(1)

Το διατραπεζικό επιτόκιο του Λονδίνου σε ελβετικά φράγκα (στο εξής: CHF LIBOR) είναι ένα από τα πέντε επιτόκια LIBOR σε διαφορετικά νομίσματα που διαχειρίζεται η Ice Benchmark Administration (στο εξής: IBA). Το CHF LIBOR αντιστοιχεί στο επιτόκιο που χρησιμοποιούν οι μεγάλες, κορυφαίες τράπεζες με διεθνή παρουσία που διαθέτουν πρόσβαση στη αγορά μη εξασφαλισμένης χρηματοδότησης χονδρικής για να χρηματοδοτούν τις ανάγκες τους στην εν λόγω αγορά σε ελβετικά φράγκα. Η IBA υπολογίζει το επιτόκιο με βάση στοιχεία που της υποβάλλει ομάδα τραπεζών.

(2)

Η Επιτροπή Χρηματοπιστωτικής Συμπεριφοράς (στο εξής: FCA) του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε την παύση ορισμένων δεικτών αναφοράς LIBOR, συμπεριλαμβανομένου του CHF LIBOR, από τα τέλη του 2021. Η εν λόγω παύση οφείλεται σε ανησυχίες σχετικά με το κατά πόσον το LIBOR, σε ορισμένες από τις εκδόσεις του, αντιπροσωπεύει επαρκώς μια υποκείμενη αγορά ή μια οικονομική πραγματικότητα που ανταποκρίνεται στην αγορά μη εξασφαλισμένης χρηματοδότησης χονδρικής. Οι ανησυχίες αυτές πηγάζουν από την απροθυμία της πλειονότητας των τραπεζών της ομάδας LIBOR να συνεχίσουν να συμβάλλουν στις σχετικές εκδόσεις του LIBOR, όπως ανακοίνωσε η IBA στις 5 Μαρτίου 2021 στο έγγραφο παρατηρήσεών της σχετικά με τη διαβούλευση για την πιθανή παύση του LIBOR της ICE (ICE LIBOR Feedback Statement on Consultation on Potential Cessation).

(3)

Στο παρελθόν, ορισμένες τράπεζες στην Ένωση χρησιμοποίησαν το CHF LIBOR ως επιτόκιο αναφοράς σε μεγάλο αριθμό ανεξόφλητων ενυπόθηκων δανείων λιανικής, τα περισσότερα από τα οποία θα λήξουν μετά τα τέλη του 2021. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν σε δημόσια διαβούλευση που διοργάνωσε η Επιτροπή, υπάρχουν, επί του παρόντος, συμβάσεις ενυπόθηκων δανείων αξίας περίπου 35 δισεκατ. EUR στην Ένωση, στις οποίες χρησιμοποιείται το CHF LIBOR. Οι περισσότερες από τις συμβάσεις αυτές εκκρεμούν την Πολωνία, ενώ οι υπόλοιπες στην Αυστρία, τη Σλοβενία, τις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία.

(4)

Το μέγεθος της πιθανής διαταραχής λόγω της παύσης του CHF LIBOR και η ανάγκη αποφυγής της διακοπής συμβάσεων στις οποίες χρησιμοποιείται το CHF LIBOR ώστε να μην επέλθει η διαταραχή αυτή επισημάνθηκαν σε σειρά επαφών μεταξύ της Επιτροπής και των ενδιαφερόμενων δημόσιων αρχών. Η Επιτροπή έλαβε δεόντως υπόψη τα πραγματικά στοιχεία που παρασχέθηκαν για να αξιολογήσει κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 23β του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1011 και, ως εκ τούτου, να διαπιστώσει την ανάγκη ανάληψης δράσης από μέρους της.

