Zamówienia publicznie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

• Dyrektywa ma zasadniczo zastosowanie do wszystkich zamówień na dostawę sprzętu wojskowego, robót budowlanych i usług, a także newralgicznych zakupów do celów bezpieczeństwa obejmujących informacje poufne.
• Na mocy art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie mają prawo do wyłączania niektórych zamówień z niniejszej dyrektywy, gdy jest to absolutnie niezbędne do ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa tych państw.
• Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości możliwość wyłączania wynikającą z art. 346 TFUE dopuszcza się wyłącznie w nadzwyczajnych i ściśle określonych okolicznościach. Każdy przypadek trzeba ocenić indywidualnie, udowadniając spełnienie warunków stosowania tej możliwości.

Procedury odwoławcze

Dyrektywa przewiduje procedury odwoławcze (tj. umożliwienie oferentowi¹ zakwestionowania udzielenia zamówienia innemu oferentowi) mające na celu zapewnienie ochrony prawnej oferentów. Procedury te promują także przejrzystość i niedyskryminację w udzielaniu zamówień, jednocześnie nie naruszając potrzeby zachowania poufności przez państwa członkowskie.

Produkty związane z obronnością

Dyrektywę 2009/81/WE przyjęto jako część pakietu, który obejmował także dyrektywę 2009/43/WE w sprawie transferów produktów związanych z obronnością w UE (zob. streszczenie). Uproszczone transfery produktów związanych z obronnością pomiędzy państwami członkowskimi ustanowione w dyrektywie 2009/43/WE są istotne z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania przetargów transgranicznych.

Ocena

W sprawozdaniu Komisji z oceny wdrożenia dyrektywy 2009/81/WE, opublikowanym w 2016 r., stwierdzono, że dyrektywa pomogła otworzyć wewnętrzny rynek obronności, ale dalsze postępy w tym zakresie są wciąż możliwe.

Europejski plan działań w sektorze obrony, Europejski Fundusz Obronny i wspólne zamówienia

Aby zwiększyć efektywność wydatków ponoszonych przez państwa członkowskie na wspólne zdolności obronne oraz wzmocnić konkurencyjność i innowacyjność sektora obronnego w UE, w drugiej połowie 2016 r. Komisja rozpoczęła europejski plan działań w sektorze obrony. Kluczowym elementem planu było utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) mającego wspierać inwestycje we wspólne badania i prace nad opracowaniem wyposażenia obronnego i technologii obronnych (zob. streszczenie).

W 2019 r. Komisja opublikowała zawiadomienie w sprawie wytycznych dotyczących różnych możliwości dokonywania wspólnych zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Zawiadomienie to zawiera także przydatne informacje związane z kwestiami dotyczącymi realizacji projektów finansowanych w ramach EFO.

Ponadto w lutym 2022 r. Komisja opublikowała komunikat o wkładzie Komisji w europejską obronność, w którym zawarto kilka propozycji zachęcania do dokonywania wspólnych zamówień na zdolności obronne rozwijane w ramach unijnej współpracy.

Wzmacnianie roli małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

W opublikowanym w 2018 r. zaleceniu Komisji w sprawie transgranicznego dostępu do rynku dla poddostawców i MŚP zaproponowano środki mające na celu poprawę pozycji MŚP w łańcuchach dostaw w sektorze obronności.

Zmiany dyrektywy 2009/81/WE

Dyrektywę zmieniano kilkukrotnie w odniesieniu do progów stosowania (wartości, poniżej których dyrektywa nie ma zastosowania) dotyczących procedur udzielania zamówień publicznych. Najnowsza zmiana – rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/1950 – weszła w życie 1 grudnia 2021 r.