–

w imieniu „Lifosa” UAB – A. Seliava oraz E. Sinkevičius, advokatai,

–

w imieniu rządu litewskiego – V. Kazlauskaitė-Švenčionienė, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – F. Clotuche-Duvieusart oraz J. Jokubauskaitė, w charakterze pełnomocników,

1

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. 1992, L 302, s. 1, zwanego dalej „wspólnotowym kodeksem celnym”), a także art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) rozporządzenia (UE) nr 952/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz.U. 2013, L 269, s. 1) (zwanego dalej „unijnym kodeksem celnym”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy spółką „Lifosa” UAB (zwaną dalej „importerem”) a Muitinės departamentas prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos (departamentem celnym przy ministerstwie finansów, Litwa) w przedmiocie decyzji organów celnych o zastosowaniu wobec importera dostosowania wartości celnej przywożonych towarów.

3

Artykuł 29 ust. 1 kodeksu celnego stanowił:

„Wartością celną przywożonych towarów jest wartość transakcyjna, to znaczy cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, wtedy gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Wspólnoty, ustalana, o ile jest to konieczne, na podstawie art. 32 i 33, pod warunkiem że:

[…]

[…]”.

4

Artykuł 29 ust. 3 lit. a) tego kodeksu ma następujące brzmienie:

„Ceną faktycznie zapłaconą lub należną jest całkowita kwota płatności dokonana lub mająca zostać dokonana przez kupującego wobec lub na korzyść sprzedającego za przywożone towary i obejmująca wszystkie płatności dokonane lub mające być dokonane jako warunek sprzedaży przywożonych towarów przez kupującego sprzedającemu lub przez kupującego osobie trzeciej celem spełnienia zobowiązań sprzedającego. Płatność niekoniecznie musi zostać dokonana w formie przelewu pieniężnego. Płatność może być dokonana za pomocą akredytyw lub zbywalnych instrumentów płatniczych i może zostać dokonana bezpośrednio lub pośrednio”.

5

Artykuł 32 ust. 1–3 wspomnianego kodeksu stanowi:

„1.   W celu ustalenia wartości celnej z zastosowaniem art. 29 do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za przywożone towary dodaje się:

[…]

[…]

do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny Wspólnoty.

2.   Każdy element dodany do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej jest doliczany, z zastosowaniem niniejszego artykułu, jedynie na podstawie obiektywnych i wymiernych danych.

3.   Przy ustalaniu wartości celnej do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej nie dodaje się żadnych elementów, z wyjątkiem określonych w niniejszym artykule”.

6

Artykuł 164 lit. c) rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady nr 2913/92 (Dz.U. 1993, L 253, s. 1), znajdujący się w rozdziale 4, zatytułowanym „Przepisy dotyczące kosztów transportu”, tytułu V części I tego rozporządzenia, stanowił:

„W celu stosowania art. 32 ust. 1 lit. e) […] [wspólnotowego kodeksu celnego]:

[…]

7

Artykuł 70 unijnego kodeksu celnego, zatytułowany „Metoda ustalania wartości celnej na podstawie wartości transakcyjnej”, stanowi:

„1.   Zasadniczą podstawą wartości celnej towarów jest wartość transakcyjna, tj. cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Unii, w razie potrzeby skorygowana.

2.   Cena faktycznie zapłacona lub należna to całkowita płatność, która została lub ma zostać dokonana przez kupującego sprzedającemu lub przez kupującego stronie trzeciej na korzyść sprzedającego za przywożone towary i obejmująca wszystkie płatności, które zostały lub mają zostać dokonane jako warunek sprzedaży przywożonych towarów.

3.   Wartość transakcyjna stosowana jest pod warunkiem spełnienia wszystkich następujących warunków:

[…]

[…]”.

8

Artykuł 71 tego kodeksu, zatytułowany „Elementy wartości transakcyjnej”, stanowi:

„1.   Przy ustalaniu wartości celnej zgodnie z art. 70 do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za przywożone towary dodaje się:

[…]

[…]

2.   Doliczeń do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej na podstawie ust. 1 dokonuje się tylko w oparciu o obiektywne i wymierne dane.

3.   Przy ustalaniu wartości celnej do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej nie dodaje się żadnych elementów, z wyjątkiem określonych w niniejszym artykule”.

9

Artykuł 138 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 (Dz.U. 2015, L 343, s. 558), zatytułowany „Koszty transportu”, stanowi w ust. 3:

„Jeżeli transport dokonany został bezpłatnie lub na koszt kupującego, to koszty transportu wliczane do wartości celnej towarów są obliczane według taryfy stawek frachtowych zwyczajowo stosowanej dla tych samych środków transportu”.