(5)

Στην έκθεση του 2021 για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα που εκδόθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Πολωνίας (2) αναφέρεται ότι, στα τέλη του 2020, περισσότερα από 410 000 νοικοκυριά στην Πολωνία είχαν συνάψει ενυπόθηκα δάνεια στα οποία χρησιμοποιείται το CHF LIBOR, με βάση διάφορες διάρκειες ισχύος του CHF LIBOR. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει περίπου το 20 % του συνολικού χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων της Πολωνίας τα οποία, σύμφωνα με άλλα στοιχεία που υπέβαλαν οι αρμόδιες αρχές, αντιστοιχούν σε συνολική αξία περίπου 100 δισεκατ. PLN (ήτοι περίπου 22 δισεκατ. EUR). Τα περισσότερα από τα εν λόγω ενυπόθηκα δάνεια είναι μακροπρόθεσμα και θα παραμείνουν ανεξόφλητα μετά το 2030. Η έκθεση επισημαίνει τους κινδύνους που ενέχει η παύση του CHF LIBOR, καθώς και την ανάγκη να διασφαλιστεί η συνέχεια των συμβάσεων στεγαστικών δανείων που συνομολογούνται σε ελβετικά φράγκα ώστε να αποφευχθεί η επέλευση τέτοιων κινδύνων. Η έκθεση τονίζει επίσης ότι η απουσία εφεδρικών διατάξεων και νομικών πράξεων για τον καθορισμό υποκατάστατου του δείκτη αναφοράς CHF LIBOR ενδέχεται να υπονομεύσει τη συνέχεια των εν λόγω συμφωνιών και, κατά συνέπεια, να οδηγήσει σε οικονομικές απώλειες των τραπεζών. Το πολωνικό υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε παρόμοια στοιχεία στην Επιτροπή.

(6)

Στην Αυστρία, σύμφωνα με στοιχεία του Ιουνίου 2021, το CHF LIBOR ήταν το επιτόκιο αναφοράς σε 50 000 έως 60 000 ενυπόθηκα δάνεια προς αυστριακά νοικοκυριά, αριθμός που αντιστοιχεί σε όγκο δανείων ύψους 9,6 δισεκατ. EUR και σε ποσοστό 5,7 % περίπου του συνολικού χρέους των νοικοκυριών στην Αυστρία. Γύρω στις 400 αυστριακές τράπεζες διαθέτουν χαρτοφυλάκια ενυπόθηκων δανείων στα οποία χρησιμοποιείται το CHF LIBOR. Η Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας και η αυστριακή αρχή εποπτείας της χρηματοπιστωτικής αγοράς (FMA) υπέβαλαν παρόμοια συμπληρωματικά στοιχεία σε επιστολή που απέστειλαν στην Επιτροπή.

(7)

Στη Σλοβενία, στις 31 Δεκεμβρίου 2020, το CHF LIBOR ήταν το επιτόκιο αναφοράς σε πάνω από 6 700 συμβάσεις καταναλωτικής πίστης συνολικής αξίας άνω των 300 εκατ. EUR, με την τελευταία δέσμη των εν λόγω συμβάσεων να λήγει το 2043. Επιπλέον, 9 από τις 15 τράπεζες είναι εκτεθειμένες στο CHF LIBOR. Το μερίδιο των στεγαστικών δανείων με CHF LIBOR των 9 αυτών τραπεζών ανέρχεται στο 6,34 % του συνόλου των στεγαστικών δανείων, ενώ το μερίδιο των ενυπόθηκων δανείων με CHF LIBOR ανέρχεται στο 7,13 % του συνόλου των ενυπόθηκων δανείων.

(8)

Στις Κάτω Χώρες, εκτιμάται ότι το CHF LIBOR είναι το επιτόκιο αναφοράς σε ενυπόθηκα δάνεια λιανικής που έχουν συνολική αξία περίπου 500 εκατ. EUR και δεν περιλαμβάνουν εφεδρικές ρήτρες.

(9)

Στη Γαλλία, το CHF LIBOR είναι το επιτόκιο αναφοράς σε 6 400 συμβάσεις δανείων λιανικής που έχουν συναφθεί από περιφερειακές τράπεζες και λήγουν μετά το 2021.

(10)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/1011 απαιτεί από τους χρήστες δεικτών αναφοράς να καταρτίζουν και να διατηρούν άρτια έγγραφα σχέδια, στα οποία καθορίζουν τις ενέργειες στις οποίες θα προβούν σε περίπτωση σημαντικής αλλαγής ή διακοπής της παροχής ενός δείκτη αναφοράς και, όπου είναι εφικτό και ενδεδειγμένο, προσδιορίζουν έναν ή περισσότερους εναλλακτικούς δείκτες αναφοράς ως εφεδρικούς προς υποκατάσταση του δείκτη αναφοράς που θα παύσει να δημοσιεύεται. Οι συμβάσεις στις οποίες χρησιμοποιείται το CHF LIBOR συνήφθησαν πολύ προτού καταστεί αναμενόμενη η παύση του CHF LIBOR και προτού αρχίσει να εφαρμόζεται ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/1011. Επομένως, οι εν λόγω συμβάσεις δεν περιέχουν εφεδρικές διατάξεις για την περίπτωση όπου ο διαχειριστής ενός δείκτη αναφοράς δεν δύναται πλέον να δημοσιεύει ένα συμβατικό δείκτη αναφοράς μετά από συγκεκριμένη ημερομηνία.

