρέπει να εξεταστεί κατά τον καθορισμό της σημασίας και της αντιπροσωπευτικότητας των φορέων.

4.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την ενσωμάτωση της συμφωνίας του ΠΟΕ για τα ΤΕΣ στην πρόταση ως έχει. Επιπλέον, το προτεινόμενο κεφάλαιο ΤΕΣ εξετάζει τις τεχνικές απαιτήσεις (τεχνικοί κανονισμοί και πρότυπα) και τις απαιτήσεις για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι προτάσεις για την τυποποίηση, τους τεχνικούς κανονισμούς, τη σήμανση και την επισήμανση πρέπει να θεωρούνται στρατηγικά επιθετικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι σημαντικό οι εν λόγω προτάσεις να μη χρησιμοποιηθούν για την υπονόμευση κανονισμών αναγκαίων για την υγεία και την ασφάλεια, καθώς και την κοινωνική προστασία.

4.2.

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπό σημείωση τις σημαντικές διατάξεις για τη διαφάνεια: επαναλαμβάνεται η υποχρέωση της κοινοποίησης μέτρων στον ΠΟΕ, στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να ενημερώνεται το άλλο συμβαλλόμενο μέρος, να παρέχεται η δυνατότητα διατύπωσης γραπτών παρατηρήσεων και να δίνονται απαντήσεις σε αυτές τις παρατηρήσεις. Το κεφάλαιο προβλέπει επίσης τη δημοσίευση όλων των εφαρμοστέων τεχνικών κανονισμών, είτε πρόκειται για νέους κανονισμούς είτε για υφιστάμενους μέσω της κατάρτισης μητρώου, καθώς και των προτύπων που αναφέρονται στους τεχνικούς κανονισμούς (επειδή στη συντριπτική τους πλειονότητα τα πρότυπα χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία χωρίς όμως να αναφέρονται—χρησιμοποιούνται— από τις ρυθμιστικές αρχές στους τεχνικούς κανονισμούς).

4.3.

Όσον αφορά την τυποποίηση, η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη συνεργασία μεταξύ των οργανισμών τυποποίησης καθώς και τις περιορισμένες αρχές αμοιβαίας αποδοχής. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει τον προβληματισμό που εκφράζουν οι CEN/Cenelec σχετικά με τον κίνδυνο αμοιβαίας αναγνώρισης εθελοντικών προτύπων στην TTIP. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τις προτάσεις των οργανισμών τυποποίησης της ΕΕ και να εγγυηθεί την προστασία των συμφερόντων της ΕΕ. Ακόμα και η εγγύηση ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη νέων προτύπων είναι σημαντική.

4.4.

Τα συστήματα τυποποίησης της ΕΕ και των ΗΠΑ εμφανίζουν μεγάλες διαφορές. Πιο συγκεκριμένα, η αρχή «ένα προϊόν, ένα πρότυπο με καθολική αποδοχή», η οποία αποτελεί πυλώνα της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, δεν υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη, όταν εγκρίνεται νέο πρότυπο, τα συγκρουόμενα εθνικά πρότυπα αποσύρονται· στις ΗΠΑ, συνυπάρχουν διαφορετικά πρότυπα στην αγορά τα οποία δυσκολεύουν τις ΜΜΕ να κατανοήσουν ποιο πρότυπο ταιριάζει καλύτερα στις γραμμές παραγωγής τους. Για την αύξηση της διαφάνειας και τη διευκόλυνση των μικρών επιχειρήσεων, θα πρέπει οπωσδήποτε να συσταθεί γραφείο υποστήριξης στις ΗΠΑ, το οποίο θα παρέχει υποστηρικτικές υπηρεσίες στις επιχειρήσεις της ΕΕ που επιθυμούν να αναπτύξουν εξαγωγικές δραστηριότητες στην αγορά των ΗΠΑ. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι συχνά μικρές επιχειρήσεις με περιορισμένους πόρους αλλά με υψηλό επίπεδο ειδίκευσης που καλύπτει τις ανάγκες ενός εξειδικευμένου τμήματος της αγοράς και αποτελεί τη βάση της ανταγωνιστικότητάς τους.

