Otwarte dane i ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dyrektywa opiera się na ogólnej zasadzie stanowiącej, że dane publiczne i dane finansowane ze środków publicznych powinny być ponownie wykorzystywane do celów komercyjnych lub niekomercyjnych.

Otwarte dane

W niniejszej dyrektywie promuje się wykorzystywanie otwartych danych (danych przedstawionych w otwartych formatach⁵, które osoby fizyczne mogą swobodnie wykorzystywać i udostępniać do dowolnego celu). Organy sektora publicznego i przedsiębiorstwa publiczne udostępniają dokumenty w istniejącym formacie lub języku i, w stosownych przypadkach, przy wykorzystaniu środków elektronicznych w otwartych formatach, które nadają się do odczytu maszynowego, są dostępne, możliwe do znalezienia i do ponownego wykorzystania oraz kompletne wraz z metadanymi.

Ustalenia praktyczne dotyczące ponownego wykorzystania

• Organy sektora publicznego muszą rozpatrzyć wnioski o ponowne wykorzystanie dokumentów, w stosownych przypadkach za pomocą środków elektronicznych, udostępniając je w rozsądnym terminie.
• Muszą również dokonać niezbędnych ustaleń ułatwiających zdalne przeszukanie i odnalezienie przechowywanych przez nie dokumentów.
• Państwa członkowskie UE ułatwiają również skuteczne ponowne wykorzystywanie dokumentów, w szczególności przez dostarczanie informacji dotyczących praw określonych w dyrektywie oraz udzielanie pomocy i porad.

Dane dynamiczne i dane w czasie rzeczywistym

Dane dynamiczne są udostępniane do ponownego wykorzystywania natychmiast po ich zgromadzeniu, za pośrednictwem interfejsu programowania aplikacji oraz, w odpowiednich przypadkach, do zbiorczego pobrania.

Dane badawcze

• Państwa członkowskie przyjmują politykę i podejmują działania na rzecz otwartego udostępnienia danych badawczych finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z zasadą „otwartości domyślnej”, a także wspierają rozpowszechnianie danych badawczych, które są możliwe do znalezienia, dostępne, zapewniają interoperacyjność i ponowne wykorzystanie (zasada „FAIR” ).
• Należycie uwzględnia się kwestie związane z prawami własności intelektualnej, ochroną danych osobowych i poufnością, bezpieczeństwem i uzasadnionymi interesami handlowymi zgodnie z zasadą „otwarty jak to najbardziej możliwe, zamknięty jak to konieczne”.
• Dane badawcze finansowane ze środków publicznych mogą być ponownie wykorzystane w celach komercyjnych lub niekomercyjnych, w przypadkach gdy zostały już publicznie udostępnione za pośrednictwem repozytorium instytucjonalnego lub tematycznego.

Uczciwy handel i niedyskryminacja

• Ponowne wykorzystywanie dokumentów jest otwarte dla wszystkich uczestników rynku i wszelkie obowiązujące warunki ponownego wykorzystywania powinny być niedyskryminacyjne.
• Co do zasady uzgodnienia między organami sektora publicznego lub przedsiębiorstwami publicznymi będącymi w posiadaniu dokumentów a stronami trzecimi nie mogą przyznawać praw wyłącznych.
• W szczególnie określonych przypadkach, gdy dyrektywa przewiduje zawarcie takich ustaleń, ich zasadność podlega regularnym przeglądom, mają również zastosowanie szczególne wymogi dotyczące przejrzystości.

Zbiory danych o wysokiej wartości

Dokumenty, których ponowne wykorzystanie wiąże się ze znacznymi korzyściami społeczno-ekonomicznymi, powinny być udostępniane w szczególnie przyjaznych warunkach.W związku z tym w dyrektywie zobowiązano Komisję Europejską do przyjęcia wykazu zbiorów danych o wysokiej wartości, które powinny być udostępniane bezpłatnie, w formatach nadających się do odczytu maszynowego, poprzez interfejsy programowania aplikacji oraz, w stosownych przypadkach, do zbiorczego pobrania. Zbiory danych wybrano spośród sześciu kategorii tematycznych określonych w załączniku I:

• dane geoprzestrzenne;
• dane dotyczące obserwacji Ziemi i środowiska;
• dane meteorologiczne;
• dane statystyczne;
• dane dotyczące przedsiębiorstw i ich własności;
• dane dotyczące mobilności.

Ponadto Komisja może dodać nowe kategorie tematyczne w drodze aktu delegowanego.

W związku z tym w akcie wykonawczym, rozporządzeniu (UE) 2023/138, ustanowiono wykaz konkretnych zbiorów danych o wysokiej wartości oraz ustalenia dotyczące ich publikacji i ponownego wykorzystywania.

Opłaty

• Ponowne wykorzystywanie dokumentów powinno być bezpłatne. Jednakże można odzyskać koszty krańcowe poniesione w związku z reprodukowaniem i rozpowszechnianiem dokumentów, a także w związku z anonimizacją danych osobowych oraz ochroną poufnych informacji handlowych.
• W drodze wyjątku instytucje kulturalne, przedsiębiorstwa publiczne i niektóre organy sektora publicznego, które spełniają wymogi określone w art. 6 ust. 2, mogą pobierać wyższe opłaty w celu odzyskania kosztów kwalifikowalnych.

Wyjątki

Dyrektywa nie ma zastosowania do:

• dokumentów będących przedmiotem praw własności intelektualnej osób trzecich;
• dokumentów, które są wyłączone z dostępu lub do których dostęp jest ograniczony na podstawie krajowego systemu dostępu lub ze względu na szczególnie chronione informacje dotyczące ochrony infrastruktury krytycznej;
• dokumentów, których wydawanie wykracza poza zakres zadań publicznych organu sektora publicznego lub poza zakres świadczenia usług w interesie ogólnym przedsiębiorstwa publicznego;
• dokumentów będących w posiadaniu przedsiębiorstw publicznych związanych z działalnością bezpośrednio narażoną na konkurencję i z tego względu nieobjętych zasadami udzielania zamówień publicznych, zgodnie z art. 34 dyrektywy 2014/25/UE (zob. streszczenie);
• innych dokumentów, o których mowa w art. 1 ust. 2 niniejszej dyrektywy.