(11)

Λόγω της δυσκολίας ανεύρεσης κατάλληλου υποκατάστατου του CHF LIBOR πριν από τις σαφείς συστάσεις που έκανε προς την αγορά η εθνική ομάδα εργασίας για τα επιτόκια αναφοράς σε ελβετικά φράγκα (ελβετική NWG), ακόμη και οι συμβάσεις που συνήφθησαν μετά την ημερομηνία εφαρμογής (1η Ιανουαρίου 2018) του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1011 είτε δεν περιέχουν εφεδρικές διατάξεις είτε δεν περιέχουν τις κατάλληλες εφεδρικές διατάξεις.

(12)

Εάν δεν πραγματοποιηθεί η μετάβαση των συμβάσεων στις οποίες χρησιμοποιείται το CHF LIBOR σε καθορισμένο υποκατάστατο του εν λόγω δείκτη αναφοράς, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αδυναμίας εκπλήρωσης των συμβάσεων σε αρκετά κράτη μέλη. Ο καθορισμός του εν λόγω υποκατάστατου θα πρέπει, συνεπώς, να διασφαλίζει την άμβλυνση του εν λόγω κινδύνου, η επέλευση του οποίου θα μπορούσε να διαταράξει σημαντικά τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ένωση.

(13)

Στις 5 Μαρτίου 2021, η FCA του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε τη μελλοντική απώλεια αντιπροσωπευτικότητας και την παύση όλων των εκδόσεων του CHF LIBOR. Η δήλωση αυτή αποτελεί το έναυσμα για την άσκηση από την Επιτροπή της εξουσίας της να ορίσει καταστατικό υποκατάστατο για το CHF LIBOR σύμφωνα με το άρθρο 23β παράγραφος 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1011.

(14)

Το αποτέλεσμα της δημόσιας διαβούλευσης της Επιτροπής κατέδειξε τον σημαντικό ρόλο ορισμένων διαρκειών ισχύος του CHF LIBOR σε συμβάσεις ενυπόθηκων δανείων, ιδίως των διαρκειών ισχύος 1 μήνα, 3 μηνών, 6 μηνών και 12 μηνών. Η απουσία σαφούς και αδιαμφισβήτητου υποκατάστατου στις συμβάσεις ενυπόθηκων δανείων στις οποίες χρησιμοποιείται το CHF LIBOR θα δημιουργούσε ανασφάλεια δικαίου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε δικαστικές διαμάχες και σε αδυναμία εκπλήρωσης των συμβάσεων. Συνεπώς, ενδείκνυται να οριστεί από την Επιτροπή καταστατικό υποκατάστατο για τις τέσσερις αυτές διάρκειες ισχύος του CHF LIBOR, το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιείται σε κάθε σύμβαση και σε κάθε χρηματοπιστωτικό μέσο, όπως ορίζεται στην οδηγία 2014/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), μεταξύ άλλων στους λογαριασμούς ταμιευτηρίου, τα ενυπόθηκα και λοιπά δάνεια, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων καταναλωτικής πίστης και των δανείων σε μικρές επιχειρήσεις, που διέπονται από το δίκαιο ενός από τα κράτη μέλη και δεν περιέχουν εφεδρικές ή κατάλληλες εφεδρικές διατάξεις.