10

Importer jest spółką z siedzibą na Litwie, która produkuje w szczególności nawozy. W wykonaniu umowy zawartej w dniu 23 września 2011 r. w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 października 2016 r. nabył on od pośrednika, „Transchema” UAB, i przywiózł na obszar celny Unii różne ilości technicznego kwasu siarkowego produkowanego przez spółkę z siedzibą na Białorusi, Naftan JSC (zwaną dalej „producentem”).

11

Dla każdej transakcji zawierana była dodatkowa umowa określającą specjalną cenę zwaną „dostawa na granicę” (DAF), zgodnie z klauzulą Incoterm DAF, należącą do Incoterms 2000 ustanowionych przez Międzynarodową Izbę Handlową, na mocy której wszystkie koszty transportu przywożonych towarów ponosi producent do miejsca dostawy uzgodnionego na granicy.

12

Wartość celna towarów zadeklarowanych przez importera wskazywała kwoty faktycznie zapłacone, w takiej postaci, w jakiej znajdowały się one na fakturach wystawionych przez pośrednika.

13

Podczas kontroli urząd celny w Kownie (Litwa) stwierdził, że zgłoszona w ten sposób wartość celna przywożonych towarów była niższa od kosztów rzeczywiście poniesionych przez producenta na transport tych towarów drogą kolejową do przejścia granicznego. Uznając, że owe koszty transportu należy dodać do wartości transakcyjnej rzeczonych towarów, urząd celny w Kownie wydał w dniu 9 lutego 2017 r. decyzję mającą na celu skorygowanie zadeklarowanej przez importera wartości celnej poprzez dodanie do niej kosztów transportu tych towarów poza obszarem celnym Unii. W ten sposób nałożono na tego importera obowiązek zapłaty następujących kwot: 25876 EUR tytułem dostosowania tej wartości celnej, 412 EUR tytułem odsetek za zwłokę od niezapłaconych należności celnych, 187152 EUR tytułem należnego VAT od przywozu, 42492 EUR tytułem odsetek za zwłokę od tego podatku, grzywny w wysokości 42598 EUR.

14

Importer zaskarżył tę decyzję do departamentu ceł przy ministerstwie finansów, który utrzymał ją w mocy.

15

Importer wniósł skargę do Vilniaus apygardos administracinis teismas (okręgowego sądu administracyjnego w Wilnie, Litwa).

16

Orzeczeniem z dnia 28 listopada 2017 r. Vilniaus apygardos administracinis teismas (okręgowy sąd administracyjny w Wilnie) oddalił skargę importera, który wniósł odwołanie od tego orzeczenia do Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (najwyższego sądu administracyjnego Litwy).

17

Zdaniem sądu odsyłającego strony postępowania głównego nie zakwestionowały tego, że cena sprzedaży przywiezionych towarów zawierała koszty dostawy do granicy, które obciążały producenta zgodnie z uzgodnionymi warunkami dostawy opisanymi w pkt 11 niniejszego wyroku.

18

Sąd ten wyjaśnia ponadto, że wartość celna towarów wskazana przez importera w zgłoszeniu celnym składała się z kwot zapłaconych za wspomniane towary oraz że kwota ta odpowiadała ich rzeczywistej wartości. Niemniej jednak zadeklarowana w ten sposób wartość celna była niższa niż koszty poniesione przez producenta w celu przetransportowania tych towarów koleją do litewskiej granicy.

19

W tym względzie organy celne podnoszą, że w braku dostosowania wartości transakcyjnej przywożonych towarów poprzez dodanie kosztów transportu poniesionych przez producenta w celu ustalenia wartości celnej tych towarów zgłoszenia celne nie odzwierciedlają wszystkich elementów wspomnianych towarów mających wartość ekonomiczną.

20

Importer twierdzi natomiast, że cena sprzedaży przywożonych towarów odzwierciedla ich rzeczywistą wartość, ponieważ z jednej strony producent nie ma możliwości przetworzenia lub składowania tych towarów, a z drugiej strony recykling tych towarów powoduje bardzo wysokie koszty. W związku z tym, mimo że cena ta nie pokrywa wszystkich kosztów transportu poniesionych przez producenta, cena ta pozostaje uzasadniona i ekonomicznie korzystna dla producenta, ponieważ wysokość opłaty ekologicznej nałożonej na Białorusi z tytułu recyklingu przywożonych towarów przekraczała zadeklarowaną wartość celną i koszty transportu tych towarów.

21

W niniejszej sprawie sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy do celów ustalenia wartości celnej przywożonych towarów art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego, a także art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego wymagają, aby koszty transportu zostały dodane do wartości transakcyjnej tych towarów, w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której chociaż warunki sprzedaży przewidują, że cena sprzedaży tych towarów obejmuje koszty transportu, to jednak koszty transportu poniesione przez producenta są wyższe od ceny, po jakiej producent ten sprzedaje wspomniane towary importerowi.