4.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι βασικοί τομείς όπως η ηλεκτρική ασφάλεια, η ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα, ο μηχανολογικός εξοπλισμός και οι τηλεπικοινωνίες, στους οποίους η ΕΕ έχει σαφές στρατηγικό συμφέρον, προσδιορίζονται ως τομείς προτεραιότητας για να εξεταστούν στο μέλλον: οι εν λόγω τομείς πρέπει να αναφερθούν στα επιμέρους αποτελέσματα των αξιολογήσεων συμμόρφωσης που θα προκύψουν από τις διαπραγματεύσεις.

4.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης τη λύπη της για το γεγονός ότι στην ενότητα της σήμανσης και της επισήμανσης δεν έχουν προσδιοριστεί τομείς προτεραιότητας για να εξεταστούν στο μέλλον, καθώς και για το γεγονός ότι δεν έχουν προβλεφθεί ειδικές παράγραφοι στο κείμενο ούτε για το χρονοδιάγραμμα της μελλοντικής αναθεώρησης των απαιτήσεων σήμανσης και επισήμανσης ούτε για τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από τις διαπραγματεύσεις σε συγκεκριμένους τομείς.

4.7.

Το προτεινόμενο κεφάλαιο για την ΥΦΠ βασίζεται στη συμφωνία του ΠΟΕ για την ΥΦΠ και περιλαμβάνει παρατηρήσεις επί της γραπτής πρότασης της ΕΕ, η οποία κατατέθηκε για να συζητηθεί με τις ΗΠΑ στον γύρο διαπραγματεύσεων της 29ης Σεπτεμβρίου — 3ης Οκτωβρίου 2014 και δημοσιοποιήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2015.

4.8.

Η συμφωνία του ΠΟΕ για την ΥΦΠ, που καλύπτει την εφαρμογή των κανονισμών για την ασφάλεια των τροφίμων, τη ζωική και τη φυτική υγεία, περιλαμβάνει την αρχή της προφύλαξης (άρθρο 5 παράγραφος 7), που πλέον περιλαμβάνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Αυτή δεν πρέπει να αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης και άρα δεν μπορεί να αποτελεί μέρος της συμφωνίας. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει συνεπώς σθεναρά τις εγγυήσεις της ΕΕ ότι η TTIP δεν θα αλλάξει την ισχύουσα νομοθεσία για τα τρόφιμα, ότι η ΕΕ θα διατηρήσει τους περιορισμούς της όσον αφορά τις ορμόνες και τους αυξητικούς παράγοντες στο κρέας και ότι η TTIP δεν θα αλλάξει τη νομοθεσία της ΕΕ για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

5.1.

Επειδή οι εμπορευματικές συναλλαγές καλύπτουν μεγάλο τμήμα του διατλαντικού εμπορίου, κάθε προσπάθεια βελτίωσης των τελωνειακών διαδικασιών θα έχει ισχυρό αντίκτυπο στο διμερές εμπόριο όσον αφορά κυρίως τις μικρές επιχειρήσεις.

5.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις συμπληρωματικές προτάσεις που αποσκοπούν στη διευκόλυνση των τελωνειακών διαδικασιών, και πιο συγκεκριμένα: τη σύσταση υπηρεσίας μίας στάσης και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, την εντατικοποίηση του συντονισμού για τα διεθνή πρότυπα και την ανάπτυξη προγράμματος συνεργασίας για τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών· την εναρμόνιση και ευθυγράμμιση δεδομένων, τη διενέργεια ενδελεχούς αξιολόγησης σχετικά με τα δεδομένα που πρέπει να ευθυγραμμιστούν· την επέκταση των αρμοδιοτήτων της μεικτής επιτροπής τελωνειακής συνεργασίας, η οποία θα ενεργεί ως «εξειδικευμένη τελωνειακή επιτροπή» σε διάφορους τομείς που δεν έχουν καθοριστεί ακόμη και σε διάφορες προκαταρκτικές αποφάσεις.