(15)

Το 2017, η ελβετική NWG συνέστησε το ελβετικό μέσο επιτόκιο μίας ημέρας (στο εξής: SARON), το οποίο διαχειρίζεται η SIX Swiss Exchange Financial Information AG (στο εξής: SIX) ως επιτόκιο αντικατάστασης του CHF LIBOR (4). Τον Σεπτέμβριο του 2020, η ελβετική NWG, αφού αναγνώρισε την αδυναμία δημιουργίας ενός προθεσμιακού επιτοκίου με βάση το SARON, συνέστησε το ανατοκιζόμενο SARON ως βάση για το εφεδρικό επιτόκιο στα προϊόντα διαθεσίμων στα οποία χρησιμοποιείται το CHF LIBOR. Κατά συνέπεια, το υποκατάστατο που θα καθοριστεί για τις σχετικές διάρκειες ισχύος του CHF LIBOR στις παλαιότερες συμβάσεις προϊόντων διαθεσίμων θα πρέπει να υπολογιστεί ως ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON.

(16)

Το αποτέλεσμα της δημόσιας διαβούλευσης της Επιτροπής κατέδειξε τη στήριξη, μεταξύ άλλων και από τις δημόσιες αρχές των κρατών μελών που επηρεάζονται περισσότερο, για τον καθορισμό καταστατικού υποκατάστατου για όλες τις εκδόσεις του CHF LIBOR σύμφωνα με τις συστάσεις της ελβετικής NWG. Ενώ το CHF LIBOR είναι προθεσμιακό επιτόκιο, στο οποίο ο πελάτης γνωρίζει εκ των προτέρων τους οφειλόμενους τόκους για την προσεχή περίοδο, το ανατοκιζόμενο SARON είναι αναδρομικό επιτόκιο. Αυτό σημαίνει ότι το επιτόκιο για μια δεδομένη περίοδο γίνεται γνωστό μόνο στο τέλος της περιόδου αυτής. Για να διευκολυνθεί η χρήση του επιτοκίου στην αρχή της περιόδου επιτοκίου, μια πιθανή λύση θα ήταν να καθοριστεί το επιτόκιο με βάση μια περίοδο παρακολούθησης που προηγείται της περιόδου επιτοκίου. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, η ελβετική NWG συνέστησε, για τις περιπτώσεις στις οποίες οι οφειλόμενοι τόκοι θα πρέπει να είναι γνωστοί στην αρχή της περιόδου επιτοκίου, τη χρήση του ανατοκιζόμενου SARON σύμφωνα με τη μέθοδο του «τελευταίου επανακαθορισμού» («last reset»). Η εν λόγω μέθοδος συνίσταται στον καθορισμό του επιτοκίου για την προσεχή περίοδο με βάση το ανατοκιζόμενο επιτόκιο που παρατηρήθηκε σε προγενέστερη περίοδο ίσης διάρκειας με τη δεδομένη περίοδο επιτοκίου.

(17)

Σύμφωνα με τη σύσταση της ελβετικής NWG της 1ης Φεβρουαρίου 2021, οι χρήστες θα πρέπει να υιοθετήσουν, ως επιτόκιο αντικατάστασης του CHF LIBOR διάρκειας 1 μήνα, το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON διάρκειας 1 μήνα και ως επιτόκιο αντικατάστασης του CHF LIBOR διάρκειας 3 μηνών το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON διάρκειας 3 μηνών, καθορισμένα σύμφωνα με τη μέθοδο του τελευταίου επανακαθορισμού, δηλαδή το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON όπως υπολογίζεται με βάση αντίστοιχα την περίοδο του 1 μήνα και την περίοδο των 3 μηνών που προηγείται άμεσα της περιόδου επιτοκίου.

(18)