22

W tych okolicznościach Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (litewski najwyższy sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) [wspólnotowego kodeksu celnego] oraz art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) [unijnego kodeksu celnego] należy interpretować w ten sposób, że wartość transakcyjną (celną) należy skorygować poprzez doliczenie do niej wszystkich kosztów faktycznie poniesionych przez […] producenta w związku z transportem towarów do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny Unii, jeżeli w sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie (1) w myśl warunków dostawy […] obowiązek pokrycia tych kosztów [należał do] […] producenta oraz (2) wskazane koszty transportu przewyższały uzgodnioną cenę faktycznie zapłaconą przez […] importera, jednakże (3) cena faktycznie zapłacona przez […] importera odpowiada rzeczywistej wartości towarów, nawet w sytuacji, gdy cena ta nie była wystarczająca na pokrycie wszystkich kosztów poniesionych przez […] producenta?”

23

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego oraz art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że w celu ustalenia wartości celnej przywożonych towarów do ich wartości transakcyjnej należy dodać koszty faktycznie poniesione przez producenta na transport tych towarów do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny Unii, jeżeli zgodnie z uzgodnionymi warunkami dostawy obowiązek pokrycia tych kosztów ciążył na producencie, a wspomniane koszty są wyższe od ceny rzeczywiście zapłaconej przez importera, ale cena ta odpowiada rzeczywistej wartości towarów.

24

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że prawo Unii dotyczące obliczania wartości celnej ma na celu ustanowienie sprawiedliwego, jednolitego i neutralnego systemu, wykluczającego stosowanie arbitralnych lub fikcyjnych wartości celnych. Wartość celna powinna w konsekwencji odzwierciedlać rzeczywistą wartość ekonomiczną przywożonego towaru i w związku z tym uwzględniać wszystkie elementy tego towaru, które przedstawiają wartość ekonomiczną. O ile cena faktycznie zapłacona za towary stanowi co do zasady podstawę obliczenia ich wartości celnej, o tyle cena ta stanowi czynnik, który powinien ewentualnie być przedmiotem dostosowania, jeżeli operacja taka jest niezbędna w celu uniknięcia ustalenia arbitralnej lub fikcyjnej wartości celnej (wyrok z dnia 20 czerwca 2019 r., Oribalt Rīga, C‑1/18, EU:C:2019:519, pkt 22, 23 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że cena zapłacona za przywożone towary odpowiada ich rzeczywistej wartości i że nie istnieje żaden element, który pozwalałby twierdzić, iż cena faktycznie zapłacona przez importera za te towary jest fikcyjna, ponieważ wynika z oszustwa lub nadużycia prawa.

26

W konsekwencji spór w postępowaniu głównym nie wydaje się dotyczyć arbitralnej lub fikcyjnej wartości celnej, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego, lecz dotyczy wyłącznie tego, czy w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego oraz art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego dla celów ustalenia wartości celnej przywożonych towarów przewidują obowiązek doliczenia do ceny transakcyjnej tych towarów kosztów transportu poniesionych zgodnie z warunkami umownymi przez producenta i wliczonych do ceny sprzedaży, jeżeli cena ta nie pozwala na pokrycie wszystkich kosztów transportu.

27

W pierwszej kolejności, zgodnie z art. 29 ust. 1 wspólnotowego kodeksu celnego i art. 70 ust. 1 unijnego kodeksu celnego, wartość transakcyjna przywożonych towarów stanowi „zasadniczą podstawę” dla ustalenia ich wartości celnej. Jedynie tytułem uzupełniającym do tej podstawy można dodać inne określone elementy w celu odzwierciedlenia rzeczywistej wartości ekonomicznej tych towarów na podstawie art. 32 wspólnotowego kodeksu celnego i art. 71 unijnego kodeksu celnego.

28

Tymczasem o ile art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego pozwalają na uzupełnienie ceny faktycznie zapłaconej poprzez włączenie do niej kosztów transportu, o tyle przepisy te wymagają, aby koszty te nie zostały już wcześniej wliczone do tej ceny, co ma miejsce w przypadku, gdy warunki sprzedaży określają cenę „dostawa na granicy”.

29

Takie podejście znajduje potwierdzenie w art. 164 lit. c) rozporządzenia nr 2454/93 i w art. 138 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego 2015/2447. Przepisy te pozwalają bowiem na dodanie kosztów transportu do wartości transakcyjnej przywożonych towarów tylko wtedy, gdy transport jest wykonywany nieodpłatnie albo za pomocą środków importera.