5.3.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποσαφηνίσει τα στοιχεία που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τις εταιρείες της ΕΕ και δεν είναι ακόμα σαφή στο διαθέσιμο κείμενο, όπως π.χ. η ελάχιστη επιτρεπόμενη αξία, η άρση όλων των πρόσθετων τελών και το ζήτημα των κυρώσεων και της ευθύνης όταν παραβιάζεται η τελωνειακή νομοθεσία.

6.1.

Στην πρότασή της για τις υπηρεσίες, η ΕΕ προσφέρει ουσιαστικές δεσμεύσεις σε τομείς καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης της Ευρώπης (ψηφιακές και τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες), την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των παγκόσμιων αξιακών αλυσίδων (μεταφορές, υπηρεσίες ταχυμεταφοράς, επιχειρηματικές και επαγγελματικές υπηρεσίες) ή θίγουν βασικούς οικονομικούς τομείς (κατασκευές, λιανικό εμπόριο, ενέργεια).

6.2.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης με ικανοποίηση ότι η πρόταση της ΕΕ καταθέτει πλαίσιο για τη διευκόλυνση δίκαιου, διαφανούς και συνεπούς καθεστώτος αμοιβαίας αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων από τα μέρη και θέτει τις γενικές προϋποθέσεις για τη διαπραγμάτευση συμφωνιών αμοιβαίας αναγνώρισης, που έχουν εξέχουσα σημασία για την εξασφάλιση καλύτερης πρόσβασης των παρόχων υπηρεσιών της ΕΕ στην αγορά.

6.3.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τρεις βασικές πτυχές που συνδέονται με τις υπηρεσίες: την ανάγκη να αυξηθεί η πρόσβαση στην αγορά τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε πολιτειακό επίπεδο· την αποδοχή του γεγονότος ότι η πρόσβαση στην αγορά εξαρτάται και από την αναβάθμιση της ρυθμιστικής συνεργασίας· το αίτημα διαφύλαξης του ιδιαίτερου χαρακτήρα των δημόσιων υπηρεσιών σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ.

6.4.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει ότι, όσον αφορά τις υπηρεσίες, η TTIP υπερβαίνει τις υφιστάμενες συμφωνίες όπως η GATS και η TISA και ότι πρέπει να συναφθούν ειδικές συμφωνίες για την εξάλειψη πολλών διακριτικών φραγμών που υφίστανται στις ΗΠΑ.

6.5.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ένα συγκεκριμένο ζήτημα που πρέπει να λάβει υπόψη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορά τη μη ισορροπημένη πρόσβαση στην αγορά: ενώ οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ ωφελούνται από την ενιαία αγορά της ΕΕ, οι επιχειρήσεις της ΕΕ αντιμετωπίζουν μια κατακερματισμένη αμερικανική αγορά, καθώς μεγάλος αριθμός των τομέων των υπηρεσιών ρυθμίζονται σε πολιτειακό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η συνεχιζόμενη εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ, τη στιγμή που για τους πολίτες των ΗΠΑ δεν προβλέπεται καμία υποχρέωση θεώρησης για να ταξιδέψουν στην ΕΕ, αποτελεί διακριτική μεταχείριση πολιτών της ΕΕ, η οποία είναι επιζήμια για τις διμερείς σχέσεις.

6.6.

Η ΕΟΚΕ θα ήθελε να διατυπώσει τις εξής παρατηρήσεις για συγκεκριμένους τομείς:

6.7.

