(1)

Het burgerschap van de Unie verleent iedere burger van de Unie het recht van vrij verkeer.

(2)

Overeenkomstig artikel 21, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (“VWEU”) heeft iedere burger van de Unie het recht vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven, met de beperkingen en onder de voorwaarden die bij de Verdragen en de bepalingen ter uitvoering daarvan zijn vastgesteld. Met Richtlijn 2004/38/EG van het Europees Parlement en de Raad (1) wordt aan dat recht uitvoering gegeven. Ook in artikel 45 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (“het Handvest”) wordt voorzien in het recht van vrijheid van verkeer en van verblijf. Aangezien het optreden van de Unie noodzakelijk blijkt om de doelstelling van artikel 21 VWEU te verwezenlijken, en de Verdragen niet anderszins in de nodige bevoegdheden voorzien, kan de Raad bepalingen vaststellen om de uitoefening van het recht van vrij verkeer en verblijf te vergemakkelijken.

(3)

Overeenkomstig artikel 168, lid 1, VWEU moet bij de bepaling en uitvoering van elk beleid en elk optreden van de Unie een hoog niveau van bescherming van de menselijke gezondheid worden verzekerd.

(4)

Op 30 januari 2020 heeft de directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang uitgeroepen wegens de mondiale uitbraak van een nieuw coronavirus dat de coronavirusziekte 2019 (COVID‐19) veroorzaakt. Op 11 maart 2020 heeft de WHO geoordeeld dat COVID-19 als pandemie kan worden aangemerkt.

(5)

Om de verspreiding van het virus te beperken, hebben de lidstaten diverse maatregelen getroffen. Sommige daarvan hebben invloed gehad op het recht van Unieburgers om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven, zoals inreisbeperkingen of quarantaineplicht voor reizigers die de grens overschrijden.

(6)

Op 13 februari 2020 heeft de Raad conclusies over COVID-19 aangenomen (2), waarin hij erop aandringt dat de lidstaten samen, in samenwerking met de Commissie, op proportionele en passende wijze een nauwe en versterkte coördinatie tussen de lidstaten ontwikkelen om de doeltreffendheid van alle maatregelen te waarborgen, inclusief, indien nodig, maatregelen inzake reizen, zonder afbreuk te doen aan het vrije verkeer binnen de Unie, om voor een optimale bescherming van de volksgezondheid te zorgen.

(7)

Op 10 maart 2020 hebben de staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie beklemtoond dat COVID-19 een gemeenschappelijke Europese aanpak vergt.

(8)

Sinds maart 2020 heeft de Commissie een aantal richtsnoeren en mededelingen aangenomen om de coördinatie-inspanningen van de lidstaten te ondersteunen en het vrije verkeer binnen de Unie te beschermen tijdens de COVID-19-pandemie (3).

(9)

Aangezien de COVID-19-pandemie een ongeziene noodsituatie op gezondheidsvlak heeft veroorzaakt, is de bescherming van de volksgezondheid een topprioriteit geworden voor zowel de Unie als haar lidstaten. Met de bescherming van de volksgezondheid voor ogen, mogen de lidstaten maatregelen treffen die het vrije verkeer van personen binnen de Unie beperken. Overeenkomstig artikel 168, lid 7, VWEU behoren de bepaling van het gezondheidsbeleid, alsook de organisatie en de verstrekking van gezondheidsdiensten en geneeskundige verzorging tot de verantwoordelijkheden van de lidstaten, en kunnen derhalve op die gebieden verschillen bestaan tussen de lidstaten. Hoewel de lidstaten bevoegd zijn om te beslissen over de meest geschikte maatregelen om de volksgezondheid te beschermen, zoals quarantaine- of testvoorschriften, dienen dergelijke maatregelen te worden gecoördineerd, teneinde de uitoefening van het recht van vrij verkeer te waarborgen en ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen, zoals COVID-19, te bestrijden.

(10)

Bij de vaststelling en toepassing van beperkingen van het vrije verkeer moeten de lidstaten de beginselen van het EU-recht, en met name evenredigheid en non-discriminatie, eerbiedigen. Deze aanbeveling is bedoeld om deze beginselen op een gecoördineerde wijze te helpen toepassen in de uitzonderlijke situatie die door de COVID-19-pandemie wordt veroorzaakt. Daarom zouden de bij deze aanbeveling ingestelde mechanismen in reikwijdte en duur strikt beperkt moeten zijn tot restricties in reactie op deze pandemie.