30

Tymczasem sąd odsyłający wskazuje, że w sprawie w postępowaniu głównym nic nie pozwala na stwierdzenie z jednej strony, że uzgodniona cena sprzedaży nie obejmowała kosztów transportu przywożonych towarów, oraz z drugiej strony, że cena zapłacona przez importera odpowiadała rzeczywistej wartości tych towarów.

31

W konsekwencji ani przesłanki przewidziane w art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego i w art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego, ani przesłanki przewidziane w art. 164 lit. c) rozporządzenia nr 2454/93 i w art. 138 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego 2015/2447 nie zostały spełnione w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym.

32

Odmienna wykładnia tych przepisów sprowadzałaby się do wymagania od importera dwukrotnego poniesienia kosztów transportu przywożonych towarów, a w konsekwencji do uznania, że przywóz podlegający warunkom sprzedaży przewidującym włączenie tych kosztów do ceny sprzedaży owych towarów powinien z urzędu stanowić przedmiot korekty wartości transakcyjnej.

33

Okoliczność, że w niniejszym przypadku koszty transportu przywożonych towarów poniesione przez producenta przekraczają cenę rzeczywiście zapłaconą przez importera, nie może zmienić tego wniosku, pod warunkiem że cena ta odzwierciedla rzeczywistą wartość tych towarów, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.

34

Po drugie, ryzyko, na które powołuje się Komisja Europejska w uwagach na piśmie, że podmiot gospodarczy może uniknąć obowiązków związanych z ustaleniem wartości celnej przywożonych towarów, powołując się na swobodę zawierania umów, nie wydaje się uzasadnione w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym. Takie ryzyko zakłada bowiem, że koszty transportu tych towarów nie zostały zapłacone, co, jak zauważa sąd odsyłający, nie ma miejsca w niniejszej sprawie. Ponadto uwzględnienie warunków sprzedaży przy ustalaniu wartości celnej wspomnianych towarów wynika z art. 29 ust. 1 wspólnotowego kodeksu celnego i z art. 70 ust. 1 unijnego kodeksu celnego.

35

O ile podmiot gospodarczy nie może uchylić się od zastosowania prawa Unii, powołując się na swoje zobowiązania umowne, o tyle określenie wartości celnej przywożonych towarów nie może zostać dokonane w sposób abstrakcyjny. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału opiera się ono na warunkach, na jakich dana sprzedaż jest dokonywana, nawet jeżeli różnią się one od zwyczajów handlowych lub mogą być uznane za nietypowe dla rodzaju danej umowy (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 1986 r., Van Houten International, 65/85, EU:C:1986:53, pkt 13). Trybunał orzekł w ten sposób, że w celu dokonania oceny, czy wartość celna przywożonych towarów odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną tych towarów, należy wziąć pod uwagę konkretną sytuację prawną stron umowy sprzedaży (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2010 r., Gaston Schul, C‑354/09, EU:C:2010:439, pkt 38). W związku z tym nieuwzględnienie warunków sprzedaży w ramach ustalania wartości celnej tych towarów byłoby nie tylko sprzeczne z postanowieniami art. 29 ust. 1 wspólnotowego kodeksu celnego i art. 70 ust. 1 unijnego kodeksu celnego, ale także prowadziłoby do rezultatu, który nie pozwalałby na odzwierciedlenie rzeczywistej wartości ekonomicznej tych towarów.

36

Z uwagi na ogół powyższych rozważań na przedstawione pytanie trzeba odpowiedzieć, iż art. 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) wspólnotowego kodeksu celnego oraz art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) unijnego kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że do celów ustalenia wartości celnej przywożonych towarów nie należy do wartości transakcyjnej tych towarów dodawać kosztów faktycznie poniesionych przez producenta w celu przetransportowania owych towarów do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny Unii, jeżeli zgodnie z uzgodnionymi warunkami dostawy obowiązek pokrycia tych kosztów ciąży na producencie, i to nawet wówczas, gdy wspomniane koszty przekraczają cenę faktycznie poniesioną przez importera, o ile cena ta odpowiada rzeczywistej wartości wspomnianych towarów, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.

37

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 29 ust. 1 i art. 32 ust. 1 lit. e) ppkt (i) rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks celny oraz art. 70 ust. 1 i art. 71 ust. 1 lit. e) ppkt (i) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny należy interpretować w ten sposób, że do celów ustalenia wartości celnej przywożonych towarów nie należy do wartości transakcyjnej tych towarów dodawać kosztów faktycznie poniesionych przez producenta w celu przetransportowania owych towarów do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny Unii Europejskiej, jeżeli zgodnie z uzgodnionymi warunkami dostawy obowiązek pokrycia tych kosztów ciąży na producencie, i to nawet wówczas, gdy wspomniane koszty przekraczają cenę faktycznie poniesioną przez importera, o ile cena ta odpowiada rzeczywistej wartości wspomnianych towarów, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.