Όσον αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες, η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ «Εμπόριο για όλους» ανέφερε ότι η προστασία των δημόσιων υπηρεσιών στις εμπορικές συμφωνίες «μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα με τη χρήση θετικού καταλόγου όσον αφορά τόσο την πρόσβαση στην αγορά όσο και την εθνική μεταχείριση». Ωστόσο, η τρέχουσα πρόταση της ΕΕ για τις υπηρεσίες στην TTIP υιοθετεί μια πρωτόγνωρη «υβριδική» προσέγγιση στον κατάλογο υπηρεσιών, πράγμα που θα μπορούσε να δημιουργήσει ουσιαστική αβεβαιότητα.

6.8.

Στο παράρτημα III για την πρόσβαση στην αγορά, παρέχεται θετικός κατάλογος με την ίδια διατύπωση όπως στο Χρονοδιάγραμμα GATS της ΕΕ όπου «οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας υπάρχουν σε τομείς όπως οι συναφείς υπηρεσίες παροχής επιστημονικών και τεχνικών συμβουλών, οι υπηρεσίες Ε & Α στον τομέα των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, οι υπηρεσίες τεχνικών δοκιμών και αναλύσεων, οι περιβαλλοντικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες υγείας, οι υπηρεσίες μεταφορών και οι βοηθητικές υπηρεσίες για όλα τα μέσα μεταφοράς. Τα αποκλειστικά δικαιώματα για τις εν λόγω υπηρεσίες χορηγούνται συχνά σε ιδιωτικούς φορείς, για παράδειγμα σε φορείς που έχουν λάβει παραχωρήσεις από δημόσιες αρχές, με την επιφύλαξη ειδικών υποχρεώσεων για τις υπηρεσίες. Δεδομένου ότι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας λειτουργούν συνήθως και σε επίπεδα κατώτερα του κεντρικού, δεν εξυπηρετεί η αναλυτική και εξαντλητική απαρίθμησή τους κατά τομέα» (13). Ωστόσο, η ρήτρα των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, που επιτρέπει τη διατήρηση μονοπωλιακών δομών, έχει πολυάριθμες ελλείψεις, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το εύρος της δεν καλύπτει περιορισμούς όπως οι οικονομικές ανάγκες, δοκιμασίες ή ποσοστώσεις. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η εξαίρεση για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας πρέπει να ισχύει για όλες τις μορφές εφοδιασμού.

6.9.

Η ΕΟΚΕ ζητεί πιο ξεκάθαρη και λεπτομερή διατύπωση όσον αφορά την εξαίρεση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στο παράρτημα III που θα εξασφαλίζει ότι όλες οι δημόσιες υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο εξωτερικής ανάθεσης ή χρηματοδοτούνται από κρατικές, ιδιωτικές κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις θα εξαιρούνται από τη συμφωνία.

6.10.

Παρότι οι ρήτρες διατήρησης της ισχύουσας κατάστασης και μη αναστρεψιμότητας δεν εφαρμόζονται στο παράρτημα II, η ΕΟΚΕ ανησυχεί ότι οι διαπραγματεύσεις ενδέχεται να οδηγήσουν στη μετατόπιση των επιφυλάξεων της ΕΕ που σήμερα περιέχονται στο εν λόγω παράρτημα στο παράρτημα I, πράγμα που θα αποτρέψει την αναστροφή της ελευθέρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ στηρίζει τη δήλωση που περιέχεται στη συμβουλευτική έκθεση του ολλανδικού Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου ότι «Οι κυβερνήσεις πρέπει να παραμείνουν ελεύθερες να ανακηρύσσουν —σύμφωνα με τις δικές τους προτιμήσεις— ορισμένες υπηρεσίες «υπηρεσίες γενικού δημοσίου συμφέροντος» (14).

