Ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W rozporządzeniu ustanowiono jednolite przepisy dotyczące podstawowych cech OIPE, zwłaszcza w odniesieniu do wymienionych poniżej kluczowych elementów.

Dostawcy OIPE²

OIPE mogą być oferowane przez wiele różnych instytucji finansowych, w tym przez zakłady ubezpieczeń, podmioty zarządzające aktywami, banki, niektóre firmy inwestycyjne i niektóre instytucje pracowniczych programów emerytalnych.

Umowa dotycząca OIPE

W rozporządzeniu ustanowiono minimalne wymogi dotyczące zawartości umowy zawieranej pomiędzy dostawcami OIPE a oszczędzającymi w ramach OIPE³.

Rejestracja OIPE

• Dostawcy, którzy zamierzają oferować OIPE, muszą dokonać jego rejestracji. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych rejestruje nowe OIPE w centralnym rejestrze na podstawie decyzji podjętej przez właściwe organy krajowe. Po zarejestrowaniu produktu może on być oferowany i dystrybuowany w całej UE.
• W rozporządzeniu szczegółowo opisano procedury rejestracji OIPE, okoliczności, w których ma miejsce wyrejestrowanie OIPE, a także uprawnienia właściwych organów w państwach członkowskich UE pochodzenia i przyjmujących państwach członkowskich UE.

Paszport UE

Dostawcy i dystrybutorzy OIPE korzystają z paszportu UE, który umożliwia im sprzedaż OIPE w różnych państwach członkowskich UE. Dzięki temu paszportowi mają oni dostęp do całego rynku UE na podstawie pojedynczej rejestracji produktu dokonywanej w oparciu o jednolity zbiór przepisów.

Możliwość przenoszenia

• Przy proponowaniu nabycia OIPE, dostawcy lub dystrybutorzy udostępniają potencjalnym oszczędzającym w ramach OIPE informacje na temat usługi przenoszenia produktu⁴ oraz subkont⁵, które są natychmiast dostępne.
• Jeśli oszczędzający w ramach OIPE zmieniają miejsce zamieszkania na inne państwo członkowskie UE, mogą w dalszym ciągu wpłacać składki na rzecz tego samego OIPE. W tym celu mogą albo otworzyć subkonto OIPE u tego samego dostawcy OIPE w nowym państwie zamieszkania (o ile ich dostawca OIPE daje taką możliwość), albo nadal wpłacać składki na istniejące subkonto OIPE. Jeżeli dostawca OIPE nie daje takiej możliwości w nowym państwie zamieszkania, oszczędzający w ramach OIPE mają prawo do niezwłocznej i bezpłatnej zmiany dostawcy OIPE. Dostawcy OIPE muszą, po upływie okresu przejściowego wynoszącego trzy lata, udostępniać co najmniej dwa subkonta.

Zmiana dostawcy

Oszczędzający w ramach OIPE mogą zmienić dostawcę OIPE po upływie co najmniej pięciu lat od zawarcia umowy dotyczącej OIPE, a w przypadku kolejnych zmian po upływie pięciu lat od ostatniej zmiany. Dostawca OIPE może zezwolić oszczędzającym w ramach OIPE na częstsze zmiany dostawców. Opłaty i prowizje z tytułu usługi zmiany dostawcy są ograniczone do faktycznych kosztów administracyjnych ponoszonych przez dotychczasowego dostawcę OIPE i nie mogą przekroczyć 0,5% wartości przenoszonych aktywów.

Warianty inwestycyjne

• Dostawcy OIPE mogą oferować maksymalnie sześć wariantów inwestycyjnych, w tym domyślny wariant inwestycyjny, czyli tak zwany podstawowy OIPE⁶. Wszystkie warianty inwestycyjne są zaprojektowane przez dostawców OIPE z uwzględnieniem gwarancji lub techniki ograniczania ryzyka, które zapewniają oszczędzającym w ramach OIPE wystarczający poziom ochrony.
• W przypadku podstawowego OIPE dostawcy OIPE zapewniają ochronę kapitału oszczędzających w ramach OIPE albo w oparciu o gwarancję, albo o techniki ograniczania ryzyka zgodne z celem polegającym na umożliwieniu oszczędzającemu w ramach OIPE odzyskania kapitału. Koszty i opłaty związane z podstawowym OIPE nie mogą przekraczać 1 % zgromadzonego kapitału rocznie.
• Oszczędzający w ramach OIPE mają prawo do regularnej zmiany wariantu inwestycyjnego w celu dostosowania swojej strategii inwestycyjnej. Zmiana wariantu inwestycyjnego jest dokonywania nieodpłatnie. Można jej dokonać po upływie co najmniej pięciu lat od zawarcia umowy dotyczącej OIPE, a w przypadku kolejnych zmian po upływie pięciu lat od ostatniej zmiany wariantu inwestycyjnego. Dostawcy OIPE mogą zezwolić oszczędzającym w ramach OIPE na częstsze zmiany wariantu inwestycyjnego.

