–

w imieniu rządu duńskiego – J. Nymann-Lindegren, M. Jespersen i M. Wolff, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niderlandzkiego – M.K. Bulterman i A.M. de Ree, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – B.-R. Killmann i D. Martin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego dotyczy wykładni art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80 Rady Stowarzyszenia z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją w związku z art. 6 i 7 tej decyzji. Rada Stowarzyszenia została powołana na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w dniu 12 września 1963 r. w Ankarze przez Republikę Turcji z jednej strony i przez państwa członkowskie EWG oraz Wspólnotę z drugiej strony, który został zawarty, zatwierdzony i ratyfikowany w imieniu tej ostatniej decyzją Rady 64/732/EWG z dnia 23 grudnia 1963 r. (Dz.U. 1964, 217, s. 3685, zwanego dalej „układem stowarzyszeniowym”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy BY, CX, FU, DW i EV, obywatelami tureckimi, a Stadt Duisburg (miastem Duisburg, Niemcy) w przedmiocie oddalenia przez to miasto ich wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt.

3

Zgodnie z motywem trzecim decyzji nr 1/80:

„W wymiarze socjalnym powyższe względy wymagają ulepszenia, w ramach zobowiązań międzynarodowych każdej ze stron, systemu, z którego korzystają pracownicy i członkowie ich rodzin w stosunku do systemu ustanowionego decyzją nr 2/76 Rady Stowarzyszenia [z dnia 20 grudnia 1976 r. w sprawie wdrożenia art. 12 układu stowarzyszeniowego]; ponadto należy wdrożyć przepisy dotyczące zabezpieczenia społecznego oraz przepisy dotyczące wymiany młodych pracowników” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej].

4

Artykuły 6, 7 i 9 decyzji 1/80 są zawarte w sekcji 1, zatytułowanej „Kwestie dotyczące zatrudnienia i swobodnego przepływu pracowników”, rozdziału II tej decyzji, zawierającego „[p]rzepisy o charakterze socjalnym”.

5

Artykuł 6 ust. 1 decyzji nr 1/80 przewiduje:

„Pracownik turecki należący do legalnego rynku pracy państwa członkowskiego ma w tym państwie, z zastrzeżeniem postanowień art. 7, dotyczącego dostępu członków jego rodziny do zatrudnienia, prawo:

6

Artykuł 7 akapit pierwszy tej decyzji stanowi:

„Członkowie rodziny pracownika tureckiego należącego do legalnego rynku pracy państwa członkowskiego, którym zezwolono na dołączenie do niego:

7

Artykuł 9 wspomnianej decyzji ma następujące brzmienie:

„Dzieci tureckie, zamieszkujące legalnie na terytorium państwa członkowskiego Wspólnoty wraz ze swoimi rodzicami, którzy są lub byli w nim legalnie zatrudnieni, mają w tym państwie członkowskim dostęp do szkolnictwa ogólnego i zawodowego na podstawie tych samych kryteriów dopuszczających do danego cyklu kształcenia, które są stosowane wobec dzieci obywateli tego państwa członkowskiego. Mogą one korzystać w tym państwie członkowskim z ułatwień przewidzianych w tym zakresie przez ustawodawstwo krajowe”.

8

Paragraf 4 ust. 2 Gesetz über den Aufenthalt, die Erwerbstätigkeit und die Integration von Ausländern im Bundesgebiet (ustawy o pobycie, pracy i integracji cudzoziemców na terytorium federalnym) z dnia 30 lipca 2004 r. (BGBl. 2004 I, s. 1950), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym, stanowi:

„Cudzoziemiec, któremu przysługuje prawo pobytu na podstawie [układu stowarzyszeniowego], jest zobowiązany wykazać istnienie prawa pobytu poprzez okazanie zezwolenia na pobyt, o ile nie posiada on zezwolenia na osiedlenie się ani zezwolenia UE na pobyt stały. Zezwolenie na pobyt jest wydawane na wniosek”.

9

Paragraf 50 ust. 1 tej ustawy stanowi:

„Cudzoziemiec podlega obowiązkowi wyjazdu, w przypadku gdy nie posiada lub nie posiada dłużej wymaganego dokumentu pobytowego, a prawo pobytu na mocy [układu stowarzyszeniowego] nie przysługuje lub już nie przysługuje”.

10

BY, CX, DW, EV i FU są obywatelami tureckimi. CX jest małżonką BY i są oni rodzicami DW, EV i FU.

11

W dniu 5 września 2015 r. BY wjechał na terytorium Republiki Federalnej Niemiec na podstawie wizy. W dniu 4 listopada 2015 r. miasto Duisburg wydało mu zezwolenie na pobyt w celu prowadzenia działalności na własny rachunek, ważne do dnia 27 marca 2017 r.