6.11.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία της ότι η κυβερνητική ρύθμιση σε κάθε υπηρεσία που δεν παρατίθεται δεόντως στο παράρτημα I και το παράρτημα II θα είναι εκτεθειμένη σε δυνητικές προσφυγές από την κυβέρνηση των ΗΠΑ μέσω διακρατικών διαδικασιών επίλυσης διαφορών για παραβίαση της εθνικής μεταχείρισης ή των πιο ευνοούμενων εθνικών δεσμεύσεων ή μέσω του συστήματος των επενδυτικών δικαστηρίων.

6.12.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, σε σύγκριση με άλλα κεφάλαια, η πρόσβαση στην αγορά των υπηρεσιών έχει παραμεληθεί και καλεί την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την άρση των υπόλοιπων φραγμών πρόσβασης στην αγορά των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να επιβάλλουν πλήρη απαγόρευση στις θαλάσσιες μεταφορές. Υπάρχουν ανώτατα όρια αξίας κεφαλαίων όπως το όριο ύψους 25 % στις αεροπορικές μεταφορές και 20 % στις τηλεπικοινωνίες, καθώς επίσης και σημαντικοί διασυνοριακοί φραγμοί, όπως π.χ. στις τηλεπικοινωνίες και στα δορυφορικά συστήματα. Οι απαιτήσεις ιθαγένειας, μεταξύ άλλων στις τραπεζικές, ασφαλιστικές και λογιστικές υπηρεσίες, είναι πάρα πολλές. Στις νομικές, λογιστικές, μηχανολογικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες ισχύουν απαιτήσεις διαμονής. Απαιτήσεις επιτόπιας παρουσίας ισχύουν π.χ. στις νομικές, λογιστικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, ενώ στις ασφαλιστικές υπηρεσίες υπάρχει και συγκεκριμένη απαίτηση για τη νομική μορφή των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων απαιτήσεων.

7.1.

Η TTIP προσφέρει στα συμβαλλόμενα μέρη την ευκαιρία να ενθαρρύνουν την αειφορία μέσω του εμπορίου και να υπερβούν τα όρια οποιασδήποτε εμπορικής συμφωνίας έχουν συνάψει στο παρελθόν όσον αφορά τους στόχους αειφορίας. Στις γνωμοδοτήσεις της REX/390 και REX/449 (15), η ΕΟΚΕ είχε ζητήσει τη συμπερίληψη ενός ισχυρού κεφαλαίου για το εμπόριο και την αειφόρο ανάπτυξη, το οποίο χαρακτηρίζεται ουσιώδες συστατικό της συμφωνίας, και για τον λόγο αυτό χαιρετίζει τη σφαιρικότητα και διεξοδικότητα της πρότασης της Επιτροπής. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η πραγματική αξία αυτών των διατάξεων εξαρτάται πρωτίστως από τη δυνατότητα πραγματικής και αποτελεσματικής επιβολής τους.

7.2.

Στη γνωμοδότηση REX/390 αναφέρεται ότι ένας ισχυρός κοινός μηχανισμός παρακολούθησης εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να αποτελεί ουσιώδη συνιστώσα οποιασδήποτε συμφωνίας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, κατά συνέπεια, πλήρως τη δήλωση της επιτρόπου Malmström ότι απαιτούνται αποτελεσματικοί μηχανισμοί επιβολής στο κεφάλαιο για την αειφόρο ανάπτυξη (16). Η ΕΟΚΕ στηρίζει επίσης τις συστάσεις της συμβουλευτικής έκθεσης του ολλανδικού Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου και του γαλλικού Οικονομικού, Κοινωνικού και Περιβαλλοντικού Συμβουλίου για τη «δυνατότητα επιβολής αποτελεσματικών κυρώσεων στα μέρη όταν αυτό είναι απαραίτητο» (17).

7.3.

Η ΕΟΚΕ επαινεί τη μακρόπνοη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για υψηλά εργασιακά και περιβαλλοντικά πρότυπα. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι το δικαίωμα της ρύθμισης και του καθορισμού των επιπέδων προστασίας δηλώνεται εμφατικά στο προοίμιο της συμφωνίας και σε ειδικό άρθρο του κεφαλαίου για την αειφόρο ανάπτυξη.

