1.

Il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali, il-Belġju) talbet lill-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi dwar il-validità tal-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva 91/477/KEE ( 2 ). Hija qieset li din id-dispożizzjoni tista’ tiġi f’kunflitt kemm mad-drittijiet għall-ugwaljanza f’għajnejn il-liġi, għan-nondiskriminazzjoni u għall-proprjetà, previsti, rispettivament, fl-Artikoli 20, 21 u 17 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), kif ukoll mal-prinċipju ta’ protezzjoni tal-aspettattivi leġittimi.

2.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li tassenja l-kawża lill-Ewwel Awla li quddiemha nżammet seduta fid‑19 ta’ Settembru 2022. Fl-24 ta’ Novembru 2022, jiena ppreżentajt il-konklużjonijiet tiegħi ( 3 ).

3.

Sussegwentement, l-Ewwel Awla ddeċidiet, skont l-Artikolu 60(3) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, li tipproponi li l-kawża tiġi assenjata mill-ġdid lil kulleġġ ġudikanti iktar importanti.

4.

Il-Qorti tal-Ġustizzja laqgħet din il-proposta u assenjat mill-ġdid il-kawża lill-Awla Manja li, permezz ta’ digriet tat‑28 ta’ Frar 2023, iddeċidiet li terġa’ tiftaħ il-proċedura orali u stiednet lill-partijiet ikkonċernati sabiex jipparteċipaw f’seduta ġdida, li kienet iffokata fuq id-domandi li ġejjin:

5.

Il-Gvern Belġjan, il-Kunsill, il-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni Ewropea taw risposti għal dawn id-domandi waqt is-seduta li nżammet fit‑8 ta’ Mejju 2023.

6.

Fuq talba tal-Qorti tal-Ġustizzja, ser nillimita dawn il-konklużjonijiet supplimentari għall-analiżi tar-raba’ u tal-ħames domanda li għadni kif irriproduċejt.

7.

F’dak li jirrigwarda l-fatti u l-kuntest legali (tal-Unjoni u nazzjonali) li tagħmel parti minnu t-talba għal deċiżjoni preliminari, nagħmel riferiment għall-punti 13 sa 20 tal-ewwel konklużjonijiet.

8.

Nagħmel riferiment ukoll għall-kontenut tal-ewwel konklużjonijiet, mingħajr ma huwa neċessarju li jiġu riprodotti, li fihom ninsab inklinat nikkunsidra li l-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva 91/477 ma kienx validu peress li kien jikser l-Artikoli 17 u 20 tal-Karta.

9.

Għalhekk ser nillimita ruħi sabiex nesponi l-perspettiva tiegħi fuq ir-raba’ u l-ħames domanda li l-Qorti tal-Ġustizzja għamlet, kif ukoll fuq l-osservazzjonijiet, fir-rigward tagħhom, li saru mill-intervenjenti waqt is-seduta tat‑8 ta’ Mejju 2023.

10.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tagħmel din id-domanda “fil-każ li jkun hemm ksur tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament stabbilit fl-Artikolu 20 tal-Karta”. Billi titlaq minn din il-premessa, hija tistaqsi jekk tali ksur “jippreżupponi[x] neċessarjament ksur tal-Artikolu 17 tal-Karta, sa fejn il-bażi legali tal-limitazzjoni għad-dritt għall-proprjetà inkwistjoni tkun ivvizzjata mill-ksur tal-Artikolu 20 tal-Karta”.

11.

Il-formulazzjoni tad-domanda għalhekk tirrendi inutli l-bidu mill-ġdid tad-dibattitu dwar il-komparabbiltà taż-żewġ kategoriji ta’ possessuri ta’ armi tan-nar ( 4 ) li lilhom l-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva 91/477 jagħti, mingħajr ġustifikazzjoni raġonevoli, trattament mhux ugwali. Il-premessa li fuqha hija bbażata din id-domanda hija, nirrepeti, li s-sitwazzjonijiet huma komparabbli u li l-proprjetarji tal-armi ġew ittrattati b’mod li jmur kontra l-prinċipju ta’ ugwaljanza.

12.

Waqt is-seduta ġew difiżi żewġ pożizzjonijiet nettament differenti fuq din il-domanda:

13.