Η ομάδα εργασίας για τα επιτόκια μηδενικού κινδύνου του ευρώ, στη σύστασή της της 11ης Μαΐου 2021, ανέφερε ότι η μέθοδος του τελευταίου επανακαθορισμού για περιόδους μεγαλύτερες των τριών μηνών μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα λογιστικής και αντιστάθμισης, που προκαλούνται από τις διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ του IBOR (ως προθεσμιακού) και του SARON (ως αναδρομικού), οι οποίες είναι ιδιαίτερα έντονες σε περιπτώσεις πιο μακροπρόθεσμων διαρκειών ισχύος. Ως εναλλακτική μεθοδολογία, η ελβετική NWG συνέστησε, την 1η Ιουλίου 2021, τη χρήση της μεθοδολογίας «του πλέον πρόσφατου επιτοκίου» («last recent»), με περίοδο παρακολούθησης 1 μήνα. Η εν λόγω μεθοδολογία συνίσταται στον καθορισμό του επιτοκίου για την προσεχή περίοδο με βάση το ανατοκιζόμενο επιτόκιο που παρατηρήθηκε σε προγενέστερη περίοδο μικρότερη από τη δεδομένη περίοδο επιτοκίου. Λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις της ομάδας εργασίας για τα επιτόκια μηδενικού κινδύνου του ευρώ και προκειμένου να υπάρξει όσο το δυνατόν μικρότερη απόκλιση από την αρχική περίοδο αναφοράς για κάθε διάρκεια ισχύος, το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON διάρκειας 3 μηνών θεωρήθηκε καταλληλότερο από το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON διάρκειας 1 μήνα για διάρκειες ισχύος του CHF LIBOR 3 μηνών και άνω. Ως εκ τούτου, κρίνεται σκόπιμο να χρησιμοποιούνται τα ανατοκιζόμενα επιτόκια SARON διάρκειας 1 μήνα και SARON διάρκειας 3 μηνών ως επιτόκια αντικατάστασης για τα CHF LIBOR 1 μήνα και CHF LIBOR 3 μηνών αντίστοιχα, καθώς και να χρησιμοποιείται το ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON διάρκειας 3 μηνών επίσης ως επιτόκιο αντικατάστασης των CHF LIBOR διάρκειας 6 μηνών και διάρκειας 12 μηνών.

(19)

Υπάρχει διαφορά μεταξύ των τιμών του CHF LIBOR και του ανατοκιζόμενου SARON. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διαφορά αυτή και να ελαχιστοποιηθεί ο οικονομικός αντίκτυπος της αντικατάστασης, θα πρέπει να προστίθεται μια σταθερή προσαρμογή για τη διαφορά του ανατοκιζόμενου SARON από το CHF LIBOR για καθεμία από τις διάρκειες ισχύος που αντικαθιστά.

(20)

Η δημόσια διαβούλευση που διεξήγαγε η Επιτροπή επιβεβαίωσε την καταλληλότητα του υπολογισμού σταθερής προσαρμογής με βάση την ιστορική διάμεση διαφορά μεταξύ του LIBOR σε ελβετικά φράγκα και του σχετικού ανατοκιζόμενου SARON κατά την προγενέστερη πενταετή περίοδο έως τις 5 Μαρτίου 2021.

(21)

Συνεπώς, ενδείκνυται τα επιτόκια που θα ορίσει η Επιτροπή για την αντικατάσταση των σχετικών διαρκειών ισχύος του CHF LIBOR να αντιστοιχούν στο ανατοκιζόμενο επιτόκιο SARON συν τη σχετική προσαρμογή για τη διαφορά τους, όπως αυτή δημοσιεύεται για καθεμία από τις σχετικές διάρκειες του ανατοκιζόμενου SARON (1 μήνα, 3 μηνών, 6 μηνών και 12 μηνών).

(22)

Σύμφωνα με το άρθρο 23β παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1011, το επιτόκιο αντικατάστασης του CHF LIBOR αντικαθιστά, εκ του νόμου, όλες τις αναφορές στον εν λόγω δείκτη αναφοράς σε κάθε σύμβαση και σε κάθε χρηματοπιστωτικό μέσο, όπως ορίζεται στην οδηγία 2014/65/ΕΕ, που δεν περιέχουν εφεδρικές διατάξεις ούτε κατάλληλες εφεδρικές διατάξεις. Επομένως, η αντικατάσταση αυτή δεν επηρεάζει τις συμβάσεις που αποτέλεσαν αντικείμενο επιτυχούς αναδιαπραγμάτευσης προκειμένου να ληφθεί υπόψη η παύση του CHF LIBOR, όπως προβλέπεται στο άρθρο 23β παράγραφος 11 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1011.

(23)

Δεδομένου ότι το LIBOR θα παύσει να δημοσιεύεται την 1η Ιανουαρίου 2022, τα καθορισμένα επιτόκια θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις αναφορές στο CHF LIBOR από την ημερομηνία αυτή και μετά.

(24)

Η FCA του Ηνωμένου Βασιλείου, ως εποπτική αρχή του διαχειριστή του CHF LIBOR, η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας στο πλαίσιο του ρόλου της ως γραμματείας της ελβετικής NWG και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) διατύπωσαν τις απόψεις τους σχετικά με τον παρόντα κανονισμό.

(25)

Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της ευρωπαϊκής επιτροπής κινητών αξιών,