7.4.

Η ΕΟΚΕ είχε ζητήσει να επαναβεβαιωθούν τόσο η προσήλωση των μερών στην αποτελεσματική εφαρμογή και επιβολή της εργασιακής τους νομοθεσίας, όσο και οι υποχρεώσεις που υπέχουν τα μέρη λόγω της συμμετοχής τους στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ). Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την προσθήκη δεσμευτικών διατάξεων που αφορούν την προστασία κομβικών εργασιακών προτύπων, όπως η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωμα σε συλλογικές διαπραγματεύσεις μέσω της σύστασης συνδικαλιστικών οργανώσεων και της προσχώρησης σε αυτές, η εξάλειψη της αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας, η πραγματική κατάργηση της παιδικής εργασίας, καθώς και η ισότητα και η κατάργηση των διακρίσεων στην απασχόληση και στα επαγγέλματα. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της σχετικά με τη συμπερίληψη της δέσμευσης των μερών για διασφάλιση επαρκών συνθηκών εργασίας, υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Για να καταστούν δεσμευτικές αυτές οι διατάξεις αειφόρου ανάπτυξης πρέπει να εφαρμοστεί προσέγγιση «τριών βημάτων» με κυβερνητικές διαβουλεύσεις, εγχώριες συμβουλευτικές ομάδες και πάνελ εμπειρογνωμόνων με τη συμμετοχή της ΔΟΕ και με τη γενική διάταξη επίλυσης διαφορών της συμφωνίας.

7.5.

Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές πτυχές, η συμπερίληψη διάταξης για το εμπόριο και την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση χημικών ουσιών και αποβλήτων εναρμονίζεται πλήρως με τις ανησυχίες της κοινωνίας των πολιτών. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εγκρίνει τη συμπερίληψη διατάξεων που αποσκοπούν στην πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων που προκαλούν οι χημικές ουσίες και τα απόβλητα στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ομοίως, η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση των μερών για την αειφόρο διαχείριση των δασών και την αμοιβαία αναγνώριση των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων της παράνομης, αδήλωτης και ανεξέλεγκτης αλιείας.

7.6.

Η συνεργασία μεταξύ των μερών στις πτυχές των εργασιακών και περιβαλλοντικών πολιτικών που συνδέονται με το εμπόριο αποτελεί θετική διάταξη της πρότασης. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την αναγνώριση της σημασίας της συνεργασίας των μερών με σκοπό την προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και την επεξεργασία στρατηγικών και πολιτικών προώθησης της συμβολής του εμπορίου στην αποδοτική χρήση των πόρων, στην πράσινη οικονομία και στην κυκλική οικονομία (18).

7.7.

Ο στόχος της προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος με τη βοήθεια ενός κώδικα δεοντολογίας, συστημάτων προτύπων, της επισήμανσης, της πιστοποίησης, της εξακρίβωσης και άλλων σχετικών εταιρικών πολιτικών υποστηρίζεται από την ΕΟΚΕ.

7.8.

Η υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά, όπως π.χ. η εταιρική κοινωνική ευθύνη, μπορεί να υποστηρίξει περαιτέρω τους στόχους της αειφορίας. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη συμπερίληψη στο κεφάλαιο για την αειφορία ρητών αναφορών στις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, στο παγκόσμιο σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών, στο πρότυπο ISO 26000, στην τριμερή δήλωση αρχών της ΔΟΕ σχετικά με τις πολυεθνικές εταιρείες και την κοινωνική πολιτική, όπως επίσης και στις κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

7.9.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η γραπτή πρόταση της ΕΕ δεν περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με τη διευθέτηση των διαφορών, τα οποία θα αναπτυχθούν σε μεταγενέστερο στάδιο, ενώ επιφυλάσσεται του δικαιώματος να καταθέσει τις παρατηρήσεις της για τα συγκεκριμένα στοιχεία μόλις αυτά δημοσιοποιηθούν.