(11)

Unilaterale maatregelen op dit gebied dreigen voor aanzienlijke verstoringen te zorgen doordat bedrijven en burgers te maken krijgen met velerlei uiteenlopende, snel wijzigende maatregelen. Dat is bijzonder nadelig, nu de Europese economie door het virus al veel schade heeft opgelopen.

(12)

Met deze aanbeveling wordt getracht tot meer coördinatie te komen tussen lidstaten die maatregelen overwegen die het vrije verkeer om redenen van volksgezondheid beperken. Om restricties tot het strikt noodzakelijke te beperken, zouden de lidstaten ze zoveel mogelijk, en op niet-discriminerende wijze, moeten laten gelden voor personen uit specifieke, sterk getroffen gebieden of regio’s — en niet voor het volledige grondgebied van een lidstaat.

(13)

Een gecoördineerde aanpak tussen lidstaten vergt gezamenlijke inspanningen rond de volgende cruciale punten: de toepassing van gemeenschappelijke criteria en drempelwaarden bij beslissingen over het al dan niet instellen van beperkingen van het vrije verkeer, het in kaart brengen van het risico op COVID-19-overdracht met een afgesproken kleurcode, en een gecoördineerde aanpak van eventuele maatregelen die geschikt zijn voor personen die tussen gebieden reizen, afhankelijk van het risico op overdracht in die gebieden.

(14)

De in deze aanbeveling geschetste criteria en drempelwaarden zijn gebaseerd op de data die de lidstaten beschikbaar hebben gesteld. Een uitgebreide datareeks en kaarten met de status van EU-regio’s volgens de gemeenschappelijke criteria zouden wekelijks moeten worden gepubliceerd en geactualiseerd door het Europees Centrum voor ziektepreventie en ‐bestrijding (ECDC), op basis van de data die de lidstaten aanleveren.

(15)

Gezien de evolutie van de epidemiologische situatie zou de Commissie, met de steun van het ECDC, regelmatig de in deze aanbeveling geschetste criteria, databehoeften en drempelwaarden moeten beoordelen, en daarbij nagaan of andere criteria moeten worden overwogen en of de drempelwaarden moeten worden aangepast. Zij zou haar bevindingen ter overweging moeten voorleggen aan de Raad, in voorkomend geval samen met een voorstel om de aanbeveling te wijzigen.

(16)

Deze aanbeveling mag niet zo worden uitgelegd dat ze de invoering van beperkingen van het vrije verkeer in reactie op de pandemie bevordert of aanmoedigt. Ze wil juist een gecoördineerde aanpak bieden voor het geval een lidstaat beslist zulke beperkingen in te voeren. De beslissing over de invoering van beperkingen van het vrije verkeer blijft de verantwoordelijkheid van de lidstaten, die de voorwaarden van het Unierecht in acht moeten nemen. Evenzo behouden lidstaten voldoende armslag om geen beperkingen in te voeren, ook indien aan de in deze aanbeveling uiteengezette criteria en drempelwaarden is voldaan.

(17)

Beperkingen van het vrije verkeer zouden alleen mogen worden overwogen wanneer de lidstaten over voldoende aanwijzingen beschikken dat dergelijke beperkingen vanwege hun voordelen voor de volksgezondheid gerechtvaardigd zijn, en er gegronde redenen bestaan om aan te nemen dat zij doeltreffend zullen zijn.

(18)

Om de verstoring van de interne markt en van het gezinsleven tijdens deze pandemie te beperken, zouden reizigers met een cruciale functie of behoefte, zoals werknemers of zelfstandigen in een vitaal beroep, grensarbeiders, transportwerkers of vervoeraanbieders, zeevarenden en mensen die om dwingende zakelijke of gezinsredenen reizen (zoals leden van families die in verschillende landen wonen en regelmatig reizen) niet mogen worden verplicht om in quarantaine te gaan.

(19)

Duidelijke, tijdige en complete informatie voor andere lidstaten en het brede publiek is van cruciaal belang om de effecten van restricties die aan het vrije verkeer worden gesteld, te beperken, en zo de voorspelbaarheid, rechtszekerheid en naleving van die maatregelen door burgers te garanderen,