Ċertament, mhux kull ksur tad-dritt għall-ugwaljanza f’għajnejn il-liġi jwassal neċessarjament għall-ksur tal-Artikolu 17(1) tal-Karta ( 7 ). Huwa biss permezz tal-analiżi tal-każ konkret li jkun possibbli li jiġi ddeterminat jekk ksur iwassalx għall-ieħor (jiġifieri għall-esproprjazzjoni ta’ drittijiet leġittimi li tagħti lok għal “ħlas ta’ kumpens xieraq […] għal dak li tkun tilfet”) jew, pjuttost, jekk hemmx żewġ każijiet ta’ ksur paralleli ta’ żewġ artikoli tal-Karta.

14.

Kieku s-sistema tranżitorja tal-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva 91/477 ma kinitx teżisti, it-trattament mhux ugwali bejn il-proprjetarji ta’ kategorija ta’ armi u dawk ta’ kategorija oħra ma kienx iseħħ. Madankollu, il-projbizzjoni assoluta, mingħajr ebda sistema tranżitorja, li jinżammu l-armi semiawtomatiċi (akkwistati legalment) imposta fuq xi proprjetarji iżda mhux fuq oħrajn li jinsabu f’sitwazzjonijiet paragunabbli twassal sabiex jiġi kkonstatat li d-dispożizzjoni, fiha nnifisha, hija invalida minħabba ksur tal-Artikolu 20 tal-Karta.

15.

Billi din id-dispożizzjoni tad-Direttiva 91/477 hija fundamentalment ivvizzjata, l-esproprjazzjoni tal-armi li hija timplika għal ċerti possessuri ta’ armi tikser, barra minn hekk, l-Artikolu 17(1) tal-Karta minħabba li tinjora l-garanziji li hija tistabbilixxi. Għalhekk inqis li hawnhekk qiegħed iseħħ ksur doppju ta’ drittijiet tal-Karta.

16.

Il-ħames domanda tipprevedi, bħala ipoteżi, li l-qari flimkien tal-Artikoli 6 u 7(4a) tad-Direttiva 91/477 iwassal sabiex din id-direttiva fiha nnifisha timponi fuq l-Istati Membri, mingħajr ma tħallilhom ebda marġni ta’ evalwazzjoni, l-obbligu li jesproprjaw lill-proprjetarji mill-armi tagħhom tal-kategorija A, punt 9.

17.

Għal din l-ipoteżi, waqt is-seduta il-Qorti tal-Ġustizzja talbet l-opinjoni tal-intervenjenti dwar jekk, skont l-Artikolu 17 tal-Karta, il-kumpens favur il-proprjetarji tal-armi li għandhom jiġu ssekwestrati għandux jiġi previst mil-leġiżlatur tal-Unjoni jew inkella mill-Istati Membri ( 8 ).

18.

Il-pożizzjonijiet kienu, għal darba oħra, diviżi:

19.

Fl-ewwel konklużjonijiet tiegħi, indikajt kif il-leġiżlatur tal-Unjoni jista’, ċertament, jeskludi l-possibbiltà li tinżamm il-proprjetà tal-armi tan-nar akkwistati minn qabel u b’mod legali, fid-dawl tal-użu tal-beni fl-interess pubbliku, fis-sens tat-tielet sentenza tal-Artikolu 17(1) tal-Karta.

20.

Issa, jekk il-leġiżlatur tal-Unjoni jiddeċiedi dan għal kategorija ta’ armi (akkwistati minn qabel u b’mod legali) li fir-rigward tagħhom, peress li ma huwiex possibbli li tiġi invokata l-eċċezzjonijiet ġenerali, huwa possibbli biss l-abbanduna jew id-diżattivazzjoni b’mod definittiv, huwa biss permezz tal-kumpens lill-proprjetarju imċaħħad mill-pussess li l-imsemmi leġiżlatur ikun qiegħed josserva l-garanzija tad-dritt għall-proprjetà.

21.

Il-previżjoni kumpensatorja hija assenti mid-Direttiva 91/477, kif emendata bid-Direttiva (UE) 2017/853. Id-Direttiva 91/477 (kif emendata), billi ma tħalli l-ebda marġni ta’ evalwazzjoni lill-Istati Membri sabiex jirregolaw id-destinazzjoni tal-armi semiawtomatiċi adattati għall-isparar ta’ munizzjon inbjank, għandha l-konsegwenza li r-responsabbiltà tas-sekwestru (obbligatorju) tal-armi ma tistax tiġi attribwita lil dawn l-Istati.

22.

F’dan il-każ, huma unikament u esklużivament l-istituzzjonijiet tal-Unjoni li huma responsabbli: huma dawn tal-aħħar li stabbilixxew sistema legali li permezz tagħha, mingħajr perijodu ta’ tranżizzjoni, kategorija sħiħa ta’ armi tan-nar ma tistax tibqa’ tkun is-suġġett ta’ proprjetà, meta l-proprjetarji tagħhom kienu akkwistawhom b’mod legali.