7.10.

Για τη στήριξη της υλοποίησης της δέσμευσης των μερών να προωθήσουν το διεθνές εμπόριο με τέτοιον τρόπο ώστε να συμβάλλει στον στόχο της επιδίωξης της αειφόρου ανάπτυξης, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ ενός μηχανισμού επιβολής βασισμένου στον κοινωνικό διάλογο. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συσταθούν εγχώριες συμβουλευτικές ομάδες με ισόρροπη εκπροσώπηση, μεταξύ άλλων, ομάδων της κοινωνίας των πολιτών που θα αντανακλούν, κατά τρόπο ισόρροπο, τα συμφέροντα των επιχειρηματικών φορέων, των εργαζομένων, των καταναλωτών, του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, και θα μπορούν να εκφράζουν απόψεις ή να υποβάλλουν συστάσεις σχετικά με την εφαρμογή της TTIP (19). Η εμπειρία από τις συμφωνίες που είναι σε ισχύ καταδεικνύει ότι, για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών παρακολούθησης αυτού του είδους, είναι σημαντικό οι συστάσεις που απευθύνονται από τα όργανα παρακολούθησης να καταλήγουν σε διεξαγωγή έρευνας από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και να συσχετίζονται με διαδικασία επιβολής.

8.1.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε γραπτή πρόταση για το σύστημα επενδυτικών δικαστηρίων, που εισάγει διαδικαστική μεταρρύθμιση με τη θέσπιση νέου συστήματος το οποίο θα αντικαθιστά το σύστημα επίλυσης διαφορών επενδυτή-κράτους (ISDS). Η πρόταση αποτελείται από δύο μέρη: από τις ουσιαστικές διατάξεις για την προστασία των επενδύσεων και από τη λειτουργία του συστήματος διευθέτησης των διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών. Επίσης, περιλαμβάνει μια εισαγωγική ενότητα που παρέχει ειδικούς ορισμούς για την προστασία των επενδύσεων.

8.2.

Όπως ζητήθηκε στη γνωμοδότηση REX/390, αναλυτικότεροι ορισμοί παρέχονται σχετικά με το «δικαίωμα ρύθμισης», την «έμμεση απαλλοτρίωση» και τη «δίκαιη και ισότιμη μεταχείριση». Αυτές είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να εκπληρωθούν για να ρυθμιστεί μια διαδικασία διευθέτησης διαφορών μεταξύ ενός κράτους και ενός επενδυτή. Οι αποσαφηνίσεις αυτές εξυπηρετούν το δικαίωμα του συμβαλλόμενου μέρους να θεσπίζει μέτρα με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον για την προστασία του επενδυτή.

8.3.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι οι ορισμοί που περιέχονται στη συμφωνία, ιδίως όσον αφορά το δικαίωμα ρύθμισης, πρέπει να είναι σαφείς και να εγγυώνται το δικαίωμα του κράτους να διατηρεί και να εισάγει υψηλά πρότυπα, ιδίως αναφορικά με την κοινωνική, περιβαλλοντική και καταναλωτική προστασία, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ικανή και θεμιτή προστασία των επενδυτών από πολιτικές προστατευτισμού και διακριτικής μεταχείρισης. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στο κύριο μέρος της συμφωνίας έχει συμπεριληφθεί ειδικό άρθρο για το ζήτημα αυτό, πέραν του προοιμίου. Το δικαίωμα της θέσπισης ρυθμίσεων στον τομέα της κοινωνικής προστασίας θα πρέπει να αναφέρεται ρητά στις συλλογικές συμβάσεις —συμπεριλαμβανομένων των τριμερών συμβάσεων και/ή των γενικών συμβάσεων (δηλαδή των συμβάσεων που παράγουν αποτελέσματα για όλους)—, προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ότι με τις εν λόγω συμβάσεις αθετούνται οι θεμιτές προσδοκίες των επενδυτών. Οι εργασιακές και μισθολογικές συνθήκες που ορίζονται από συλλογικές συμβάσεις δεν πρέπει να θεωρούνται μη δασμολογικοί φραγμοί στο εμπόριο.