Rodzaje wypłat

• Dostawcy OIPE mogą zaoferować oszczędzającym w ramach OIPE jedną formę wypłat lub większą ich liczbę (wypłaty w ratach, wypłatę jednorazową, regularne wypłaty pomniejszające zgromadzony kapitał lub kombinację tych form).
• Oszczędzający w ramach OIPE mogą wybrać formę wypłat w fazie dekumulacji⁷ w momencie, gdy zawierają umowę i otwierają nowe subkonto. Formy wypłat mogą różnić się w zależności od subkonta. Jeżeli dostawcy OIPE oferują różne formy wypłat, oszczędzający w ramach OIPE mogą zmienić formę wypłat na każdym subkoncie rok przed rozpoczęciem fazy dekumulacji, na początku fazy dekumulacji i w momencie zmiany dostawcy.

Dystrybucja OIPE

• W rozporządzeniu określono warunki, na jakich dostawcy OIPE i dystrybutorzy OIPE⁸ mogą prowadzić dystrybucję OIPE.
• Systemy dystrybucji OIPE są oparte na podejściu sektorowym. Zakłady ubezpieczeń i pośrednicy ubezpieczeniowi prowadzący dystrybucję OIPE podlegają dyrektywie w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (dyrektywie (UE) 2016/97), natomiast firmy inwestycyjne oraz inni dostawcy i dystrybutorzy OIPE mają stosować przepisy zawarte w dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (dyrektywie 2014/65/UE).

Doradztwo

• Dostawcy OIPE i dystrybutorzy OIPE są zobowiązani udzielić potencjalnym oszczędzającym w ramach OIPE wyczerpujących porad przed zawarciem umowy dotyczącej OIPE, tak aby umożliwić im podjęcie w pełni świadomej decyzji i dokonanie wyboru produktu, który najlepiej zaspokaja ich potrzeby. Zakresem doradztwa objęty jest także wybór wariantu inwestycyjnego i indywidualne prognozy dotyczące świadczeń emerytalnych. Przed podpisaniem umowy wszyscy dostawcy i dystrybutorzy OIPE muszą przeprowadzić dla oszczędzających w ramach OIPE badanie dotyczące ich potrzeb emerytalnych i muszą określić, które OIPE byłyby dla nich odpowiednie i czy w ogóle taka potrzeba istnieje. Badanie to musi również obejmować szczegółową kontrolę w celu ustalenia, czy oszczędzający w ramach OIPE ma potrzebą nabycia produktu oferującego wypłatę w ratach, aby zapewnić odpowiednią ochronę przed ryzykiem związanym z długowiecznością.
• Ponadto, w przypadku podstawowego OIPE, dostawcy OIPE oferują oszczędzającym w ramach OIPE, na początku fazy dekumulacji, indywidualne planowanie emerytury, które obejmuje indywidualne zalecenie w kwestii optymalnej formy wypłat.

Informacje

• Z myślą o zapewnieniu wysokiego poziomu przejrzystości w rozporządzeniu zapisano, że oszczędzający w ramach OIPE mają otrzymać:
  • kluczowe informacje na temat produktu przedstawione w standardowym formacie (tj. dokument zawierający kluczowe informacje dotyczące OIPE);
  • co roku – informację o świadczeniach z OIPE, która zawiera kluczowe informacje na temat stanu zgromadzonych oszczędności.

• Aby zapewnić wysoki stopień ochrony konsumentów, oszczędzający w ramach OIPE nie będą mieli możliwości rezygnacji z doradztwa przed zawarciem umowy.
• W szczególności należy zagwarantować pełną przejrzystość kosztów i opłat.
• Komisja Europejska określi – w drodze regulacyjnych standardów technicznych – szczegóły dotyczące prezentacji informacji, które mają być zamieszczone w dokumencie zawierającym kluczowe informacje OIPE oraz w informacji o świadczeniach z OIPE.

Czynniki zrównoważonego rozwoju

• Dostawców OIPE zachęca się do uwzględniania czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego⁹.
• Dostawcy OIPE udzielają oszczędzającym w ramach OIPE dostępnych informacji na temat wyników inwestycji dostawcy OIPE pod względem czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego.
• Ponadto wskazują oni oszczędzającym w ramach OIPE w informacji o świadczeniach z OIPE, w jaki sposób w polityce inwestycyjnej uwzględniane są czynniki z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego. W myśl zasady „ostrożnego inwestora” dostawcy OIPE muszą brać pod uwagę ryzyko związane z decyzjami inwestycyjnymi oraz ich potencjalne długoterminowe skutki dla czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego.

Nadzór

Przestrzeganie przepisów rozporządzenia w sprawie OIPE jest nadzorowane przez organy krajowe właściwe dla dostawców i dystrybutorów OIPE. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych posiada jednak uprawnienia w zakresie interwencji produktowej, które umożliwiają mu podejmowanie skutecznych, ogólnounijnych środków w przypadku poważnych obaw o ochronę oszczędzających w ramach OIPE. Może również działać w przypadku zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania i integralności rynków finansowych lub dla stabilności całego systemu finansowego UE lub jego części, które nie zostało odpowiednio uwzględnione przez właściwe organy krajowe.