23.

Iċ-ċentru ta’ gravità tad-dibattitu għalhekk jinsab fil-kumpens dovut għaċ-ċaħda immedjata. F’dan ir-rigward, il-kriterji tas-sentenza Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija (Użufrutt fuq art agrikola) huma rilevanti.

24.

L-eżami li din is-sentenza tagħmel tat-tieni sentenza tal-Artikolu 17(1) tal-Karta huwa partikolarment xieraq:

25.

Issa, dawn il-kriterji dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 17(1) tal-Karta huma applikabbli kemm għad-dritt tal-Istati Membri kif ukoll għad-dritt (sekondarju) tal-Unjoni. Leġiżlazzjoni, kemm jekk tkun ta’ Stat Membru, jew tal-Unjoni, li jkollha natura materjalment esproprjatorja għandha tinkludi d-dispożizzjonijiet li jistabbilixxu l-kumpens tal-proprjetarji ta’ drittijiet imċaħħda mill-pussess u li jirregolaw il-kundizzjonijiet għal dan il-kumpens.

26.

Jekk dan ma jkunx il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tiġi kkritikata li tapplika standards differenti, wieħed għall-Istati Membri u l-ieħor għall-istituzzjonijiet tal-Unjoni, fil-kuntest tal-interpretazzjoni tal-Karta. Din tal-aħħar ma tipprovdix bażi sabiex tiġi affermata l-eżistenza ta’ kriterju għall-għoti ta’ sentenza doppju skont jekk l-evalwazzjoni tal-legalità tkunx ibbażata fuq regoli nazzjonali jew regoli tal-Unjoni.

27.

Fil-fatt, id-dispożizzjonijiet tal-Karta “huma intiżi għall-istituzzjonijiet, għall-korpi u għall-aġenziji ta’ l-Unjoni […] u għall-Istati Membri wkoll […] meta jkunu qed jimplimentaw il-liġi ta’ l-Unjoni” (Artikolu 51). Għalhekk, il-ġurisprudenza stabbilita fil-kawża Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija (Użufrutt fuq art agrikola) tapplika kemm għall-Istati (meta japplikaw id-dritt tal-Unjoni) kif ukoll għall-istituzzjonijiet u l-korpi tal-Unjoni (fi kwalunkwe każ).

28.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet “li att leġiżlattiv [tal-Unjoni] li l-implementazzjoni tiegħu twassal għal restrizzjonijiet tad-dritt tal-proprjetà […], jista’ jwassal għar-responsabbiltà mhux kuntrattwali tal-[Unjoni] meta joħloq preġudizzju sproporzjonat u intollerabbli għas-sustanza stess ta’ [dan id-dritt], jekk ikun il-każ preċiżament minħabba li dan l-att ma jkunx ipprovda għal kumpens xieraq ta’ natura li jevita jew jirremedja dan il-preġudizzju” ( 11 ).

29.

F’dan il-każ, fejn il-projbizzjoni tal-armi inbjank, mingħajr alternattiva possibbli, twassal għal sekwestru immedjat tagħhom, ir-restrizzjoni taffettwa s-sustanza tad-dritt b’intensità massima. Hija twassal għaċ-ċaħda, mingħajr kumpens, ta’ oġġett integrat b’mod legali fil-patrimonju tal-proprjetarju tiegħu. Id-dispożizzjoni li tistabbilixxi din iċ-ċaħda (id-Direttiva 91/477) kellha tipprevedi l-kumpens korrispondenti.

30.

Fil-qosor, kien il-leġiżlatur tal-Unjoni li kellu jipprevedi kumpens favur il-proprjetarji tal-armi li għandhom jiġu ssekwestrati skont l-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva 91/477.

31.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nikkonferma l-proposta tiegħi għal risposta għat-talba għal deċiżjoni preliminari tal-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali, il-Belġju), u magħha nżid li huwa l-leġiżlatur tal-Unjoni li għandu jipprevedi kumpens favur il-proprjetarji tal-armi li għandhom jiġu ssekwestrati skont l-Artikolu 7(4a) tad-Direttiva tal-Kunsill 91/477/KEE tat‑18 ta’ Ġunju 1991 dwar il-kontroll ta’ l-akkwist u l-pussess ta’ armi, kif emendata bid-Direttiva (UE) 2017/853 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑17 ta’ Mejju 2017.