12

W dniu 19 lutego 2016 r. CX, DW, EV i FU zezwolono na dołączenie do BY na terytorium tego państwa członkowskiego w ramach łączenia rodzin i w dniu 20 kwietnia 2016 r. uzyskali oni na podstawie prawa krajowego zezwolenia na pobyt ważne do dnia 27 marca 2017 r.

13

CX wykonywała pracę najemną, po pierwsze, od dnia 1 lutego do dnia 30 kwietnia 2016 r., po drugie, od dnia 15 listopada do dnia 31 grudnia 2017 r., po trzecie, od dnia 1 stycznia do dnia 15 stycznia 2018 r. i wreszcie, po czwarte, od dnia 1 sierpnia do dnia 31 grudnia 2018 r.

14

Po upływie okresu ważności ich zezwoleń na pobyt skarżący w postępowaniu głównym wystąpili do miasta Duisburg z wnioskiem o przedłużenie ważności tych zezwoleń lub o wydanie nowych zezwoleń na pobyt. Decyzjami porządkowymi z dnia 18 marca 2019 r. miasto Duisburg oddaliło ten wniosek.

15

W dniu 22 marca 2019 r. skarżący w postępowaniu głównym wnieśli skargę na te decyzje do sądu odsyłającego, Verwaltungsgericht Düsseldorf (sądu administracyjnego w Düsseldorfie, Niemcy), podnosząc w istocie, że mogą oni powoływać się na prawo pobytu na podstawie art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80. Ich zdaniem przepis ten przyznaje dzieciom tureckim nie tylko prawo do dostępu do szkolnictwa i kształcenia zawodowego, lecz również prawo pobytu. Ponadto, aby zapewnić skuteczność (effet utile) tych praw, rodzicom sprawującym pieczę nad zainteresowanymi dziećmi powinno nieodzownie przysługiwać prawo pobytu.

16

Ustaliwszy, że skarżący w postępowaniu głównym nie nabyli żadnego prawa na podstawie art. 6 i 7 decyzji nr 1/80, sąd odsyłający zastanawia się w istocie nad kwestią, czy prawo dostępu do szkolnictwa i kształcenia zawodowego, przewidziane w art. 9 zdanie pierwsze wspomnianej decyzji, pociąga za sobą samodzielne prawo pobytu dzieci tureckich oraz, w konsekwencji, prawo pobytu dla rodziców sprawujących faktycznie pieczę nad tymi dziećmi. W razie odpowiedzi twierdzącej sąd ten zmierza do ustalenia, jakie są przesłanki warunkujące przyznanie prawa pobytu na podstawie tego przepisu.

17

W tych okolicznościach Verwaltungsgericht Düsseldorf (sąd administracyjny w Düsseldorfie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

18

Poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80 należy interpretować w ten sposób, że mogą się na niego powoływać dzieci tureckie, których rodzice nie spełniają przesłanek ustanowionych w art. 6 i 7 tej decyzji, i że w stosownym przypadku pociąga on za sobą istnienie samodzielnego prawa pobytu na korzyść tych dzieci w przyjmującym państwie członkowskim, a także, w konsekwencji, na korzyść rodziców, którzy sprawują faktycznie nad nimi opiekę. W razie odpowiedzi twierdzącej sąd ten zmierza do ustalenia, jakie są przesłanki warunkujące przyznanie prawa pobytu na podstawie art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80.

19

W tym względzie należy przypomnieć, że art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80 przyznaje dzieciom tureckim zamieszkującym legalnie na terytorium państwa członkowskiego wraz ze swoimi rodzicami, którzy są lub byli w nim legalnie zatrudnieni, prawo do dostępu w tym państwie członkowskim do szkolnictwa ogólnego i zawodowego na podstawie takich samych kryteriów dopuszczających do danego cyklu kształcenia, jakie są stosowane w wobec dzieci obywateli wspomnianego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 7 lipca 2005 r., Gürol, C‑374/03, EU:C:2005:435, pkt 22).

20

Przepis ten obejmuje bowiem obowiązek równego traktowania dzieci tureckich i dzieci obywateli przyjmującego państwa członkowskiego w odniesieniu do dostępu do szkolnictwa i kształcenia zawodowego w tym państwie członkowskim (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lipca 2005 r., Gürol, C‑374/03, EU:C:2005:435, pkt 23).

21

Z samego brzmienia wspomnianego przepisu wynika zaś, że nabycie przewidzianych w nim praw jest uzależnione od łącznego spełnienia dwóch przesłanek, zgodnie z którymi, po pierwsze, dzieci tureckie muszą zamieszkiwać legalnie w przyjmującym państwie członkowskim wraz z rodzicami, a po drugie, rodzice ci muszą lub musieli być legalnie zatrudnieni w tym państwie członkowskim.