8.4.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι οι ουσιαστικότερες αλλαγές αφορούν τις διαδικαστικές πτυχές της επίλυσης διαφορών. Το σύστημα της διαιτησίας μετατρέπεται πλέον σε δικαστικό σύστημα που αποτελείται από Δικαστήριο, στο οποίο οι έκτακτοι διαιτητές που ορίζονταν από τους διαδίκους αντικαθίστανται από μόνιμη ομάδα δικαστών οι οποίοι θα ορίζονται από τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας. Αυτές οι αλλαγές προσδίδουν θεσμικότερη διάσταση στο σύστημα. Η ΕΟΚΕ ζητεί από τα συμβαλλόμενα μέρη να διασφαλίσουν ότι, μόλις επικυρωθεί η Συνθήκη, το σύστημα επενδυτικών δικαστηρίων θα λειτουργεί πλήρως και ότι οι δικαστές θα διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση και θα ορίζονται κατά τρόπο που θα εξαλείφει τον κίνδυνο πολιτικοποίησης του δικαστικού συστήματος, καθώς και τον κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων.

8.5.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει με ικανοποίηση ότι θεσπίζεται αυστηρός κώδικας δεοντολογίας για να διασφαλίζεται η αμεροληψία και να προλαμβάνονται συγκρούσεις συμφερόντων. Ως απάντηση στη δικαιολογημένη κριτική που είχε ασκηθεί στο ISDS, συστήνεται επίσης «Εφετείο», το οποίο θα κρίνει διαιτητικές αποφάσεις του Δικαστηρίου. Επιπλέον, κατοχυρώνεται η διαφάνεια καθώς στις διαφορές εφαρμόζονται οι κανόνες της επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το διεθνές εμπορικό δίκαιο (UNCITRAL).

8.6.

Παρότι η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις βελτιώσεις που έγιναν με σκοπό τη μεταρρύθμιση του συστήματος, εξακολουθεί να εντοπίζει κρίσιμα προβληματικά σημεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

8.7.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει επίσης ότι οι ανησυχίες σχετικά με την υλοποίηση του νέου συστήματος παραμένουν και διαφέρουν από φορέα σε φορέα. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει διεξοδικότερα αυτές τις ανησυχίες στο πλαίσιο των συνεχών της προσπαθειών για τη βελτίωση του συστήματος επίλυσης επενδυτικών διαφορών.

8.8.

Ορισμένα από τα σημεία ανησυχίας συνοψίζονται ως εξής:

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ζητήσει τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και της ευρωπαϊκής νομικής κοινότητας για την αντιμετώπιση αυτών των σημείων.

8.9.

Επιπλέον, ορισμένοι φορείς αμφισβητούν την ανάγκη για ξεχωριστό σύστημα επενδυτικής διαιτησίας σε ευρύθμως λειτουργούντα και ιδιαίτερα ανεπτυγμένα εγχώρια νομικά συστήματα (21).

8.10.

Εν κατακλείδι, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ICS αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω σε σειρά τομέων προκειμένου να λειτουργεί ως ανεξάρτητο διεθνές δικαστικό σώμα. Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης τη λύπη της για το γεγονός ότι το σύστημα προτάθηκε χωρίς να έχει προηγηθεί πλήρης και δέουσα διαδικασία διαβούλευσης και πριν να διεξαχθεί εκτίμηση αντικτύπου που θα αξιολογεί τόσο το κόστος όσο και τη λειτουργία του συστήματος, και καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει αυτή την εκτίμηση αντικτύπου.