22

Należy zatem sprawdzić, czy tureckie dzieci obywateli tureckich, którzy nie wykonują lub nie wykonywali pracy najemnej w przyjmującym państwie członkowskim lub którzy wykonywali legalną pracę przez okres krótszy od roku w tym państwie członkowskim, mogą powoływać się na prawo do dostępu do szkolnictwa i kształcenia zawodowego na podstawie art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80.

23

W tym względzie pierwsza ze wspomnianych przesłanek wymaga dla uzyskania możliwości dostępu do szkolnictwa i kształcenia zawodowego w przyjmującym państwie członkowskim, by dzieci tureckie, o których mowa, przebywały legalnie w tym państwie członkowskim wraz z rodzicami.

24

Co się tyczy drugiej przesłanki, należy ją rozumieć w ten sposób, że wymaga ona, by jedno z rodziców wykonywało aktualnie lub uprzednio pracę najemną w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z przepisami dotyczącymi wykonywania pracy zawartymi w decyzji nr 1/80, mianowicie art. 6 i 7 tej decyzji.

25

Otóż decyzja nr 1/80 ma zwłaszcza na celu, zgodnie z jej motywem trzecim, ulepszenie w wymiarze socjalnym systemu, z którego korzystają pracownicy tureccy i członkowie ich rodzin. W szczególności art. 6, 7 i 9 tej decyzji są objęte sekcją 1 rozdziału II tejże decyzji, zatytułowanego „Przepisy o charakterze socjalnym”, która to sekcja odnosi się do kwestii dotyczących zatrudnienia i swobodnego przepływu pracowników.

26

Co się tyczy w pierwszej kolejności art. 6 ust. 1 decyzji nr 1/80, wymienia on główne przesłanki, którym podlega wykonywanie pracy najemnej przez obywateli tureckich należących do legalnego rynku pracy państwa członkowskiego dla celów uzyskania i przedłużenia zezwolenia na pracę. Przepis ten zakłada, że zainteresowany jest pracownikiem tureckim na terytorium państwa członkowskiego, należy do legalnego rynku pracy przyjmującego państwa członkowskiego i wykonywał tam legalną pracę przez pewien okres (wyrok z dnia 26 października 2006 r., Güzeli, C‑4/05, EU:C:2006:670, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

27

W szczególności, jak wynika z art. 6 ust. 1 tiret pierwsze decyzji nr 1/80, pracownik nabywa prawo do uzyskania odnowienia zezwolenia na pracę dla celów kontynuowania pracy najemnej u tego samego pracodawcy po rocznym okresie legalnego zatrudnienia (zob. podobnie wyrok z dnia 8 listopada 2012 r., Gülbahce, C‑268/11, EU:C:2012:695, pkt 37, 45).

28

Podobnie przesłanka, zgodnie z którą dany pracownik turecki powinien należeć do „legalnego rynku pracy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 tiret pierwsze decyzji nr 1/80, zakłada stabilną i pewną sytuację na rynku pracy wspomnianego państwa członkowskiego, a w konsekwencji obejmuje również niekwestionowane prawo pobytu (wyrok z dnia 8 listopada 2012 r., Gülbahce, C‑268/11, EU:C:2012:695, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

W drugiej kolejności na mocy art. 7 akapit pierwszy decyzji nr 1/80, nabycie własnego prawa dostępu do rynku pracy na podstawie tego przepisu jest uzależnione od łącznego spełnienia trzech przesłanek, wymagających, po pierwsze, by dana osoba była uznawana za członka rodziny pracownika tureckiego należącego do legalnego rynku pracy przyjmującego państwa członkowskiego, po drugie, by osoba ta uzyskała od właściwych organów tego państwa zezwolenie na dołączenie do wspomnianego pracownika, a po trzecie, by przebywała ona legalnie od określonego czasu na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 19 lipca 2012 r., Dülger, C‑451/11, EU:C:2012:504, pkt 29).

30

W tym kontekście należy stwierdzić, że dzieci tureckie, w odniesieniu do których żadne z rodziców nie spełnia przypomnianych w pkt 26–29 niniejszego wyroku przesłanek ustanowionych w art. 6 i 7 decyzji nr 1/80, nie mogą powoływać się na prawo dostępu do szkolnictwa ogólnego i kształcenia zawodowego, o którym mowa w art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80.

31

W świetle powyższych rozważań na przedstawione pytania należy odpowiedzieć, iż art. 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80 należy interpretować w ten sposób, że nie mogą się na niego powoływać dzieci tureckie, których rodzice nie spełniają przesłanek ustanowionych w art. 6 i 7 tej decyzji.

32

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 9 zdanie pierwsze decyzji nr 1/80 Rady Stowarzyszenia z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją należy interpretować w ten sposób, że nie mogą się na niego powoływać dzieci tureckie, których rodzice nie spełniają przesłanek ustanowionych w art. 6 i 7 tej decyzji.